Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mollakamallı — Quba-Şirvan xalçaçılıq məktəbinin Quba qrupuna aid olan Azərbaycan xalçaları.
| Mollakamallı xalçaları | |
|---|---|
 |
Tarixi oçerk
Azərbaycan hələ qədimdən dünyanın diqqətini füsunkar təbiəti və sədaqətli insanları ilə özünə cəlb edib. Ən məşhur səyyahların gündəliklərində Azərbaycanın adına rast gəlinir, ölkəmizin nadir təbiət gözəlliklərindən, maddi mədəniyyət abidələrindən, təbii sərvətlərindən geniş söz açılır.
Quba xalçaçılıq məktəbi Qonaqkənd və Şabran rayonları da daxil olmaqla 35-ə yaxın ornament kompozisiyanı özündə birləşdirir. Bu ərazi müxtəlif tayfaların məskunlaşdığı tarixi bölgədir. Bu, onun xalçaçılıq sənətində də özünü göstərir: geniş naxış rəngarəngliyi, bəzən qonşu kəndlərdə toxunmasına baxmayaraq, çeşnisi ilə fərqlənirlər. Onların ornamentlərinin əksəriyyəti coğrafi və bitki motivləri ilə xarakterizə olunur. Onlardan "Qırız", "Qımıl", "Qonaqkənd", "Şahnəzərli" və digər xalçaları göstərmək olar. İlk baxışdan Quba xalçalarında ornamentin müxtəlif xüsusiyyətlərini görmək olar. Ancaq diqqətlə baxdıqdan sonra əmin olursan ki, kompozisiyanın bütün bəzəkləri vahid mənaya malikdir. Bu xalçalarda bütöv bir dövrün tarixini, insanların zövqünü və fikrinin dərinliklərini görmək mümkündür.
Quba xalça mərkəzi üç hissəyə — dağlıq, dağətəyi və ovalıq hissələrə bölünür. Dağlıq hissəyə — Qonaqkənd, Xası, Cimi, Afurca, Buduq, Cek, Salmansöyüd kəndlərində mərkəzləşmiş məntəqələri aid etmək olar. Dağətəyi hissədə xalça istehsalı — Əmirxanlı, Əlixanlı, Xəlfələr, Pirəmsən, Bilici, Şahnəzərli, Pirəbədil, Zeyvə, Zöhramı, Sumaqoba, Xırdagülçiçi, Sırt-çiçi, Dərə-çiçidə, ovalıq hissədə isə Şabran zonasında Çay Qaraqaşlı, Hacı Qaraqaşlı, Süsənli, Qaraqaşlı, Dəvəçi, Mollakamallı və başqa kəndlərdə mərkəzləşib. Bu məktəbə həmçinin Dərbənd ərazisində toxunan xalçalar da daxildir. Quba xalçalarının bəzəyini həndəsi naxışlardan ibarət ornamentlərin sterilizə edilmiş nəbati, bəzən isə heyvan motivləri təşkil edir. Bu məktəbin xalçalarında medalyonlu çeşni üslubu da geniş yayılmışdır.
Təsnifatı
Xalçanın adı Şabran rayonunun Mollakamallı kəndinin adından götürülmüşdür. Bəzi sənətşünaslar bu xalçanı " Çiçi ", bəziləri isə " Qaraqaşlı " adlandırırlar.
Bədii xüsusiyyətləri
Xalçanın ara sahəsinin kompozisiyası bu qrupa daxil olan xalçalardan fərqlənən bir neçə iri uzunsov gellərlə yaradılmışdır. Fərq Şəki və Qarabağda geniş yayılmış qaval tikmə formasından götürülən gelləri əhatə edən iri dişlərdədir. Xalçanın ara sahəsinin eni boyunca bir gel var, uzunluğuna 3–5 gel uyğun gəlir və onların sayını istənilən istiqamətdə artırsanız, kompozisiyanın sənətkarlığı pisləşir. Xalçanın ətrafında " Pirəbədil " xalçasına xas olan bir sıra elementlər təsvir edilmişdir. Haşiyə bir neçə fərqli zolaqdan ibarətdir: orta haşiyə, zəncirə və mədaxillər. Bu xalçaların orta haşiyəsi "bəşirqızı" və iki mədaxil — "mollabaşı" var.
Xalçanın ara sahəsinin fonu tünd göy və ya qara rəngdədir. Tünd qırmızı, ağ və ya tünd göy fonlu xalçalar var. XIX əsrə aid "Mollakamallı" xalçasının ara sahəsinin və ara haşiyəsinin fonları eyni rəngdədir.
Texniki xüsusiyyətləri
"Mollakamallı" xalçaları Quba-Şirvan məktəbinin orta keyfiyyətli xalçaları sayılır.
Belə xalçaların ölçüsü 100x150-dən 130x200 sm-ə qədərdir, indi uzunsovlar da istehsal olunur. Bir kvadrat metr xalçada 160–200 min düyün var. Xovun hündürlüyü — 4–6 mm olur.
Ədəbiyyat
- Керимов Лятиф. Азербайджанский ковёр. II. Баку: Гянджлик. 1983. 163–166.
