fbpx
Wikipedia

Abşeron rayonu

Avqust 12, 2021

Bu məqalə Abşeron rayonu haqqındadır. Yarımada üçün Abşeron yarımadası səhifəsinə baxın.

Abşeron rayonu — Azərbaycan Respublikasında inzibati ərazi vahidi. İnzibati mərkəzi Xırdalan şəhəridir.

Rayon
Abşeron rayonu

40°27′26″ şm. e. 49°44′18″ ş. u.

Ölkə
Daxildir Abşeron iqtisadi rayonu
İnzibati mərkəz Xırdalan
İcra başçısı İradə Gülməmmədova
Tarixi və coğrafiyası
Yaradılıb 4 yanvar 1963
Sahəsi 1966,1 km²
Hündürlük
 293 m
Əhalisi
Əhalisi 212 600 nəfər
Rəqəmsal identifikatorlar
ISO kodu AZ-ABS
Telefon kodu (+994) 012
Poçt indeksi AZ 0100
Avtomobil nömrəsi 01, 99
Rəsmi sayt
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Tarixi

Abşeron rayonu 4 yanvar 1963-cü ildə təşkil olunmuşdur. Abşeron rayonu ötən illər ərzində Bakı və Sumqayıt şəhərlərinin inzibati ərazilərindəki kolxoz və sovxozlara, quşçuluq sənayesinə, aqrar sahəyə xidmət edən idarə və müəssisələrə, kənd tikinti və meliorasiya təşkilatlarına, aqrar istiqamətli elmi-tədqiqat institut və laboratoriyalarına yüksək ixtisaslı rəhbərliyi təmin etmək məqsədilə yaranmışdı. O həmçinin hər iki sənaye mərkəzinin kənd təsərrüfatı məhsullarına ehtiyacının daha dolğun ödənilməsinə xidmət etmək vəzifəsini həyata keçirmişdir.

Tarixi abidələr

Rayon ərazisində mövcud qəsəbə və kəndlərdə hələ XIV–XVII əsrlərdə tarixi abidələr, məscid, ovdan və karxanalar mövcuddur. Rayonun əsas tarixi abidələri aşağıdakılardır:

Etimologiya

Sözün etimologiyası ilə müxtəlif fikirlər mövcuddur. Bəzi tədqiqatçılar "Abşeron" sözünün fars dilində — ab (su) və şoran (duzlu) sözündən əmələ gəldiyini bildirirlər. Mənası "Şor su" deməkdir. Bir çox alimlərin fikrincə isə "Abşeron" oğuz boylarından biri olan avşar və yaxud əfşar tayfa adı ilə bağlıdır. Bəzi mənbələrin məlumatına görə, Bakı şəhəri yaxınlığında, İrandan Dərbəndə gedən karvan yolunun üzərində əfşəran adlı yaşayış məntəqəsi olmuşdur. Orta əsrlərdə Xəzər dənizinin qərb sahilində, Pirallahı adasının qarşısında Əfşəran adlı şəhərin mövcudluğu haqqında məlumat verilmişdir. Türk-səlcuq tayfa birliyinə daxil olmuş və Azərbaycan xalqının etnogenezində iştirak etmiş əfşarlar Səfəvilər dövlətinin siyasi həyatında mühüm rol oynamışdır. Nadir şah Əfşarın dövründə bir müddət hakimiyyəti ələ ala bilmişdilər. Belə olan şəraitdə əfşarların adı Azərbaycan toponimiyasında öz əksini tapdığı güman edilir. Odur ki, Abşeron toponiminin "əfşar yaşayan yer" kimi izah olunması məntiqə daha çox uyğun gəlir.

Coğrafi mövqeyi

Abşeron Xəzər dəniziniin qərb sahilində yerləşir. Abşeron rayonu şimaldan Sumqayıt şəhəri ilə, şimali-qərbdən Xızı rayonu ilə, qərbdən Qobustan rayonu ilə, cənubi-qərbdən Hacıqabul rayonu ilə, şərqdən isə Bakı şəhəri ilə qonşudur.

Təbiəti

Abşeron yarımadasında bir çox qara tut sortları yetişir ki, bunlardan da ən keyfiyyətlisi xartut adlanır. Ağ tutdan olduğu kimi qara tutdan da azərbaycanlılar mürəbbə bişirirlər. Həmçinin püstə, badam və zeytun ağaclarıda Abşeron yarımadasında yetişdirilən ağaclardır. Abşeronda becərilən yem bitkiləri bunlardı: yovşan, tüksüz biyan, yonca, sərt quramat, sahil tonqal otu, bozqır pişikquyruğu, barmaqvari çayır, pomidor, badımcan, kök, soğan.

Yaşayış məntəqələri

Rayon ərazisində 1 şəhər (Xırdalan) 8 qəsəbə (Ceyranbatan, Saray, Mehdiabad,Nübar, Digah, Qobu, Güzdək, Hökməli, Aşağı Güzdək) 7 kənd (Masazır, Fatmayı, Məmmədli, Görədil, Pirəkəşkül, Qobustan və Novxanı) vardır.

Əhalisi

Əsas məqalələr: Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (1999) və Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (2009)

Əhalisi 1 aprel 2006-cı il tarixinə əsasən 102,5 min nəfərdir və əsasən Azərbaycan Türklərindən ibarətdir. Rayonun ərazisində Ermənistan Respublikasından etnik təmizləmə nəticəsində 3327 nəfər qaçqın, işğal olunmuş rayonlardan olan 16872 nəfər məcburi köçkün müvəqqəti məskunlaşmışdır.

