fbpx
Wikipedia

Azərbaycan mədəniyyətinin xronologiyası

Noyabr 24, 2021

Arxeoloji tapıntılar və müasir dövrə qədər gəlib çatmış maddi abidələr Azərbaycan ərazisində qədim dövrdə (Qobustan petroqlifləri), həmçinin Qafqaz Albaniyası dövründə (Qum bazilikası və Ləkit məbədi) mədəniyyətin inkişaf etdiyini göstərir. Azərbaycanda İslamın yayılmasıyla İslam mədəniyyəti inkişaf edir, məscidlər, mədrəsələr, türbələr tikilir, əsasən dekorativ incəsənətin ornamental forması inkişaf edir. XIX əsrdə Azərbaycanın Rusiyanın tərkibinə daxil olmasıyla burada yaşayan insanlar Rusiya mədəniyyəti ilə və onun vasitəsilə də dünya mədəniyyəti ilə tanış olurlar. Azərbaycan İslam dünyasında milli teatrın, operanın, qərb tipli universitetin, baletin əsasının qoyulduğu ilk ölkədir. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti İslam dünyasında ilk dünyəvi demokratik dövlətlərdən biri, həmçinin İslam ölkələri arasında qadınlara səsvermə hüququ verən ilk dövlətdir. Sovet Azərbaycanı dövründə Azərbaycan mədəniyyətinin inkişafında əsaslı dəyişiklik baş verir. XXI əsrdə isə Azərbaycan mədəni baxımdan müasirləşir.

Orta əsrlər

  • XIII əsr – Azərbaycan ədəbi dili formalaşmağa başladı.
  • XV əsr
  • XVI əsr
  • XVI–XVII əsr – şəbəkə bədii taxta tərtibatı üsulu kimi geniş yayıldı.
  • XVI–XVIII əsr – Azərbaycan mədəniyyətinin Cənubi Azərbaycan və Aşağı Qarabağ mərkəzlərinin formalaşması başa çatdı.
  • XVIII əsrin ikinci yarısı – Azərbaycan dili ilk dəfə inzibati müəssisələrdə, xüsusilə Qubalı Fətəli xanın yaratdığı şimal-şərqi birliyin dəftərxanalarında dövlət sənədlərinin, rəsmi yazışmaların dili oldu.
  • 1780-ci il – ilk dəfə Azərbaycan dilində kitab çap edildi (Sankt-Peterburqda "Qanun-i Cədid").
  • Orta əsrin sonları – Məhəmməd Bərgüşad azərbaycanca ilk təbabət kitabı olan "Tibbi Nəbivi" əsərini yazdı.

XIX əsr

  • Şimali Azərbaycan və Cənubi Dağıstan arasındakı tarixi-mədəni əlaqələrin artması Dağıstan müəlliflərinin Azərbaycan dilində yazılmış əsərlərinin artmasına səbəb oldu.
  • Mirzə Sadıq tərəfindən təkmilləşdirilən Azərbaycan tarı çox sürətli şəkildə İran Azərbaycanında, Ermənistanda, Gürcüstanda, bir müddət sonra isə Dağıstanda, Türkmənistanda, Özbəkistanda, Tacikistanda və Türkiyədə populyar oldu.
  • 1841-ci il - Abbasqulu ağa Bakıxanov yazdığı "Gülüstani-İrəm" əsəri ilə Azərbaycan tarixşünaslıq elminin əsasını qoydu.
  • 1873-cü il - ilk Azərbaycan peşəkar teatr performası (Sərgüzəşti-vəziri-xani-Lənkəran" pyesi) baş tutdu.
  • 1875-ci il - ilk Azərbaycan qəzeti olan "Əkinçi" işıq üzü gördü.
  • 1896-cı il - Nəcəf bəy Vəzirov ilk Azərbaycan tragediyası olan "Müsibəti-Fəxrəddin"i yazdı.
  • 1898-ci il - Azərbaycan kinematoqrafiyasının əsası qoyuldu.

