Vikipediya azad ensiklopediya ictimai maliyyəSiyasətlərKənd təsərrüfatı iqtisadi Enerji Sənaye investisiya Sosial Ticarə

Vikipediya azad ensiklopediya Ictimai maliyyeSiyasetlerKend teserrufati Iqtisadi Enerji Senaye Investisiya Sosial Ticaret Maliyye Pul Siyaset qarisigiMaliyye siyasetiBudce Siyaset Borclar Maliyye ittifaqi Gelir Xercler VergiPul siyasetiQizil ehtiyatlari Faiz derecesi Pul hakimiyyeti Merkezi bank Valyuta surasi Pul valyuta ittifaqi Pul kutlesiXarici ticaret siyasetiTicaret balansi Azad ticaret Ticaret faydasi Qeyri tarif tenzimlenmesi Proteksionizm Rusum Ticaret bloku Ticaret yaradilmasi Ticaret texribatiGelirXerclerQeyri vergi geliri Vergi geliriOptimalBalanslasdirilmis budce Iqtisadi artim Vaqner qanunuIslahat Pul portalibr Senaye siyaseti iqtisadiyyatin mueyyen sahelerinin inkisafi meqsedile hokumet terefinden aparilan proaktiv ve strateji tedbirler toplusudur Bu siyaset adeten ozel sektorun kifayet qeder sermaye qoymadigi ve ya istirak etmediyi hallarda tetbiq olunur Tarixen senaye siyaseti daha cox istehsal senayesine herbi baximdan strateji sahelere ve ya qabaqcil texnologiyalarin inkisafina yonelmisdir Bu siyasetin esas meqsedi daxili firmalarin reqabet qabiliyyetini artirmaq onlarin texnoloji imkanlarini genislendirmek ve struktur cevrilmeni tesviq etmekdir Senaye siyasetinin heyata kecirilmesi ucun neqliyyat telekommunikasiya ve enerji senayesini ehate eden infrastruktur muhum amil hesab olunur Senaye siyaseti adeten qarisiq iqtisadiyyata malik olkelerde tetbiq olunan intervensiya xarakterli tedbirlerden biridir O ticaret siyaseti kimi diger dovlet mudaxile formalari ile bir sira ortaq xususiyyetlere malikdir Bununla bele senaye siyaseti makroiqtisadi siyasetden meselen kreditlerin mehdudlasdirilmasi ve kapital menfeetinin vergiye celb olunmasi kimi ferqlenir Enenevi senaye siyasetine numune kimi ve idxal evezedici senayelesdirme IES gosterile biler Bu modelde bezi esas sektorlar xususile istehsalat saheleri muveqqeti olaraq ticaret maneeleri ile qorunur Bele mudafie tedbirleri tecrube qazanmaqla oyrenme prinsipine esaslanir Secilmis saheler kifayet qeder reqabetqabiliyyetli olduqdan sonra bu mehdudiyyetler aradan qaldirilir ve hemin saheler beynelxalq bazara acilir Muasir senaye siyaseti cercivesinde ise firmalararasi elaqelerin desteklenmesi elece de ilkin texnologiyalarin inkisafi ucun tesviqedici tedbirler heyata kecirilir Mubahiseler Senaye siyasetinin senayelesme ve iqtisadi inkisaf prosesinde oynadigi rol iqtisadcilar arasinda uzun muddet muzakire movzusu olmusdur Bezi tenqidler bu siyasetin azad ticaret prinsiplerini poza bileceyini ve menfi tesir gostere bileceyini ireli surur Tarixi span Senaye siyaseti ile bagli enenevi arqumentler hele XVIII esre gedib cixir Secilmis senaye sahelerinin qorunmasi ideyasi ilk defe ABS dovlet xadimi Aleksandr Hamiltonun 1791 ci ilde teqdim etdiyi Istehsalat haqqinda hesabat inda ireli surulmusdur Bu movzuda diger muhum fikir sahibi alman iqtisadcisi Fridrix List olmusdur Onun baxislari Adam Smitin azad ticaret yonumlu ideyalarina zidd idi Smit Xalqlarin var dovleti eserinde bir olkenin senaye sahesini inkisaf etdirmesinin en elverisli yolunun xarici senayecilere ve tacirlere tam azadliq vermek oldugunu bildirirdi ABS tarixcileri Prins ve Teylorun fikrince ABS de dovlet ve senaye munasibetleri tarix boyu hec vaxt sade olmamisdir ve laissez faire dovlet mudaxilesizliyi etiketi bu munasibetleri eks etdirmekde cox vaxt yaniltici olmusdur ABS de senaye siyaseti ilk defe resmi sekilde 1980 ci ilin avqustunda prezident Cimmi Karterin administrasiyasi terefinden teqdim olunsa da 1981 ci ilde Ronald Reyqan hakimiyyete geldikden sonra bu siyaset legv edildi Tarixen inkisaf etmis olkelerin Boyuk Britaniya ABS Almaniya Fransa ve digerlerinin senaye siyasetini aktiv sekilde tetbiq etdiyi barede genis