Bu məqalənin sonunda mənbə siyahısı var, lakin mətndaxili mənbələr heç və ya kifayət qədər istifadə edilmədiyi üçün bəzi məlumatların mənbəsi bilinmir. |
Aqrar siyasət və ya kənd təsərrüfatı siyasəti — aqrar-sənaye kompleksi sahələrinin səmərəli fəaliyyətinə, ərzaq bazarının dayanıqlı yüksəlişinə yönəlmiş tədbirlər kompleksi.
Məsələlər
| ]Aqrar siyasət qiymət, maliyyə, kredit və vergi alətlərinin məcmusunu əhatə edən, dövlətin kənd təsərrüfatı və onunla bilavasitə əlaqədar olan sahələrin inkişafını tənzimləmə sistemi ilə idarə edilməsini nəzərdə tutur. Aqrar siyasətin tətbiqi sahəsində istehsal-ticarət və sosial-ekoloji tədbirləri əhatə edir. Bu həm sənayeyə, xarici ticarətə, həm də regional və ekoloji sahələrə aid siyasətlə koordinasiyada və qarşılıqlı əlaqədə işlənib hazırlanır və həyata keçirilir. Dünya iqtisadiyyatının qloballaşması prosesi aqrar siyasətin milli dövlət çərçivəsindən kənara çıxmasının, ilk növbədə onun regionlaşdırılmasının şərtlənməsinə gətirib çıxarır. Kənd təsərrüfatı məhsullarının ticarətinin beynəlxalq tənzimlənməsi müəyyən dərəcədə ÜTT tərəfindən qəbul edilmiş əksər regional ticarət sazişləri əsasında həyata keçirilir. Kənd təsərrüfatı siyasətinin rayonlaşdırılmasının ən inkişaf etmiş və təkmil forması Aİ-nin ümumi aqrar siyasətidir.
Tarixi
| ]Bazarın tənzimləyici və dövlətin yönəldici olduğu iqtisadiyyat modelinin aqrar siyasət üçün də universiallığını XX əsrin ikinci yarısı XXI əsrin əvvəllərindəki dünya təcrübəsi ilə təsdiqlənir. Köklü torpaq islahatları və bazar əsaslı kənd təsərrüfatı siyasətinə keçid 1960-cı illərdə Cənubi Koreya və Tayvanın, 1970-ci illərdə Malayziya, Tailand, Meksika və digər inkişaf edən ölkələrin sürətli sənaye inkişafı üçün zəmin yaratmış, onları çiçəklənən yeni sənaye ölkələrinə çevirmişdir. Eyni zamanda, bu cür islahatların və siyasətin ləngidilməsi, yaxud qeyri-ardıcıl aparılması üçüncü dünyanın ayrı-ayrı ölkələrində, xüsusilə də Afrikanın tropik ərazilərində kənd təsərrüfatı istehsalının tənəzzülünə, ərzaq şəraitinin pisləşməsinə və ümumi iqtisadi inkişafın ləngiməsinə səbəb olmuşdur.
