Bu məqalə Şuşa rayonu haqqındadır. Şuşa şəhəri üçün Şuşa səhifəsinə baxın.
Şuşa rayonu — Azərbaycan Respublikasında inzibati–ərazi vahidi. 1930-cu ildə təşkil edilmişdir. Kiçik QafqazdaQarabağ silsiləsi ərazisində yerləşir. Ərazisi 289 km²-dir. Əhalisi 1 yanvar 2016-cı il tarixinə görə 32,8 min nəfərdir. Şuşa rayonunun ərazisinə bir şəhər və 31 kənd daxildir. İnzibati mərkəzi Şuşa şəhəridir. 1992-ci ildən rayon erməni silahlı dəstələri tərəfindən işğal olunub. Şuşa şəhəri Qarabağ müharibəsinin gedişində hərbi əməliyyatlar zamanı qismən dağıdılmışdır. Şəhər İkinci Qarabağ müharibəsində, 8 noyabr 2020-ci il tarixdə düşməndən azad edilmişdir.
Səthi dağlıqdır. Ən yüksək zirvəsi Böyük Kirs dağıdır (2725 m). Ərazisinin əksər hissəsi yayı quraqlıq keçən mülayim isti və qışı quraq keçən soyuq iqlim tiplərinə aiddir. Orta temperatur yanvarda −4 °C-dən −1 °C-yədək, iyulda 16–19 °C-dir. İllik yağıntı 700–800 mm-dir. Ərazisindən Qarqarçay axır. Torpaqları qəhvəyi və qonur dağ-meşə, çimli dağ-çəmən tiplidir. Yüksək dağlıq sahələr subalp və alp çəmənlikləri ilə örtülüdür. Alçaq dağlıq və dağətəyi sahələrdə qırılmış meşələrin yerində çəmənlər və kserofit kolluqlar var. Heyvanat aləminə ayı, canavar, tülkü, boz dovşan, cüyür, kəklik, göyərçin və s. aiddirlər.
Relyefi
Səthi dağlıqdır (Qarabağ silsiləsi). Rayonun şərq hissəsi Keçəldağ aşırımı ilə hüdudlanır.
Meşələrdə şərq fıstığı , ibcriya palıdı və qafqazvələsi üstünlük təşkil edir. Çirişli dağının aşağı hissəsində dəniz səviyyəsindən 1160–1210 m yüksəklikdə yamacınşimal baxarında meşəlikdə bir-birindən təxminən 100 m-ə qədər aralı məsafədə 30-a yaxın şabalıd ağacları bitir. Burada şabalıd ağacları palıd — vələs meşəliyinin tərkibinə daxil olur. Meşə altında müxtəlif kol cinsləri — fındıq , murdarça , alça , göyəm , gərməşov, yemişan , əzgil , itburnu və s. bitir. Meşələrdə həmçinin vələs, ağcaqayın , gilas , göyrüş və palıd növləri yayılmışdır.
ŞuşaŞahnəzər mağarasının uzunluğu 125 m, eni 20 m, hündürlüyü 10 in-dir. MağaradanPaleolitə aid ikikobud daş çapacaq, Mezolitə aid mikroiit bıçaqlar, m.ə. V — IV minilliyə aid Eneolit gil qablar, Tunc, Dəmir Dövrləri və orta əsrlərə aid saxsı məmulat qalıqları, müsəlman qəbri tapılmışdır.
Tarixi-mədəni abidələri
Daşaltı kəndində müdafiə qalası, İbrahimxəlil xanın tikdirdiyi sığınacaq evi (XVIII əsr), tövlə, hamam qalıqları. Şuşada Gövhər-ağa məscidi (1884), Aşağı Gövhör-ağa məscidi (1875).