XX əsr

  • XX əsrin əvvəlləri – Məhəmməd Hadi, həmçinin Hüseyn Cavid və Abbas Səhhət Azərbaycan ədəbiyyatında romantizmin əsasını qoyur.
  • 1901-ci il – Bakıda Azərbaycanda ilk dünyəvi qız məktəbi olan Aleksandra imperator rus-müsəlman qız məktəbi açıldı.
  • 1906-1931-ci illər – "Molla Nəsrəddin" jurnalı çap edilmişdir.
  • 1907-ci il – "Leyli və Məcnun"u bəstələyən Üzeyir Hacıbəyov Azərbaycan opera sənətinin əsasını qoydu. Bu opera nəinki Azərbaycanda, həmçinin İslam aləmində yazılan ilk opera idi.
  • 1918-ci il
    • Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründə ölkə ərazisində yaşayan bütün xalqların və hər iki cinsin bərabər seçki hüququ qanunla təsbit edildi.
    • Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti türk dilini dövlət dili elan etdi.
  • 1919-cu il – Bakı Dövlət Universiteti yarandı.
  • 1920-ci il – Bakıda ilk rəssamlıq məktəbi açıldı.
  • İranda Qacarların Pəhləvilərlə əvəz edilməsilə təhsildə, mediyada və kargüzarlıqda Azərbaycan dilinin istifadə edilməsi qadağan edildi.
  • 1926-cı il – Azərbaycan radiosu yarandı.
  • 1929-cu il – Azərbaycan ərəb əlifbası modifikasiya edilmiş latın əlifbası ilə dəyişdirildi.
  • 1931-ci il – Asəf Zeynallı Azərbaycan simfonik musiqisinin ilk nümunəsi hesab edilən "Fraqmentlər" süitasını yazdı.
  • 1935-ci il – "Abbasın bədbəxtliyi" adlı ilk Azərbaycan cizgi film çəkildi.
  • 1939-cu il – Azərbaycan latın əlifbası kiril qrafikası ilə dəyişdirildi.
  • 1940-cı il – ilk Azərbaycan baleti olan "Qız qalası"nın premyerası baş tutdu.
  • 1945-ci il – ilk dəfə olaraq Azərbaycanın milli sirk truppası yaradıldı.
  • 1948-ci il – Fikrət Əmirov simfonik muğam janrını yaratdı.
  • 1956-cı il – Azərbaycan Televiziyası yaarandı.
  • 1983-cü il – Çingiz Mustafayev Azərbaycan dilində yazılmış ilk rep janrlı mahnını — "Dünənki keçdi"i səsləndirdi.
  • 1989-cu il – Xarıbülbül Musiqi Festivalı ilk dəfə keçirildi.
  • 1991-ci il – Azərbaycan kiril əlifbası latın əlifbası ilə dəyişdirildi.

XXI əsr

  • 2000-ci il – Sovet dövründən qalma anti-sodomiya qanunu ləğv edildi.
  • 2001-ci il – Azərbaycan Avropa Şurasının üzvü oldu.
  • 2011-ci il – Eldar Qasımov və Nigar Camalın ifa etdiyi "Running Scared" adlı mahnı Azərbaycanın Avroviziyada ilk qalibiyyəti olaraq yarışmanın tarixinə düşdü.
  • 2012-ci il – Neftçi Azərbaycan futbolu tarixində avrokuboklarda qrup mərhələsinə vəsiqə qazanmış ilk klub oldu.
  • 2015-ci il – Bakıda Avropa tarixində ilk dəfə olaraq Avropa Oyunları keçirildi.
  • 2017-ci il – Firəngiz Əlizadə və Alim Qasımovun ifa etdikləri albom Qremmi mükafatına layiq görüldü.
  • 2021-ci il – Şuşa Azərbaycanın mədəniyyət paytaxtı elan edildi.

