Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Qarabağ münaqişəsi zamanı dağıdılmış tarix-memarlıq abidələri və muzeylərin siyahısı — Qarabağ, eyni zamanda Azərbaycan ərazilərində Birinci və İkinci Qarabağ müharibələri zamanı qismən və ya tamamilə dağıdılmış talan edilmiş və ya hər hansı bir şəkildə zərər çəkmiş tarix-memarlıq abidələrini əks etdirən siyahı.
Siyahının hazırlanması zamanı Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2 avqust 2001-ci il tarixli, 132 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş dövlət qeydiyyatına alınmış daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin siyahısından istifadə edilmişdir. Tarix və memarlıq abidələri qeydiyyata alınma prinsipinə uyğun olaraq, dünya, ölkə və yerli əhəmiyyətliyinə görə üç başlıqda göstərilmişdir.
Cədvəllərdə abidələrinin sıralanma nömrəsi, adı, ünvanı ilə yanaşı qısa təsvir bölməsində tarixi və müvafiq mənbələr əsasında dağıdılması haqqında məlumatlar, mümkün şəkli (dağıdıldıqdan sonra və ya əvvəl) və dəqiq koordinantları qeyd edilmişdir.
Eyni zamanda, siyahıya müharibələr zamanı yuxarıda qeyd edilmiş ərazilərdə dağıdılmış və ya ziyan görmüş monumental-heykəltəraşlıq nümunələri və muzeylər də daxil edilmişdir.
Zəmin
Erməni komandiri Arkadi Ter-Tadevosyanın dediyinə görə, 1992-ci ildə Şuşa işğal edildikdən sonra şəhər yaxınlıqdakı Xankəndindən olan ermənilər tərəfindən talan və məhv edilmişdir. Ter-Tadevosyan demişdir ki, Qarabağ erməniləri azərbaycanlıların geri dönməməsi üçün evləri yandırmışdır. 2002-ci ildə, şəhərin erməni qüvvələri tərəfindən işğal edilməsindən on il sonra, şəhərin təxminən 80%-i xarabalıq halında idi. Ermənilər Şuşadan olan üç azərbaycanlı musiqiçi və şairin tarixi büstlərini də söküb satmışdır.
Avropada Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Təşkilatının (ATƏT) araşdırma missiyası 2005-ci ildə Füzuli şəhərinə səyahət etmiş və şəhərin xarabalıq olduğunu bildirmişdir.
Ağdam şəhəri erməni qüvvələrinin hücum əməliyyatı əsnasında və sonrasında dağıdılmışdır. Ermənilər geridə qoyulan xarabalıqları belə yağmalamışdır.
İslam Konfransı Təşkilatı
İslam Konfransı Təşkilatının 10/11 saylı qətnaməsində üzv dövlətlərin "işğal olunmuş Azərbaycan ərazilərində arxeoloji, mədəni və dini abidələrin (İslam abidələri də daxil olmaqla) talan və məhv edilməsindən" narahat olduqları bildirilir.
İslam Konfransı Təşkilatı Xarici İşlər Nazirləri Şurasının 10/37 saylı qətnaməsinin üçüncü hissəsində Azərbaycan ərazisində tarixi İslam abidələrinin məhv edilməsini pislənir. İslami müqəddəs yerlərin qorunması haqqında 2/37-C saylı qətnamənin İşğal altında olan Azərbaycan ərazilərində İslam tarixi və mədəni reliktlərinin və ziyarətgahlarının məhv edilməsi və ləkənməsi bölməsi altında üzv dövlətlərin Xarici İşlər Nazirləri Şurası Azərbaycan tarixinin, mədəniyyətinin, arxeologiyasının və etnoqrafiyasının İslam irsinin tərkib hissəsi olan qisminin Ermənistan tərəfindən işğal olunmuş ərazilərdə qalan nümunələrinin məhvi ilə bağlı narahatlıqlarını ifadə etmişdir. Həmçinin, burada Azərbaycan ərazisində etnik təmizləmə məqsədi ilə Azərbaycan məscidlərinin və digər İslam ziyarətgahlarının tamamilə və vəhşicəsinə məhv edilməsinin insanlığa qarşı cinayət olduğu bir daha təsdiqlənmişdir. Qətnamədə Ermənistan Respublikasının işğal etdiyi Azərbaycan ərazilərində Ermənistanın İslam irsinə təcavüzü nəticəsində, o cümlədən nadir qədim əsərlərin və İslam sivilizasiyasının, tarix və memarlıq abidələrinin, məscidlər, türbələr, məzarlar, arxeoloji qazıntılar, muzeylər, kitabxanalar, rəsm sərgi salonları və hökumət teatrları və konservatoriyalar, çoxlu miqdarda qiymətli xəzinələrin və milyonlarla kitabın və tarixi əlyazmanın məhv edilməsi və qaçaqmalçılıq yolu ilə ölkədən çıxarılması işğal olunmuş Azərbaycan ərazilərində İslam irsini tamamilə məhv etmək cəhdi kimi tanınmış və Azərbaycanın özünə vurulan ziyana görə adekvat təzminat almaq hüququ təsdiqlənmişdir. Burada həmçinin, Ermənistan Respublikasının bu cür əməllərə görə təzminat ödəmək məsuliyyəti olduğu qeyd edilmişdir.
