fbpx
Wikipedia

Nüvə reaksiyası

Avqust 05, 2021

Radioaktiv Çevrilmə

Radioaktivlik 1896-cı ildə fransız alimi Anri Bekkerlium tərəfindən müəyyən edilmişdir. O qeyd etmişdir ki, uran saxlayan maddələr özlərindən görünməyən şüalar buraxır, bu da fotoplyonkanı işıqlandırır, ağacdan, kağızdan və bütün bərk maddələrdən keçə bilir. Bundan bir qədər sonra məşhur fransız fizikləri Mariya Skladovskaya-Kyüri və Pyer Kyüri müəyyən etdilər ki, «U»-dan əlavə «Th» torium və «Pa» planium eyni şüa buraxma qabiliyyətinə malikdir. 1898-ci ildə radium izotopu tapıldı. Aparılan müşahidələr göstərdi ki, radiumun verdiyi şüalanmanın ardıcıllığı, urandan milyon dəfə çoxdur. Bekkerli və Mariya Kyüri bir qədər sonra radiumun insan orqanizminə güclü təsirini müşahidə etdilər.

Dayanıqlığı az olan elementlərin atom nüvələri özbaşına parçalana bilir, bu zaman yeni element atomu nüvələri və radioaktiv şüalar adlanan xüsusi növlü şüalar əmələ gəlir. Bu hadisə radioaktivlik adlanır. Öz-özünə parçalanan izotop isə radioaktiv izotop adlanır.

Hazırda radioaktiv parçalanma zamanı yaranan şüalara ionlaşdırıcı və yaxud nüvə şüaları adı verilmişdir. İonizasiya şüalanması əsasən şüanın tərkib hissəsi ilə əlaqəlardır-bu şüalar ətraf mühitin ionlaşmasına səbəb olur. Bu xüsusiyyətə rentgen və ultrabənövşəyi şüalar qabil olduğu üçün «Nüvə şüalanması» adı düzgün ad kimi qəbul olunmuşdur. Bütün növ radioaktiv parçalanmanın özünəməxsus xassəsi olmaqla bərabər bir sıra xüsusiyyəti eynidir.

İki növ nüvə çevrilməsi mövcuddur: radioaktiv parçalanma və nüvə reaksiyası. Radioaktiv parçalanmada həm təbii, həm də süni yolla alınmış elementlər öz-özlərinə parçalanaraq yeni elementin nüvələrini əmələ gətirir. Bu proses başlanğıc radioaktiv elementin nüvəsinə xaricdən heç bir zərrəcik daxil olmadan baş verir.

Radioaktivliyin öyrənilməsi göstərmişdir ki, radioaktiv elementlərin atomları zaman keçdikcə parçalanaraq başqa elementlərin atomlarına çevrilirlər. buna görə də radioaktiv atomların yaşama müddəti məhdud olur. Radioaktiv atomların nüvələrinin parçalanması onların daxili quruluşu ilə əlaqədar olub radioaktiv parçalanma qanunu ilə müəyyən olunur. Bu qanuna görə zaman vahidi ərzində radioaktiv elementin parçalanan atomlarının sayı parçalanmayan atomlarının sayına mütənasibdir.

Hər bir radioaktiv izotopun orta parçalanma sürəti var və verilmiş  izotop atomlarına aiddir və sabitdir. İzotopun radioaktiv parçalanma sabiti () - vahid zamanda nüvələrin hansı hissəsinin parçalandığını göstərir, vahidi dir. Parçalanma sabitinin tərs qiyməti izotopun orta yaşama müddəti adlanır:

İstənilən radioaktiv izotoplarda  izotopların miqdarı radioaktiv parçalanma qanununa əsasən zamanla:

qanunu ilə azalır.

Burada: - t=0 anındakı izotopların, -isə t- anındakı izotopların miqdarıdır, -parçalanma sabitidir. Praktikada radioaktiv elementlərin parçalanma sürətini xarakterizə etmək məqsədilə  parçalanma sabiti əvəzinə yarımparçalanma periodundan (T) istifadə olunur. Yarımparçalanma  periodu-ilkin radioaktiv izotopların  yarısının  parçalandığı müddətə deyilir.