İstinadlar

  1. The Grove Encyclopedia of Islamic Art and Architecture, 2009. səh. 237
  2. Svante Kornel. (PDF). 2013-04-18 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 14 aprel 2016.
  3. "Популярная художественная энциклопедия." Под ред. Полевого В. М.; М.: Издательство "Советская энциклопедия", 1986.
  4. G. Doerfer. "AZERBAIJAN viii. Azeri Turkish". Iranica. December 15, 1988. İstifadə tarixi: 2017-07-20.
  5. H. Javadi and K. Burrill. "AZERBAIJAN x. Azeri Turkish Literature". iranicaonline.org. December 15, 1988. İstifadə tarixi: 2017-01-10.
  6. Баку, губернский город // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890–1907.
  7. А. Ю. Казиев. О видах народного бытового искусства // Искусство Азербайджана. — Б.: Издательство Академии наук Азербайджанской ССР, 1954. — Т. IV. — С. 31.
  8. Anthology of Ashiq 2013-11-05 at the Wayback Machine
  9. Siawosh AZADI; Latif KERIMOV; Werner ZOLLINGER. Azerbaijani-Caucasian Rugs. — Switzerland Ulmke Collection, 2001. — p. 135. — ISBN 3-925813-10-1 / 9783925813108
  10. Britannica Encyclopedia. Iran. Shah Abbas.
  11. Сумбатзаде А. С. Азербайджанцы, этногенез и формирование народа. — "Элм", 1990. — 304 с. — ISBN 5-8066-0177-3.
  12. Hasan Javadi. Azeri publications in Iran // Critical Middle Eastern Studies. — 1996. — P. 79—88.
  13. Ахмедов Э. М. А. К. Бакиханов: эпоха, жизнь, деятельность. — Б.: Элм, 1989.
  14. "АЗЕРБАЙДЖАНСКАЯ ЛИТЕРАТУРА". ФЭБ "Русская литература и фольклор".
  15. Azərbaycan Milli Ensiklopediyası: Azərbaycan. Ramiz Məmmədov. Kino. Azərbaycan Milli Ensiklopediyası Elmi Mərkəzi, 2007.- səh. 812
  16. The Past Days 2007-03-22 at the Wayback Machine by Manaf Suleymanov. 1990
  17. Mattew O'Brien. Uzeir Hajibeyov and His Role in the Development of Musical Life in Azerbaijan. — Routledge, 2004. — С. 211. — ISBN 0-415-30219-6, 9780415302197
  18. Charles van der Leeuw. Azerbaijan: A Quest for Identity. — Palgrave Macmillan, 2000. — С. 102. — 256 с. — ISBN 978-0-312-21903-1. (eng.)
  19. Шнирельман, В. А. (2003), Войны памяти: мифы, идентичность и политика в Закавказье, ISBN ISBN 5-94628-118-6
  20. C. E. Bosworth. Azerbaijan — Islamic history to 1941. Iranica.
  21. ВЫДАЮЩИЕСЯ МУЗЫКАЛЬНЫЕ ДЕЯТЕЛИ 2011-03-22 at the Wayback Machine, Азербайджанский Музыкальный Портал
  22. Documenting the Horrors of Karabakh
  23. . BBC. May 14, 2011. May 14, 2011 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: May 14, 2011. (#invalid_param_val)
  24. Yo Yo Ma's Silk Route Ensemble wins Grammy for 'Sing Me Home'