Çinin 1980-ci illərdə kəndli ailələrinə müstəqil təsərrüfatçılıq etməyə, torpaqların uzunmüddətli icarəyə verilməsinə və icbari dövlət satınalmalarından sonra məhsulun qalan hissəsinin azad bazarda satılmasına icazə verilməsi ilə başlamış yeni aqrar siyasəti tədricən bazar alətlərinin fəaliyyət zonasını tədricən genişləndirməklə XXI əsrin əvvəlində ölkəni dünyanın ən əhəmiyyətli kənd təsərrüfatı istehsalçıları və ixracatçıları sırasına çıxarmışdır. Mütəxəssislər belə hesab edirlər ki, ölkədə aparılan aqrar siyasət Çin iqtisadiyyatını dünyada ən iri iqtisadiyyatlardan birinə çevirmiş sistemli transformasiyanın əsasını təşkil edir. Çinin aqrar siyasətinin uğurları (MŞA) ölkələrində və keçmiş SSRİ respublikalarında köklü aqrar islahatlara mühüm təkan olmuşdur. Dövlət təsərrüfatlarının və kooperativlərin torpaq və əmlakının özəlləşdirilməsi, onların təşkilati cəhətdən yenidən qurulması, MDB-nin əksər ölkələrində bazar infrastrukturunun əsas elementlərinin məqsədyönlü formalaşdırılması nəticəsində Qərbi Avropa bazarına oxşar kənd təsərrüfatı bazarı modeli yaradılmışdır. MŞA-nın bu istiqamətdə ən qabaqcıl ölkələri aqrar istehsalın "transformasiya" dövrü tənəzzülünə nisbətən tez aradan qaldırmış və 2004-cü ildən Avropa İttifaqının (Aİ) ümumi kənd təsərrüfatı siyasəti sisteminə daxil olmağa başlamışdır. İqtisadi cəhətdən inkişaf etmiş ölkələrdə bazar özünütənzimləməsinin və özünümaliyyələşdirməsinin həlledici rol oynadığı halda aqrar siyasətdə dövlət tənzimləməsi ən mühüm amili olaraq qalır. 2001-ci ildə İƏİT-in üzvü olan dünyanın 30 ən inkişaf etmiş ölkəsində kənd təsərrüfatı məhsullarının dəyərində dövlət yardımının payı 45%, o cümlədən ABŞ-da 27% və dünya kənd təsərrüfatı ticarətində aparıcı rol oynayan Aİ ölkələrində 54% olmuşdur.
1950-ci illərin sonundan etibarən Aİ-nin ümumi aqrar siyasəti bütövlükdə Aİ ölkələrində aqrar-sənaye istehsalının davamlı inkişafına və regional ərzaq təminatının yüksək səviyyəyə çatmasına səbəb olmuşdur. Aİ hesab edir ki, ümumi aqrar siyasət regional bazarı xarici rəqabətdən qoruyur, bazar siqnallarına və obyektiv rəqabət üstünlüklərinə uyğun olaraq dünya kənd təsərrüfatı istehsalı və ticarətinin inkişafına tab gətirmək üçün bir çox məhsulların geniş istehsalına və onların subsidiyalaşdırılmış ixracına gətirib çıxarır. Aİ-nin bütün büdcəsinin təxminən yarısı aqrar siyasətin həyata keçirilməsinə sərf olunur. Bu, qida istehlakçıları və vergi ödəyiciləri kimi Aİ vətəndaşları üçün ciddi problemlər yaradır. ÜTT-nin kənd təsərrüfatı üzrə sazişi siyasəti iqtisadiyyatlarında keçid dövrünü yaşayan Avropa ölkələrinin hesabına qlobal kənd-ərzaq ticarətini daha da liberallaşdırmaq məqsədi daşıyır.
İstinadlar
| ]- Aqrar siyasət // Böyük İqtisadi Ensiklopediya (az.). I cild: ABCÇD. Bakı: . 2012. səh. 44–46.
Əlavə ədəbiyyat
| ]- Larry Elliott, The Guardian, June 15, 2005, "West accused of concealing farm subsidies: Oxfam says EU and US are exploiting loopholes and using creative accounting to avoid real trade concessions to developing countries"
- Sophia Murphy, Ben Lilliston and Mary Beth Lake, February 2005, "WTO Agreement on Agriculture: A Decade of Dumping", Institute for Agriculture and Trade Policy
- Kym Anderson and Will Martin (2005), "Agriculture Market Access: The Key to Doha Success", World Bank, June 2005 - over half the gains to developing countries from global agricultural reforms would come from liberalization by developing countries themselves.
- Food Security and Ag-Biotech News — provides balanced global news on policies related to genetically modified (GM) crops
- David Bullock Lecture: Comparing Agricultural Policy in the EU and US - European Union Center at the University of Illinois, Urbana-Champaign.
Xarici keçidlər
| ]- IFAP: International Federation of Agricultural Producers
- OECD: Food, Agriculture and Fisheries (OECD Department of Trade and Agriculture)]
- "Monitoring African Food and Agricultural Policies". FAO.
