fbpx
Wikipedia

Cozef Rotblat

May 17, 2023

Ser Cozef Rotblat (4 noyabr 1908[…], Varşava, Rusiya imperiyası – 31 avqust 2005[…], London, İngiltərə, Birləşmiş Krallıq) — Polşalı, "Britaniya pasportu olan polşalı" kimi tanınan fizik.

Cozef Rotblat
pol. Józef Rotblat

Los Alamos nişan fotoşəkili, 1944-cü il
Doğum tarixi 4 noyabr 1908(1908-11-04)[…]
Doğum yeri
Vəfat tarixi 31 avqust 2005(2005-08-31)[…] (96 yaşında)
Vəfat yeri
Vətəndaşlığı
Milliyyəti polyak
Həyat yoldaşı Tola Qrin
Elm sahəsi fizika
İş yeri
Alma-mater Varşava Universiteti
Liverpul Universiteti
London Universiteti
Təhsili
Elmi rəhbəri Ceyms Çadvik
Tanınır Tibbi fizika
Nüvə tərksilahı istiqamətindəki fəaliyyətləri ilə
Manhetten layihəsi
Alimlər üçün Hippokrat andı
Üzvlüyü
Mükafatları
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

İkinci Dünya müharibəsi zamanı o, Boru ərintiləri və Manhetten layihəsi üzərində işləmişdir. Lakin Almaniyanın 1942-ci ildə atom bombasının hazırlanmasını dayandırdığı məlum olduqdan sonra vicdanən qərar verərək Los Alamos laboratoriyasını tərk etdi.

Onun nüvə partlayışı ilə bağlı işi 1963-cü il Nüvə Sınaqlarının Qismən Qadağası Müqaviləsinin ratifikasiyasına böyük töhfə idi. 1955-ci il Rassel-Eynşteyn Manifestini imzalayan Cozef Rotbalt Elm və dünya əlaqələri üzrə Paquoş konfransının baş katibi idi. "Beynəlxalq münasibətlərdə nüvə silahlarının oynadığı rolu azaltmaq və uzunmüddətli perspektivdə bu cür silahları aradan qaldırmaq istiqamətindəki səylərinə görə" Rotbalt 1995-ci il Nobel sülh mükafatına layiq görülüb.

Erkən həyatı

Cozef Rotblat 4 noyabr 1908-ci ildə o vaxtkı Polşa çarlığı, Varşavada polyak-yəhudi ailəsində anadan olub. O,bu ailədə dünyaya gələn yeddi uşaqdan biri idi, onlardan ikisi körpə ikən tələf olublar. Atası kareta biznesi olan, torpaq sahibi olub, atlar yetişdirən Ziqmunt Rotblat idi. Uşaqlığı bolluq içərisində keçən Cozefin həyatı Birinci Dünya müharibəsinin başlaması ilə dəyişdi. Sərhədlər bağlandı və ailənin atları rekvizisiya edildi, bu da biznesin uğursuzluğuna və ailəsinin yoxsullaşmasına səbəb oldu. On yaşında Allahın varlığına şübhə ilə yanaşan Rotbalt, sonradan aqnostisizm fəlsəfi görüşünü qəbul etdi.

Rotblatın valideynlərinin onu gimnaziyaya göndərməyə imkanı olmadığı üçün, Rotblat orta təhsilini yerli ravvin tərəfindən tədris olunan xederdə almışdır. Daha sonra texniki məktəbə daxil olub, burada elektrik mühəndisliyi üzrə təhsil alan Rotbalt, 1923-cü ildə bitirib. Məktəbi bitirdikdən sonra Rotblat Varşavada elektrik işləyir, lakin onun arzusu, fizik olmaq idi. 1929-cu ilin yanvarında Polşanın Azad Polşa Universitetinə qəbul imtahanlarında iştirak edir və fizikadan müvəffəqiyyətlə keçsə də, heç bir məlumatı olmayan bir mövzu Milli Maarif Komissiyası haqqında məqalə yazmaqda müvəffəqiyyətsiz olur. Daha sonra Elm fakültəsinin dekanı Lüdviq Vertenşteynə müsahibə verir. Vertenşteyn Parisdə Mariya Küri və Ernest Rezerfordun rəhbərliyi altında Kembric Universitetindəki Kavendiş laboratoriyasında təhsil alır. Vertenşteyn Rotblata burada işləmək təklifini edir.

Rotblat 1932-ci ildə Azad Polşa Universitetində sənət magistri dərəcəsini qazanır. Daha sonra Varşava Universitetinə daxil olan Rotblat 1938-ci ildə fizika üzrə elmlər doktoru olur. Vertenşteynin direktoru olduğu Varşava Elmi Cəmiyyətinin Radioloji laboratoriyasında elmi işçi vəzifəsini tutmuş və 1938-ci ildəAzad Polşa Universitetinin Atom Fizikası İnstitutu direktorunun köməkçisi olmuşdur.

Evliliyi və erkən fizika işi

Bu dövrdə Rotblat 1930-cu ildə tələbə yay düşərgəsində tanış olduğu ədəbiyyat üzrə təhsil alan Tola Qrin ilə evlənir.

İkinci Dünya müharibəsi başlamazdan əvvəl o, parçalanma prosesində neytronların buraxıldığını göstərən təcrübələr apardı. 1939-cu ilin əvvəlində o, bu proses zamanı xeyli miqdarda enerji ayrıla biləcəyini, xeyli sayda parçalanmanın baş verə biləcəyini və bunun kifayət qədər qısa müddət ərzində baş verəcəyini nəzərdə tuturdu. O, bu prosesin nəticədə partlayışla nəticələnəcəyini ,bir mikrosaniyədən az müddətdə baş verə biləcəyini hesablamağa davam etdi.

1939-cu ildə Vertenşteynin əlaqələri sayəsində Rotblat neytronun kəşfinə görə 1932-ci il Nobel mükafatı laureatı olmuş Ceyms Çadvikin rəhbərliyi altında Parisdə, Liverpul Universitetində təhsil almağa dəvət edildi. Çadvik fundamental nüvə reaksiyalarını öyrənmək üçün "siklotron" adlı hissəcik sürətləndiricisi qururdu və Rotblat da Varşavada oxşar maşın qurmaq istəyirdi, ona görə də Liverpulda Çadviklə işləməyə qərar verdi. Çadvik fundamental nüvə reaksiyalarını öyrənmək üçün "siklotron" adlı hissəcik sürətləndiricisini qururdu. Rotblat Varşavada oxşar maşın qurmaq istədi, ona görə də Liverpulda Çadviklə işləməyəqərar verdi. Həyat yoldaşı ilə yaşamağa maddi gücü olmadığı üçün İngiltərəyə tək getməli oldu.

Bir müddət keçdikdən sonra Çadvik Rotblata təqaüd (Oliver Jozef Lodj təqaüdü) verdi, gəlirini ikiqat artırdı və 1939-cu ilin yayında gənc polyak Tolanı özü ilə geri gətirmək niyyəti ilə evə qayıtdı. Avqustun sonunda Varşavanı tərk etmək vaxtı çatanda, o, appendisitdən əməliyyat olunduğu üçün Varşavada qalmalı oldu, müharibənin başlanması ilə bu proses daha da çətinləşdi. Tola tələyə düşdü və sonrakı aylarda onu Danimarka (Nils Borun köməyi ilə), Belçika və nəhayət İtaliya vasitəsilə çıxarmaq üçün edilən səylər nəticəsiz qaldı, çünki hər bir ölkə öz növbəsində sıra ilə müharibəyə qoşulurdu. O, onu bir daha görməyir; Tola Beljets ölüm düşərgəsi Holokostda öldürülür. Bu hadisə, ömrünün sonuna qədər Rotblata çox pis təsir edir və o, heç vaxt yenidən evlənməyir.

Manhetten layihəsi

Hələ Polşada olarkən Rotblat nüvə parçalanmasından atom bombası istehsal etmək üçün istifadə oluna biləcəyini bilirdi. O, əvvəlcə "hər şeyi ağlından çıxarmalı" olduğunu düşünürdü, lakin o, Nasist Almaniyasının nüvə bombasından istifadə etməsinin qarşısını almağın yeganə yolunun İngiltərənin çəkindirici rol oynamasında görürdü. O, Britaniyanın atom bombası layihəsi olan Tube Alloys üzərində Çadvik ilə birgə çalışmışdı.