Noyabr 24, 2021
azərbaycan, mədəniyyətinin, xronologiyası, arxeoloji, tapıntılar, müasir, dövrə, qədər, gəlib, çatmış, maddi, abidələr, azərbaycan, ərazisində, qədim, dövrdə, qobustan, petroqlifləri, həmçinin, qafqaz, albaniyası, dövründə, bazilikası, ləkit, məbədi, mədəniyyə. Arxeoloji tapintilar ve muasir dovre qeder gelib catmis maddi abideler Azerbaycan erazisinde qedim dovrde Qobustan petroqlifleri hemcinin Qafqaz Albaniyasi dovrunde Qum bazilikasi ve Lekit mebedi medeniyyetin inkisaf etdiyini gosterir 1 Azerbaycanda Islamin yayilmasiyla Islam medeniyyeti inkisaf edir mescidler medreseler turbeler tikilir esasen dekorativ incesenetin ornamental formasi inkisaf edir XIX esrde Azerbaycanin Rusiyanin terkibine daxil olmasiyla burada yasayan insanlar Rusiya medeniyyeti ile ve onun vasitesile de dunya medeniyyeti ile tanis olurlar Azerbaycan Islam dunyasinda milli teatrin operanin qerb tipli universitetin baletin esasinin qoyuldugu ilk olkedir Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti Islam dunyasinda ilk dunyevi demokratik dovletlerden biri hemcinin Islam olkeleri arasinda qadinlara sesverme huququ veren ilk dovletdir 2 Sovet Azerbaycani dovrunde Azerbaycan medeniyyetinin inkisafinda esasli deyisiklik bas verir 3 XXI esrde ise Azerbaycan medeni baximdan muasirlesir Mundericat 1 Orta esrler 2 XIX esr 3 XX esr 4 XXI esr 5 IstinadlarOrta esrler RedakteXIII esr Azerbaycan edebi dili formalasmaga basladi 4 5 6 XV esr Azerbaycan medeniyyetinin Cenubi Azerbaycan ve Asagi Qarabag merkezleri formalasir Baki Samaxi kimi seherlerde miniatur seneti inkisaf etmisdir Qebirdaslari esasen qoyun ve ya at formasi almaga basladi 7 Azerbaycan medeniyyetinde asiq enenesi Asiq Qurbaninin dovrunde inkisaf etmeye basladi 8 XVI esr Azerbaycan dili Sefeviler imperiyasinin dovlet dili oldu Sefevi dovrunde Azerbaycan xalq dastanlari Sah Ismayil Esli ve Kerem Asiq Qerib Koroglu dastanlari yarandi Sefevilerin hakimiyyete gelmesinden baslayaraq Azerbaycan xalcaciliq seneti misli gorunmemis mukemmelliye catdi ve senaye ehemiyyeti qazandi 9 10 XVI XVII esr sebeke bedii taxta tertibati usulu kimi genis yayildi XVI XVIII esr Azerbaycan medeniyyetinin Cenubi Azerbaycan ve Asagi Qarabag merkezlerinin formalasmasi basa catdi XVIII esrin ikinci yarisi Azerbaycan dili ilk defe inzibati muessiselerde xususile Qubali Feteli xanin yaratdigi simal serqi birliyin defterxanalarinda dovlet senedlerinin resmi yazismalarin dili oldu 11 1780 ci il ilk defe Azerbaycan dilinde kitab cap edildi Sankt Peterburqda Qanun i Cedid 12 Orta esrin sonlari Mehemmed Bergusad azerbaycanca ilk tebabet kitabi olan Tibbi Nebivi eserini yazdi XIX esr RedakteSimali Azerbaycan ve Cenubi Dagistan arasindaki tarixi medeni elaqelerin artmasi Dagistan muelliflerinin Azerbaycan dilinde yazilmis eserlerinin artmasina sebeb oldu Mirze Sadiq terefinden tekmillesdirilen Azerbaycan tari cox suretli sekilde Iran Azerbaycaninda Ermenistanda Gurcustanda bir muddet sonra ise Dagistanda Turkmenistanda Ozbekistanda Tacikistanda ve Turkiyede populyar oldu 1841 ci il Abbasqulu aga Bakixanov yazdigi Gulustani Irem eseri ile Azerbaycan tarixsunasliq elminin esasini qoydu 13 1873 cu il ilk Azerbaycan pesekar teatr performasi Serguzesti veziri xani Lenkeran pyesi bas tutdu 1875 ci il ilk Azerbaycan qezeti olan Ekinci isiq uzu gordu 1896 ci il Necef bey Vezirov ilk Azerbaycan tragediyasi olan Musibeti Fexreddin i yazdi 14 1898 ci il Azerbaycan kinematoqrafiyasinin esasi