İbrahim Xəlil xanın 1801-ci ildə tikdirdiyi mədrəsə kompleksi
Qarabağ xanının vəziri Mirzə Camal bəy Cavanşirin və onun ailəsinin məqbərə kompleksi
Qarabağ qazisinin mülkü
Daş kitabələr
Ovdan bulağı
Xurşudbanu Natəvanın tikdirdiyi həbsxana binası
Bayat qalası (1748-ci il)
Şahbulaq qalası
"Pənahabad" Şuşa qalası (1750–1757-ci illər)
İkimərtəbəli karvansara (1888–1889-cu illər)
"Dəlik-daş" pilləkən kompleksi
Səməd bəy Mehmandarovun Şuşadakı mülkü
Mənbə
Azərbaycan Respublikasının inzibati–ərazi vahidləri. — Kənd rayonları, səhifə 872. // Azərbaycan Milli Ensiklopediyası. 25 cilddə. Məsul katib akademik T. M. Nağıyev. "Azərbaycan" cildi. Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi, 2007, 884 səhifə. ISBN 9789952441017
İstinadlar
Bu məqalədəki istinadlar müvafiq istinad şablonları ilə göstərilməlidir.
Abutalıbov M.H., Hacıyev V.C. Azərbaycanın bitki örtüyü. Bakı; İşıq, 1976
Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi: Şuşa rayonu (yenilənmə: 1 yanvar, 2014-cü il) — yoxlanılıb: 28.12.2014
↑ Population statistics of Eastern Europe: Ethnic composition of Azerbaijan by 2009 census
Ethno-Caucasus, Этнодемография Кавказа: Население Шушинского района по переписи 1939-го года — yoxlanılıb: 08.03.2015
Всесоюзная перепись населения 1939 года. Национальный состав населения районов, городов и крупных сел союзных республик СССР. Азербайджанский ССР >> Шушинский // Источник: РГАЭ РФ (быв. ЦГАНХ СССР), фонд 1562, опись 336, Д.Д. 966–1001 ("Национальный состав населения по СССР, республикам, областям, районам"), Д.Д. 256–427 (табл. 26 "Национальный состав населения районов, районных центров, городов и крупных сельских населенных пунктов")
Ethno-Caucasus, Этнодемография Кавказа: Население Шушинского района по переписи 1959-го года
Ethno-Caucasus, Этнодемография Кавказа: Население Шушинского района по переписи 1970-го года
Ethno-Caucasus, Этнодемография Кавказа: Население Шушинского района по переписи 1979-го года
Population statistics of Eastern Europe: Ethnic composition of Azerbaijan by 1999 census
Xarici keçidlər
VikianbardaŞuşa rayonu ilə əlaqəli mediafayllar var.
2007ci il Şuşa şəkilləri: vetennamine.com 2007-09-29 at the Wayback Machine
Şuşa rayonu ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır.Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.
Avqust 05, 2021
şuşa, rayonu, məqalə, haqqındadır, şuşa, şəhəri, üçün, şuşa, səhifəsinə, baxın, azərbaycan, respublikasında, inzibati, ərazi, vahidi, 1930, ildə, təşkil, edilmişdir, kiçik, qafqazda, qarabağ, silsiləsi, ərazisində, yerləşir, ərazisi, əhalisi, yanvar, 2016, tar. Bu meqale Susa rayonu haqqindadir Susa seheri ucun Susa sehifesine baxin Susa rayonu Azerbaycan Respublikasinda inzibati erazi vahidi 1930 cu ilde teskil edilmisdir Kicik Qafqazda Qarabag silsilesi erazisinde yerlesir Erazisi 289 km dir Ehalisi 1 yanvar 2016 ci il tarixine gore 32 8 min neferdir Susa rayonunun erazisine bir seher ve 31 kend daxildir Inzibati merkezi Susa seheridir 