1944-cü ilin fevralında Rotblat Los Alamos laboratoriyasına Çadvikin Manhetten layihəsinə Britaniyanın hərbi tapşırığı üzrə qatıldı. Layihəyəyə qəlbən qoşulmasa da, Almaniyanın bomba hazırladığı təqdirdə müttəfiqlərin qisas almaqla hədələməsinin lazım olduğuna inanırdı. Manhetten layihəsində çalışmanın əsas şərti ABŞ və ya Britaniya vətəndaşı olmaq idi. Rotblat bu şərti rədd etdi. Los Alamosda, o, polşa-yəhudi alimi Stanislav Martin Ulam ilə dostluq edirdi və onunla polyak dilində söhbət edə bilirdi. Rotblat Eqon Bretşerin qrupunda çalışaraq, nüvə parçalanması nəticəsində yaranan yüksək enerjili qamma şüalarının nüvə zəncirvari reaksiya prosesinə, sonra isə Robert R.Vilsonun siklotron qrupuna müdaxilə edib-etməyəcəyini araşdırdı.

Rotblat belə bir dağıdıcı silah hazırlamaq üçün elmin istifadəsi ilə bağlı böyük şübhələri vardı. 1985-ci ildə o, 1944-cü ilin martında Los Alamosdakı Çadviklərin evindəki şam yeməyində Manhetten layihəsinin direktoru, general-mayor Lesli Riçard Qrovsun "bomba hazırlamaqda əsl məqsədin Sovetləri ram etmək olduğunu ifadə edən sözləri" eşidəndə şok halı yaşadığını söyləyib. Barton Bernşteyn bildirib ki, bu söhbət Rotblatın sadiqliyini yoxlamaq üçün edilib.

1944-cü ilin sonunda Almaniyanın 1942-ci ildə öz bombasının hazırlanmasından imtina etdiyi də aydın oldu. Rotblat daha sonra vicdanı yol vermədiyi üçün bu layihəni tərk edərək, Liverpula dönür.

Çadvik öyrənir ki, təhlükəsizlik rəisinin təhlükəsizlik məruzəsi var və orada Rotblat İngiltərəyə qayıtmaq niyyəti ilə ittiham olunurdu ki, o, atom bombasının sirlərini ötürmək üçün Polşa üzərindən uçaraq Sovet ərazisinə paraşütlə keçə bilsin. O, həmçinin Santa Fedə kimisə ziyarət etməkdə və kommunist hüceyrəsinin formalaşmasını maliyyələşdirmək üçün onlara boş çek verməkdə ittiham olunurdu.

Rotblat məruzədə məlumatların çoxunun uydurma olduğunu sübut edə bilir. Bundan əlavə, Federal Təhqiqat Bürosunun qeydləri göstərir ki, 1950-ci ildə Rotblatın Santa Fedəki dostu Kaliforniyada izlənilir və o, bu hadisəni qəti şəkildə inkar edir; çek heç vaxt nağdlaşdırılmamışdı və müharibə zamanı İngiltərədə çatışmayan əşyaların alınması üçün verilmişdir. 1985-ci ildə Rotblat Vaşinqtondan Nyu-Yorka gedən qatarda “bütün sənədləri” olan qutunun necə itdiyini danışır. Lakin hazırda Çörçill Arxiv Mərkəzində saxlanılan Los Alamosdan Rotblatın çoxlu sayda şəxsi sənədlərinin olması "Rotblatın hadisələrlə bağlı izahatı ilə tamamilə ziddiyyət təşkil edir".

Nüvə partlayışı

Rotblat Liverpul Universitetində baş müəllim və nüvə fizikası üzrə tədqiqat direktoru vəzifəsini icra etmək üçün Britaniyaya qayıtdı. O, 8 yanvar 1946-cı ildə Britaniya vətəndaşlığına qəbul edilib. Ailə fərdlərinin çoxu müharibədən sağ çıxmışdı. Polşalı bir nəfərin köməyi ilə qaynı Meçislav (Mitek) Pokorni Rotblatın bacısı Eva və qardaşı qızı Halina üçün saxta polyak katolik kimlikləri düzəldir. Eva, Rotblat kimi yəhudi dili ilə yanaşı polyak dilini də mükəmməl bilən sarışın olmasından istifadə edərək ailənin qalan fərdlərini də Varşava gettosundan qaçırır. Mitek, Rotblatın qardaşı Maykl və Mayklın həyat yoldaşı Manya, Rotblatın anası Şeyndel və iki rus əsgəri Otvok yaxınlığındakı evin altındakı gizli bunkerdə yaşayırdılar, burada Eva və Halina polşalı ailə ilə yaşayırdı. Varşava gettosu üsyanı zamanı şahid olduğu Polşa antisemitizminin nümayişi Evanı Polşaya qarşı çıxmağa məcbur buraxdı və o, ailəsinin İngiltərəyə köçməsinə kömək etmək üçün Rotblata müraciət etdi. Buna görə də o, onların Polşadan çıxmaları üçün Çadvikin Britaniya vətəndaşlığı təklifini qəbul etdi. Tam yerləşməzdən əvvəl onlar onunla bir müddət Londonda yaşadılar. Halina Somervill Kollecini və London Universitet Kollecini bitirib Milli Bioqrafiya lüğətinin redaktoru olacaqdı.

Rotblat Yaponiyaya qarşı atom silahının istifadəsini qəbul etmədi və bütün atom tədqiqatlarına üç illik moratorium qoymağa çağırdığı bir sıra açıq mühazirələrlə çıxış etdi. Rotblat, tədqiqatının yalnız dinc məqsədlərlə nəticələnəcəyinə əmin idi və buna görə də radiasiyanın tibbi və bioloji istifadəsi ilə maraqlanırdı. 1949-cu ildə London Universiteti ilə əlaqəli tədris xəstəxanası olan Müqəddəd Varfolomey hospitalında ("Barts") fizika professoru oldu. O, karyerasının geri qalan hissəsində də burada çalışıb, 1976-cı ildə fəxri professor oldu. O, 1950-ci ildə Liverpulda “Mənbədən buraxılan neytronların sayının təyini” mövzusunda dissertasiya işini yazaraq namizədlik dissertasiyasını almışdır. O, həmçinin nüvə fizikası ilə bağlı bir neçə rəsmi orqanla işləmiş və mülki nüvə enerjisi üzrə məktəblər üçün böyük səyyar sərgi olan Atom Qatarını təşkil etmişdir.

Müqəddəd Varfolomey hospitalında Rotblat radiasiyanın canlı orqanizmlərə, xüsusən yaşlanma və məhsuldarlığa təsiri üzərində işləyirdi. Bu, onu nüvə partlayışına, xüsusən stronsium-90 və ionlaşdırıcı şüalanmanın təhlükəsiz hədlərinə maraq göstərməsinə səbəb oldu. 1955-ci ildə o, nümayiş etdirdi ki, Birləşmiş Ştatlar tərəfindən Bikini Atollunda Kasl Bravo nüvə sınağından sonra dağıntılar nəticəsində yaranan çirklənmə rəsmi olaraq elan ediləndən daha çox olub. O vaxta qədər rəsmi xətt belə idi ki, atom bombalarının gücünün artması, buraxılan radioaktivliyin ekvivalent artımı ilə müşayiət olunmurdu. Yapon alimləri, Uğurlu əjdaha gəmisi adlı balıqçı gəmisindən məlumat topladılar. Rotblat bombanın üç mərhələli olduğu qənaətinə gəlir və partlamanın sonunda parçalanma mərhələsinin radioaktivliyin miqdarını qırx dəfə artırdığını bildirir. Onun məqaləsi media tərəfindən qəbul edilir və Nüvə Sınaqlarının Qismən Qadağası Müqaviləsi ilə atmosfer sınaqlarının sona çatması ilə nəticələnən ictimai müzakirələrə töhfə verir.