- Institute for Agriculture and Trade Policy
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediya azad ensiklopediya Bu meqalenin sonunda menbe siyahisi var lakin metndaxili menbeler hec ve ya kifayet qeder istifade edilmediyi ucun bezi melumatlarin menbesi bilinmir Lutfen menbeleri uygun sekilde metnin daxilinde yerlesdirerek meqalenin tekmillesdirilmesine komek edin iyul 2024 Aqrar siyaset ve ya kend teserrufati siyaseti aqrar senaye kompleksi sahelerinin semereli fealiyyetine erzaq bazarinin dayaniqli yukselisine yonelmis tedbirler kompleksi Meseleler span Aqrar siyaset qiymet maliyye kredit ve vergi aletlerinin mecmusunu ehate eden dovletin kend teserrufati ve onunla bilavasite elaqedar olan sahelerin inkisafini tenzimleme sistemi ile idare edilmesini nezerde tutur Aqrar siyasetin tetbiqi sahesinde istehsal ticaret ve sosial ekoloji tedbirleri ehate edir Bu hem senayeye xarici ticarete hem de regional ve ekoloji sahelere aid siyasetle koordinasiyada ve qarsiliqli elaqede islenib hazirlanir ve heyata kecirilir Dunya iqtisadiyyatinin qloballasmasi prosesi aqrar siyasetin milli dovlet cercivesinden kenara cixmasinin ilk novbede onun regionlasdirilmasinin sertlenmesine getirib cixarir Kend teserrufati mehsullarinin ticaretinin beynelxalq tenzimlenmesi mueyyen derecede UTT terefinden qebul edilmis ekser regional ticaret sazisleri esasinda heyata kecirilir Kend teserrufati siyasetinin rayonlasdirilmasinin en inkisaf etmis ve tekmil formasi AI nin umumi aqrar siyasetidir Tarixi span Bazarin tenzimleyici ve dovletin yoneldici oldugu iqtisadiyyat modelinin aqrar siyaset ucun de universialligini XX esrin ikinci yarisi XXI esrin evvellerindeki dunya tecrubesi ile tesdiqlenir Koklu torpaq islahatlari ve bazar esasli kend teserrufati siyasetine kecid 1960 ci illerde Cenubi Koreya ve Tayvanin 1970 ci illerde Malayziya Tailand Meksika ve diger inkisaf eden olkelerin suretli senaye inkisafi ucun zemin yaratmis onlari ciceklenen yeni senaye olkelerine cevirmisdir Eyni zamanda bu cur islahatlarin ve siyasetin lengidilmesi yaxud qeyri ardicil aparilmasi ucuncu dunyanin ayri ayri olkelerinde xususile de Afrikanin tropik erazilerinde kend teserrufati istehsalinin tenezzulune erzaq seraitinin pislesmesine ve umumi iqtisadi inkisafin lengimesine sebeb olmusdur Cinin 1980 ci illerde kendli ailelerine musteqil teserrufatciliq etmeye torpaqlarin uzunmuddetli icareye verilmesine ve icbari dovlet satinalmalarindan sonra mehsulun qalan hissesinin azad bazarda satilmasina icaze verilmesi ile baslamis yeni aqrar siyaseti tedricen bazar aletlerinin fealiyyet zonasini tedricen genislendirmekle XXI esrin evvelinde olkeni dunyanin en ehemiyyetli kend teserrufati istehsalcilari ve ixracatcilari sirasina cixarmisdir Mutexessisler bele hesab edirler ki olkede aparilan aqrar siyaset Cin iqtisadiyyatini dunyada en iri iqtisadiyyatlardan birine cevirmis sistemli transformasiyanin esasini teskil edir Cinin aqrar siyasetinin ugurlari MSA olkelerinde ve kecmis SSRI respublikalarinda koklu aqrar islahatlara muhum tekan olmusdur Dovlet teserrufatlarinin ve kooperativlerin torpaq ve emlakinin ozellesdirilmesi onlarin teskilati cehetden yeniden qurulmasi MDB nin ekser olkelerinde bazar infrastrukturunun esas elementlerinin