konsensus formalasmisdir Sonraki dovrlerde bu modeller Braziliya Meksika ve Argentina kimi Latin Amerikasi olkelerinde idxal evezedici senayelesdirme IES siyaseti seklinde teqlid olundu Daha yaxin dovrlerde suretli senayelesmesi de dovlet mudaxilesine esaslanan senaye siyasetleri ile elaqelendirilmisdir Bu siyasetler desteklenmesi ve yonelmisdir Yaponiyanin Iqtisadiyyat Ticaret ve Senaye Nazirliyi MITI bu strategiyanin simvolik numunesi hesab olunur Princeton Universitetinden Atul Kohliye gore Yaponiya oz mustemlekelerinde xususile de Cenubi Koreyada merkezlesdirilmis inkisaf modelini tetbiq etmis ve bu sebebden hemin bolgeler suretle inkisaf etmisdir Cenubi Koreya 1964 cu ilden baslayaraq beynelxalq yardim teskilatlarinin tovsiye etdiyi idxal evezedici model evezine ixracyonumlu senayelesme EOI siyasetini qebul etmisdir Lakin bu cur siyasetler azad ticaret prinsipleri ile uygun gelmediyinden Umumdunya Ticaret Teskilati WTO kimi beynelxalq teskilatlar cercivesinde mueyyen mehdudiyyetler tetbiq edilmisdir meselen TRIMs Ticarete Elaqeli Investisiya Tedbirleri ve TRIPS Eqli Mulkiyyet Huquqlari ile Elaqedar Ticaret Aspektleri sazisleri Son dovrlerde senaye siyasetinin diqqet merkezi inteqrasiya ve yerli senaye klasterlerinin tesviqine yonelmisdir Muasir tesebbusler span 1980 ci illerde ABS da iqtisadi reqabetliliyin zeiflemesi fonunda Project Socrates adli tesebbus ireli suruldu Bu layihe texnologiyalarin strateji istifadesi ile senaye ve dovlet qurumlarinin koordinasiyasini temin etmek meqsedi dasiyirdi Reyqan bu layiheni desteklemis olsa da sonradan Corc Busun administrasiyasi onu senaye siyaseti kimi qiymetlendirerek maliyyelesdirmeden imtina etdi 2008 ci il qlobal maliyye bohranindan sonra bir cox olke o cumleden ABS Boyuk Britaniya Avstraliya Yaponiya ve Avropa Ittifaqi olkeleri yeniden senaye siyasetlerine muraciet etdiler Lakin bu defe yanasma daha cox qloballasmani qebul eden deyil ve inkisafina yonelmis bir forma aldi Cin muasir dovrde en aktiv senaye siyaseti yuruden olkelerden biridir Cin hokumeti merkezi ve yerli seviyyelerde demek olar ki butun iqtisadi proseslerde istirak edir Yeni texnologiyalarda xarici dominantligin qarsisinin alinmasi ve texnoloji ustunluk elde etmek esas hedefler sirasindadir Cin hokumeti ve diger sahelerde dovlet investisiyasi ve planlasdirilmasi yolu ile texnoloji ustunluyu artirmaga calisir Tesirleri span Senaye siyasetinin iqtisadi neticeleri muxtelif tarixi ve muasir numuneler esasinda tedqiq olunmusdur Bu siyaset bezi hallarda senayelesmeni stimullasdirsa da diger hallarda resurslarin semeresiz istifadesine ve rifah itkisine sebeb olmusdur Tarixi bir numunede iqtisadci Reka Yuhasin apardigi tedqiqat Kontinental blokadanin Birinci Fransa imperiyasi iqtisadiyyatina tesirini arasdirmisdir Tedqiqat gostermisdir ki Birlesmis Kralliqla ticaretden daha cox qorunan Fransa bolgelerinde sahesinde artim daha yuksek olmusdur 2000 ci illerde Cin gemiqayirma senayesini hedefleyen senaye siyaseti heyata kecirmisdir Bu siyaset ile yeni muessiselerin acilmasini investisiyalari ve istehsali desteklemisdir Neticede saheye yatirilan investisiyalar 270 muessiselerin daxilolma seviyyesi ise 200 artmisdir Lakin bu proses daha cox kicik ve az mehsuldar firmalarin yaranmasina ve problemine sebeb olmusdur Neticede istehsalci ve istehlakci rifahinda elde olunan fayda subsidiyalarin deyerinden az olmus ve umumi rifah itkisine sebeb olmusdur 2025 ci ilde aparilmis bir tedqiqat senaye siyasetinin en elverisli hallarda bele iqtisadi baximdan transformativ tesire malik oldugunu subhe altina almisdir Bu arasdirma senaye siyasetinin enenevi mudafie olundugu yeni xarici effektlerin ve yuksek oldugu sahelerde bele elde edilen iqtisadi qazancin mehdud oldugunu gostermisdir Muelliflerin hesablamalarina gore optimal senaye siyaseti ile elde olunan UDM artimi