Sülh işi

Rotblat hesab edirdi ki, alimlər həmişə öz işlərinin etik nəticələri ilə maraqlanmalıdırlar. O, nüvə silahı yarışının ən görkəmli tənqidçilərindən biri oldu. 1955-ci ildə Rassel-Eynşteyn manifestini imzalayan ən gənc idi və onun mətbuat konfransına sədrlik edib. Manifestin müsbət işıqlandırılmasından sonra Sayrus İton silahlı münaqişə təhlükəsinin azaldılması istiqamətində işləmək və qlobal təhlükəsizliyin, xüsusən də nüvə müharibəsi ilə bağlı olanların həlli yollarını axtarmaq üçün alimləri və ictimai xadimləri bir araya gətirən beynəlxalq təşkilat olan Elm və dünya əlaqələri üzrə Paquoş konfranslarını maliyyələşdirməyi təklif etdi. Bertran Rassel və başqaları ilə birlikdə Rotblat 1957-ci ildə bunlardan birincisini təşkil etdi və ölənə qədər o çərçivəsində işləməyə davam etdi. 1958-ci ildə Rotblat yeni başlayan Nüvə Silahsızlanması Kampaniyasının (CND) icraiyyə komitəsinə qoşuldu. 1958-ci ildə Rotblat yeni başlayan Nüvə tərksilah kampaniyasının (NTK) icraiyyə komitəsinə qoşuldu. Dəmir pərdə və Soyuq müharibəyə baxmayaraq, o, Qərb və Şərq alimləri arasında əlaqələrin qurulmasını müdafiə edirdi. Bu səbəbdən də Puqvaş konfranslarına şübhə ilə yanaşılıb. Başlanğıcda Britaniya hökuməti onları "Kommunist cəbhəsi yığıncaqları"ndan başqa bir şey hesab etmirdi.

Bununla belə, o, Birləşmiş Krallığın Atom Enerjisi İdarəsinin üzvü Con Kokkroftu 1958-ci il konfransına kimlərin dəvət oluna biləcəyi təklifinə razı sala bildi. 1960-cı illərin əvvəllərində Müdafiə Nazirliyi Puqvaş konfranslarının "indi çox hörmətli təşkilat" olduğunu düşünürdü və Xarici İşlər Nazirliyi onun "rəsmi xeyir-dua" aldığını və hər hansı bir irəliləyişin bu cür toplantılarda baş verə biləcəyini bildirdi. Puqvaş konfransları 1963-cü il Nüvə Sınaqlarının Qismən Qadağası Müqaviləsi, 1968-ci il Nüvə Silahlarının Qarşısının Alınması Müqaviləsi, 1972-ci il Anti-Ballistik Raket Müqaviləsi, 1972-ci il Bioloji Silahlar Konvensiyası və 1993-cü il Kimyəvi Silahlar Konvensiyasının təməlinin qoyulması ilə əlaqədar idi. Puqvaş Konfranslarına paralel olaraq, o, Albert Eynşteyn, Robert Oppenheymer, Bertran Rassel və digər əlaqədar alimlərlə birləşərək 1950-ci illərin ortalarında onlar tərəfindən təklif edilən və rəsmi olaraq 1960-cı ildə yaradılan Dünya İncəsənət və Elm Akademiyasını yaratdı.

Sonrakı həyatı

Rotblat 1976-cı ildə Müqəddəs Varfolemey Akademiyasından təqaüdə çıxdı. 1975-1976-cı illərdə Edinburq Universitetinə Beynəlxalq əlaqələr üzrə qonaq professor olaraq dəvət edilmişdi. O hesab edirdi ki, elm adamlarının fərdi mənəvi məsuliyyəti var və Hippokrat andı həkimlər üçün davranış kodeksini təmin etdiyi kimi, o hesab edirdi ki, alimlərin öz əxlaqi davranış kodeksi, alimlər üçün Hippokrat andı olmalıdır. Paquoş konfranslarının prezidenti olduğu müddətdə Rotblat 1988-ci ildən 2004-cü ilə qədər hər il israilli nüvə texniki Mordexay Vanununu Nobel sülh mükafatına namizəd göstərib. Vanunu İsrailin nüvə silahı proqramının miqyasını açıqlamışdı və nəticədə 18 il həbsxanada, o cümlədən 11 ildən çoxunu təkadamlıq kamerada keçirmişdi. Vanunu İsrailin nüvə silahı proqramının miqyasını açıqlamışdı və nəticədə 18 il həbsxanada, o cümlədən 11 ildən çoxunu təkadamlıq kamerada keçirmişdi.

Rotblat nüvə silahlarına qarşı durmadan kampaniyalar aparırdı. 2004-cü il ABŞ prezident seçkilərindən qısa müddət əvvəl verdiyi müsahibədə o, Rassel-Eynşteyn Manifestinin "50 ildən sonra, xüsusən də ABŞ-də prezident seçilməsi ilə əlaqədar bugün də böyük aktuallığını" saxladığına inandığını ifadə etdi. 1995-ci ildə Nobel mükafatına qəbul mühazirəsini yekunlaşdıran Rassel-Eynşteyn Manifestinin sözləri: "Hər şeydən əvvəl insanlığını xatırla" onun dünyaya baxışının mərkəzi oldu. O, həmçinin 1960-1972-ci illərdə Tibb və Biologiyada Fizika jurnalının baş redaktoru vəzifəsində çalışıb. O, bir sıra institutların və peşəkar assosiasiyaların prezidenti, həmçinin Stokholm Beynəlxalq Sülh Araşdırmaları İnstitutunun həmtəsisçisi və idarə heyətinin üzvü, həmçinin Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının Tibbi Tədqiqatlar üzrə Məsləhət Komitəsinin üzvü olub. Rotblat 1984-cü ildə BAFTA (Britaniya Kino və Televiziya Sənətləri Akademiyası) mükafatına layiq görülmüş nüvə silahı haqqındakı sənədli dram filminin proqram məsləhətçisi idi.

Rotblat 2004-cü ildə insult keçirərək səhhəti pisləşir. O, 2005-ci il avqustun 31-də Londonun Kamden şəhərindəki Royal Free hospitalda sepsisdən vəfat edib.

Mükafatları

Rotblat 1965-ci ildə Yeni İl Fəxri mərasimində "Britaniya imperiyası" ordeni komandiri təyin edildi. 1992-ci ildə o, Albert Eynşteyn sülh mükafatını qazandı və 1995-ci ildə Kral Cəmiyyətinin üzvü seçildi. O, 1998-ci ildə doğum günü şərəfinə Müqəddəs Maykl və Müqəddəs Georqi ordeninin cəngavər komandiri təyin edilib. Onun Kral Cəmiyyətinə seçilmə şəhadətnaməsi oxundu:

O, Liverpulda və Los Alamosda atom enerjisi problemləri ilə bağlı müharibədən əvvəl və sonra nüvə fizikasına mühüm töhfələr verib. Buraya nüvə səviyyələrinin spin və paritetini təyin etmək üçün mühüm alətə səbəb olan reaksiyasından protonların bucaq paylanması üzrə müşahidələr daxildir. Buraya nüvə səviyyələrinin spin və paritetini təyin etmək üçün mühüm reaksiyasından protonların bucaq paylanması üzrə müşahidələr daxildir. O, nüvə fizikasının tibbi tətbiqləri, daha sonra radiasiyanın bioloji təsiri üzərində işləmişdir. Onun fərqi Elm və Dünya İşləri üzrə Paquoş konfransı üçün gördükləridir. O, bu konfransların yaradıcılarından biri olub və son 37 il ərzində dünyanın hər yerindən və bir-birinə zidd ideologiyaya malik alimlərin onları bir-birindən ayıran məsələlər haqqında obyektiv danışmasına şərait yaradan konfranslara öz dəstəyini və həvəsini yorulmadan verib. Onun bu işə sonsuz sədaqəti və ilhamı konfransların inkişafı və davamlı olması üçün həyati əhəmiyyət kəsb etmişdir.

Rotblat, Paquoş konfransları ilə nüvə tərksilahına yönəlmiş səylərinə görə 1995-ci ildə Nobel sülh mükafatına layiq görüldü. O, deyirdi: "beynəlxalq məsələlərdə nüvə silahının oynadığı rolu azaltmaq və uzunmüddətli perspektivdə belə silahları ləğv etmək lazımdır." Ömrünün son illərində o, eyni zamanda Beynəlxalq Fizika Tələbələri Assosiasiyasının fəxri üzvü seçildi və Hindistanın Jamnalal Bajaj fondu onu 1999-cu ildə Jamnalal Bajaj mükafatı ilə təltif etdi. O, professor Bob Qanquli və professor Rocer Hanselin redaktorluğu ilə Toronto Universitetinin kitabxanasından, hazırda Nobel Beynəlxalq Universitetinin kitabxanasından nəşr olunan “Ətraf Mühit Sülh" jurnalının fəxri redaksiya heyətinin üzvü idi.