İnzibati dairələri

Abşeron rayonu 15 inzibati ərazi dairəsindən (Хırdalan şəhəri, Saray, Mehdiabad, Ceyranbatan, Qobu, Güzdək, Hökməli, Digah, Aşağı Güzdək qəsəbələri və Məmmədli, Novхanı, Masazır, Fatmayı, Görədil Pirəkəşkül-Qobustan kəndlərindən) ibarətdir. Rayon ərazisində 64 idarə və müəssisə, 11 bank filialı, 2 rabitə müəssisəsi, 3 mehmanхana və otel fəaliyyət göstərir. İşçilərin sayına görə ən iri müəssisələr olan "Azbentonit" MMC (589 nəfər) "Bakı Baltika" MMC (256 nəfər) "Mətanət-A" MMC (175 nəfər) işçisi vardır. Hazırda rayon üzrə məşğul əhalinin sayı 123637 nəfərdir. O, cümlədən sənayedə çalışanların sayı 4120 nəfər, tikintidə 3271 büdcə təşkilatlarında 10326 nəfər, təhsildə 4121 nəfər, səhiyyədə 1020 nəfər digər sahələrdə 105920 nəfərdir.

Bələdiyyələr və nümayəndəliklər

Görkəmli şəxsləri

Xırdalan şəhəri:
Bilgəh qəsəbəsi:
Saray qəsəbəsi:
Qobu qəsəbəsi:
Novxanı kəndi:
Fatmayı kəndi:
Masazır kəndi:
Digah qəsəbəsi:

İqtisadi xarakteristikası

Sovetlər birliyi dövründə Abşeron rayonu inkişaf etmiş sənaye-aqrar bölgə olmuşdur. Hazırda rayonda 148 ticarət və ictimai-iaşə xidməti, 22 sənaye istehsalı, yanacaqdoldurma, 27 aptek, 4 nəqliyyat və 21 kənd təsərrüfatı müəssisəsi mövcuddur.

Səhiyyə

Hazırda Abşeron rayonunda 20 səhiyyə müəssisəsi və şəhər sağlamlıq mərkəzi əhaliyə xidmət göstərir. Bu müəssisə və mərkəzlər aşağıdakılardır:

  1. Mərkəzi Xəstəxana — Xırdalan şəhər 28-ci məhəllə
  2. Saray qəsəbə Xəstəxanası — Saray qəsəbə, Mikayıl Ələkbərov küç.
  3. Qobu qəsəbə Xəstəxanası — Qobu qəsəbə, Aşur Həsənbalayev küç.46
  4. Xırdalan şəhər Poliklinikası — Xırdalan şəhər, Məhəmməd Əmin Rəsulzadə küç.12
  5. Təcili və Təxirəsalınmaz Tibbi Yardım şöbəsi — Xırdalan şəhər, Heydər Əliyev prospekti 185
  6. Uşaq Poliklinikası — Xırdalan şəhər, Məhəmməd Əmin Rəsulzadə küç.12
  7. Ceyranbatan qəsəbə Həkim Ambulatoiyası — Ceyranbatan qəsəbə, Nizami 3
  8. Digah qəsəbə Həkim Ambulatoriyası — Digah qəsəbə, Səməd Vurğun küç
  9. Mehdiabad qəsəbə Həkim Ambulatoriyası — Mehdiabad qəsəbə, Əzizbəyov küç.10a
  10. Hökməli qəsəbə Həkim ambulatoriyası — Hökməli qəsəbə, Mirzağa Əliyev küç.11
  11. Aşağı Güzdək qəsəbə Həkim Ambulatoriyası — Aşağı Güzdək qəsəbə, T/Məmmədov küç.2
  12. Güzdək qəsəbə Həkim Ambulatoriyası — Güzdək qəsəbə, Elman Heydərov küç.
  13. Fatmayi kənd Həkim Ambulatoriyası — Fatmayi kənd, Əliağa Ağayev küç.
  14. Məhəmmədi kənd Həkim Ambulatoriyası — Məhəmmədi kənd, Əlibayramov küç.31
  15. Masazır kənd Həkim Ambulatoriyası — Masazır kənd, Əliağa Vahid küç.
  16. Novxanı kənd Həkim Ambulatoriyası — Novxanı kənd, İlqar Abdullayev küç.
  17. Pirəküşkül Feldşer Mama Məntəqəsi — Pirəküşkül kənd, Xoşbəxt Məmmədov küç.
  18. Qobustan Feldşer Mama Məntəqəsi — Qobustan kənd, Cəfər Cabbarlı küç.
  19. Görədil kənd Feldşer Mama Məntəqəsi — Görədil kənd, İlqar Yusifov küç.
  20. Güzdək Hərbi Hissə Feldşer Mama Məntəqəsi — Güzdək qəsəbə

Mədəniyyət və təhsil müəssisələri

Hazırda Abşeron rayonunda qədim tarixi abidələrlə yanaşı müasir istirahət parkları, 2 muzey, 4 mədəniyyət evi əhaliyə xidmət göstərir. Təhsil sahəsində 1 ali məktəb, 2 texniki peşə litseyi, 1 kollec, 36 ümumtəhsil məktəbləri, 22 uşaq bağçaları, "uşaq gənclər"i idman məktəbi fəaliyyət göstərir.