Azərbaycan Ermənistana qarşı
2020-ci ilin sonunda həm Azərbaycan, həm də Ermənistan İkinci Qarabağ müharibəsi ilə əlaqədar bir-birinə qarşı məhkəmə işi açmışdır. Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsinin Böyük Palatası hər iki işə baxacaq.
Azərbaycan Ermənistana qarşı məhkəmə işində iddiaçı olan Azərbaycan tərəfi 2020-ci ilə qədər məscidlər, kitabxanalar, tarixi abidələr də daxil olmaqla Azərbaycan irsinə daxil olan abidələrin erməni tərəfi tərəfindən məhv edildiyini irəli sürmüşdür. Bura Şuşa qəbiristanlıqları və mövcud olmuş 67 məsciddən (və ya İslam ziyarətgahları) 65-i daxildir. Qalan iki məscid zədələnmişdir.
Tarix-Memarlıq abidələri
Dünya əhəmiyyətli tarix-memarlıq abidələri
Dünya əhəmiyyətli tarix-memarlıq abidələri arasında ən çox ziyan çəkəni e.ə. II minilliyin sonlarına aid olan və Orta Tunc dövrü insanlarının yaşayış izlərini daşıyan Üzərliktəpə arxeoloji abidəsidir. 1993-cü ildən ermənilərin işğalı altında olan abidə ərazisi 2019-cu ilə kimi mütəmmadi olaraq hər il ermənilər tərəfindən yandırılmışdır.
Ağdam rayonu ərazisindəki Qutlu Musa türbəsi baxımsızlıqdan qəzalı vəziyyətə düşmüş, türbənin fasadlarını bəzəyən unikal divar rəsmləri boyanaraq məhv edilmiş, interyerindəki oyma naxışlı daş plitələri isə dağıdılmışdır.Şuşa şəhərinin tarixi mərkəzində yerləşən abidələr şəhərin 90-cı illərdə ermənilər tərəfindən bombardman edilməsi zamanı ciddi zədə almışdır. 1992-ci ildə şəhərin ermənilər tərəfindən işğal edilməsindən sonra burda olan İslam memarlıq nümunələrinin hamısı tamamilə və ya qismən dağıdılmışdır.
XIII əsrə aid Gəncəsər monastırı 1990-cı illərdə erməni silahlı birləşmələri tərəfindən məşvərət yeri və silah anbarı kimi istifadə edildiyinə görə dəfələrlə Azərbaycanlı hərbi birləşmələrin hücumuna məruz qalmış, monastırın fasadına qismən zərər dəymişdir. 2000–2002-ci illərdə monastırın dam örtüyü və interyerlərində ciddi təmir işləri aparılmış və ilkin memarlıq xüsusiyyətlərinə uyğun olmayan elementlər əlavə edilmişdir. 2011-ci ildən etibarən monastırın fasadlarının memarlığına müdaxilə edilmiş, kompleksi əhatə edən qala divarları müasir daşlarla üzlənmişdir.