Nüvə reaksiyaları

Ağır radioaktiv elementlərin nüvəsinin kütləsi onun tərkibindəki nuklonların kütləsindən artıqdır. Ağır elementlərin radioaktivliyinin səbəbi məhz elə budur, çünki Eynyşteynin formulundan məlumdur ki, kütlə və enerji ekvivalentdir. Radioaktiv nüvələrin izafi enerjisi ağır nüvələrin parçalanmasına səbəb olur. Yüngül elementlər üçün nuklonların cəmi kütləsi onların nüvəsinin kütləsindən artıq olur. Ona görə də yüngül elementlərin sintezi – istiliknüvə sintezi nüvədən enerji ayrılmasına səbəb olur. Baş verən parçalanma və ya sintez reaksiyaları zamanı enerji ayrılması nüvələrin çevrilməsinə gətirir.

Radioaktiv parçalanmadan fərqli olaraq dayanıqlı nüvələri və yeni element atomu nüvələrini sintez etmək olar. Nüvələrin bü cür çevrilməsinə nüvə reaksiyaları deyilir. Nüvə reaksiyalarını törətmək üçün adətən protonlar yüksək enerjili -kvantlar, -zərrəciklər, deytronlar, tritonlar və selindən istifadə olunur. Neytronun elektrik yükünün olmaması onun atom nüvələrinə daxil olmasını son dərəcə asanlaşdırır. Ona görə də nüvə çevrilməsinə nail olmaq üçün neytron ən effektli «mərmi» hesab olunur. Kiçiksürətli neytronlar yüksək-sürətli neytronlara nisbətən, daha faydalıdır, ona görə də sürətli neytronları əvvəlcə yavaşıtmaq lazım gəlir. Yavaşıdıcı kimi ağır su (D2O), qrafit və s-dən istifadə olunur. Qeyd etmək lazımdır ki, eyni bir nüvəni müxtəlif sürətli zərrəciklərlə bombardıman etdikdə reaksiya məhsulu da müxtəlif olur. 

Ağır elementlərin nüvələrinin neytronlarının təsiri ilə bölünməsi nüvə reaksiyasını bir növünü təşkil edir. Nüvələrin bölünməsi zamanı iki nüvə-qəlpə 2-3 neytron və çoxlu miqdarda enerji alınır. Nüvə bölünməsinin müxtəlif variantlarda baş verməsi nəticəsində nüvə-qəlpələrin kütlə ədədləri 72-dən 161 kimi dəyişə bilir. Nüvə bölünməsi zamanı azad olan 2-3 neytronun hər biri qonşu nüvəni parçalayır və hər parçalanma zamanı başqa nüvələri parçalaya biləcək yeni 2-3 neytron əmələ gəlir və s. Beləliklə, bölünən nüvələrin sayı çox sürətlə artır və zəncirvari reaksiya törəyir.

Radioaktiv nüvələr parçalana bilər, başqa hissəciklərlə qarşılıqlı təsirdə ola bilər, onları sintez etmək olar. Bütün hallarda saxlanma qanunlarına riayət olunur.

  • elektrik yükünün saxlanması
  • nuklonlarının sayının saxlanması
  • enerjinin saxlanması
  • impulsun saxlanması və s