Maddi-mədəni irsi

Güzdək qəsəbəsi ərazisində XIX əsrə aid dörd ədəd "Dəvəlik" adlanan təsərrüfat tikilisi mövcuddur. Teymur Həmidova, Məlik və Məmməd Rzayevlərə məxsus həmin tikililər təsərrüfat məqsədilə istifadə olunmasa da qorunub saxlanılır. XIX əsrdə Görədildə həmin kəndin sakini Hacı Qurbanın tikdirdiyi Əbdürrəhman məscidi, Digahlı Mir Qohum ağanın tikdirdiyi məscid, XVIII əsrdə Xırdalan kənd icması tərəfindən tikilmiş məscid, Məmmədlidə XVIII əsrdə Qaradağlılar nəsli tərəfindən inşa edilmiş məscid, XIX əsrdə Məmmədli kəndində Şahsevənlər tərəfindən tikilmiş məscid, Novxanıda XIX əsrdə Hacı Səfəralının ibadət və dini tədris məqsədilə tikilmiş məscid-mədrəsə, həmin kənddə XVII əsrdə Şahsultan Hüseyn adlı şəxs tərəfindən tikilmiş məscid, Fatmayıda XIX əsrdə tikilərək kənd ağsaqqalı Əlbattinin adı verilmiş məscid, XVII əsrdə tikilmiş Hacı Heybət məscidi, XVIII əsrdə tikilmiş Salam məscidi, Saray kəndindəki XIX əsrə aid Hacı Bədəl məscidi mövcuddur ki, bunların da əksəriyyəti son onillikdə bərpa olunaraq dini mərasimlərin keçirilməsinə xidmət edir. Rayon ərazisində orta əsrlər üçün mədəni həyat tərzinin göstəricisi olan ictimai hamamların bir neçəsi qorunub saxlanılmışdır. O cümlədən, XIX əsrdə Qobuda Hacı Kazım tərəfindən, Xırdalanda Məşədi İmam Baxış tərəfindən inşa edilmiş hamamların tikililəri qalmaqdadır. Qədim Abşeron kəndlərində su ilə təminatda çox mühüm rol oynamış övdanlar Güzdək və Xırdalan yaşayış məntəqələrinin ərazisində indiyədək qalmaqdadır. Rayonun ərazisində digər tarixi abidələr, o cümlədən, Fatmayıda, Digahda, Masazırda, Hökməlidə və Sarayda XIII–XVIII əsrlərə aid türbələrin və s. qalıqları mövcuddur.

Yerli media

Abşeron rayonunda kütləvi informasiya vasitəsi kimi fəaliyyət göstərən və "Abşeron" qəzetidir.

Regionun tarixi inkişafı

Abşeron möhtəşəm əhəngdaşı, zəfəranı, duzu, üzüm bağları, nadir balıqların rast gəlindiyi və çox qədim zamanlardan Avropa və Asiyada çox tanınan neft ehtiyatları ilə zəngindir. Bu zəngin təbiət xəzinəsində, Abşeron memarlığı xüsusi yer tutur. Memarlıq hər bir dövlətin yüksək mədəniyyətinin göstəricisidir.:3 Abşeronu tarixi nöqteyi nəzərindən Şirvanşahlar sülaləsi (XI–XV əsrlər), Səfəvilər (XVI–XVIII əsrlər), Bakı xanları və kapitalizm dövründən başlayaraq araşdırmaq olar. Hər bir dövr ümumi memarlıqda öz izlərini qoymuşdur. İqtisadi imkanlardan və siyasi stabillikdən asılı olaraq müdafiə tikililəri, yaşayış, mülki və dini binalar ucaldılırdı və bu tikintilər müxtəlif formalarda aparılırdı. Bütün bunlar Şirvan Abşeron kəndlərinin tarixinin inkişafına və formalaşmasına şərait yaradırdı. Bir zamanlar Abşeron müəyyən bir səbəblərdən ticarət yollarından, xüsusilə də, yarımsəhra Qobustan yolları ilə kəsişməsi səbəbindən böyük İpək Yolundan kənarda qalmışdı, lakin qədim dövrlərdən tanınan neftə, duza, zəfərana sahib olması və Xəzər dənizi sahilində yerləşməsi onu beynəlxalq əlaqələrinin yaranmasına imkan verirdi. Zəngin təbii sərvətlərin və coğrafi imkanların vəhdəti Abşeronun 39 tarixi məntəqəsində özünəməxsus memarlıq şəhərsalma mədəniyyətini yaratmağa imkan verirdi. Abşeronda mövcud olan yerləşmə məntəqələri, sərbəst şəhərsalmanın inkişaf etməsi və formalaşması sistemində irəliləməsinə, ölçü cəhətdən böyük ərazi həllərinin yaranmasında xüsusi rol oynamışdılar. Şirvanşahlar dövrü bütünlüklə Abşeron ərazisində böyük qalaların, sarayların, müdafiə tikililərinin yaradıldığı bir dövr idi. Şirvanşah III Mənuçöhrün (1120–1160) və onun oğlu Axsitanın (1160–1196/97) adları Mərdəkan kəndindəki sarayların üzərinə həkk olunmuşdur. Bakı divarlarının tikintisi, böyük Şirvanşah Əbü-l-Hacı Mənuçöhrün adı ilə bağlıdır. İstehkam xarakterli abidələrin üzərindəki epiqrafik əlyazmalarda sərkərdələrin, Şirvanşahlar dövlətinin fəal siyasi xadimlərinin adlarına rast gəlinir. Məhz bu tikililər Abşeronun yaşayış məntəqələrinin inkişafına köməklik etdi və bunun sayəsində Buzovna, Mərdəkan, Maştağa, Bilgəh, Nardaran, Ramana və digər kəndlərin əsas şəhərsalma mövqeyi formalaşdı. Abşeronda mövcud olan saraylar artıq öz yerli əhəmiyyətini itirdikləri zaman, əhali digər tikinti istiqamətində intensiv olaraq çalışmağa başladılar və zamanla məhəllə üslublu dini tikililər, ictimai mərkəzlər yaranmağa başladı. Səfəvilər dövrü Abşeronun memarlığında, yaşayış məntəqələrinin inkişafında yeni bir dönəm oldu. II Şah Abbasın dövründə Nardaranda tikilimiş karvansara üslublu mülki tikililəri buna nümunə olaraq göstərilə bilər. Səfəvilər dövrü memarlıq abidələrini Şirvanşahlar dövrü ilə müqayisə edərkən istər məkan ölçüsü, istərsə də memarlıq planlaşdırma baxımından tamamilə fərqli üslub istiqamətində olduğunu deyə bilərik. Burada istiqamət mülki və dini memarlıq tərəfinə doğru dəyişdi və bu Abşeronun yeni- iqtisadi inkişaf şərtləri ilə əlaqədar idi Bakı xanları dövrü Abşeronun kapitalizmə qədəm qoymazdan əvvəl son dövrü idi və bu dövr kəndlərin intensiv inkişafı, Bakı ilə yanaşı Buzovna, Maştağa və Şüvəlanda xan saraylarının, məscidlərin, hamamların, ovdanların, məqbərələrin inşası ilə müşahidə olunur. Kapitalizm dövrü Abşeronun infrastrukturunu dəyişərək, tarixi kəndlərin patriarxallığını məhv etdi. İri miqyaslı neft sənayelərinin və neftayırma zavodlarının inşası yerli kapitalın böyüməsinə və burjuaziyanın formalaşmasına səbəb oldu, bu isə onlara dünya bazarına çıxmağa şərait yaratdı. Bu dövrdə, Hacı Zeynalabdin Tağıyev, Ağa Musa Nağıyev, Şəmsi Əsədullayev, Ağa Murtuza Muxtarov, İsa bəy Aşurbəyov, Kərbalayi İsrafil Hacıyev, Hacı Mustafa Rəsulov, Əmiraslanov qardaşları və digər bu kimi Bakı milyonçularının meydana çıxması Azərbaycanın milli tarixində öz damğasını vurmuşdur.:7-13