1992 ci ilden rayon ermeni silahli desteleri terefinden isgal olunub Susa seheri Qarabag muharibesinin gedisinde herbi emeliyyatlar zamani qismen dagidilmisdir Seher Ikinci Qarabag muharibesinde 8 noyabr 2020 ci il tarixde dusmenden azad edilmisdir RayonSusa39 45 sm e 46 45 s u Olke AzerbaycanInzibati merkez SusaIcra bascisi Bayram SeferovTarixi ve cografiyasiYaradilib 8 avqust 1930Sahesi 310 1 km EhalisiEhalisi 34 200 2 neferReqemsal identifikatorlarISO kodu AZ SUSTelefon kodu 994 26Poct indeksi 5800Avtomobil nomresi 58Resmi sayt Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Cografi movqeyi 2 Relyefi 3 Geoloji qurulusu 4 Caylari ve su hovzeleri 5 Landsaftlari ve bioloji muxtelifliyi 6 Fauna 7 Geoloji tebiet abideleri 8 Arxeoloji abideleri 9 Tarixi medeni abideleri 10 Ehalisi 10 1 Etnik terkibi 11 Susada dogulanlar 12 Rayon komite sedrleri ve icra bascilari 13 Tarixi abideleri 13 1 Dini tarixi abideleri 13 2 Tarixi memarliq abideleri 14 Menbe 15 Istinadlar 16 Xarici kecidlerCografi movqeyi Redakte Susa rayonunun xeritesi Sethi dagliqdir En yuksek zirvesi Boyuk Kirs dagidir 2725 m Erazisinin ekser hissesi yayi quraqliq kecen mulayim isti ve qisi quraq kecen soyuq iqlim tiplerine aiddir Orta temperatur yanvarda 4 C den 1 C yedek iyulda 16 19 C dir Illik yaginti 700 800 mm dir Erazisinden Qarqarcay axir Torpaqlari qehveyi ve qonur dag mese cimli dag cemen tiplidir Yuksek dagliq saheler subalp ve alp cemenlikleri ile ortuludur Alcaq dagliq ve dageteyi sahelerde qirilmis meselerin yerinde cemenler ve kserofit kolluqlar var Heyvanat alemine ayi canavar tulku boz dovsan cuyur keklik goyercin ve s aiddirler Relyefi RedakteSethi dagliqdir Qarabag silsilesi Rayonun serq hissesi Keceldag asirimi ile hududlanir Geoloji qurulusu RedakteYura ve Tabasir cokuntuleri Caylari ve su hovzeleri RedakteMineral sular Turssu bulaqlarla Isa bulagi zengindir Esas caylari Qarqarcayin qollari olan Zarisli Xelfeli caylaridir Landsaftlari ve bioloji muxtelifliyi RedakteMeselerde serq fistigi ibcriya palidi ve qafqaz velesi ustunluk teskil edir Cirisli daginin asagi hissesinde deniz seviyyesinden 1160 1210 m yukseklikde yamacin simal baxarinda meselikde bir birinden texminen 100 m e qeder arali mesafede 30 a yaxin sabalid agaclari bitir Burada sabalid agaclari palid veles meseliyinin terkibine daxil olur Mese altinda muxtelif kol cinsleri findiq murdarca alca goyem germesov yemisan ezgil itburnu ve s bitir Meselerde hemcinin veles agcaqayin gilas goyrus ve palid novleri yayilmisdir 3 Susa rayonu fauna ve fiorasi jpgFauna RedakteErazi zengin faunaya malikdir Burada memelilerden canavar qonur ayi avropa cuyuru porsuq qaban colpisiyi vasaq caqqal adi tulku adi kirpi tirendaz ve s canlilar yasayir Quslardan turac boz keklik bozqir qartali bozqirmuymulu qizilqus lcscil agqartal agbas korkes ariqusaoxsar biglica Geoloji tebiet abideleri RedakteDasalti kendinde karst magaralari Susada Sahnezer magarasi Susa seheri yaxinliginda Dasalti kanyonu