fbpx
Wikipedia

Yarımsəhra

Yarımsəhra –  arid iqlim şəraitində formalaşan landşaft tipi. Meşəsiz olub bitki və torpaq örtüyü kompleksi ilə fərqlənir. Y. mülayim və subtropik qurşaqlarda çöl landşaftı ilə səhra landşaftı, tropik qurşaqlarda isə səhra landşaftı ilə savanna landşaftı arasında  keçid zonaları  təşkil edir. Burada çöl, savanna və səhra land­şaftlarının elementləri birləşir. (rus. полупустыня, ing. semi-desert, half-desert)

Yer kürəsinin isti yarımsəhra zonaları
Yer kürəsinin soyuq yarımsəhra zonaları

Yarımsəhra, yarımsəhra zonaları — Yerin əsas landşaft tiplərindən biri. Mülayim va subtropik qurşaqlarda çöl ilə səhra, tropik qurşaqlarda isə səhra ilə savanna landşaftları arasında keçid təşkil edir.

İqlim xüsusiyyətləri

İqlimi mülayim və subtropik qurşaqlarda quru, kontinental, tropiklərdə qızmar və qurudur. Orta temperatur qışda mülayim qurşaqlarda —20°S-yə qədər, subtropiklərdə 0°S-dən yuxarı, tropiklərdə 12—20°S, yayda müvafiq olaraq 22—25°S, 20—25°S, 30°S-dir. İllik radiasiya balansı adətən müsbətdir. Mümkün buxarlanma illik yağıntıdan (təqribən 200—400 mm-dək) 3—6 dəfə çoxdur.

Torpaq və bitki örtüyü

Səth axınları zəif olur. Şimal yarımkürəsinin mülayim qurşaqlarında əsasən açıq şabalıdı və qonur, subtropiklərdə boz-qəhvəyi və tipik boz, tropiklərdə qırmızı-qonur torpaqlar yayılmışdır. Yovşan (Avrasiyada), çoxillik ot və kol bitki qruplaşmaları (digər materiklərdə) üstünlük təşkil edir.

Yarımsəhra zonaları

Yarımsəhralar təbii zonalarda landşaftın əsas tipləri olmaqla mülayim, subtropik və tropik qurşaqların yarımsəhra zonalarına bölünür.

Mülayim qurşaqların yarımsəhra zonaları

Şimal yarımkürəsində Avrasiyanın daxili hissəsində (Xəzəryanı ovalıqdan Ordos platosunun şərq kənarınadək təqribən 10 min km məsafələrə uzanır), Şimali Amerikada (əsasan Böyük Hövzədə), həmçinin Cənubi Amerikada (And dağlarında şərqdə, Pataqoniyada) geniş yer tutur.

Subtropik qurşaqların yarımsəhra zonaları

Bu zonalar butöv zolaq təşkil etmir, ancaq yaylalar və ayrı-ayrı dağ massivləri üçün xasdır. İran yaylası, Qərbi Asiya, Şimali Afrika, Flinders (Avstraliya) dağlarında, Qayalı dağlarda, Karru platosunda yayılmışdır.

Tropik qurşaqların yarımsəhra zonaları

Bu yarımsəhra zonası adətən tropik səhralarının Şimal yarımkürəsində cənub, Cənub yarımkürəsində isə şimal kənarı boyunca, materiklərin daxili hissəsindədir (Afrikada Böyük Səhradan cənubda, Namibiya səhrasının rütubətli sahələrində, Ərəbistan yarımadasında, Atakama səhrasının şimal, Braziliya yaylasının şimal-şərq hissəsində və s.)

Azərbaycanda yarımsəhra zonaları

Azərbaycanda yarımsəhra landşaftı geniş yer tutur (Kür-Araz ovalığının çox hissəsi, Samur-Dəvəçi ovalığının cənubu, Naxçıvan Muxtar Respublikasında Arazboyu düzənliklər, Qobustan, Abşeron yarımadasında və s.). Yarımsəhra əsasən təbii otlaq kimi istifadə edilir. Əkinçilik yalnız suvarma şəraitində mümkündür. Azərbaycanın pambıqçılıq rayonları yarımsəhra zonalarındadır.