İstinadlar

  1. İ.A.Gülməmmədovanın Abşeron Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı təyin edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı
  2. AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI ABŞERON RAYON İCRA HAKİMİYYƏTİ
  3. https://www.stat.gov.az/source/demoqraphy/ap/az/population_2019.zip
  4. Azərbaycan toponimlərinin ensklopedik lüğəti, II cilddə. Bakı-2007. I cild, səh.10.
  5. E.K.Əlizadə Q.İ.Rüstəmov E.C.Kərimova. Abşeron yarımadasının müasir landşaftlarının ekogeokimyəvi xüsusiyyətləri.Monoqrafiya.Bakı."Avropa".2015.245 səh.
  6. "Bələdiyyələr və nümayəndəliklər". absheron-ih.gov.az. İstifadə tarixi: 30.03.2021.
  7. Absheronxeber.az
  8. Absheron.tv
  9. ↑ Azərbaycan memarlığı inkişaf yollarında, R. Ağazadə, Y. İbrahimli, "Şərq-Qərb" nəşriyyat evi, Bakı — 2013

Xarici keçidlər

  • Abşeron Rayonu İcra Hakimiyyətinin saytı 2009-10-09 at the Wayback Machine
  Vikianbarda Abşeron rayonu ilə əlaqəli mediafayllar var.
  • "Nümayəndəliklər və bələdiyyələr". www.dxr.az. İstifadə tarixi: 30.03.2021.