2017-ci ildə Polşa səfiri Arkadi Rzeqoçkinin iştirakı ilə açılmış Cozef Rotblatın xatirəsinə həsr olunmuş lövhə Londonda Bury Place və Great Russell Street-in küncündə British Pugwash-ın ofisləri qarşısında qoyulmuşdur.

Həmçinin bax

İstinadlar

  1. ↑ Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
  2. ↑ Sir Joseph Rotblat // Encyclopædia Britannica (ing.).
  3. ↑ https://www.nndb.com/people/977/000090707/.
  4. ↑ Brown, 2012. səh. 1–5
  5. Brown, 2012. səh. 5–6
  6. Brown, 2012. səh. 151
  7. Rotblat, Ikeda, 2007. səh. 94.
  8. Brown, 2012. səh. 7–9
  9. ↑ "Joseph Rotblat – Biographical – Curriculum Vitae". 11 October 2016 tarixində . İstifadə tarixi: 24 November 2016.
  10. ↑ Noble, Holcomb B. "Joseph Rotblat, 96, Dies; Resisted Nuclear Weapons". The New York Times. 2 September 2005. 29 May 2015 tarixində . İstifadə tarixi: 3 June 2016.
  11. Brown, 2012. səh. 13
  12. Rotblat, J. "Emission of Neutrons accompanying the Fission of Uranium Nuclei". Nature. 143 (470). 20 May 1939: 852. Bibcode:1939Natur.143..852R. doi:10.1038/143852a0.
  13. Holdren, J. P. "Retrospective: Joseph Rotblat (1908–2005)". Science. 310 (5748). 2005: 633. doi:10.1126/science.1121081. PMID 16254178.
  14. . BBC. 28 May 2011 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
  15. Brown, 2012. səh. 12–14
  16. Brown, 2012. səh. 23–24
  17. Brown, 2012. səh. 25–27
  18. Brown, 2012. səh. 32–33
  19. Brown, 2012. səh. 65
  20. Underwood, Martin. "Liverpool University (1939–43)". Joseph Rotblat: The bomb, peace, and his archive. 2011. 13 July 2011 tarixində . İstifadə tarixi: 13 October 2015.
  21. ↑ Abrams, Irwin. "The 1995 Nobel Peace Prize For Joseph Rotblat and the Pugwash Conference on Science And World Affairs". 20 February 2012 tarixində . İstifadə tarixi: 2 March 2007.
  22. ↑ Milne, S.; Hinde, R. "Obituary: Joseph Rotblat (1908–2005) Physicist who committed his life to the cause of nuclear disarmament". Nature. 437 (7059). 2005: 634. Bibcode:2005Natur.437..634M. doi:10.1038/437634a. PMID 16193034.
  23. "Professor Sir Joseph Rotblat". The Daily Telegraph. 2 September 2005. 3 December 2017 tarixində . İstifadə tarixi: 2 April 2018.
  24. Brown, 2012. səh. 47–49
  25. ↑ Rotblat, Joseph. "Leaving the Bomb Project". Bulletin of the Atomic Scientists. 41 (7). August 1985: 16–19. Bibcode:1985BuAtS..41g..16R. doi:10.1080/00963402.1985.11455991. 10 January 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 31 October 2020.
  26. Brown, 2012. səh. 295
  27. Underwood, Martin. "Joseph Rotblat's Archive: Some Anomalies and Difficulties". AIP History Newsletter. 43. 2011: 5–7.
  28. Underwood, M. C. "Joseph Rotblat, the Bomb and Anomalies from His Archive". Science and Engineering Ethics. 19 (2). 2011: 487–90. doi:10.1007/s11948-011-9345-4. PMID 22190230.
  29. Brown, 2012. səh. 65–69
  30. Brown, 2012. səh. 97
  31. Sand, Katherine. "Obituary – Halina Sand". The Guardian. 13 August 2009. 24 November 2016 tarixində . İstifadə tarixi: 24 November 2016.
  32. Burrows, H.; Gibson, W.; Rotblat, J. "Angular Distributions of Protons from the Reaction O16(d,p)O17". Physical Review. 80 (6). 1950: 1095. Bibcode:1950PhRv...80Q1095B. doi:10.1103/PhysRev.80.1095.
  33. "Queen Mary, University of London Notable Alumni and Staff". 22 December 2008 tarixində . İstifadə tarixi: 23 September 2007.
  34. "Obituary – Sir Joseph Rotblat". The Guardian. 2 September 2005. 13 May 2019 tarixində . İstifadə tarixi: 24 November 2016.
  35. Rotblat, Joseph. Determination of a number of neutrons emitted from a source (Tezis). University of Liverpool. 1950. Şablon:ProQuest.
  36. Brown, 2012. səh. 107–118
  37. ↑ Rotblat, J. "A Hippocratic Oath for scientists". Science. 286 (5444). 1999: 1475. doi:10.1126/science.286.5444.1475. PMID 10610545. 10 January 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 9 December 2019.
  38. ↑ Wittner, Lawrence S. "The Political Rehabilitation of Józef Rotblat". 2005. 3 March 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 24 November 2016.
  39. "History". World Academy of Art and Science. 21 February 2017 tarixində . İstifadə tarixi: 24 November 2016.
  40. "Joseph Rotblat – Biographical". Nobel Foundation. 3 October 2013 tarixində . İstifadə tarixi: 8 October 2013.
  41. "Sir Joseph Rotblat". The Scotsman. 5 September 2005. 17 December 2013 tarixində . İstifadə tarixi: 8 October 2013.
  42. Brown, 2012. səh. 267–268
  43. . TheCommunity.com. 2004. 16 July 2011 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
  44. . MEDACT. 3 November 2005 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
  45. "Nobel Prize lecture". 25 April 2006 tarixində . İstifadə tarixi: 19 May 2006.
  46. Rotblat, J. "Remember your humanity*". Medicine and War. 12 (3). 1996: 195–201. doi:10.1080/13623699608409284.
  47. "Joseph Rotblat on IMDb.com". IMDb. 17 February 2017 tarixində . İstifadə tarixi: 21 July 2018.
  48. Hinde, R. A.; Finney, J. L. "Joseph (Józef) Rotblat 4 November 1908 – 31 August 2005: Elected FRS 1995". Biographical Memoirs of Fellows of the Royal Society. 53. 2007: 309. doi:10.1098/rsbm.2007.0023.
  49. "Library and Archive Catalogue Rotblat". London: The Royal Society. 17 December 2013 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
  50. "Joseph Rotblat – Biographical – Facts". 24 November 2016 tarixində . İstifadə tarixi: 24 November 2016.
  51. "The Nobel Peace Prize 1995". 24 November 2016 tarixində . İstifadə tarixi: 24 November 2016.
  52. . International Association of Physics Students. 23 March 2015 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 30 November 2014.
  53. "Prof. Sir Joseph Rotblat – 1999 – Jamnalal Bajaj Award for Promoting Gandhian Values Outside India". Jamnalal Bajaj Foundation. 24 November 2016 tarixində . İstifadə tarixi: 24 November 2016.
  54. "Sir Joseph Rotblat honoured by Polish Heritage Society plaque". British Pugwash. 18 November 2020. İstifadə tarixi: 2020-11-18.

Ədəbiyyat

  • Brown, Andrew. Keeper of the Nuclear Conscience: The Life and Works of Joseph Rotblat. Oxford: Oxford University Press. 2012. ISBN 978-0-19-958658-5. OCLC 963830214.
  • Górlikowski, Marek. Noblista z Nowolipek. Józefa Rotblata wojna o pokój. Kraków: Znak (publisher). 2018. ISBN 9788324055401. OCLC 1050817827.
  • Rotblat, Joseph; Ikeda, Daisaku. A Quest for Global Peace: Rotblat and Ikeda on War, Ethics and the Nuclear Threat. London: I.B.Tauris. 2007. ISBN 978-1-84511-278-3. OCLC 123195789.