hokumetin rifahi maksimuma catdirmasi ve iqtisadiyyati tam tanimasi ferziyyesi altinda bele olkeler uzre ortalama olaraq yalniz 1 08 den 4 06 dek deyismisdir Istinadlar span Rodrik D 2004 Industrial Policy for the Twenty First Century Chang H J 2002 Kicking Away the Ladder Aiginger K 2007 Industrial policy a dying breed or a re emerging phoenix UNCTAD 2016 Transforming Economies Making industrial policy work for growth jobs and development UNIDO 2013 Industrial Development Report 2013 OECD Infrastructure and Industrial Policy Retrieved 2022 Hausmann R amp Rodrik D 2003 Economic development as self discovery Altenburg T 2011 Industrial policy in developing countries Overview and lessons from seven country cases Krueger A O 1990 Government Failures in Development Journal of Economic Perspectives Hamilton A 1791 Report on the Subject of Manufactures List F 1841 The National System of Political Economy Smith A 1776 The Wealth of Nations Prince amp Taylor 2001 A History of the U S Industrial Policy U S Government 1980 Industrial Policy and American Renewal World Bank 1993 The East Asian Miracle Johnson C 1982 MITI and the Japanese Miracle Kohli A 2004 State Directed Development Amsden A 1989 Asia s Next Giant South Korea and Late Industrialization WTO n d TRIMs and TRIPS agreements Sekora M 1986 Project Socrates Strategic Technologies for Competitiveness Naughton B 2020 The Rise of China s Industrial Policy Juhasz R 2015 Temporary Protection and Technology Adoption Evidence from the Napoleonic Blockade Lu Y amp Zhang X 2020 Costly Industrial Policy Evidence from China s Shipbuilding Industry Criscuolo C Martin R Overman H G amp Van Reenen J 2025 The Elusive Quest for Transformative Industrial Policy Menbe span Altenburg Tilman Industrial Policy in Developing Countries Overview and lessons from seven country cases PDF Bonn German Development Institute 2011 ISBN 978 3 889 85533 6 17 iyun 2012 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 25 avqust 2012 Amsden Alice H Asia s Next Giant South Korea and Late Industrialization Oxford Oxford University Press 1992 ISBN 978 0 195 07603 5 Bingham Richard D Industrial Policy American Style From Hamilton to HDTV Armonk NY M E Sharpe 1998 ISBN 978 1 563 24596 1 Carey Mathew Cursory View of the Liberal and Restrictive Systems of Political Economy Philadelphia PA J R A Skerrett 1826 Chang Ha Joon Kicking Away the Ladder Development Strategy in Historical Perspective Policies and Institutions for Economic Development in Historical Perspective London Anthem Press 2002 ISBN 978 1 843 31027 3 Cimoli Mario Dosi Giovanni Stiglitz Joseph E redaktorlar Industrial Policy and Development The Political Economy of Capabilities Accumulation Oxford Oxford University Press 2009 ISBN 978 0 199 23526 1 Dobbin Frank Forging Industrial Policy The United States Britain and France in the Railway Age Cambridge Cambridge University Press 1994 Gereffi Gary Wyman Donald L Manufacturing Miracles Paths of Industrialization in Latin America and East Asia Princeton NJ Princeton University Press 1990 ISBN 978 0 691 02297 0 Graham Otis L Losing Time The Industrial Policy Debate Cambridge MA Harvard University Press 1994 ISBN 978 0 674 53935 8 Hamilton Alexander Report on the Subject of Manufactures Philadelphia PA William Brown 1827 1791 Istifade tarixi 25 avqust 2012 Heilmann Sebastian redaktorChina s Political System Rowman amp Littlefield 2017 ISBN 978 1 4422 7736 6 26 aprel 2017 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 26 aprel 2017 Humphrey John Schmitz Hubert Governance and Upgrading Linking Industrial Cluster and Global Value Chain Research 2000 ISBN 1 8586 4334 1 24 dekabr 2014 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 6 avqust 2025 Johnson Chalmers MITI and the Japanese Miracle The Growth of Industrial Policy 1925 1975 