Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Dəmirçilər xalçaları – Gəncə xalçaçılıq məktəbinin Qazax qrupuna daxil olan xovlu Azərbaycan xalçalarıdır. Xalçalar adını Azərbaycanın Qazax şəhərindən 9 km qərbdə yerləşən Dəmirçilər kəndinin adından almışdır. Bəzi xalçaçılar bu xalçanı "Dəmirçi Həsən" adlandırırlar. Dəmirçilər xalçaları həmçinin, Qazax rayonunun Daş Salahlı, Kosalar və Ürkməzli kəndlərində də istehsal edilirdi. Dəmirçilər xalçaları Qazax xalçalarının yüksək keyfiyyətli xalçalar kateqoriyasına aiddir.
| Xalça | |
| Dəmirçilər xalçaları | |
|---|---|
    | |
 Azərbaycan Xalça Muzeyi, Bakı | |
| Xalça haqqında məlumatlar | |
| Məktəbi | Qazax xalçaçılıq məktəbi |
| Növü | xovlu |
| Ölkə |  Azərbaycan |
| Toxunması haqqında məlumatlar | |
| Üslubu | Qazax xalçaçılıq məktəbi |
| Digər məlumatlar | |
| Material | qoyun yunu |
Bədii analiz
"Dəmirçilər" adı ilə tanınan bu xalçalar müxtəlif quruluşda olur. Əsas halda onlar üs üsulda təqdim edilir.
I üsul
Birinci üsulla toxunmuş xalçaların ara sahəsinin kompozisiyası səkkizbucaqlı göllərdən ibarətdir. Göllərin içindəki qarmaqşəkilli elementlər daxili kvadratın ətrafında simmetrik yerləşmişdir. Ara sahədəki göllərin sayı xalçanın uzunluğu ilə təyin olunur. Böyük olmayan xalçalarda 2–3 göl, uzunsov gəbələrdə isə daha çox göl yerləşir. "Sürmədən" adlanan orta haşiyə "Dəmirçilər xalçaları" üçün xarakterikdir.
II üsul
İkinci üsul xalçaşünasların "Dəmirçi Həsən" adlandırdıqları xalçalarla təmsil olunur. Onlar tağlı və ya mehrablı namazlıq xalçalardan ibarətdir.
Əgər əvvəllər bu tip xalçalar üzərində namaz qılınması üçün toxunurdusa, zamanla öz dini əhəmiyyətini itirərək yalnız dekorativ-məişət xarakteri almışdır. Dəmirçilər namazlıq xalçalarının kompozisiyası orijinallığı ilə digər namazlıq xalçalarından fərqlənir. Xalçanın yuxarı hissəsində "möhür" daşı üçün həndəsi formalı tağ yerləşir. Ara sahəni dövrələyən nazik haşiyə — mədahil xalçanın yuxarı hissəsində tağ əmələ gətirərək ara sahənin aşağı hissəsində kvadrata birləşir. Bu kvadrat isə namaz qılan şəxsin ayağının altı üçün nəzərdə tutulmuşdur. Yaranmış sahənin mərkəzində medalyon yerləşir. Medalyonun üzləri iri pəncə formasında yerinə yetirilmişdir. Hər bir pəncənin küncündə daxilə əyilən qarmaq şəkilli kəsik var.
Bu cür xalçaların toxunması zamanı dəqiq riyazi hesablama nəticələrinə əməl edilməli idi ki, namaz qılan şəxs səcdəyə getdiyi zaman alnını tağda yerləşdirilmiş möhürə qoya bilsin.
III üsul
Üçüncü üsula aid edilən "Dəmirçilər xalçası" "Mehrabsız" adlanan xalçalardan ibarətdir. Bu xalçalar üçün xarakterik olan kətəbə şəkilli göllər bir–birinin ardınca şaquli xətt üzərində yerləşir. Onların daxilində iri dördbucaqlılar olur. Son dövrlər böyük ölçülü xalçalar istehsal olunur və onların ara sahəsinin mərkəzində bir göl yerləşdirilir.
Texniki xüsusiyyətlər
"Dəmirçilər xalçaları" çox vaxt böyük olmayan ölçüdə hazırlanır. Bəzən böyük formatlı, nadir hallarda uzunsov formalı xalçalara rast gəlinir. İlmələrin sıxlığı: hər kvadrat desimetrdə 26x26 ilmədən 30x30 ilməyə qədər yerləşir (hər bir kvadrat metrdə 60 min ilmədən 90 min ilməyə qədər). Xovun hündürlüyü 8–12mm-dir.
İstinadlar
- Nasirova S. Gəncə-Qazax xalçaları (ing.). 2002. P. 13.
- Лятиф Керимов. Азербайджанский ковёр. Том III. II. Тип Гянджа-Казах. Б) Казахская группа. "Демирчиляр". Б.: "Гянджлик", 1983.
- Sürmə üçün nəzərdə tutulmuş kasa və ya qutu.