1992-ci ildə Laçın rayonunun işğal edilməsi ilə ermənilərin nəzarəti altına keçən Sisərnəvəng monastırı 1999–2000-ci illərdə əsaslı təmir edilmiş, bu zaman abidənin dam örtüyü, fasadları və interyerinə ciddi dəyişikliklər edilmişdir. 2020-ci il Dağlıq Qarabağ atəşkəs bəyanatına əsasən Laçın rayonu ərazisini tərk edən ermənilərin monasıtın həyətində yerləşən VI–IX əsrlər və sonrakı dövrlərə aid bədii təsvirli daşlar və xaç daşları aparmalarını əks etdirən fotolar sosial mediada yayımlanmışdır.
| № | Abidə | Ünvan | Qısa təsvir | Şəkil | Koordinantları |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Qutlu Musa türbəsi | Ağdam, Xaçındərbətli | Hülakülərin hakimiyyəti dövründə — 1314-cü ildə Şahbənzər adlı yerli memar tərəfindən inşa edilmiş Qutlu Musa türbəsi türbəsi aktiv döyüş mərkəzlərindən uzaq olsa da, əraziyə nəzarət edən erməni əhali tərəfindən ciddi dağıntıya məruz qalmışdır. Ümumilikdə türbənin dam örtüyü və divarları saxlansa da, dekorativ elementlərinə, xüsusilə unikal fasad rəsmlərinə zərər vurulmuşdur. Belə ki, türbənin fasad rəsmləri üzərinə sprey boya ilə xaç rəsmləri çəkilmiş və müxtəlif adlar yazılmış, interyeri bəzəyən dekorativ daşyonma sənəti nümunələri isə dağıdılmışdır. |  | HGYO |
| 2 | Gəncəsər monastırı | Kəlbəcər, Vəngli | 1216–1261-ci illərdə inşa edilmiş Gəncəsər monastırı 1990-cı illərdə erməni silahlı birləşmələri tərəfindən məşvərət yeri və silah anbarı kimi istifadə edildiyinə görə dəfələrlə Azərbaycanlı hərbi birləşmələrin hücumuna məruz qalmış, monastırın fasadına qismən zərər dəymişdir. 2000–2002-ci illərdə monastırın dam örtüyü və interyerlərində ciddi təmir işləri aparılmış və ilkin memarlıq xüsusiyyətlərinə uyğun olmayan elementlər əlavə edilmişdir. 2011-ci ildən etibarən monastırın fasadlarının memarlığına müdaxilə edilmiş, kompleksi əhatə edən qala divarları müasir daşlarla üzlənmişdir. |  | HGYO |
| 3 | Üzərliktəpə | Ağdam, Xındırıstan | Orta Tunc dövrünə aid Üzərliktəpə yaşayış yeri Qafqazda ilk şəhər tipli yaşayış məskəni hesab edilir. 1993-cü ildən ermənilərin nəzarəti altında olan Üzərliktəpə abidəsi ərazisində tədqiq edilmiş kurqanlar məhv edilib, ərazi hərbi məqsədlərlə istifadə olunub və dəfələrlə yandırılıb. | HGYO | |
| 4 | Şuşa Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu | Şuşa |  | HGYO | |
| 5 | Sisərnəvəng monastırı | Laçın, Hüsülü | Hüsülü kənd ərazisini tərk edən ermənilər monastır ərazisindəki VI–XIII əsrlərə aid bədii tərtibatlı və oyma naxışlı qəbir daşlarını Ermənistana aparıblar. |  | HGYO |
Ölkə əhəmiyyətli tarix-memarlıq abidələri
Yerli əhəmiyyətli tarix-memarlıq abidələri
Monumental və xatirə abidələri
| № | Abidə | Ünvan | Qısa təsvir | Şəkil | Koordinantları |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Ağdam | Birinci Qarabağ müharibəsindən sonra abidə tamamən dağıdılmış, qəbr təhqir olunmuş, Xurşudbanu Natavanın sümükləri isə çıxarılmışdır. |  | HGYO | |
| 2 | Böyük Vətən Müharibəsində həlak olanların xatirə abidəsi | Ağdam |  | HGYO | |
| 3 | Böyük Vətən Müharibəsində həlak olanların xatirə abidəsi | Cəbrayıl |  | ||
| 4 | Füzuli |  | |||
| 5 | Böyük Vətən Müharibəsində həlak olanların xatirə abidəsi | Füzuli | |||
| 6 | Böyük Vətən Müharibəsində həlak olanların xatirə abidəsi | Kəlbəcər | |||
| 7 | Qubadlı | ||||
| 8 | Böyük Vətən Müharibəsində həlak olanların xatirə abidəsi | Qubadlı | |||
| 9 | Böyük Vətən Müharibəsində həlak olanların xatirə abidəsi | Laçın |  | ||