Həmçinin bax

Avqust 12, 2021
abşeron, rayonu, məqaləni, vikiləşdirmək, lazımdır, lütfən, məqaləni, ümumvikipediya, redaktə, qaydalarına, uyğun, şəkildə, tərtib, edin, məqalə, haqqındadır, yarımada, üçün, abşeron, yarımadası, səhifəsinə, baxın, azərbaycan, respublikasında, inzibati, ərazi,. Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Bu meqale Abseron rayonu haqqindadir Yarimada ucun Abseron yarimadasi sehifesine baxin Abseron rayonu Azerbaycan Respublikasinda inzibati erazi vahidi Inzibati merkezi Xirdalan seheridir RayonAbseron rayonu40 27 26 sm e 49 44 18 s u Olke AzerbaycanDaxildir Abseron iqtisadi rayonuInzibati merkez XirdalanIcra bascisi Irade Gulmemmedova 1 Tarixi ve cografiyasiYaradilib 4 yanvar 1963Sahesi 1966 1 2 km Hundurluk 293 mEhalisiEhalisi 212 600 3 neferReqemsal identifikatorlarISO kodu AZ ABSTelefon kodu 994 012Poct indeksi AZ 0100Avtomobil nomresi 01 99Resmi sayt Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Tarixi 2 Tarixi abideler 3 Etimologiya 4 Cografi movqeyi 4 1 Tebieti 5 Yasayis menteqeleri 6 Ehalisi 7 Inzibati daireleri 8 Belediyyeler ve numayendelikler 9 Gorkemli sexsleri 10 Iqtisadi xarakteristikasi 11 Sehiyye 12 Medeniyyet ve tehsil muessiseleri 13 Maddi medeni irsi 14 Yerli media 15 Regionun tarixi inkisafi 16 Istinadlar 17 Xarici kecidler 18 Hemcinin baxTarixi RedakteAbseron rayonu 4 yanvar 1963 cu ilde teskil olunmusdur Abseron rayonu oten iller erzinde Baki ve Sumqayit seherlerinin inzibati erazilerindeki kolxoz ve sovxozlara qusculuq senayesine aqrar saheye xidmet eden idare ve muessiselere kend tikinti ve meliorasiya teskilatlarina aqrar istiqametli elmi tedqiqat institut ve laboratoriyalarina yuksek ixtisasli rehberliyi temin etmek meqsedile yaranmisdi O hemcinin her iki senaye merkezinin kend teserrufati mehsullarina ehtiyacinin daha dolgun odenilmesine xidmet etmek vezifesini heyata kecirmisdir Tarixi abideler RedakteRayon erazisinde movcud qesebe ve kendlerde hele XIV XVII esrlerde tarixi abideler mescid ovdan ve karxanalar movcuddur Rayonun esas tarixi abideleri asagidakilardir Xirdalanda Mesedi Imambaxis hamami ve Haci Hesen ovdani 1904 Novxanida XVII esre aid Sah Sultan Huseyn mescidi Masazirda XV esre aid Xan bagi turbesi Memmedlide Yanar dag XVIII esre aid ovdan ve Ag mescid Qobuda 700 il evvel xalcaciliq yaranmisdir Hokmelide XIX esre aid Elimurad hamami ve xalcaciliq Fatmayida XVII esre aid Haci Heybet mescidi XIX esre aid Mehemmed Hesen hamami ve XIX esre aid Elibatti mescidi Digahda XVII esre aid Cume mescidi ve tunc dovrune aid Kurqan golu Sarayda Kohne Saraydaki qedim hamam binasi Etimologiya RedakteSozun etimologiyasi ile muxtelif fikirler movcuddur Bezi tedqiqatcilar Abseron sozunun fars dilinde ab su ve soran duzlu sozunden emele geldiyini bildirirler Menasi Sor su demekdir Bir cox alimlerin fikrince ise Abseron oguz boylarindan biri olan avsar ve yaxud efsar tayfa adi ile baglidir Bezi menbelerin melumatina gore Baki seheri yaxinliginda Irandan Derbende geden karvan yolunun uzerinde efseran adli yasayis menteqesi olmusdur Orta esrlerde Xezer denizinin qerb sahilinde Pirallahi adasinin qarsisinda Efseran adli seherin movcudlugu haqqinda melumat verilmisdir Turk selcuq tayfa birliyine daxil olmus ve Azerbaycan xalqinin etnogenezinde istirak etmis efsarlar Sefeviler dovletinin siyasi heyatinda muhum rol oynamisdir Nadir sah Efsarin dovrunde bir muddet hakimiyyeti ele ala bilmisdiler Bele olan seraitde efsarlarin adi Azerbaycan toponimiyasinda oz eksini tapdigi guman edilir Odur ki Abseron toponiminin efsar yasayan yer kimi izah olunmasi mentiqe daha cox uygun gelir 4 Cografi movqeyi RedakteAbseron Xezer deniziniin qerb sahilinde yerlesir Abseron rayonu simaldan Sumqayit seheri ile simali qerbden Xizi rayonu ile qerbden Qobustan rayonu ile cenubi qerbden Haciqabul rayonu ile serqden ise Baki seheri ile qonsudur Tebieti Redakte Abseron yarimadasinda bir cox qara tut sortlari yetisir ki bunlardan da en keyfiyyetlisi xartut adlanir Ag tutdan oldugu kimi qara tutdan da azerbaycanlilar murebbe bisirirler Hemcinin puste badam ve zeytun agaclarida Abseron yarimadasinda yetisdirilen agaclardir Abseronda becerilen yem bitkileri bunlardi yovsan tuksuz biyan yonca sert quramat sahil tonqal otu bozqir pisikquyrugu barmaqvari cayir pomidor badimcan kok sogan 5 Yasayis menteqeleri RedakteRayon erazisinde 1 seher Xirdalan 8 qesebe Ceyranbatan Saray Mehdiabad Nubar Digah Qobu Guzdek Hokmeli Asagi Guzdek 7 kend Masazir Fatmayi Memmedli Goredil Pirekeskul Qobustan ve Novxani