İstinadlar
- "Quba xalçaları dünya mədəniyyətinin nadir inciləridir". 2023-07-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-03-19.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu adin diger istifade formalari ucun bax Mollakamalli deqiqlesdirme Mollakamalli Quba Sirvan xalcaciliq mektebinin Quba qrupuna aid olan Azerbaycan xalcalari Mollakamalli xalcalari Mundericat 1 Tarixi ocerk 2 Tesnifati 3 Bedii xususiyyetleri 4 Texniki xususiyyetleri 5 Edebiyyat 6 IstinadlarTarixi ocerkredakteAzerbaycan hele qedimden dunyanin diqqetini fusunkar tebieti ve sedaqetli insanlari ile ozune celb edib En meshur seyyahlarin gundeliklerinde Azerbaycanin adina rast gelinir olkemizin nadir tebiet gozelliklerinden maddi medeniyyet abidelerinden tebii servetlerinden genis soz acilir Quba xalcaciliq mektebi Qonaqkend ve Sabran rayonlari da daxil olmaqla 35 e yaxin ornament kompozisiyani ozunde birlesdirir Bu erazi muxtelif tayfalarin meskunlasdigi tarixi bolgedir Bu onun xalcaciliq senetinde de ozunu gosterir genis naxis rengarengliyi bezen qonsu kendlerde toxunmasina baxmayaraq cesnisi ile ferqlenirler Onlarin ornamentlerinin ekseriyyeti cografi ve bitki motivleri ile xarakterize olunur Onlardan Qiriz Qimil Qonaqkend Sahnezerli ve diger xalcalari gostermek olar Ilk baxisdan Quba xalcalarinda ornamentin muxtelif xususiyyetlerini gormek olar Ancaq diqqetle baxdiqdan sonra emin olursan ki kompozisiyanin butun bezekleri vahid menaya malikdir Bu xalcalarda butov bir dovrun tarixini insanlarin zovqunu ve fikrinin derinliklerini gormek mumkundur Quba xalca merkezi uc hisseye dagliq dageteyi ve ovaliq hisselere bolunur Dagliq hisseye Qonaqkend Xasi Cimi Afurca Buduq Cek Salmansoyud kendlerinde merkezlesmis menteqeleri aid etmek olar Dageteyi hissede xalca istehsali Emirxanli Elixanli Xelfeler Piremsen Bilici Sahnezerli Pirebedil Zeyve Zohrami Sumaqoba Xirdagulcici Sirt cici Dere cicide ovaliq hissede ise Sabran zonasinda Cay Qaraqasli Haci Qaraqasli Susenli Qaraqasli Deveci Mollakamalli ve basqa kendlerde merkezlesib Bu mektebe hemcinin Derbend erazisinde toxunan xalcalar da daxildir Quba xalcalarinin bezeyini hendesi naxislardan ibaret ornamentlerin sterilize edilmis nebati bezen ise heyvan motivleri teskil edir Bu mektebin xalcalarinda medalyonlu cesni uslubu da genis yayilmisdir 1 TesnifatiredakteXalcanin adi Sabran rayonunun Mollakamalli kendinin adindan goturulmusdur Bezi senetsunaslar bu xalcani Cici bezileri ise Qaraqasli adlandirirlar Bedii xususiyyetleriredakteXalcanin ara sahesinin kompozisiyasi bu qrupa daxil olan xalcalardan ferqlenen bir nece iri uzunsov gellerle yaradilmisdir Ferq Seki ve Qarabagda genis yayilmis qaval tikme formasindan goturulen gelleri ehate eden iri dislerdedir Xalcanin ara sahesinin eni boyunca bir gel var uzunluguna 3 5 gel uygun gelir ve onlarin sayini istenilen istiqametde artirsaniz kompozisiyanin senetkarligi pislesir Xalcanin etrafinda Pirebedil xalcasina xas olan bir sira elementler tesvir edilmisdir Hasiye bir nece ferqli zolaqdan ibaretdir orta hasiye zencire ve medaxiller Bu xalcalarin orta hasiyesi besirqizi ve iki medaxil mollabasi var Xalcanin ara sahesinin fonu tund goy ve ya qara rengdedir Tund qirmizi ag ve ya tund goy fonlu xalcalar var XIX esre aid Mollakamalli xalcasinin ara sahesinin ve ara hasiyesinin fonlari eyni rengdedir Texniki xususiyyetleriredakte Mollakamalli xalcalari Quba Sirvan mektebinin orta keyfiyyetli xalcalari sayilir Bele xalcalarin olcusu 100x150 den 130x200 sm e qederdir indi uzunsovlar da istehsal olunur Bir kvadrat metr xalcada 160 200 min duyun var Xovun hundurluyu 4 6 mm olur EdebiyyatredakteKerimov Lyatif Azerbajdzhanskij kovyor II Baku Gyandzhlik 1983 163 166 Istinadlarredakte Quba xalcalari dunya medeniyyetinin nadir incileridir 2023 07 29 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2022 03 19 Menbe https az wikipedia org w index php title Mollakamalli xalcalari amp oldid 8132295