meqsedyonlu formalasdirilmasi neticesinde Qerbi Avropa bazarina oxsar kend teserrufati bazari modeli yaradilmisdir MSA nin bu istiqametde en qabaqcil olkeleri aqrar istehsalin transformasiya dovru tenezzulune nisbeten tez aradan qaldirmis ve 2004 cu ilden Avropa Ittifaqinin AI umumi kend teserrufati siyaseti sistemine daxil olmaga baslamisdir Iqtisadi cehetden inkisaf etmis olkelerde bazar ozunutenzimlemesinin ve ozunumaliyyelesdirmesinin helledici rol oynadigi halda aqrar siyasetde dovlet tenzimlemesi en muhum amili olaraq qalir 2001 ci ilde IEIT in uzvu olan dunyanin 30 en inkisaf etmis olkesinde kend teserrufati mehsullarinin deyerinde dovlet yardiminin payi 45 o cumleden ABS da 27 ve dunya kend teserrufati ticaretinde aparici rol oynayan AI olkelerinde 54 olmusdur 1950 ci illerin sonundan etibaren AI nin umumi aqrar siyaseti butovlukde AI olkelerinde aqrar senaye istehsalinin davamli inkisafina ve regional erzaq teminatinin yuksek seviyyeye catmasina sebeb olmusdur AI hesab edir ki umumi aqrar siyaset regional bazari xarici reqabetden qoruyur bazar siqnallarina ve obyektiv reqabet ustunluklerine uygun olaraq dunya kend teserrufati istehsali ve ticaretinin inkisafina tab getirmek ucun bir cox mehsullarin genis istehsalina ve onlarin subsidiyalasdirilmis ixracina getirib cixarir AI nin butun budcesinin texminen yarisi aqrar siyasetin heyata kecirilmesine serf olunur Bu qida istehlakcilari ve vergi odeyicileri kimi AI vetendaslari ucun ciddi problemler yaradir UTT nin kend teserrufati uzre sazisi siyaseti iqtisadiyyatlarinda kecid dovrunu yasayan Avropa olkelerinin hesabina qlobal kend erzaq ticaretini daha da liberallasdirmaq meqsedi dasiyir Istinadlar span Aqrar siyaset Boyuk Iqtisadi Ensiklopediya az I cild ABCCD Baki 2012 seh 44 46 Elave edebiyyat span Larry Elliott The Guardian June 15 2005 West accused of concealing farm subsidies Oxfam says EU and US are exploiting loopholes and using creative accounting to avoid real trade concessions to developing countries Sophia Murphy Ben Lilliston and Mary Beth Lake February 2005 WTO Agreement on Agriculture A Decade of Dumping Institute for Agriculture and Trade Policy Kym Anderson and Will Martin 2005 Agriculture Market Access The Key to Doha Success World Bank June 2005 over half the gains to developing countries from global agricultural reforms would come from liberalization by developing countries themselves Food Security and Ag Biotech News provides balanced global news on policies related to genetically modified GM crops David Bullock Lecture Comparing Agricultural Policy in the EU and US European Union Center at the University of Illinois Urbana Champaign Xarici kecidler span IFAP International Federation of Agricultural Producers OECD Food Agriculture and Fisheries OECD Department of Trade and Agriculture Monitoring African Food and Agricultural Policies FAO Institute for Agriculture and Trade Policy Lugetler ve ensiklopediyalarBoyuk rus Britannica onlayn Muasir Ukrayna Isvecre tarixiNormativ yoxlamaBNE XX524731 BNF 11972138r GND 4000771 6 LCCN sh85002484 Microsoft 2778852317 NDL 00568640 NKC ph127616 SUDOC 027744175 Kateqoriyalar Aqrar siyasetKend teserrufati iqtisadiyyatiGizli kateqoriya Vikipediya Metndaxili istinadlari olmayan meqaleler