| 10 | Molla Pənah Vaqifin büstü | Şuşa |  | ||
| 11 | Üzeyir Hacıbəyovun heykəli | Şuşa |  | ||
| 12 | Mir Möhsün Nəvvabın qəbirüstü abidəsi | Şuşa |  | HGYO | |
| 13 | Xankəndi | ||||
| 14 | Böyük Vətən Müharibəsində həlak olanların xatirə abidəsi | Xankəndi | |||
| 15 | Böyük Vətən Müharibəsində həlak olanların xatirə abidəsi | Xocavənd | |||
| 16 | Böyük Vətən Müharibəsində həlak olanların xatirə abidəsi | Zəngilan |
Muzeylər
| № | Abidə | Ünvan | Qısa təsvir | Şəkil | Koordinantları |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Qurban Pirimovun xatirə muzeyi | Ağdam, Gülablı | HGYO | ||
| 2 | Füzuli Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyi | Füzuli | HGYO | ||
| 3 | Sarı Aşığın xatirə muzeyi | Laçın, Güləbird | |||
| 4 | Bülbülün ev-muzyi | Şuşa | |||
| 5 | Üzeyir Hacıbəyovun ev-muzyi | Şuşa | |||
| 6 | Mir Möhsün Nəvvabın ev-muzeyi | Şuşa | |||
| 7 | Zəngilan Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyi | Zəngilan | |||
| 8 | Zəngilan Daş Heykəllər Muzeyi | Zəngilan | |||
| 9 | Laçın Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyi | Laçın | |||
| 10 | Qubadlı Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyi | Qubadlı |  | ||
| 11 | Əsgəran | ||||
| 12 | Cəbrayıl Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyi | Cəbrayıl | |||
| 13 | Ağdam Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyi | Ağdam, Qaradağlı | |||
| 14 | Çörək muzeyi | Ağdam | |||
| 15 | Ağdam | ||||
| 16 | Şuşa | ||||
| 17 | Ağdam, Seyidli | ||||
| 18 | Şuşa Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyi | Şuşa | |||
| 19 | Azərbaycan Dövlət Qarabağ Tarixi Muzeyi | Şuşa | |||
| 20 | Hadrut | ||||
| 21 | Xocavənd | ||||
| 22 | Ağdərə | ||||
| 23 | Laçın Dövlət Rəsm Qalereyası | Laçın | |||
| 24 | Şuşa Dövlət Rəsm Qalereyası | Şuşa | |||
| 25 | Qubadlı | ||||
| 26 | Ağdam Dövlət Rəsm Qalereyası | Ağdam |
Həmçinin bax
İstinadlar
Bu məqalədəki istinadlar müvafiq ilə göstərilməlidir. |
- Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2 avqust 2001-ci il tarixli, 132 nömrəli qərarına 1 nömrəli əlavə Arxivləşdirilib 2016-03-05 at the Wayback Machine, Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi, İstifadə tarixi:9 yanvar 2015
- "Шуша - цитадель Карабаха: почему она важна для азербайджанцев и армян" [Shusha is the citadel of Karabakh: why is it important for Azerbaijanis and Armenians]. BBC Russian Service (rus). 7 November 2020. 9 November 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 November 2020.
- "Shusha Armenians recall their bittersweet victory". Institute for War and Peace Reporting. 10 May 2002. 18 April 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19 April 2021.
- de Waal, Thomas. "Shusha Armenians Recall Their Bittersweet Victory". Institute for War and Peace Reporting. 10 may 2002. 5 oktyabr 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 5 oktyabr 2015.
- de Waal, Thomas (2003, 2013). Black Garden: Armenia and Azerbaijan through Peace And War. New York University Press, pp. 196-197.
- OSCE Minsk Group, 31 January-5 February 2005, Report of the OSCE Fact-Finding Mission (FFM) to the Occupied Territories of Azerbaijan Surrounding Nagorno-Karabakh (NK) (April 2005), pp. 7–8.
- P. Osterlund, “After the war: Touring Azerbaijan’s reclaimed territories”, Eurasianet (22 December 2020), available at https://eurasianet.org/after-the-war-touring-azerbaijans-reclaimedterritories[ölü keçid].