vardir Ehalisi RedakteEsas meqaleler Azerbaycan ehalisinin siyahiyaalinmasi 1999 ve Azerbaycan ehalisinin siyahiyaalinmasi 2009 Ehalisi 1 aprel 2006 ci il tarixine esasen 102 5 min neferdir ve esasen Azerbaycan Turklerinden ibaretdir Rayonun erazisinde Ermenistan Respublikasindan etnik temizleme neticesinde 3327 nefer qacqin isgal olunmus rayonlardan olan 16872 nefer mecburi kockun muveqqeti meskunlasmisdir Inzibati daireleri RedakteAbseron rayonu 15 inzibati erazi dairesinden Hirdalan seheri Saray Mehdiabad Ceyranbatan Qobu Guzdek Hokmeli Digah Asagi Guzdek qesebeleri ve Memmedli Novhani Masazir Fatmayi Goredil Pirekeskul Qobustan kendlerinden ibaretdir Rayon erazisinde 64 idare ve muessise 11 bank filiali 2 rabite muessisesi 3 mehmanhana ve otel fealiyyet gosterir Iscilerin sayina gore en iri muessiseler olan Azbentonit MMC 589 nefer Baki Baltika MMC 256 nefer Metanet A MMC 175 nefer iscisi vardir Hazirda rayon uzre mesgul ehalinin sayi 123637 neferdir O cumleden senayede calisanlarin sayi 4120 nefer tikintide 3271 budce teskilatlarinda 10326 nefer tehsilde 4121 nefer sehiyyede 1020 nefer diger sahelerde 105920 neferdir Belediyyeler ve numayendelikler RedakteXirdalan belediyyesi ve Hirdalan seher inzibati erazi dairesi uzre numayendelik Saray belediyyesi ve Saray qesebe inzibati erazi dairesi uzre numayendelik Mehdiabad belediyyesi ve Mehdiabad qesebe inzibati erazi dairesi uzre numayendelik Qobu belediyyesi ve Qobu qesebe inzibati erazi dairesi uzre numayendelik Ceyranbatan belediyyesi ve Ceyranbatan qesebe inzibati erazi dairesi uzre numayendelik Hokmeli belediyyesi ve Hokmeli qesebe inzibati erazi dairesi uzre numayendelik Guzdek belediyyesi ve Guzdek qesebe inzibati erazi dairesi uzre numayendelik Asagi Guzdek belediyyesi ve Asagi Guzdek qesebe inzibati erazi dairesi uzre numayendelik Digah belediyyesi ve Digah qesebe inzibati erazi dairesi uzre numayendelik Masazir belediyyesi ve Masazir kend inzibati erazi dairesi uzre numayendelik Novxani belediyyesi ve Novxani kend inzibati erazi dairesi uzre numayendelik Memmedli belediyyesi ve Memmedli kend inzibati erazi dairesi uzre numayendelik Fatmayi belediyyesi ve Fatmayi kend inzibati erazi dairesi uzre numayendelik Goredil belediyyesi ve Goredil kend inzibati erazi dairesi uzre numayendelik Pirekeskul belediyyesi ve Pirekeskul kend inzibati erazi dairesi uzre numayendelik 6 Gorkemli sexsleri RedakteXirdalan seheri Miresedulla Mirqasimov tibb elmleri doktoru akademik Nebi Xezri Azerbaycanin xalq sairi Agahuseyn Cavadov Azerbaycan aktyoru Azerbaycan SSR xalq artisti Ebduleli Muraelov Azerbaycan SSR Ali Sovetinin deputati Oqtay Mirqasimov Azerbaycan kinorejissoru ssenarist Azerbaycanin xalq artisti Mireli Mirqasimov heykelteras Azerbaycanin emekdar incesenet xadimi Teymur Rzayev Azerbaycan Respublikasi Emekdar ressami Azerbaycan Ressamlar Ittifaqinin uzvu Aydin Xirdalanli meyxanaci sair qezelxan Bilgeh qesebesi Ebdulkerim Elizade serqsunas akademik Azerbaycan SSR emekdar elm xadimi Azerbaycan SSR Dovlet mukafati Laureati Eliheyder Ibrahimov Sovet Ordusu herbcisi Boyuk Veten muharibesi elili Brestin azad edilmesi ugrundaki doyuslerin istirakcisi 4 cu qvardiya korpusunun tank eleyhine qirici divizionunun komandiri Qvardiya mayoru Ferrux Zeynalov iqtisad elmleri namizedi emekdar kommunal ve ehaliye meiset xidmeti iscisi 1992 1997 ci illerde Azerbaycan Respublikasinin Material Ehtiyatlari Naziri Agaverdi Pasayev dirijor pedaqoq Azerbaycan Respublikasinin Xalq Artisti Professor Sohret ordeni Sahib Pasazade Tarzen Azerbaycan Milli Konservatoriyasinin dosenti Azerbaycan Respublikasinin Emekdar artisti Beynelxalq Musabiqeler Laureati Prezident Mukafatcisi Tereqqi medali laureati Agaverdi Pasayevin oglu Gulbala Eliyev SSRI nin fexri neftcisi Azerbaycan SSR nin neft ustasi Azerbaycan Neftcilerinin agsaqqali Sosialist Emeyi Qehremani Mirmahmud Kazimovski Azerbaycan SSRnin Emekdar artisti gorkemli teatr xadimi dramaturq rejissor Rauf Kazimovskinin atasi Tofiq Quliyev bestekar pianocu dirijor Azerbaycan SSR nin xalq artisti Azerbaycan caz ve estrada musiqisinin banilerinden biri Zeynal Cabbarzade sair publisist Azerbaycanin emekdar medeniyyet iscisiSaray qesebesi Veli Axundov akademik dovlet xadimi Mikayil Elekberov Sovet Ittifaqi Qehremani Qobu qesebesi Qezenfer Xaliqov Azerbaycanin xalq ressami Novxani kendi Sixeli Qurbanov yazici dramaturq dovlet xadimi Mehdi Huseynzade Sovet Ittifaqi Qehremani Suleyman Rustem Azerbaycanin xalq sairi Mehemmed Emin Resulzade Azerbaycan Demokratik