Xarici keçidlər

  • The Papers of Professor Sir Joseph Rotblat held at the Churchill Archives Centre
  • 1989 Audio Interview with Joseph Rotblat by Martin Sherwin Voices of the Manhattan Project.
  • Dr. Rotblat: Or How I Learned to Start Worrying & Fear the Bomb via Culture.pl
  • Annotated Bibliography for Józef Rotblat from the Alsos Digital Library for Nuclear Issues.
  • for the WGBH-TV series .
  • Series 1 video interviews (recorded in 2002) with Sir Józef Rotblat by the Vega Science Trust.
  • Series 2 video interview (recorded in 2005) with Sir Józef Rotblat by the Vega Science Trust.
  • Op-Ed: The 50-Year Shadow by Józef Rotblat, The New York Times, 17 May 2005.
  • Józef Rotblat – Nobel Lecture
  • The Guardian 2 September 2005.
  • Interview with Józef Rotblat recorded in 2005 a few months before he died.
  • , assembled by Dr Martin Underwood.
  • Listen to a life story oral history interview with Sir Joseph Rotblat, recorded for National Life Stories at the British Library.
  • Dr. Rotblat: Or How I Learned to Start Worrying & Fear the Bomb

   Tibb portalı    Fizika portalı    Polşa portalı

May 17, 2023
cozef, rotblat, noyabr, 1908, varşava, rusiya, imperiyası, avqust, 2005, london, ingiltərə, birləşmiş, krallıq, polşalı, britaniya, pasportu, olan, polşalı, kimi, tanınan, fizik, józef, rotblatlos, alamos, nişan, fotoşəkili, 1944, ildoğum, tarixi, noyabr, 1908. Ser Cozef Rotblat 4 noyabr 1908 1 2 Varsava Rusiya imperiyasi 31 avqust 2005 1 2 London Ingiltere Birlesmis Kralliq Polsali Britaniya pasportu olan polsali kimi taninan fizik Cozef Rotblatpol Jozef RotblatLos Alamos nisan fotosekili 1944 cu ilDogum tarixi 4 noyabr 1908 1908 11 04 1 2 Dogum yeri Varsava Rusiya imperiyasiVefat tarixi 31 avqust 2005 2005 08 31 1 2 96 yasinda Vefat yeri London Ingiltere Birlesmis KralliqVetendasligi Birlesmis Kralliq 3 PolsaMilliyyeti polyakHeyat yoldasi Tola QrinElm sahesi fizikaIs yeri Edinburq UniversitetiAlma mater Varsava UniversitetiLiverpul UniversitetiLondon UniversitetiTehsili Varsava Universiteti 1938 Liverpul Universiteti 1950 London Universiteti d 1953 Elmi rehberi Ceyms CadvikTaninir Tibbi fizikaNuve terksilahi istiqametindeki fealiyyetleri ileManhetten layihesiAlimler ucun Hippokrat andiUzvluyu London Kral Cemiyyeti Ukrayna Milli Elmler Akademiyasi Polsa Elmler Akademiyasi d Amerika Incesenet ve Elmler AkademiyasiMukafatlari Vikianbarda elaqeli mediafayllarIkinci Dunya muharibesi zamani o Boru erintileri ve Manhetten layihesi uzerinde islemisdir Lakin Almaniyanin 1942 ci ilde atom bombasinin hazirlanmasini dayandirdigi melum olduqdan sonra vicdanen qerar vererek Los Alamos laboratoriyasini terk etdi Onun nuve partlayisi ile bagli isi 1963 cu il Nuve Sinaqlarinin Qismen Qadagasi Muqavilesinin ratifikasiyasina boyuk tohfe idi 1955 ci il Rassel Eynsteyn Manifestini imzalayan Cozef Rotbalt Elm ve dunya elaqeleri uzre Paquos konfransinin bas katibi idi Beynelxalq munasibetlerde nuve silahlarinin oynadigi rolu azaltmaq ve uzunmuddetli perspektivde bu cur silahlari aradan qaldirmaq istiqametindeki seylerine gore Rotbalt 1995 ci il Nobel sulh mukafatina layiq gorulub Mundericat 1 Erken heyati 2 Evliliyi ve erken fizika isi 3 Manhetten layihesi 4 Nuve partlayisi 5 Sulh isi 6 Sonraki heyati 7 Mukafatlari 8 Hemcinin bax 9 Istinadlar 10 Edebiyyat 11 Xarici kecidlerErken heyati RedakteCozef Rotblat 4 noyabr 1908 ci ilde o vaxtki Polsa carligi Varsavada polyak yehudi ailesinde anadan olub 4 O bu ailede dunyaya gelen yeddi usaqdan biri idi onlardan ikisi korpe iken telef olublar Atasi kareta biznesi olan torpaq sahibi olub atlar yetisdiren Ziqmunt Rotblat idi Usaqligi bolluq icerisinde kecen Cozefin heyati Birinci Dunya muharibesinin baslamasi ile deyisdi 4 Serhedler baglandi ve ailenin atlari rekvizisiya edildi bu da biznesin ugursuzluguna ve ailesinin yoxsullasmasina sebeb oldu On yasinda Allahin varligina subhe ile yanasan Rotbalt 5 sonradan aqnostisizm felsefi gorusunu qebul etdi 6 7 Rotblatin valideynlerinin onu gimnaziyaya gondermeye imkani olmadigi ucun Rotblat orta tehsilini yerli ravvin terefinden tedris olunan xederde almisdir Daha sonra texniki mektebe daxil olub burada elektrik muhendisliyi uzre tehsil alan Rotbalt 1923 cu ilde bitirib Mektebi bitirdikden sonra Rotblat Varsavada elektrik isleyir lakin onun arzusu fizik olmaq idi 1929 cu ilin yanvarinda Polsanin Azad Polsa Universitetine qebul imtahanlarinda istirak edir ve fizikadan muveffeqiyyetle kecse de hec bir melumati olmayan bir movzu Milli Maarif Komissiyasi haqqinda meqale yazmaqda muveffeqiyyetsiz olur Daha sonra Elm fakultesinin dekani Ludviq Vertensteyne musahibe verir Vertensteyn Parisde Mariya Kuri ve Ernest Rezerfordun rehberliyi altinda Kembric Universitetindeki Kavendis laboratoriyasinda tehsil alir Vertensteyn Rotblata burada islemek teklifini edir 8 Rotblat 1932 ci ilde Azad Polsa Universitetinde senet magistri derecesini qazanir Daha sonra Varsava Universitetine daxil olan Rotblat 1938 ci ilde fizika uzre elmler doktoru olur Vertensteynin direktoru oldugu Varsava Elmi Cemiyyetinin Radioloji laboratoriyasinda elmi isci vezifesini tutmus ve 1938 ci ildeAzad Polsa Universitetinin Atom Fizikasi Institutu direktorunun komekcisi olmusdur 9 Evliliyi ve erken fizika isi RedakteBu dovrde Rotblat 1930 cu ilde telebe yay dusergesinde tanis oldugu edebiyyat uzre tehsil alan Tola Qrin ile evlenir 10 11 Ikinci Dunya muharibesi baslamazdan evvel o parcalanma prosesinde neytronlarin buraxildigini gosteren tecrubeler apardi 12 1939 cu ilin evvelinde o bu proses zamani xeyli miqdarda enerji ayrila bileceyini xeyli sayda parcalanmanin bas vere bileceyini ve bunun kifayet qeder qisa muddet erzinde bas vereceyini nezerde tuturdu O bu prosesin neticede partlayisla neticeleneceyini bir mikrosaniyeden az muddetde bas vere bileceyini hesablamaga davam etdi 13 14 1939 cu ilde Vertensteynin elaqeleri sayesinde Rotblat neytronun kesfine gore 1932 ci il Nobel mukafati laureati olmus Ceyms Cadvikin rehberliyi altinda Parisde Liverpul Universitetinde tehsil almaga devet edildi Cadvik fundamental nuve reaksiyalarini oyrenmek ucun siklotron adli hissecik suretlendiricisi qururdu ve Rotblat da Varsavada oxsar masin qurmaq isteyirdi ona gore de Liverpulda Cadvikle islemeye qerar verdi Cadvik fundamental nuve reaksiyalarini oyrenmek ucun siklotron adli hissecik suretlendiricisini qururdu Rotblat Varsavada oxsar masin qurmaq istedi ona gore de Liverpulda Cadvikle islemeyeqerar verdi Heyat yoldasi ile yasamaga maddi gucu olmadigi ucun Ingiltereye tek getmeli oldu 15 Bir muddet kecdikden sonra Cadvik Rotblata teqaud Oliver Jozef Lodj teqaudu verdi gelirini ikiqat artirdi ve 1939 cu ilin yayinda genc polyak Tolani ozu ile geri getirmek niyyeti ile eve qayitdi 16 Avqustun sonunda Varsavani terk etmek vaxti catanda o appendisitden emeliyyat olundugu ucun Varsavada qalmali oldu muharibenin baslanmasi ile bu