Arxeoloji abideleri RedakteSusa Sahnezer magarasinin uzunlugu 125 m eni 20 m hundurluyu 10 in dir Magaradan Paleolite aid ikikobud das capacaq Mezolite aid mikroiit bicaqlar m e V IV minilliye aid Eneolit gil qablar Tunc Demir Dovrleri ve orta esrlere aid saxsi memulat qaliqlari muselman qebri tapilmisdir Tarixi medeni abideleri RedakteDasalti kendinde mudafie qalasi Ibrahimxelil xanin tikdirdiyi siginacaq evi XVIII esr tovle hamam qaliqlari Susada Govher aga mescidi 1884 Asagi Govhor aga mescidi 1875 Ehalisi Redakte Esas meqaleler Azerbaycan ehalisinin siyahiyaalinmasi 1999 ve Azerbaycan ehalisinin siyahiyaalinmasi 2009 AzStat in 1 yanvar 2014 cu il tarixine olan resmi melumata esasen rayonun de yuri olaraq 31 499 nefer ehalisi var 4 Etnik terkibi Redakte Susa rayonunun etnik terkibi 2009 cu il 5 azerbaycanlilar 95 8 ermeniler 4 0 turk 0 1 qalanlari 0 1 Etnikqrup 1939 cu il 6 7 1959 cu il 8 1970 ci il 9 1979 cu il 10 1989 cu il 1999 cu il 11 2009 cu il 5 Ehali Ehali Ehali Ehali Ehali Ehali Ehali azerbaycanli 6 306 58 29 6 564 61 77 9 890 72 38 12 955 80 87 18 679 91 68 23 135 95 05 27 364 95 81 ermeni 4 177 38 61 3 794 35 70 3 577 26 18 2 881 17 98 1 430 7 02 1 140 4 68 1 140 3 99 turk 41 0 14 lezgi 17 0 16 1 0 01 4 0 01 rus 256 2 37 198 1 86 142 1 04 114 0 71 16 0 07 4 0 01 kurd 4 0 04 33 0 14 3 0 01 tatar 4 0 04 5 0 02 2 0 01 ukraynali 20 0 18 7 0 05 11 0 07 9 0 04 diger 35 0 32 70 0 66 48 0 35 58 0 36 265 1 30 1 0 01 2 0 01 cemi 10 819 100 10 626 100 13 664 100 16 019 100 20 374 100 24 340 100 28 560 100 Susada dogulanlar RedakteBax Susada dogulanlarRayon komite sedrleri ve icra bascilari RedakteMikayil Gozelov Nizami BehmenovTarixi abideleri RedakteDini tarixi abideleri Redakte Haci Yusifli mescidi XVIII Col Qala mescidi XVIII esr Xoca Mercanli mescidi XVIII esr Quyuqluq mescidi XVIII esr Seyidli mescidi XVIII esr Mescid XVIII esr Merdinli mescidi XIX esr Asagi Govher Aga mescidi 1874 1875 Culfalar mescidi XIX esr Yuxari Govher Aga mescidi XIX esr Mamay mescidi XIX esr Kocerli mescidi XIX esr Malibeyli mescidi Alban kilsesi Qaybali mescidi Sirlan mescidiTarixi memarliq abideleri Redakte Qala divari uzunlugu 8 kilometr Qala divari uzerinde tikilmis burcler 17 eded Qedim uslubda salinmis 17 mehelle Molla Penah Vaqifin poeziya evi Xan qizi Xursudbanu Natevanin sarayi Mir Mohsun Nevvabin mulku Uzeyir Hacibeyovun ev muzeyi Bulbulun ev muzeyi Xalca muzeyi Tarix diyarsunasliq muzeyi Qarabag dovlet tarixi muzeyi Molla Penah Vaqifin meqberesi Turssu qalereyasi 4 karvansara Sahliq korpusu Resm qalereyasi Gence qapisi Sor bulaq Necefqulu aganin mulku Azerbaycanda ilk realni mektebin binasi Xan qizi Natevanin bulaq kompleksi Aga Ebdurrehim aganin evi Zarislida Korun karvansarasi Teze mehellede korpu Ibrahim xanin mulku Sadiqcanin qesri Uluq beyin evi Agaboyuk xanimin burcu Malibeylide Qizlar mektebi Xan qizi Natevanin tikdirdiyi Qaradam Agabeyim aganin qesri Qasim bey Zakirin yasadigi ev Qasim bey Zakirin qebirustu