qoyuldu 15 XX esr Redakte Uzeyir Hacibeyovun Leyli ve Mecnun operasinin afisasi XX esrin evvelleri Mehemmed Hadi hemcinin Huseyn Cavid ve Abbas Sehhet Azerbaycan edebiyyatinda romantizmin esasini qoyur 1901 ci il Bakida Azerbaycanda ilk dunyevi qiz mektebi olan Aleksandra imperator rus muselman qiz mektebi acildi 16 1906 1931 ci iller Molla Nesreddin jurnali cap edilmisdir 1907 ci il Leyli ve Mecnun u besteleyen Uzeyir Hacibeyov Azerbaycan opera senetinin esasini qoydu Bu opera neinki Azerbaycanda hemcinin Islam aleminde yazilan ilk opera idi 17 18 1918 ci il Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti dovrunde olke erazisinde yasayan butun xalqlarin ve her iki cinsin beraber secki huququ qanunla tesbit edildi Azerbaycan Xalq Cumhuriyyeti turk dilini dovlet dili elan etdi 19 1919 cu il Baki Dovlet Universiteti yarandi 1920 ci il Bakida ilk ressamliq mektebi acildi Iranda Qacarlarin Pehlevilerle evez edilmesile tehsilde mediyada ve karguzarliqda Azerbaycan dilinin istifade edilmesi qadagan edildi 20 1926 ci il Azerbaycan radiosu yarandi 1929 cu il Azerbaycan ereb elifbasi modifikasiya edilmis latin elifbasi ile deyisdirildi 1931 ci il Asef Zeynalli Azerbaycan simfonik musiqisinin ilk numunesi hesab edilen Fraqmentler suitasini yazdi 21 1935 ci il Abbasin bedbextliyi adli ilk Azerbaycan cizgi film cekildi 1939 cu il Azerbaycan latin elifbasi kiril qrafikasi ile deyisdirildi 1940 ci il ilk Azerbaycan baleti olan Qiz qalasi nin premyerasi bas tutdu 1945 ci il ilk defe olaraq Azerbaycanin milli sirk truppasi yaradildi 1948 ci il Fikret Emirov simfonik mugam janrini yaratdi 1956 ci il Azerbaycan Televiziyasi yaarandi 1983 cu il Cingiz Mustafayev Azerbaycan dilinde yazilmis ilk rep janrli mahnini Dunenki kecdi i seslendirdi 22 1989 cu il Xaribulbul Musiqi Festivali ilk defe kecirildi 1991 ci il Azerbaycan kiril elifbasi latin elifbasi ile deyisdirildi XXI esr Redakte2000 ci il Sovet dovrunden qalma anti sodomiya qanunu legv edildi 2001 ci il Azerbaycan Avropa Surasinin uzvu oldu 2011 ci il Eldar Qasimov ve Nigar Camalin ifa etdiyi Running Scared adli mahni Azerbaycanin Avroviziyada ilk qalibiyyeti olaraq yarismanin tarixine dusdu 23 2012 ci il Neftci Azerbaycan futbolu tarixinde avrokuboklarda qrup merhelesine vesiqe qazanmis ilk klub oldu 2015 ci il Bakida Avropa tarixinde ilk defe olaraq Avropa Oyunlari kecirildi 2017 ci il Firengiz Elizade ve Alim Qasimovun ifa etdikleri albom Qremmi mukafatina layiq goruldu 24 2021 ci il Susa Azerbaycanin medeniyyet paytaxti elan edildi Istinadlar Redakte The Grove Encyclopedia of Islamic Art and Architecture 2009 seh 237 Svante Kornel The Politicization of Islam in Azerbaijan PDF 2013 04 18 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 14 aprel 2016 Populyarnaya hudozhestvennaya enciklopediya Pod red Polevogo V M M Izdatelstvo Sovetskaya enciklopediya 1986 G Doerfer AZERBAIJAN viii Azeri Turkish Iranica December 15 1988 Istifade tarixi 2017 07 20 Orijinal metn ing On the other hand many Azeri words about 1 200 entered Persian still more in Kurdish since Iran was governed mostly by Azeri speaking rulers and soldiers since the 16th century Doerfer 1963 75 these loanwords refer mainly to administration titles and conduct of war This long lasting Iranian Azeri symbiosis must be borne in mind if one is to understand the modern history of Iran and its language correctly H Javadi and K Burrill AZERBAIJAN x Azeri Turkish Literature iranicaonline