Stanford CA Stanford University Press 1982 ISBN 0 8047 1128 3 Kaufmann Friedrich Krause Matthias Industrial Policy in Mozambique PDF German Development Institute 2009 18 oktyabr 2012 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 25 avqust 2012 Khan Mushtaq H State Failure in Developing Countries and Strategies of Institutional Reform PDF B Tungodden N Stern I Kolstad redaktorlar Toward Pro Poor Policies Aid Institutions and Globalization Oxford University Press and World Bank 2003 165 195 5 iyun 2015 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 25 avqust 2012 Koh Jae Myong 2018 Green Infrastructure Financing Institutional Investors PPPs and Bankable Projects London Palgrave Macmillan ISBN 978 3 319 71769 2 Kohli Atul State Directed Development Political Power and Industrialization in the Global Periphery Cambridge Cambridge University Press 2004 ISBN 978 0 521 54525 9 Krugman Paul The narrow moving band the Dutch disease and the competitive consequences of Mrs Thatcher PDF Journal of Development Economics 27 1 2 1987 41 55 doi 10 1016 0304 3878 87 90005 8 11 sentyabr 2012 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 24 avqust 2012 Lin Justin Chang Ha Joon Should Industrial Policy in Developing Countries Conform to Comparative Advantage or Defy it A Debate Between Justin Lin and Ha Joon Chang PDF Development Policy Review 27 5 2009 483 502 doi 10 1111 j 1467 7679 2009 00456 x 1 aprel 2010 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 25 avqust 2012 List Friedrich The National System of Political Economy London Longmans Green and Co 1909 1841 30 noyabr 2023 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 6 avqust 2025 McKenzie Richard B Industrial Policy David R Henderson redaktor Concise Encyclopedia of Economics 1st Library of Economics and Liberty 2002 1 iyun 2014 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 6 avqust 2025 OCLC 317650570 50016270 ve 163149563 Okuno Fujiwara Masahiro Industrial Policy in Japan A Political Economy View PDF Paul Krugman redaktor Trade with Japan Has the Door Opened Wider Chicago IL University of Chicago Press 1991 271 304 ISBN 0 226 45458 4 Istifade tarixi 25 avqust 2012 Pack Howard Saggi Kamal The case for industrial policy a critical survey PDF 2006 18 iyul 2015 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 25 avqust 2012 Prince Carl E Taylor Seth Daniel Webster the Boston Associates and the U S Government s Role in the Industrializing Process 1815 1830 Journal of the Early Republic 2 3 1982 283 299 doi 10 2307 3122975 JSTOR 3122975 Rodrik Dani Industrial Policy for the Twenty First Century Industrial Policy for the 21st Century UNIDO 2004 12 may 2013 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 24 avqust 2012 Rodrik Dani Industrial Policy Don t Ask Why Ask How Middle East Development Journal 1 1 2009 1 29 doi 10 1142 S1793812009000024 An Inquiry into the Nature and Causes of the Wealth of Nations London W Strahan and T Cadell 1776 UNCTAD UNIDO Economic Development in Africa Report 2011 Fostering Industrial Development in Africa in the New Global Environment PDF United Nations 2011 9 avqust 2012 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 27 avqust 2012 Wade Robert Governing the Market Economic Theory and the Role of Government in East Asian Industrialization Princeton NJ Princeton University Press 2003 ISBN 978 0 691 11729 4 Xarici kecidler span New Industrial and Innovation Policy The World Bank Institute China s Political System Mercator Institute for China Studies Interview with US secretary of commerce Penny Pritzke by the McKinsey Global Institute Lugetler ve ensiklopediyalarBrockhausNormativ yoxlamaBNE XX528111 GND 4026860 3 LCCN sh85065977 Microsoft 87980944 NDL 00570132 NKC ph115926 Kateqoriyalar Iqtisadiyyatin ikinci sektoruSenaye siyaseti