proses daha da cetinlesdi 17 Tola teleye dusdu ve sonraki aylarda onu Danimarka Nils Borun komeyi ile Belcika ve nehayet Italiya vasitesile cixarmaq ucun edilen seyler neticesiz qaldi cunki her bir olke oz novbesinde sira ile muharibeye qosulurdu 18 O onu bir daha gormeyir Tola Beljets olum dusergesi Holokostda oldurulur 19 Bu hadise omrunun sonuna qeder Rotblata cox pis tesir edir ve o hec vaxt yeniden evlenmeyir 20 Manhetten layihesi RedakteHele Polsada olarken Rotblat nuve parcalanmasindan atom bombasi istehsal etmek ucun istifade oluna bileceyini bilirdi O evvelce her seyi aglindan cixarmali oldugunu dusunurdu lakin o Nasist Almaniyasinin nuve bombasindan istifade etmesinin qarsisini almagin yegane yolunun Ingilterenin cekindirici rol oynamasinda gorurdu 21 O Britaniyanin atom bombasi layihesi olan Tube Alloys uzerinde Cadvik ile birge calismisdi 21 1944 cu ilin fevralinda Rotblat Los Alamos laboratoriyasina Cadvikin Manhetten layihesine Britaniyanin herbi tapsirigi uzre qatildi 21 Layiheyeye qelben qosulmasa da Almaniyanin bomba hazirladigi teqdirde muttefiqlerin qisas almaqla hedelemesinin lazim olduguna inanirdi 22 Manhetten layihesinde calismanin esas serti ABS ve ya Britaniya vetendasi olmaq idi Rotblat bu serti redd etdi Los Alamosda o polsa yehudi alimi Stanislav Martin Ulam ile dostluq edirdi ve onunla polyak dilinde sohbet ede bilirdi 23 Rotblat Eqon Bretserin qrupunda calisaraq nuve parcalanmasi neticesinde yaranan yuksek enerjili qamma sualarinin nuve zencirvari reaksiya prosesine sonra ise Robert R Vilsonun siklotron qrupuna mudaxile edib etmeyeceyini arasdirdi 24 Rotblat bele bir dagidici silah hazirlamaq ucun elmin istifadesi ile bagli boyuk subheleri vardi 1985 ci ilde o 1944 cu ilin martinda Los Alamosdaki Cadviklerin evindeki sam yemeyinde Manhetten layihesinin direktoru general mayor Lesli Ricard Qrovsun bomba hazirlamaqda esl meqsedin Sovetleri ram etmek oldugunu ifade eden sozleri esidende sok hali yasadigini soyleyib 25 Barton Bernsteyn bildirib ki bu sohbet Rotblatin sadiqliyini yoxlamaq ucun edilib 26 1944 cu ilin sonunda Almaniyanin 1942 ci ilde oz bombasinin hazirlanmasindan imtina etdiyi de aydin oldu Rotblat daha sonra vicdani yol vermediyi ucun bu layiheni terk ederek Liverpula donur 22 Cadvik oyrenir ki tehlukesizlik reisinin tehlukesizlik meruzesi var ve orada Rotblat Ingiltereye qayitmaq niyyeti ile ittiham olunurdu ki o atom bombasinin sirlerini oturmek ucun Polsa uzerinden ucaraq Sovet erazisine parasutle kece bilsin O hemcinin Santa Fede kimise ziyaret etmekde ve kommunist huceyresinin formalasmasini maliyyelesdirmek ucun onlara bos cek vermekde ittiham olunurdu 21 Rotblat meruzede melumatlarin coxunun uydurma oldugunu subut ede bilir Bundan elave Federal Tehqiqat Burosunun qeydleri gosterir ki 1950 ci ilde Rotblatin Santa Fedeki dostu Kaliforniyada izlenilir ve o bu hadiseni qeti sekilde inkar edir cek hec vaxt nagdlasdirilmamisdi ve muharibe zamani Ingilterede catismayan esyalarin alinmasi ucun verilmisdir 1985 ci ilde Rotblat Vasinqtondan Nyu Yorka 25 geden qatarda butun senedleri olan qutunun nece itdiyini danisir Lakin hazirda Corcill Arxiv Merkezinde saxlanilan Los Alamosdan Rotblatin coxlu sayda sexsi senedlerinin olmasi Rotblatin hadiselerle bagli izahati ile tamamile ziddiyyet teskil edir 27 28 Nuve partlayisi RedakteRotblat Liverpul Universitetinde bas muellim ve nuve fizikasi uzre tedqiqat direktoru vezifesini icra etmek ucun Britaniyaya qayitdi 9 O 8 yanvar 1946 ci ilde Britaniya vetendasligina qebul edilib Aile ferdlerinin coxu muharibeden sag cixmisdi Polsali bir neferin komeyi ile qayni Mecislav Mitek Pokorni Rotblatin bacisi Eva ve qardasi qizi Halina ucun saxta polyak katolik kimlikleri duzeldir Eva Rotblat kimi yehudi dili ile yanasi polyak dilini de mukemmel bilen sarisin olmasindan istifade ederek ailenin qalan ferdlerini de Varsava gettosundan qacirir Mitek Rotblatin qardasi Maykl ve Mayklin heyat yoldasi Manya Rotblatin anasi Seyndel ve iki rus esgeri Otvok yaxinligindaki evin altindaki gizli bunkerde yasayirdilar burada Eva ve Halina polsali aile ile yasayirdi Varsava gettosu usyani zamani sahid oldugu Polsa antisemitizminin numayisi Evani Polsaya qarsi cixmaga mecbur buraxdi ve o ailesinin Ingiltereye kocmesine komek etmek ucun Rotblata muraciet etdi 29 Buna gore de o onlarin Polsadan cixmalari ucun Cadvikin Britaniya vetendasligi teklifini qebul etdi Tam yerlesmezden evvel onlar onunla bir muddet Londonda yasadilar 30 Halina Somervill Kollecini ve London Universitet Kollecini bitirib Milli Bioqrafiya lugetinin redaktoru olacaqdi 31 Rotblat Yaponiyaya qarsi atom silahinin istifadesini qebul etmedi ve butun atom tedqiqatlarina uc illik moratorium qoymaga cagirdigi bir sira aciq muhazirelerle cixis etdi 21 Rotblat tedqiqatinin yalniz dinc meqsedlerle neticeleneceyine emin idi ve buna gore de radiasiyanin tibbi ve bioloji istifadesi ile maraqlanirdi 1949 cu ilde London Universiteti 32 33 ile elaqeli tedris xestexanasi olan Muqedded Varfolomey hospitalinda Barts fizika professoru oldu O karyerasinin geri qalan hissesinde de burada calisib 1976 ci ilde fexri professor oldu 34 O 1950 ci ilde Liverpulda Menbeden buraxilan neytronlarin sayinin teyini movzusunda dissertasiya isini yazaraq namizedlik dissertasiyasini almisdir 35 O hemcinin nuve fizikasi ile bagli bir nece resmi orqanla islemis ve mulki nuve enerjisi uzre mektebler ucun boyuk seyyar sergi olan Atom Qatarini teskil etmisdir 25 Muqedded Varfolomey hospitalinda Rotblat radiasiyanin canli orqanizmlere xususen yaslanma ve mehsuldarliga tesiri uzerinde isleyirdi Bu onu nuve partlayisina xususen stronsium 90 ve ionlasdirici sualanmanin tehlukesiz hedlerine maraq gostermesine sebeb oldu 1955 ci ilde o numayis etdirdi ki Birlesmis Statlar terefinden Bikini Atollunda Kasl Bravo nuve sinagindan sonra dagintilar neticesinde yaranan cirklenme resmi olaraq elan edilenden daha cox olub O vaxta qeder resmi xett bele idi ki atom bombalarinin gucunun artmasi buraxilan radioaktivliyin ekvivalent artimi ile musayiet olunmurdu Yapon alimleri Ugurlu ejdaha gemisi adli baliqci gemisinden melumat topladilar Rotblat bombanin uc merheleli oldugu qenaetine gelir ve partlamanin sonunda parcalanma merhelesinin radioaktivliyin miqdarini qirx defe artirdigini bildirir Onun meqalesi media terefinden qebul edilir ve Nuve Sinaqlarinin Qismen Qadagasi Muqavilesi ile atmosfer sinaqlarinin sona catmasi ile neticelenen ictimai muzakirelere tohfe verir 36 Sulh isi RedakteRotblat hesab edirdi ki alimler hemise oz islerinin etik neticeleri ile maraqlanmalidirlar 37 O nuve silahi yarisinin en gorkemli tenqidcilerinden biri oldu 1955 ci ilde Rassel Eynsteyn manifestini imzalayan en genc idi ve onun metbuat konfransina sedrlik edib Manifestin musbet isiqlandirilmasindan sonra Sayrus Iton silahli munaqise tehlukesinin azaldilmasi istiqametinde islemek ve qlobal tehlukesizliyin xususen