Nüvələrin parçalanması

Radioaktiv parçalanma bir elementin qeyri-sabit izotopunun özbaşına olaraq digər elementin izotopuna çevrilməsidir. Kimyəvi elementlər yaranarkən stabil və radioaktiv nüvələr meydana çıxırdı. Elementlərin təbii sintezi zamanı nüvənin maksimum böyük yükü Z=137 olmalı idi. Bunu hələ nöqtəvari nüvə fikri mövcud olduğu zaman Fermi belə hesab edirdi, lakin sonralar Trifonov nüvənin bölünən olmasını nəzərdə tutmaqla ən ağır kimyəvi elementin yükünü dəqiqləşdirdi. O, təxminən Z ~ 150 olmalı idi. Prinsipcə bundan ağır nüvə orbitaldakı elektronlar və müsbət nüvə arasındakı Kulon cazibə qüvvələrinin artması səbəbindən mövcud ola bilməzdi. Bu elektron tutulmasına gətirib çıxarardı. Çox ağır transuran elementlərinin qeyri-sabit nüvələri onların yaşama müddətindən asılı olaraq bəziləri ani zamanda, bəziləri isə yavaş sürətlə dağılırdı. Parçalanarkən onlar yalnız stabil yox, həm də uzunmüddətli yarımparçalanma dövrlü digər radioaktiv elementlərə çevrilirdi. Həqiqətən də transuran elementlərin radioaktiv izotoplarının iki sabitlik piki mövcud idi: Z=90÷96 və Z=142÷151. Ağır transuran elementlərin sintezi üzrə işlər davam etdirilir və görünür ki, müəyyən nailiyyətlər əldə edilib. Bu yaxınlarda 113, 114, 115, 116 və 118-ci elementin sintezi barədə məlumat verildi. Bu yalnız başqa elmi kollektivlər də bu təcrübələri təkrar edə bildikdən sonra hamı tərəfindən qəbul oluna bilər. Bu elementlərin bəzilərinin sintez olunmuş atomları bir nəçə saniyə yaşamış olduğuna görə heç bir praktiki əhəmiyyət kəsb etmir. Sintez olunmuş elementlər tamamilə qeyri-adi xassəli xüsusi materiya növünü təşkil edirlər, ona görə də bu tədqiqatlardan irəli gələn nəzəri nəticələr məlum qarşılıqlı təsir növlərini birləşdirən nəzəriyyənin yaranmasına gətirər.

Radioaktiv sıralar

Dövri sistemdə bismutdan sonra yerləşən elementlər ardıcıl radioaktiv çevrilmələrin üzvləridir. Radioaktiv elementlər genetik əlaqələrinə görə ailələr və ya sıralar əmələ gətirirlər. Hər bir radioaktiv sıranın birinci elementi böyük yarımparçalanma dövrünə malik olur. Buna görə də yalnız birinci elementin yaşama müddəti böyük olan sıralar ( uran sırası, torium sırası, aktinium sırası) Yerin mövcud olmasından hazırki dövrə qədədr keçən 4,5-5 mlrd il ərzində qala bilmişlər. Göstərilən 3 sıradan başqa təbiətdə neptunium sırası da mövcud olmuşdur. Lakin bu sıranın elementləri praktiki olaraq tam parçalanmışlar. Bu sıranın elementləri süni çevrilmələr nəticəsində alınır. Hər hansı radioaktiv sıra radioaktiv olmayan elementin izotopu ilə sona çatır.

Uran, torium və aktinium sırasının sonuncu elementi qurğuşundur. Bu sıraların hər birində qaz halında element -radon iştirak edir. Bunlar üçün zəncirin ikiləşməsi xarakterikdir. Üç sıranın birlikdə 45 üzvü var. Onların çoxu izatoplardır. Bu sıraların elementləri dövri sistemdə sıra nömrəsi 81-92-ə qədər olan yerləri tuturlar. Dövri sistemdə sıra nömrəsi 83-dən yuxarı olan bütün elementlər radioaktivdir. Təbii radioaktivlik kalium 40, rubidium 87, indium 49, lantan 138, samarium 147, lütesium 175 və renium 187 kimi yüngül və orta nüvələrdə müşahidə olunur. Texnesium 43 və prometeyum 61 üçün stabil izotoplar yoxdur. Texnesiumun radioaktiv izotoplarının ömrü 100 min ildir, bu səbəbdən də Yerdə yoxdur. 1937-ci ildə Siborq və Seqre tərəfindən alınmış bu element ilk süni element idi və buna görə də texnesium – süni adlandırıldı. Merilan 1952-ci ildə onu ulduzlarda tapdı. Texnesium neytron şüalanması mənbəyidir və zəncirvari reaksiya nəticəsində əmələ gəlmişdir

Radioaktiv sıralar aşağıdakılardır:

  • torium
  • neptunium
  • uran – radium
  • uran – aktinium

İstinadlar

  1. ↑ http://elibrary.bsu.az/kitablar/964.pdf[ölü keçid]
  2. . 2017-05-06 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-05-15.
  3. C.M.Quluzadə Atom spektroskopiyası "Marif" nəşriyyatı,Bakı, 1985