abidesi Kullu miqdarda gumus ve mis qablar Behmen Mirze Qacarin saray kompleksi Behmen Mirze Qacarin heremxanasi Behmen Mirze Qacarin tikdirdiyi Bab hamami Qacarlarin meqbere kompleksi Leyli qayasi Memmed Hesen aganin imareti Qarabag xanliginin divan kompleksi Haci Sukurun imareti Qedimovlarin mulku Ibrahim Xelil xanin 1801 ci ilde tikdirdiyi medrese kompleksi Qarabag xaninin veziri Mirze Camal bey Cavansirin ve onun ailesinin meqbere kompleksi Qarabag qazisinin mulku Das kitabeler Ovdan bulagi Xursudbanu Natevanin tikdirdiyi hebsxana binasi Bayat qalasi 1748 ci il Sahbulaq qalasi Penahabad Susa qalasi 1750 1757 ci iller Ikimertebeli karvansara 1888 1889 cu iller Delik das pilleken kompleksi Semed bey Mehmandarovun Susadaki mulkuMenbe RedakteAzerbaycan Respublikasinin inzibati erazi vahidleri Kend rayonlari sehife 872 Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi 25 cildde Mesul katib akademik T M Nagiyev Azerbaycan cildi Baki Azerbaycan Milli Ensiklopediyasi Elmi Merkezi 2007 884 sehife ISBN 9789952441017Istinadlar RedakteBu meqaledeki istinadlar muvafiq istinad sablonlari ile gosterilmelidir 1 https www stat gov az source demoqraphy ap az population 2019 zip Abutalibov M H Haciyev V C Azerbaycanin bitki ortuyu Baki Isiq 1976 Azerbaycan Respublikasinin Dovlet Statistika Komitesi Susa rayonu yenilenme 1 yanvar 2014 cu il yoxlanilib 28 12 2014 1 2 Population statistics of Eastern Europe Ethnic composition of Azerbaijan by 2009 census Ethno Caucasus Etnodemografiya Kavkaza Naselenie Shushinskogo rajona po perepisi 1939 go goda yoxlanilib 08 03 2015 Vsesoyuznaya perepis naseleniya 1939 goda Nacionalnyj sostav naseleniya rajonov gorodov i krupnyh sel soyuznyh respublik SSSR Azerbajdzhanskij SSR gt gt Shushinskij Istochnik RGAE RF byv CGANH SSSR fond 1562 opis 336 D D 966 1001 Nacionalnyj sostav naseleniya po SSSR respublikam oblastyam rajonam D D 256 427 tabl 26 Nacionalnyj sostav naseleniya rajonov rajonnyh centrov gorodov i krupnyh selskih naselennyh punktov Ethno Caucasus Etnodemografiya Kavkaza Naselenie Shushinskogo rajona po perepisi 1959 go goda Ethno Caucasus Etnodemografiya Kavkaza Naselenie Shushinskogo rajona po perepisi 1970 go goda Ethno Caucasus Etnodemografiya Kavkaza Naselenie Shushinskogo rajona po perepisi 1979 go goda Population statistics of Eastern Europe Ethnic composition of Azerbaijan by 1999 censusXarici kecidler Redakte Vikianbarda Susa rayonu ile elaqeli mediafayllar var Virtual Qarabag IKTM de Susa rayonu Susa Susanin isgalindan 15 il kecir olu kecid Yaddan cixmaz qarabag olu kecid Ermeni vehsilikleri Sekiller Arxivlesdirilib 2007 09 28 at the Wayback Machine Susanin sekilleri 2000 2005 ile qeder 2007ci il Susa sekilleri vetennamine com Arxivlesdirilib 2007 09 29 at the Wayback Machine Susa rayonu ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Menbe https az wikipedia org w index php title Susa rayonu amp oldid 6029596, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.