Respublikasinin qurucularindan biri Lutfi Zade akademik Ezim Ezimzade Azerbaycanin xalq ressami Aqsin Elizade bestekar Fatmayi kendi Qara Qarayev bestekar Boyukaga Mirzezade Azerbaycanin xalq ressami Celil Cavadov kontr admiral Masazir kendi Eliaga Vahid sair qezelxan Digah qesebesi Arif Salahov general mayor Iqtisadi xarakteristikasi RedakteSovetler birliyi dovrunde Abseron rayonu inkisaf etmis senaye aqrar bolge olmusdur Hazirda rayonda 148 ticaret ve ictimai iase xidmeti 22 senaye istehsali yanacaqdoldurma 27 aptek 4 neqliyyat ve 21 kend teserrufati muessisesi movcuddur Sehiyye RedakteHazirda Abseron rayonunda 20 sehiyye muessisesi ve seher saglamliq merkezi ehaliye xidmet gosterir Bu muessise ve merkezler asagidakilardir Merkezi Xestexana Xirdalan seher 28 ci mehelle Saray qesebe Xestexanasi Saray qesebe Mikayil Elekberov kuc Qobu qesebe Xestexanasi Qobu qesebe Asur Hesenbalayev kuc 46 Xirdalan seher Poliklinikasi Xirdalan seher Mehemmed Emin Resulzade kuc 12 Tecili ve Texiresalinmaz Tibbi Yardim sobesi Xirdalan seher Heyder Eliyev prospekti 185 Usaq Poliklinikasi Xirdalan seher Mehemmed Emin Resulzade kuc 12 Ceyranbatan qesebe Hekim Ambulatoiyasi Ceyranbatan qesebe Nizami 3 Digah qesebe Hekim Ambulatoriyasi Digah qesebe Semed Vurgun kuc Mehdiabad qesebe Hekim Ambulatoriyasi Mehdiabad qesebe Ezizbeyov kuc 10a Hokmeli qesebe Hekim ambulatoriyasi Hokmeli qesebe Mirzaga Eliyev kuc 11 Asagi Guzdek qesebe Hekim Ambulatoriyasi Asagi Guzdek qesebe T Memmedov kuc 2 Guzdek qesebe Hekim Ambulatoriyasi Guzdek qesebe Elman Heyderov kuc Fatmayi kend Hekim Ambulatoriyasi Fatmayi kend Eliaga Agayev kuc Mehemmedi kend Hekim Ambulatoriyasi Mehemmedi kend Elibayramov kuc 31 Masazir kend Hekim Ambulatoriyasi Masazir kend Eliaga Vahid kuc Novxani kend Hekim Ambulatoriyasi Novxani kend Ilqar Abdullayev kuc Pirekuskul Feldser Mama Menteqesi Pirekuskul kend Xosbext Memmedov kuc Qobustan Feldser Mama Menteqesi Qobustan kend Cefer Cabbarli kuc Goredil kend Feldser Mama Menteqesi Goredil kend Ilqar Yusifov kuc Guzdek Herbi Hisse Feldser Mama Menteqesi Guzdek qesebeMedeniyyet ve tehsil muessiseleri RedakteHazirda Abseron rayonunda qedim tarixi abidelerle yanasi muasir istirahet parklari 2 muzey 4 medeniyyet evi ehaliye xidmet gosterir Tehsil sahesinde 1 ali mekteb 2 texniki pese litseyi 1 kollec 36 umumtehsil mektebleri 22 usaq bagcalari usaq gencler i idman mektebi fealiyyet gosterir Maddi medeni irsi RedakteGuzdek qesebesi erazisinde XIX esre aid dord eded Develik adlanan teserrufat tikilisi movcuddur Teymur Hemidova Melik ve Memmed Rzayevlere mexsus hemin tikililer teserrufat meqsedile istifade olunmasa da qorunub saxlanilir XIX esrde Goredilde hemin kendin sakini Haci Qurbanin tikdirdiyi Ebdurrehman mescidi Digahli Mir Qohum aganin tikdirdiyi mescid XVIII esrde Xirdalan kend icmasi terefinden tikilmis mescid Memmedlide XVIII esrde Qaradaglilar nesli terefinden insa edilmis mescid XIX esrde Memmedli kendinde Sahsevenler terefinden tikilmis mescid Novxanida XIX esrde Haci Seferalinin ibadet ve dini tedris meqsedile tikilmis mescid medrese hemin kendde XVII esrde Sahsultan Huseyn adli sexs terefinden tikilmis mescid Fatmayida XIX esrde tikilerek kend agsaqqali Elbattinin adi verilmis mescid XVII esrde tikilmis Haci Heybet mescidi XVIII esrde tikilmis Salam mescidi Saray kendindeki XIX esre aid Haci Bedel mescidi movcuddur ki bunlarin da ekseriyyeti son onillikde berpa olunaraq dini merasimlerin kecirilmesine xidmet edir Rayon erazisinde orta esrler ucun medeni heyat terzinin gostericisi olan ictimai hamamlarin bir necesi qorunub saxlanilmisdir O cumleden XIX esrde Qobuda Haci Kazim terefinden Xirdalanda Mesedi Imam Baxis terefinden insa edilmis hamamlarin tikilileri qalmaqdadir Qedim Abseron kendlerinde su ile teminatda cox muhum rol oynamis ovdanlar Guzdek ve Xirdalan yasayis menteqelerinin erazisinde indiyedek qalmaqdadir Rayonun erazisinde diger tarixi abideler o cumleden Fatmayida Digahda Masazirda Hokmelide ve Sarayda XIII XVIII esrlere aid turbelerin ve s qaliqlari movcuddur Yerli media RedakteAbseron rayonunda kutlevi informasiya vasitesi kimi fealiyyet gosteren 7 8 ve Abseron qezetidir Regionun tarixi inkisafi RedakteAbseron mohtesem ehengdasi zeferani duzu uzum baglari nadir baliqlarin rast gelindiyi ve cox qedim zamanlardan Avropa ve Asiyada cox taninan neft ehtiyatlari ile zengindir Bu zengin tebiet xezinesinde Abseron memarligi xususi yer tutur Memarliq her bir dovletin yuksek medeniyyetinin gostericisidir 9 3 Abseronu tarixi noqteyi