Avqust 05, 2021
nüvə, reaksiyası, mündəricat, radioaktiv, çevrilmə, nüvə, reaksiyaları, nüvələrin, parçalanması, radioaktiv, sıralar, istinadlar, radioaktiv, çevrilmə, redaktə, radioaktivlik, 1896, ildə, fransız, alimi, anri, bekkerlium, tərəfindən, müəyyən, edilmişdir, qeyd,. Mundericat 1 Radioaktiv Cevrilme 1 1 Nuve reaksiyalari 2 Nuvelerin parcalanmasi 3 Radioaktiv siralar 4 Istinadlar Radioaktiv Cevrilme Redakte Radioaktivlik 1896 ci ilde fransiz alimi Anri Bekkerlium terefinden mueyyen edilmisdir O qeyd etmisdir ki uran saxlayan maddeler ozlerinden gorunmeyen sualar buraxir bu da fotoplyonkani isiqlandirir agacdan kagizdan ve butun berk maddelerden kece bilir Bundan bir qeder sonra meshur fransiz fizikleri Mariya Skladovskaya Kyuri ve Pyer Kyuri mueyyen etdiler ki U dan elave Th torium ve Pa planium eyni sua buraxma qabiliyyetine malikdir 1898 ci ilde radium izotopu tapildi Aparilan musahideler gosterdi ki radiumun verdiyi sualanmanin ardicilligi urandan milyon defe coxdur Bekkerli ve Mariya Kyuri bir qeder sonra radiumun insan orqanizmine guclu tesirini musahide etdiler Dayaniqligi az olan elementlerin atom nuveleri ozbasina parcalana bilir bu zaman yeni element atomu nuveleri ve radioaktiv sualar adlanan xususi novlu sualar emele gelir Bu hadise radioaktivlik adlanir Oz ozune parcalanan izotop ise radioaktiv izotop adlanir Hazirda radioaktiv parcalanma zamani yaranan sualara ionlasdirici ve yaxud nuve sualari adi verilmisdir Ionizasiya sualanmasi esasen suanin terkib hissesi ile elaqelardir bu sualar etraf muhitin ionlasmasina sebeb olur Bu xususiyyete rentgen ve ultrabenovseyi sualar qabil oldugu ucun Nuve sualanmasi adi duzgun ad kimi qebul olunmusdur Butun nov radioaktiv parcalanmanin ozunemexsus xassesi olmaqla beraber bir sira xususiyyeti eynidir Iki nov nuve cevrilmesi movcuddur radioaktiv parcalanma ve nuve reaksiyasi Radioaktiv parcalanmada hem tebii hem de suni yolla alinmis elementler oz ozlerine parcalanaraq yeni elementin nuvelerini emele getirir Bu proses baslangic radioaktiv elementin nuvesine xaricden hec bir zerrecik daxil olmadan bas verir Radioaktivliyin oyrenilmesi gostermisdir ki radioaktiv elementlerin atomlari zaman kecdikce parcalanaraq basqa elementlerin atomlarina cevrilirler buna gore de radioaktiv atomlarin yasama muddeti mehdud olur Radioaktiv atomlarin nuvelerinin parcalanmasi onlarin daxili qurulusu ile elaqedar olub radioaktiv parcalanma qanunu ile mueyyen olunur Bu qanuna gore zaman vahidi erzinde radioaktiv elementin parcalanan atomlarinin sayi parcalanmayan atomlarinin sayina mutenasibdir Her bir radioaktiv izotopun orta parcalanma sureti var ve verilmis izotop atomlarina aiddir ve sabitdir Izotopun radioaktiv parcalanma sabiti l displaystyle lambda vahid zamanda nuvelerin hansi hissesinin parcalandigini gosterir vahidi 1 s a n displaystyle left frac 1 san right dir Parcalanma sabitinin ters qiymeti izotopun orta yasama muddeti adlanir t 2 l displaystyle tau left frac 2 lambda right Istenilen radioaktiv izotoplarda izotoplarin miqdari radioaktiv parcalanma qanununa esasen zamanla N t N 0 ℓ l t displaystyle N t N 0 ell lambda t qanunu ile azalir Burada N 0 displaystyle N 0 t 0 anindaki izotoplarin N t displaystyle N t ise t anindaki izotoplarin miqdaridir l displaystyle lambda parcalanma sabitidir