Həmçinin bax

Xarici keçidlər

  • Təbii ərazi kompleksi və təbii zonalar
  • Landşaft
  • Azərbaycan landşaftları

İstinadlar

  • ASE, V cild, Bakı, 1981, səh. 87
  1. "Yarımsəhra". Geomorfoloji terminlərin izahlı lüğəti. Bakı: "Elm". 2012. səh. 177. ISBN 978-9952-453-14-0.

yarımsəhra, arid, iqlim, şəraitində, formalaşan, landşaft, tipi, meşəsiz, olub, bitki, torpaq, örtüyü, kompleksi, ilə, fərqlənir, mülayim, subtropik, qurşaqlarda, çöl, landşaftı, ilə, səhra, landşaftı, tropik, qurşaqlarda, isə, səhra, landşaftı, ilə, savanna, . Yarimsehra arid iqlim seraitinde formalasan landsaft tipi Mesesiz olub bitki ve torpaq ortuyu kompleksi ile ferqlenir Y mulayim ve subtropik qursaqlarda col landsafti ile sehra landsafti tropik qursaqlarda ise sehra landsafti ile savanna landsafti arasinda kecid zonalari teskil edir Burada col savanna ve sehra land saftlarinin elementleri birlesir rus polupustynya ing semi desert half desert 1 Yer kuresinin isti yarimsehra zonalari Yer kuresinin soyuq yarimsehra zonalari Yarimsehra yarimsehra zonalari Yerin esas landsaft tiplerinden biri Mulayim va subtropik qursaqlarda col ile sehra tropik qursaqlarda ise sehra ile savanna landsaftlari arasinda kecid teskil edir Mundericat 1 Iqlim xususiyyetleri 2 Torpaq ve bitki ortuyu 3 Yarimsehra zonalari 3 1 Mulayim qursaqlarin yarimsehra zonalari 3 2 Subtropik qursaqlarin yarimsehra zonalari 3 3 Tropik qursaqlarin yarimsehra zonalari 4 Azerbaycanda yarimsehra zonalari 5 Hemcinin bax 6 Xarici kecidler 7 IstinadlarIqlim xususiyyetleri RedakteIqlimi mulayim ve subtropik qursaqlarda quru kontinental tropiklerde qizmar ve qurudur Orta temperatur qisda mulayim qursaqlarda 20 S ye qeder subtropiklerde 0 S den yuxari tropiklerde 12 20 S yayda muvafiq olaraq 22 25 S 20 25 S 30 S dir Illik radiasiya balansi adeten musbetdir Mumkun buxarlanma illik yagintidan teqriben 200 400 mm dek 3 6 defe coxdur Torpaq ve bitki ortuyu RedakteSeth axinlari zeif olur Simal yarimkuresinin mulayim qursaqlarinda esasen aciq sabalidi ve qonur subtropiklerde boz qehveyi ve tipik boz tropiklerde qirmizi qonur torpaqlar yayilmisdir Yovsan Avrasiyada coxillik ot ve kol bitki qruplasmalari diger materiklerde ustunluk teskil edir Yarimsehra zonalari RedakteYarimsehralar tebii zonalarda landsaftin esas tipleri olmaqla mulayim subtropik ve tropik qursaqlarin yarimsehra zonalarina bolunur Mulayim qursaqlarin yarimsehra zonalari Redakte Simal yarimkuresinde Avrasiyanin daxili hissesinde Xezeryani ovaliqdan Ordos platosunun serq kenarinadek teqriben 10 min km mesafelere uzanir Simali Amerikada esasan Boyuk Hovzede hemcinin Cenubi Amerikada And daglarinda serqde Pataqoniyada genis yer tutur Subtropik qursaqlarin yarimsehra zonalari Redakte Bu zonalar butov zolaq teskil etmir ancaq yaylalar ve ayri ayri dag massivleri ucun xasdir Iran yaylasi Qerbi Asiya Simali Afrika Flinders Avstraliya daglarinda Qayali daglarda Karru platosunda yayilmisdir Tropik qursaqlarin yarimsehra zonalari Redakte Bu yarimsehra zonasi adeten tropik sehralarinin Simal yarimkuresinde cenub Cenub yarimkuresinde ise simal kenari boyunca materiklerin daxili hissesindedir Afrikada Boyuk Sehradan cenubda Namibiya sehrasinin rutubetli sahelerinde Erebistan yarimadasinda Atakama sehrasinin simal Braziliya yaylasinin simal serq hissesinde ve s Azerbaycanda yarimsehra zonalari RedakteAzerbaycanda yarimsehra landsafti genis yer tutur Kur Araz ovaliginin cox hissesi Samur Deveci ovaliginin cenubu Naxcivan Muxtar Respublikasinda Arazboyu duzenlikler Qobustan Abseron yarimadasinda ve s Yarimsehra esasen tebii otlaq kimi istifade edilir Ekincilik yalniz suvarma seraitinde mumkundur Azerbaycanin pambiqciliq rayonlari yarimsehra zonalarindadir Hemcinin bax RedakteSehra Yarimsehra ve sehra bitkiliyi Yarimsehra landsaft kompleksiXarici kecidler RedakteTebii erazi kompleksi ve tebii zonalar Landsaft Azerbaycan landsaftlariIstinadlar RedakteASE V cild Baki 1981 seh 87 Yarimsehra Geomorfoloji terminlerin izahli lugeti Baki Elm 2012 seh 177 ISBN 978 9952 453 14 0 Menbe https az wikipedia org w index php title Yarimsehra amp oldid 5127792, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.