org December 15 1988 Istifade tarixi 2017 01 10 Baku gubernskij gorod Enciklopedicheskij slovar Brokgauza i Efrona v 86 t 82 t i 4 dop SPb 1890 1907 A Yu Kaziev O vidah narodnogo bytovogo iskusstva Iskusstvo Azerbajdzhana B Izdatelstvo Akademii nauk Azerbajdzhanskoj SSR 1954 T IV S 31 Anthology of Ashiq Arxivlesdirilib 2013 11 05 at the Wayback Machine Orijinal metn ing The asiq tradition began to take root in Azerbaijani culture as of the 15th 16th century Siawosh AZADI Latif KERIMOV Werner ZOLLINGER Azerbaijani Caucasian Rugs Switzerland Ulmke Collection 2001 p 135 ISBN 3 925813 10 1 9783925813108Orijinal metn ing From the 15th century and especially from the second half of the 16th century the Afshan Lachak turundj Goelbendlik and other carpet compositions which were developed in southern Azerbaijan were adopted by the weavers in the towns of northern Azerbaijan Garabagh Baku Shirvan The floral pattern on which these designs were based were soon transformed into geometric patterns which reflected the local technical and artistic preferences Orijinal metn ing According to historical sources the six Caspian districts of Azerbaijan produced 18 000 rugs and carpet fabrics in 1843 Carpets from Shirvan and Guba were sold in Baku and those from Kazak and Ganja in Tabriz and Istanbul Britannica Encyclopedia Iran Shah Abbas Orijinal metn ing The silk trade over which the government held a monopoly was a primary source of revenue Ismaʿil s successor Ṭahmasp I reigned 1524 76 encouraged carpet weaving on the scale of a state industry ʿAbbas I reigned 1588 1629 established trade contacts directly with Europe but Iran s remoteness from Europe behind the imposing Ottoman screen made maintaining and promoting these contacts difficult and sporadic Sumbatzade A S Azerbajdzhancy etnogenez i formirovanie naroda Elm 1990 304 s ISBN 5 8066 0177 3 Hasan Javadi Azeri publications in Iran Critical Middle Eastern Studies 1996 P 79 88 Ahmedov E M A K Bakihanov epoha zhizn deyatelnost B Elm 1989 AZERBAJDZhANSKAYa LITERATURA FEB Russkaya literatura i folklor Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi Azerbaycan Ramiz Memmedov Kino Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi Elmi Merkezi 2007 seh 812 The Past Days Arxivlesdirilib 2007 03 22 at the Wayback Machine by Manaf Suleymanov 1990 Mattew O Brien Uzeir Hajibeyov and His Role in the Development of Musical Life in Azerbaijan Routledge 2004 S 211 ISBN 0 415 30219 6 9780415302197 Orijinal metn ing But later writers have preferred to emphasise the importance of Shusha one of the leading centres of Azeri culture as providing a creative cradle for the young boy Charles van der Leeuw Azerbaijan A Quest for Identity Palgrave Macmillan 2000 S 102 256 s ISBN 978 0 312 21903 1 eng Shnirelman V A 2003 Vojny pamyati mify identichnost i politika v Zakavkaze ISBN ISBN 5 94628 118 6 C E Bosworth Azerbaijan Islamic history to 1941 Iranica VYDAYuShIESYa MUZYKALNYE DEYaTELI Arxivlesdirilib 2011 03 22 at the Wayback Machine Azerbajdzhanskij Muzykalnyj Portal Documenting the Horrors of Karabakh Azerbaijan wins the Eurovision Song Contest BBC May 14 2011 May 14 2011 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi May 14 2011 invalid param val Yo Yo Ma s Silk Route Ensemble wins Grammy for Sing Me Home Menbe https az wikipedia org w index php title Azerbaycan medeniyyetinin xronologiyasi amp oldid 6044076, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.