- "Organization of Islamic Conference. RESOLUTIONS ON POLITICAL AFFAIRS ADOPTED BY THE ELEVENTH SESSION OF THE ISLAMIC SUMMIT CONFERENCE" (PDF). 2011-07-17 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-12-13.
- "OIC RESEARCH CENTRE FOR ISLAMIC HISTORY, ART AND CULTURE" (PDF). 2010-12-27 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-12-13.
- "Organization of Islamic Conference. The Destruction and Desecration of Islamic Historical and Cultural Relics and Shrines in the Occupied Azerbaijan Territories Resulting From the Aggression of the Republic of Armenia Against the Republic of Azerbaijan" (PDF). İstifadə tarixi: 2010-12-14.[ölü keçid]
- R. Orujev. "Министры иностранных дел ОИК приняли три резолюции по Нагорному Карабаху" [Ministers of Foreign Affairs of OIC adopted three resolutions on Nagorno-Karabakh]. Ekho. 2010-05-20. 2021-12-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-12-14.
- Ghazanchyan, Siranush. "ECtHR Grand Chamber to examine two inter-state cases lodged by Armenia and Azerbaijan". Public Radio of Armenia. 12 May 2021. 17 August 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 September 2021.
- INTERNATIONAL COURT OF JUSTICE INTERPRETATION AND APPLICATION OF THE INTERNATIONAL CONVENTION ON THE ELIMINATION OF ALL FORMS OF RACIAL DISCRIMINATION (REPUBLIC OF AZERBAIJAN v. REPUBLIC OF ARMENIA) Arxivləşdirilib 2022-08-18 at the Wayback Machine. APPLICATION INSTITUTING PROCEEDINGS filed in the Registry of the Court on 23 September 2021
- "Beynəlxalq Abidələr və Tarixi Yerlər Günü". sputnik.az. Sputnik Azərbaycan. 18.04.2018. 2021-02-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 5 fevral 2021.
- ""Sarı Musa türbəsini "xaça çəkiblər"" (19 iyul). Ekspress. 2007. 2020-11-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 5 fevral 2021.
- "Появились кадры последствий утреннего обстрела Шуши". Известия. 3 ноября 2020. 2022-09-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 5 fevral 2021.
- "Нагорный Карабах заявил об обстреле персидской мечети в Шуши". Кавказский Узел. kavkaz-uzel.eu. 02 ноября 2020. 2022-07-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 5 fevral 2021.
- "Стало известно об осквернении часовни в контролируемом Азербайджаном Шуши". lenta.ru. 20 ноября 2020. 2020-11-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 5 fevral 2021.
- "Город Шуши в Карабахе подвергся ударам". ria.ru. Ria Novosti. 2 октября 2020. 2022-05-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 5 fevral 2021.
- "Три журналиста ранены при обстреле собора в Шуши". kavkaz-uzel.eu. 08 октября 2020. 2022-07-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 5 fevral 2021.
- Отчёт лорда Хилтона о посещении Нагорного Карабаха Arxivləşdirilib 2009-06-27 at the Wayback Machine Gandsazar Monastery: deliberately bombed by Azeri aircraft. A monastic building was destroyed but the Church was fortunately missed
- "Gandzasar facelift: Vandalism or restoration as tiling continues at Karabakh medieval church's fence?". ArmeniaNow. 12 July 2011. 2012-05-18 tarixində arxivləşdirilib.
- Organova, Natalya. "Гандзасар: война амбиций". noev-kovcheg.ru (15). 2011. 2021-10-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-02-05.
«Когда Левон Айрапетян ремонтировал в 2000-2002 годах притвор церкви, когда выкладывал пол церкви плиткой, когда ремонтировал алтарь церкви, где были архитекторы?» – задается риторическим вопросом отец Григор.
- Məmmədova, Aidə. "Qarabağda tunc dövrü boyalı qablar istehsalı ocaqları". anl.az. Azərbaycan Milli Kitabxanası. 2021-04-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 5 fevral 2021.
- Məmmədov, Zaur. "Ağdam məscidinin qarşısından dünyaya göndərilən mesajlar". apa.az. APA. 25 Noyabr 2020. 2021-02-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 5 fevral 2021.