de nuve muharibesi ile bagli olanlarin helli yollarini axtarmaq ucun alimleri ve ictimai xadimleri bir araya getiren beynelxalq teskilat olan Elm ve dunya elaqeleri uzre Paquos konfranslarini maliyyelesdirmeyi teklif etdi Bertran Rassel ve basqalari ile birlikde Rotblat 1957 ci ilde bunlardan birincisini teskil etdi ve olene qeder o cercivesinde islemeye davam etdi 1958 ci ilde Rotblat yeni baslayan Nuve Silahsizlanmasi Kampaniyasinin CND icraiyye komitesine qosuldu 1958 ci ilde Rotblat yeni baslayan Nuve terksilah kampaniyasinin NTK icraiyye komitesine qosuldu Demir perde ve Soyuq muharibeye baxmayaraq o Qerb ve Serq alimleri arasinda elaqelerin qurulmasini mudafie edirdi Bu sebebden de Puqvas konfranslarina subhe ile yanasilib Baslangicda Britaniya hokumeti onlari Kommunist cebhesi yigincaqlari ndan basqa bir sey hesab etmirdi 38 Bununla bele o Birlesmis Kralligin Atom Enerjisi Idaresinin uzvu Con Kokkroftu 1958 ci il konfransina kimlerin devet oluna bileceyi teklifine razi sala bildi 38 1960 ci illerin evvellerinde Mudafie Nazirliyi Puqvas konfranslarinin indi cox hormetli teskilat oldugunu dusunurdu ve Xarici Isler Nazirliyi onun resmi xeyir dua aldigini ve her hansi bir irelileyisin bu cur toplantilarda bas vere bileceyini bildirdi Puqvas konfranslari 1963 cu il Nuve Sinaqlarinin Qismen Qadagasi Muqavilesi 38 1968 ci il Nuve Silahlarinin Qarsisinin Alinmasi Muqavilesi 1972 ci il Anti Ballistik Raket Muqavilesi 1972 ci il Bioloji Silahlar Konvensiyasi ve 1993 cu il Kimyevi Silahlar Konvensiyasinin temelinin qoyulmasi ile elaqedar idi 10 Puqvas Konfranslarina paralel olaraq o Albert Eynsteyn Robert Oppenheymer Bertran Rassel ve diger elaqedar alimlerle birleserek 1950 ci illerin ortalarinda onlar terefinden teklif edilen ve resmi olaraq 1960 ci ilde yaradilan Dunya Incesenet ve Elm Akademiyasini yaratdi 39 Sonraki heyati RedakteRotblat 1976 ci ilde Muqeddes Varfolemey Akademiyasindan teqaude cixdi 1975 1976 ci illerde Edinburq Universitetine Beynelxalq elaqeler uzre qonaq professor olaraq devet edilmisdi 40 41 O hesab edirdi ki elm adamlarinin ferdi menevi mesuliyyeti var ve Hippokrat andi hekimler ucun davranis kodeksini temin etdiyi kimi o hesab edirdi ki alimlerin oz exlaqi davranis kodeksi alimler ucun Hippokrat andi olmalidir 37 Paquos konfranslarinin prezidenti oldugu muddetde Rotblat 1988 ci ilden 2004 cu ile qeder her il israilli nuve texniki Mordexay Vanununu Nobel sulh mukafatina namized gosterib Vanunu Israilin nuve silahi proqraminin miqyasini aciqlamisdi ve neticede 18 il hebsxanada o cumleden 11 ilden coxunu tekadamliq kamerada kecirmisdi Vanunu Israilin nuve silahi proqraminin miqyasini aciqlamisdi ve neticede 18 il hebsxanada o cumleden 11 ilden coxunu tekadamliq kamerada kecirmisdi 42 Rotblat nuve silahlarina qarsi durmadan kampaniyalar aparirdi 2004 cu il ABS prezident seckilerinden qisa muddet evvel verdiyi musahibede o Rassel Eynsteyn Manifestinin 50 ilden sonra xususen de ABS de prezident secilmesi ile elaqedar bugun de boyuk aktualligini 43 saxladigina inandigini ifade etdi 44 1995 ci ilde Nobel mukafatina qebul muhaziresini yekunlasdiran Rassel Eynsteyn Manifestinin sozleri Her seyden evvel insanligini xatirla onun dunyaya baxisinin merkezi oldu 45 46 O hemcinin 1960 1972 ci illerde Tibb ve Biologiyada Fizika jurnalinin bas redaktoru vezifesinde calisib O bir sira institutlarin ve pesekar assosiasiyalarin prezidenti hemcinin Stokholm Beynelxalq Sulh Arasdirmalari Institutunun hemtesiscisi ve idare heyetinin uzvu hemcinin Umumdunya Sehiyye Teskilatinin Tibbi Tedqiqatlar uzre Meslehet Komitesinin uzvu olub 9 Rotblat 1984 cu ilde BAFTA Britaniya Kino ve Televiziya Senetleri Akademiyasi mukafatina layiq gorulmus nuve silahi haqqindaki senedli dram filminin proqram meslehetcisi idi 47 Rotblat 2004 cu ilde insult kecirerek sehheti pislesir O 2005 ci il avqustun 31 de Londonun Kamden seherindeki Royal Free hospitalda sepsisden vefat edib Mukafatlari RedakteRotblat 1965 ci ilde Yeni Il Fexri merasiminde Britaniya imperiyasi ordeni komandiri teyin edildi 1992 ci ilde o Albert Eynsteyn sulh mukafatini qazandi ve 1995 ci ilde Kral Cemiyyetinin uzvu secildi 48 O 1998 ci ilde dogum gunu serefine Muqeddes Maykl ve Muqeddes Georqi ordeninin cengaver komandiri teyin edilib Onun Kral Cemiyyetine secilme sehadetnamesi oxundu O Liverpulda ve Los Alamosda atom enerjisi problemleri ile bagli muharibeden evvel ve sonra nuve fizikasina muhum tohfeler verib Buraya nuve seviyyelerinin spin ve paritetini teyin etmek ucun muhum alete sebeb olan reaksiyasindan protonlarin bucaq paylanmasi uzre musahideler daxildir Buraya nuve seviyyelerinin spin ve paritetini teyin etmek ucun muhum reaksiyasindan protonlarin bucaq paylanmasi uzre musahideler daxildir O nuve fizikasinin tibbi tetbiqleri daha sonra radiasiyanin bioloji tesiri uzerinde islemisdir Onun ferqi Elm ve Dunya Isleri uzre Paquos konfransi ucun gordukleridir O bu konfranslarin yaradicilarindan biri olub ve son 37 il erzinde dunyanin her yerinden ve bir birine zidd ideologiyaya malik alimlerin onlari bir birinden ayiran meseleler haqqinda obyektiv danismasina serait yaradan konfranslara oz desteyini ve hevesini yorulmadan verib Onun bu ise sonsuz sedaqeti ve ilhami konfranslarin inkisafi ve davamli olmasi ucun heyati ehemiyyet kesb etmisdir 49 Rotblat Paquos konfranslari ile nuve terksilahina yonelmis seylerine gore 1995 ci ilde Nobel sulh mukafatina layiq goruldu 50 O deyirdi beynelxalq meselelerde nuve silahinin oynadigi rolu azaltmaq ve uzunmuddetli perspektivde bele silahlari legv etmek lazimdir 51 Omrunun son illerinde o eyni zamanda Beynelxalq Fizika Telebeleri Assosiasiyasinin fexri uzvu secildi 52 ve Hindistanin Jamnalal Bajaj fondu onu 1999 cu ilde Jamnalal Bajaj mukafati ile teltif etdi 53 O professor Bob Qanquli ve professor Rocer Hanselin redaktorlugu ile Toronto Universitetinin kitabxanasindan hazirda Nobel Beynelxalq Universitetinin kitabxanasindan nesr olunan Etraf Muhit Sulh jurnalinin fexri redaksiya heyetinin uzvu idi 2017 ci ilde Polsa sefiri Arkadi Rzeqockinin istiraki ile acilmis Cozef Rotblatin xatiresine hesr olunmus lovhe Londonda Bury Place ve Great Russell Street in kuncunde British Pugwash in ofisleri qarsisinda qoyulmusdur 54 Hemcinin bax RedaktePolsali Nobel mukafati laureatlarinin siyahisiIstinadlar Redakte 1 2 3 4 Bibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 1 2 3 4 Sir Joseph Rotblat Encyclopaedia Britannica ing 1 2 https www nndb com people 977 000090707 1 2 Brown 2012 seh 1 5 Brown 2012 seh 5 6 Brown 2012 seh 151 Rotblat Ikeda 2007 seh 94 Brown 2012 seh 7 9 1 2 3 Joseph Rotblat Biographical Curriculum Vitae 11 October 2016 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 24 November 2016 1 2 Noble Holcomb B Joseph Rotblat 96 Dies Resisted Nuclear Weapons The New York Times 2 September 2005 29 May 2015 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 