Praktikada radioaktiv elementlerin parcalanma suretini xarakterize etmek meqsedile parcalanma sabiti evezine yarimparcalanma periodundan T istifade olunur Yarimparcalanma periodu ilkin radioaktiv izotoplarin yarisinin parcalandigi muddete deyilir Nuve reaksiyalari Redakte Agir radioaktiv elementlerin nuvesinin kutlesi onun terkibindeki nuklonlarin kutlesinden artiqdir Agir elementlerin radioaktivliyinin sebebi mehz ele budur cunki Eynysteynin formulundan melumdur ki kutle ve enerji ekvivalentdir Radioaktiv nuvelerin izafi enerjisi agir nuvelerin parcalanmasina sebeb olur Yungul elementler ucun nuklonlarin cemi kutlesi onlarin nuvesinin kutlesinden artiq olur Ona gore de yungul elementlerin sintezi istiliknuve sintezi nuveden enerji ayrilmasina sebeb olur Bas veren parcalanma ve ya sintez reaksiyalari zamani enerji ayrilmasi nuvelerin cevrilmesine getirir Radioaktiv parcalanmadan ferqli olaraq dayaniqli nuveleri ve yeni element atomu nuvelerini sintez etmek olar Nuvelerin bu cur cevrilmesine nuve reaksiyalari deyilir Nuve reaksiyalarini toretmek ucun adeten protonlar yuksek enerjili g displaystyle gamma kvantlar a displaystyle alpha zerrecikler deytronlar tritonlar ve selinden istifade olunur Neytronun elektrik yukunun olmamasi onun atom nuvelerine daxil olmasini son derece asanlasdirir Ona gore de nuve cevrilmesine nail olmaq ucun neytron en effektli mermi hesab olunur Kiciksuretli neytronlar yuksek suretli neytronlara nisbeten daha faydalidir ona gore de suretli neytronlari evvelce yavasitmaq lazim gelir Yavasidici kimi agir su D2O qrafit ve s den istifade olunur Qeyd etmek lazimdir ki eyni bir nuveni muxtelif suretli zerreciklerle bombardiman etdikde reaksiya mehsulu da muxtelif olur Agir elementlerin nuvelerinin neytronlarinin tesiri ile bolunmesi nuve reaksiyasini bir novunu teskil edir Nuvelerin bolunmesi zamani iki nuve qelpe 2 3 neytron ve coxlu miqdarda enerji alinir Nuve bolunmesinin muxtelif variantlarda bas vermesi neticesinde nuve qelpelerin kutle ededleri 72 den 161 kimi deyise bilir Nuve bolunmesi zamani azad olan 2 3 neytronun her biri qonsu nuveni parcalayir ve her parcalanma zamani basqa nuveleri parcalaya bilecek yeni 2 3 neytron emele gelir ve s Belelikle bolunen nuvelerin sayi cox suretle artir ve zencirvari reaksiya toreyir Radioaktiv nuveler parcalana biler basqa hisseciklerle qarsiliqli tesirde ola biler onlari sintez etmek olar Butun hallarda saxlanma qanunlarina riayet olunur elektrik yukunun saxlanmasi nuklonlarinin sayinin saxlanmasi enerjinin saxlanmasi impulsun saxlanmasi ve s 1 Nuvelerin parcalanmasi Redakte Radioaktiv parcalanma bir elementin qeyri sabit izotopunun ozbasina olaraq diger elementin izotopuna cevrilmesidir Kimyevi elementler yaranarken stabil ve radioaktiv nuveler meydana cixirdi Elementlerin tebii sintezi zamani nuvenin maksimum boyuk yuku Z 137 olmali idi Bunu hele noqtevari nuve fikri movcud oldugu zaman Fermi bele hesab edirdi lakin sonralar Trifonov nuvenin bolunen olmasini nezerde tutmaqla en agir kimyevi elementin yukunu deqiqlesdirdi O texminen Z 150 olmali idi Prinsipce bundan agir nuve orbitaldaki elektronlar ve musbet nuve arasindaki Kulon cazibe quvvelerinin artmasi sebebinden movcud ola bilmezdi Bu elektron tutulmasina getirib cixarardi Cox agir transuran elementlerinin qeyri sabit nuveleri