nezerinden Sirvansahlar sulalesi XI XV esrler Sefeviler XVI XVIII esrler Baki xanlari ve kapitalizm dovrunden baslayaraq arasdirmaq olar Her bir dovr umumi memarliqda oz izlerini qoymusdur Iqtisadi imkanlardan ve siyasi stabillikden asili olaraq mudafie tikilileri yasayis mulki ve dini binalar ucaldilirdi ve bu tikintiler muxtelif formalarda aparilirdi Butun bunlar Sirvan Abseron kendlerinin tarixinin inkisafina ve formalasmasina serait yaradirdi Bir zamanlar Abseron mueyyen bir sebeblerden ticaret yollarindan xususile de yarimsehra Qobustan yollari ile kesismesi sebebinden boyuk Ipek Yolundan kenarda qalmisdi lakin qedim dovrlerden taninan nefte duza zeferana sahib olmasi ve Xezer denizi sahilinde yerlesmesi onu beynelxalq elaqelerinin yaranmasina imkan verirdi Zengin tebii servetlerin ve cografi imkanlarin vehdeti Abseronun 39 tarixi menteqesinde ozunemexsus memarliq sehersalma medeniyyetini yaratmaga imkan verirdi Abseronda movcud olan yerlesme menteqeleri serbest sehersalmanin inkisaf etmesi ve formalasmasi sisteminde irelilemesine olcu cehetden boyuk erazi hellerinin yaranmasinda xususi rol oynamisdilar Sirvansahlar dovru butunlukle Abseron erazisinde boyuk qalalarin saraylarin mudafie tikililerinin yaradildigi bir dovr idi Sirvansah III Menucohrun 1120 1160 ve onun oglu Axsitanin 1160 1196 97 adlari Merdekan kendindeki saraylarin uzerine hekk olunmusdur Baki divarlarinin tikintisi boyuk Sirvansah Ebu l Haci Menucohrun adi ile baglidir Istehkam xarakterli abidelerin uzerindeki epiqrafik elyazmalarda serkerdelerin Sirvansahlar dovletinin feal siyasi xadimlerinin adlarina rast gelinir Mehz bu tikililer Abseronun yasayis menteqelerinin inkisafina komeklik etdi ve bunun sayesinde Buzovna Merdekan Mastaga Bilgeh Nardaran Ramana ve diger kendlerin esas sehersalma movqeyi formalasdi Abseronda movcud olan saraylar artiq oz yerli ehemiyyetini itirdikleri zaman ehali diger tikinti istiqametinde intensiv olaraq calismaga basladilar ve zamanla mehelle uslublu dini tikililer ictimai merkezler yaranmaga basladi Sefeviler dovru Abseronun memarliginda yasayis menteqelerinin inkisafinda yeni bir donem oldu II Sah Abbasin dovrunde Nardaranda tikilimis karvansara uslublu mulki tikilileri buna numune olaraq gosterile biler Sefeviler dovru memarliq abidelerini Sirvansahlar dovru ile muqayise ederken ister mekan olcusu isterse de memarliq planlasdirma baximindan tamamile ferqli uslub istiqametinde oldugunu deye bilerik Burada istiqamet mulki ve dini memarliq terefine dogru deyisdi ve bu Abseronun yeni iqtisadi inkisaf sertleri ile elaqedar idi Baki xanlari dovru Abseronun kapitalizme qedem qoymazdan evvel son dovru idi ve bu dovr kendlerin intensiv inkisafi Baki ile yanasi Buzovna Mastaga ve Suvelanda xan saraylarinin mescidlerin hamamlarin ovdanlarin meqberelerin insasi ile musahide olunur Kapitalizm dovru Abseronun infrastrukturunu deyiserek tarixi kendlerin patriarxalligini mehv etdi Iri miqyasli neft senayelerinin ve neftayirma zavodlarinin insasi yerli kapitalin boyumesine ve burjuaziyanin formalasmasina sebeb oldu bu ise onlara dunya bazarina cixmaga serait yaratdi Bu dovrde Haci Zeynalabdin Tagiyev Aga Musa Nagiyev Semsi Esedullayev Aga Murtuza Muxtarov Isa bey Asurbeyov Kerbalayi Israfil Haciyev Haci Mustafa Resulov Emiraslanov qardaslari ve diger bu kimi Baki milyoncularinin meydana cixmasi Azerbaycanin milli tarixinde oz damgasini vurmusdur 9 7 13Istinadlar Redakte I A Gulmemmedovanin Abseron Rayon Icra Hakimiyyetinin bascisi teyin edilmesi haqqinda Azerbaycan Respublikasi Prezidentinin Serencami AZERBAYCAN RESPUBLIKASI ABSERON RAYON ICRA HAKIMIYYETI https www stat gov az source demoqraphy ap az population 2019 zip Azerbaycan toponimlerinin ensklopedik lugeti II cildde Baki 2007 I cild seh 10 E K Elizade Q I Rustemov E C Kerimova Abseron yarimadasinin muasir landsaftlarinin ekogeokimyevi xususiyyetleri Monoqrafiya Baki Avropa 2015 245 seh Belediyyeler ve numayendelikler absheron ih gov az Istifade tarixi 30 03 2021 Absheronxeber az Absheron tv 1 2 Azerbaycan memarligi inkisaf yollarinda R Agazade Y Ibrahimli Serq Qerb nesriyyat evi Baki 2013Xarici kecidler RedakteAbseron Rayonu Icra Hakimiyyetinin sayti Arxivlesdirilib 2009 10 09 at the Wayback Machine Vikianbarda Abseron rayonu ile elaqeli mediafayllar var Numayendelikler ve belediyyeler www dxr az Istifade tarixi 30 03 2021 Hemcinin bax RedakteMenbe https az wikipedia org w index php title Abseron rayonu amp oldid 6094949, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.