3 June 2016 Brown 2012 seh 13 Rotblat J Emission of Neutrons accompanying the Fission of Uranium Nuclei Nature 143 470 20 May 1939 852 Bibcode 1939Natur 143 852R doi 10 1038 143852a0 Holdren J P Retrospective Joseph Rotblat 1908 2005 Science 310 5748 2005 633 doi 10 1126 science 1121081 PMID 16254178 Joseph Rotblat BBC Radio 4 Desert Island Discs Castaway 8 November 1998 BBC 28 May 2011 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Brown 2012 seh 12 14 Brown 2012 seh 23 24 Brown 2012 seh 25 27 Brown 2012 seh 32 33 Brown 2012 seh 65 Underwood Martin Liverpool University 1939 43 Joseph Rotblat The bomb peace and his archive 2011 13 July 2011 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 13 October 2015 1 2 3 4 5 Abrams Irwin The 1995 Nobel Peace Prize For Joseph Rotblat and the Pugwash Conference on Science And World Affairs 20 February 2012 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2 March 2007 1 2 Milne S Hinde R Obituary Joseph Rotblat 1908 2005 Physicist who committed his life to the cause of nuclear disarmament Nature 437 7059 2005 634 Bibcode 2005Natur 437 634M doi 10 1038 437634a PMID 16193034 Professor Sir Joseph Rotblat The Daily Telegraph 2 September 2005 3 December 2017 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2 April 2018 Brown 2012 seh 47 49 1 2 3 Rotblat Joseph Leaving the Bomb Project Bulletin of the Atomic Scientists 41 7 August 1985 16 19 Bibcode 1985BuAtS 41g 16R doi 10 1080 00963402 1985 11455991 10 January 2021 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 31 October 2020 Brown 2012 seh 295 Underwood Martin Joseph Rotblat s Archive Some Anomalies and Difficulties AIP History Newsletter 43 2011 5 7 Underwood M C Joseph Rotblat the Bomb and Anomalies from His Archive Science and Engineering Ethics 19 2 2011 487 90 doi 10 1007 s11948 011 9345 4 PMID 22190230 Brown 2012 seh 65 69 Brown 2012 seh 97 Sand Katherine Obituary Halina Sand The Guardian 13 August 2009 24 November 2016 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 24 November 2016 Burrows H Gibson W Rotblat J Angular Distributions of Protons from the Reaction O16 d p O17 Physical Review 80 6 1950 1095 Bibcode 1950PhRv 80Q1095B doi 10 1103 PhysRev 80 1095 Queen Mary University of London Notable Alumni and Staff 22 December 2008 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 23 September 2007 Obituary Sir Joseph Rotblat The Guardian 2 September 2005 13 May 2019 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 24 November 2016 Rotblat Joseph Determination of a number of neutrons emitted from a source Tezis University of Liverpool 1950 Sablon ProQuest Brown 2012 seh 107 118 1 2 Rotblat J A Hippocratic Oath for scientists Science 286 5444 1999 1475 doi 10 1126 science 286 5444 1475 PMID 10610545 10 January 2021 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 9 December 2019 1 2 3 Wittner Lawrence S The Political Rehabilitation of Jozef Rotblat 2005 3 March 2020 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 24 November 2016 History World Academy of Art and Science 21 February 2017 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 24 November 2016 Joseph Rotblat Biographical Nobel Foundation 3 October 2013 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 8 October 2013 Sir Joseph Rotblat The Scotsman 5 September 2005 17 December 2013 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 8 October 2013 Brown 2012 seh 267 268 Interview TheCommunity com 2004 16 July 2011 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Remember Your Humanity Message from Nobel Laureate Sir Joseph Rotblat MEDACT 3 November 2005 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Nobel Prize lecture 25 April 2006 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 19 May 2006 Rotblat J Remember your humanity Medicine and War 12 3 1996 195 201 doi 10 1080 13623699608409284 Joseph Rotblat on IMDb com IMDb 17 February 2017 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 21 July 2018 Hinde R A Finney J L Joseph Jozef Rotblat 4 November 1908 31 August 2005 Elected FRS 1995 Biographical Memoirs of Fellows of the Royal Society 53 2007 309 doi 10 1098 rsbm 2007 0023 Library and Archive Catalogue Rotblat London The Royal Society 17 December 2013 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Joseph Rotblat Biographical Facts 24 November 2016 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 24 November 2016 The Nobel Peace Prize 1995 24 November 2016 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 24 November 2016 List of IAPS Members International Association of Physics Students 23 March 2015 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 30 November 2014 Prof Sir Joseph Rotblat 1999 Jamnalal Bajaj Award for Promoting Gandhian Values Outside India Jamnalal Bajaj Foundation 24 November 2016 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 24 November 2016 Sir Joseph Rotblat honoured by Polish Heritage Society plaque British Pugwash 18 November 2020 Istifade tarixi 2020 11 18 Edebiyyat RedakteBrown Andrew Keeper of the Nuclear Conscience The Life and Works of Joseph Rotblat Oxford Oxford University Press 2012 ISBN 978 0 19 958658 5 OCLC 963830214 Gorlikowski Marek Noblista z Nowolipek Jozefa Rotblata wojna o pokoj Krakow Znak publisher 2018 ISBN 9788324055401 OCLC 1050817827 Rotblat Joseph Ikeda Daisaku A Quest for Global Peace Rotblat and Ikeda on War Ethics and the Nuclear Threat London I B Tauris 2007 ISBN 978 1 84511 278 3 OCLC 123195789 Xarici kecidler RedakteThe Papers of Professor Sir Joseph Rotblat held at the Churchill Archives Centre 1989 Audio Interview with Joseph Rotblat by Martin Sherwin Voices of the Manhattan Project Dr Rotblat Or How I Learned to Start Worrying amp Fear the Bomb via Culture pl Annotated Bibliography for Jozef Rotblat from the Alsos Digital Library for Nuclear Issues Interview about the Manhattan Project for the WGBH TV series War and Peace in the Nuclear Age Series 1 video interviews recorded in 2002 with Sir Jozef Rotblat by the Vega Science Trust Series 2 video interview recorded in 2005 with Sir Jozef Rotblat by the Vega Science Trust Op Ed The 50 Year Shadow by Jozef Rotblat The New York Times 17 May 2005 Jozef Rotblat Nobel Lecture Man of Peace Dies Scientist Who Turned Back on A bomb Project The Guardian 2 September 2005 Interview with Jozef Rotblat recorded in 2005 a few months before he died Jozef Rotblat A site dedicated to his life work and archive assembled by Dr Martin Underwood Listen to a life story oral history interview with Sir Joseph Rotblat recorded for National Life Stories at the British Library Dr Rotblat Or How I Learned to Start Worrying amp Fear the Bomb Tibb portali Fizika portali Polsa portali Menbe https az wikipedia org w index php title Cozef Rotblat amp oldid 7029896, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.