- Möhür — namaz qılınması zamanı müsəlmanların istifadə etdiyi müxtəlif formalı (əsasən dairə və ya kvadrat) gil daş parçasıdır. Namaz qılınması zamanı, ibadət edən şəxs ibadətinin bir hissəsini alnını həmin daşa qoyaraq gerçəkləşdirir. Möhür daşları müqəddəs hesab edilən yerdən götürülmüş torpaqdan düzəldilir.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Demirciler xalcalari Gence xalcaciliq mektebinin Qazax qrupuna daxil olan xovlu Azerbaycan xalcalaridir Xalcalar adini Azerbaycanin Qazax seherinden 9 km qerbde yerlesen Demirciler kendinin adindan almisdir Bezi xalcacilar bu xalcani Demirci Hesen adlandirirlar Demirciler xalcalari hemcinin Qazax rayonunun Das Salahli Kosalar ve Urkmezli kendlerinde de istehsal edilirdi Demirciler xalcalari Qazax xalcalarinin yuksek keyfiyyetli xalcalar kateqoriyasina aiddir XalcaDemirciler xalcalariDemirciler xalcasi XIX esr Azerbaycan Xalca Muzeyi BakiXalca haqqinda melumatlarMektebi Qazax xalcaciliq mektebiNovu xovluOlke AzerbaycanToxunmasi haqqinda melumatlarUslubu Qazax xalcaciliq mektebiDiger melumatlarMaterial qoyun yunuBedii analizDemirciler namazliq xalcasi XIX esr Azerbaycan Milli Incesenet Muzeyi Baki Demirciler adi ile taninan bu xalcalar muxtelif qurulusda olur Esas halda onlar us usulda teqdim edilir I usul Birinci usulla toxunmus xalcalarin ara sahesinin kompozisiyasi sekkizbucaqli gollerden ibaretdir Gollerin icindeki qarmaqsekilli elementler daxili kvadratin etrafinda simmetrik yerlesmisdir Ara sahedeki gollerin sayi xalcanin uzunlugu ile teyin olunur Boyuk olmayan xalcalarda 2 3 gol uzunsov gebelerde ise daha cox gol yerlesir Surmeden adlanan orta hasiye Demirciler xalcalari ucun xarakterikdir II usul Ikinci usul xalcasunaslarin Demirci Hesen adlandirdiqlari xalcalarla temsil olunur Onlar tagli ve ya mehrabli namazliq xalcalardan ibaretdir Eger evveller bu tip xalcalar uzerinde namaz qilinmasi ucun toxunurdusa zamanla oz dini ehemiyyetini itirerek yalniz dekorativ meiset xarakteri almisdir Demirciler namazliq xalcalarinin kompozisiyasi orijinalligi ile diger namazliq xalcalarindan ferqlenir Xalcanin yuxari hissesinde mohur dasi ucun hendesi formali tag yerlesir Ara saheni dovreleyen nazik hasiye medahil xalcanin yuxari hissesinde tag emele getirerek ara sahenin asagi hissesinde kvadrata birlesir Bu kvadrat ise namaz qilan sexsin ayaginin alti ucun nezerde tutulmusdur Yaranmis sahenin merkezinde medalyon yerlesir Medalyonun uzleri iri pence formasinda yerine yetirilmisdir Her bir pencenin kuncunde daxile eyilen qarmaq sekilli kesik var Bu cur xalcalarin toxunmasi zamani deqiq riyazi hesablama neticelerine emel edilmeli idi ki namaz qilan sexs secdeye getdiyi zaman alnini tagda yerlesdirilmis mohure qoya bilsin III usul Ucuncu usula aid edilen Demirciler xalcasi Mehrabsiz adlanan xalcalardan ibaretdir Bu xalcalar ucun xarakterik olan ketebe sekilli goller bir birinin ardinca saquli xett uzerinde yerlesir Onlarin daxilinde iri dordbucaqlilar olur Son dovrler boyuk olculu xalcalar istehsal olunur ve onlarin ara sahesinin merkezinde bir gol yerlesdirilir Texniki xususiyyetler Demirciler xalcalari cox vaxt boyuk olmayan olcude hazirlanir Bezen boyuk formatli nadir hallarda uzunsov formali xalcalara rast gelinir Ilmelerin sixligi her kvadrat desimetrde 26x26 ilmeden 30x30 ilmeye qeder yerlesir her bir kvadrat metrde 60 min ilmeden 90 min ilmeye qeder Xovun hundurluyu 8 12mm dir IstinadlarNasirova S Gence Qazax xalcalari ing 2002 P 13 Lyatif Kerimov Azerbajdzhanskij kovyor Tom III II Tip Gyandzha Kazah B Kazahskaya gruppa Demirchilyar B Gyandzhlik 1983 Surme ucun nezerde tutulmus kasa ve ya qutu Mohur namaz qilinmasi zamani muselmanlarin istifade etdiyi muxtelif formali esasen daire ve ya kvadrat gil das parcasidir Namaz qilinmasi zamani ibadet eden sexs ibadetinin bir hissesini alnini hemin dasa qoyaraq gerceklesdirir Mohur daslari muqeddes hesab edilen yerden goturulmus torpaqdan duzeldilir Hemcinin baxAzerbaycan xalcalari