Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Zəfəranlı eli— İranın Şərqi Azərbaycan, Qərbi Azərbaycan və Xorasan əyalətlərində yaşayan konfederasiya.
Tarixçəsi
Zəfəranlı konfederasiyası 8 böyük, 24 kişik eldən ibarətdir.
Zəfəranlı eli
Zəfəranlı eliin başçılarından biri Məhəmmədhəsən xan idi. O, Nadirə qarşı qiyam qaldırmışdı.
Bu konfederasiyanın ən böyük qollarından viri Cəmişgəzək (Çemişkəzək) elidir.
Cəmişgəzək eli
Dərsimin (indiki Tuncelinin) Çemişkezek qəzasından çıxan bu el əvvəlcə Ağqoyunlu tayfa birliyinə, sonra Qızılbaşların tərkibinə qatıldı.
Cəmişkəzəkli elinin kökəni haqqında müxtəlif fikirlər var. Şərəfnaməyə görə, Çemişkezek demək, kürdlük deməkdir. Kürdlər arasında, "Çemişkezek deyincə, ağla kürd gəlir" deyir. Digər tərəfdən, yenə Şərəfnamənin bu qeydi, Cəmişkəzəkli elinin türklüyünü sübut edir:
"Çemişkezek hökmdarlarının bu Məlikşahın soyundan gəlmiş olmaları və "Məlikşah' sözünün Kürd dilinde 'melikiş' biçimində dəyişmiş olması ehtimaldır, başqa yandan Çemişkezek hökmdarlarının adları da onların türklərin övladlarından və törəmələrindən olduqlarını dəqiqləşdirir, çünki adlarının heç bir yandan ərəb və kürd adlarıyla ilgisi yoxdur; Ərəb və kürd adlarına heç də bənzəmir.". Yuxarıda bildirdiyimiz kimi, Cəmişkəzəkli eli, Türkmandır.
Bu konfederasiyanın əsas hissəsi Xorasanda məskunlaşmışdı.
1727-ci ildə Mirzə Mehdi xan Astrabadi yazır: "Nadir bu tayfanı cəzalandırmaq üçün tələsirdi, ona görə də öz qoşununu hazırlıq vəziyyətinə gətirdi. Əmr verildi ki, Camışgəzək və Qaraçorlu ellərinin nümayəndələri onun düşərgəsinə gəlsinlər. Onlar təşkil olunmuş ekspedisiyada iştirak edəcəkdilər. Camışgəzək elinin başçısı Məhəmmədhüseyn xan Qaraçorlu ellərinin nümayəndələrini qızışdırdı ki, yürüşdən boyun qaçırsınlar. Onlar da Nadirin təklifini rədd etdilər. Kürdlərin başçıları isə Kərmənəxan bölgəsinin Mane və Semelqan adlı yurdlarında üsyan qaldırdılar və çox sayda dəstə topladılar". [Mirzə Mehdi xan Astrabadi, Tarixi-Nadiri, Tehran, 1263, (hicri qəməri).]
Nadir şah Avşar (1730–1747), Bruniessenə görə Şadlılarınn bir qolu olan Qaraçorlu və Əmirli ellərini də gətirib Xorasana yerləşdirmişdi. Beləcə Qaçarlar hakimiyyəti zamanında Xorasanın bəzi bölgələri elxan ünvanı verilən Camişgəzəkli və Şadli ellərindən olan xanlar tərəfindən idarə edilmişdi. [Prof. Dr. Martin van Bruinessen, Kürtlük, Türklük, Alevilik & Etnik ve Dinsel Kimlik Mücadeleleri].
Cəmişkəzəkli elinin başçılarından biri, vəkil Sam bəy idi. Sam bəyin qızını Nadirə ad eləmişdilər. Nadir Qoçana, bu qızın ardınca adam göndərmişdi. Saray adamlarının öyrətməsiylə II Şah Təhmasib Səfəvi də qıza elçi yolladı. Nadir cəld tərpənib qızla evləndi.
Sam bəyin Məhəmmədhüseyn bəy adlı oğlu vardı.
Cəmişkəzəkli elinin başçılarından biri Şəkər bəy idi. Şəkər bəy II Şah Təhmasib Səfəviyə qarşı qiyam qaldırmışdı.