onlarin yasama muddetinden asili olaraq bezileri ani zamanda bezileri ise yavas suretle dagilirdi Parcalanarken onlar yalniz stabil yox hem de uzunmuddetli yarimparcalanma dovrlu diger radioaktiv elementlere cevrilirdi Heqiqeten de transuran elementlerin radioaktiv izotoplarinin iki sabitlik piki movcud idi Z 90 96 ve Z 142 151 Agir transuran elementlerin sintezi uzre isler davam etdirilir ve gorunur ki mueyyen nailiyyetler elde edilib Bu yaxinlarda 113 114 115 116 ve 118 ci elementin sintezi barede melumat verildi Bu yalniz basqa elmi kollektivler de bu tecrubeleri tekrar ede bildikden sonra hami terefinden qebul oluna biler Bu elementlerin bezilerinin sintez olunmus atomlari bir nece saniye yasamis olduguna gore hec bir praktiki ehemiyyet kesb etmir Sintez olunmus elementler tamamile qeyri adi xasseli xususi materiya novunu teskil edirler ona gore de bu tedqiqatlardan ireli gelen nezeri neticeler melum qarsiliqli tesir novlerini birlesdiren nezeriyyenin yaranmasina getirer 1 Radioaktiv siralar Redakte Dovri sistemde 2 bismutdan sonra yerlesen elementler ardicil radioaktiv cevrilmelerin uzvleridir Radioaktiv elementler genetik elaqelerine gore aileler ve ya siralar emele getirirler Her bir radioaktiv siranin birinci elementi boyuk yarimparcalanma dovrune malik olur Buna gore de yalniz birinci elementin yasama muddeti boyuk olan siralar uran sirasi torium sirasi aktinium sirasi Yerin movcud olmasindan hazirki dovre qededr kecen 4 5 5 mlrd il erzinde qala bilmisler Gosterilen 3 siradan basqa tebietde neptunium sirasi da movcud olmusdur Lakin bu siranin elementleri praktiki olaraq tam parcalanmislar Bu siranin elementleri suni cevrilmeler neticesinde alinir Her hansi radioaktiv sira radioaktiv olmayan elementin izotopu ile sona catir Uran torium ve aktinium sirasinin sonuncu elementi qurgusundur Bu siralarin her birinde qaz halinda element radon istirak edir Bunlar ucun zencirin ikilesmesi xarakterikdir Uc siranin birlikde 45 uzvu var Onlarin coxu izatoplardir Bu siralarin elementleri dovri sistemde sira nomresi 81 92 e qeder olan yerleri tuturlar 3 Dovri sistemde sira nomresi 83 den yuxari olan butun elementler radioaktivdir Tebii radioaktivlik kalium 40 rubidium 87 indium 49 lantan 138 samarium 147 lutesium 175 ve renium 187 kimi yungul ve orta nuvelerde musahide olunur Texnesium 43 ve prometeyum 61 ucun stabil izotoplar yoxdur Texnesiumun radioaktiv izotoplarinin omru 100 min ildir bu sebebden de Yerde yoxdur 1937 ci ilde Siborq ve Seqre terefinden alinmis bu element ilk suni element idi ve buna gore de texnesium suni adlandirildi Merilan 1952 ci ilde onu ulduzlarda tapdi Texnesium neytron sualanmasi menbeyidir ve zencirvari reaksiya neticesinde emele gelmisdir 1 Radioaktiv siralar asagidakilardir torium Th 90 232 displaystyle ce 232 90 Th neptunium Np 93 237 displaystyle ce 237 93 Np uran radium U 92 238 displaystyle ce 238 92 U uran aktinium U 92 235 displaystyle ce 235 92 U 1 Istinadlar Redakte 1 2 3 4 http elibrary bsu az kitablar 964 pdf olu kecid Arxivlenmis suret 2017 05 06 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2017 05 15 C M Quluzade Atom spektroskopiyasi Marif nesriyyati Baki 1985Menbe https az wikipedia org w index php title Nuve reaksiyasi amp oldid 6015362, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.