Etimologiyası
Zəfəranlı = Zəfəran (Saffron) + lı Türk suffiksindən yaranıb.
Mənbə
- Ənvər Çingizoğlu, Zəfəranlı eli, "Soy" dərgisi, 9 (41), 2010, səh. 31–33.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Zeferanli eli Iranin Serqi Azerbaycan Qerbi Azerbaycan ve Xorasan eyaletlerinde yasayan konfederasiya TarixcesiZeferanli konfederasiyasi 8 boyuk 24 kisik elden ibaretdir Zeferanli eli Zeferanli eliin bascilarindan biri Mehemmedhesen xan idi O Nadire qarsi qiyam qaldirmisdi Bu konfederasiyanin en boyuk qollarindan viri Cemisgezek Cemiskezek elidir Cemisgezek eli Dersimin indiki Tuncelinin Cemiskezek qezasindan cixan bu el evvelce Agqoyunlu tayfa birliyine sonra Qizilbaslarin terkibine qatildi Cemiskezekli elinin kokeni haqqinda muxtelif fikirler var Serefnameye gore Cemiskezek demek kurdluk demekdir Kurdler arasinda Cemiskezek deyince agla kurd gelir deyir Diger terefden yene Serefnamenin bu qeydi Cemiskezekli elinin turkluyunu subut edir Cemiskezek hokmdarlarinin bu Meliksahin soyundan gelmis olmalari ve Meliksah sozunun Kurd dilinde melikis biciminde deyismis olmasi ehtimaldir basqa yandan Cemiskezek hokmdarlarinin adlari da onlarin turklerin ovladlarindan ve toremelerinden olduqlarini deqiqlesdirir cunki adlarinin hec bir yandan ereb ve kurd adlariyla ilgisi yoxdur Ereb ve kurd adlarina hec de benzemir Yuxarida bildirdiyimiz kimi Cemiskezekli eli Turkmandir Bu konfederasiyanin esas hissesi Xorasanda meskunlasmisdi 1727 ci ilde Mirze Mehdi xan Astrabadi yazir Nadir bu tayfani cezalandirmaq ucun telesirdi ona gore de oz qosununu hazirliq veziyyetine getirdi Emr verildi ki Camisgezek ve Qaracorlu ellerinin numayendeleri onun dusergesine gelsinler Onlar teskil olunmus ekspedisiyada istirak edecekdiler Camisgezek elinin bascisi Mehemmedhuseyn xan Qaracorlu ellerinin numayendelerini qizisdirdi ki yurusden boyun qacirsinlar Onlar da Nadirin teklifini redd etdiler Kurdlerin bascilari ise Kermenexan bolgesinin Mane ve Semelqan adli yurdlarinda usyan qaldirdilar ve cox sayda deste topladilar Mirze Mehdi xan Astrabadi Tarixi Nadiri Tehran 1263 hicri qemeri Nadir sah Avsar 1730 1747 Bruniessene gore Sadlilarinn bir qolu olan Qaracorlu ve Emirli ellerini de getirib Xorasana yerlesdirmisdi Belece Qacarlar hakimiyyeti zamaninda Xorasanin bezi bolgeleri elxan unvani verilen Camisgezekli ve Sadli ellerinden olan xanlar terefinden idare edilmisdi Prof Dr Martin van Bruinessen Kurtluk Turkluk Alevilik amp Etnik ve Dinsel Kimlik Mucadeleleri Cemiskezekli elinin bascilarindan biri vekil Sam bey idi Sam beyin qizini Nadire ad elemisdiler Nadir Qocana bu qizin ardinca adam gondermisdi Saray adamlarinin oyretmesiyle II Sah Tehmasib Sefevi de qiza elci yolladi Nadir celd terpenib qizla evlendi Sam beyin Mehemmedhuseyn bey adli oglu vardi Cemiskezekli elinin bascilarindan biri Seker bey idi Seker bey II Sah Tehmasib Sefeviye qarsi qiyam qaldirmisdi EtimologiyasiZeferanli Zeferan Saffron li Turk suffiksinden yaranib MenbeEnver Cingizoglu Zeferanli eli Soy dergisi 9 41 2010 seh 31 33 Xarici kecidlerhttp www shahindezh com