- "Məhv edilən mədəni irsimiz – Erməni işğalı nəticəsində Azərbaycana 23 trln. dollardan artıq zərər dəyib". xeberler.info.az. 10-09-2020. 2021-02-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 5 fevral 2021.
- Baghirova, Nazrin. "❗️Покидая Карабах, армянская сторона разгромила и разграбила множество древних албанских памятников христианской истории, а также вывезла древние надгробные камни". 3:14 PM · 8 янв. 2021. 2021-01-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 5 fevral 2021.
- "Salvaging our cultural heritage at Tsitsernavank to prevent cultural destruction by Azerbaijan". 2 декабря 2020 г. ·. İstifadə tarixi: 5 fevral 2021.
- "Mədəni irsə dəymiş ziyan". mfa.gov.az. Azərbaycan Respublikası Xarici İşlər Nazirliyi. İstifadə tarixi: 29 yanvar 2021.[ölü keçid]
- "Азербайджанцы осквернили храм Катаро на вершине Дизапайта". infoteka24.ru. 16 января, 2021. 2022-03-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19 yanvar 2021.
- "Məşhur fotoqraf Ağdamda: "Natəvanın sümükləri qəbirdən çıxarılmışdı"". 2021-04-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-01-28.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qarabag munaqisesi zamani dagidilmis tarix memarliq abideleri ve muzeylerin siyahisi Qarabag eyni zamanda onun etrafinda yerlesen Azerbaycan erazilerinde Birinci ve Ikinci Qarabag muharibeleri zamani qismen ve ya tamamile dagidilmis talan edilmis ve ya her hansi bir sekilde zerer cekmis tarix memarliq abidelerini eks etdiren siyahi Siyahinin hazirlanmasi zamani Azerbaycan Respublikasi Nazirler Kabinetinin 2 avqust 2001 ci il tarixli 132 nomreli qerari ile tesdiq edilmis dovlet qeydiyyatina alinmis dasinmaz tarix ve medeniyyet abidelerinin siyahisindan istifade edilmisdir 1 Tarix ve memarliq abideleri qeydiyyata alinma prinsipine uygun olaraq dunya olke ve yerli ehemiyyetliyine gore uc basliqda gosterilmisdir Cedvellerde abidelerinin siralanma nomresi adi unvani ile yanasi qisa tesvir bolmesinde tarixi ve muvafiq menbeler esasinda dagidilmasi haqqinda melumatlar mumkun sekli dagidildiqdan sonra ve ya evvel ve deqiq koordinantlari qeyd edilmisdir Eyni zamanda siyahiya muharibeler zamani yuxarida qeyd edilmis erazilerde dagidilmis ve ya ziyan gormus monumental heykelterasliq numuneleri ve muzeyler de daxil edilmisdir Mundericat 1 Zemin 1 1 Islam Konfransi Teskilati 1 2 Azerbaycan Ermenistana qarsi 2 Tarix Memarliq abideleri 2 1 Dunya ehemiyyetli tarix memarliq abideleri 2 2 Olke ehemiyyetli tarix memarliq abideleri 2 3 Yerli ehemiyyetli tarix memarliq abideleri 3 Monumental ve xatire abideleri 4 Muzeyler 5 Hemcinin bax 6 IstinadlarZeminredakteEsas meqale Qarabag muharibesi Ermeni komandiri Arkadi Ter Tadevosyanin dediyine gore 1992 ci ilde Susa isgal edildikden 2 sonra seher yaxinliqdaki Xankendinden olan ermeniler terefinden talan ve mehv edilmisdir Ter Tadevosyan demisdir ki Qarabag ermenileri azerbaycanlilarin geri donmemesi ucun evleri yandirmisdir 3 2002 ci ilde seherin ermeni quvveleri terefinden isgal edilmesinden on il sonra seherin texminen 80 i xarabaliq halinda idi 4 Ermeniler Susadan olan uc azerbaycanli musiqici ve sairin tarixi bustlerini de sokub satmisdir 5 Avropada Tehlukesizlik ve Emekdasliq Teskilatinin ATET arasdirma missiyasi 2005 ci ilde Fuzuli seherine seyahet etmis ve seherin xarabaliq oldugunu bildirmisdir 6 Agdam seheri ermeni quvvelerinin hucum emeliyyati esnasinda ve sonrasinda dagidilmisdir Ermeniler geride qoyulan xarabaliqlari bele yagmalamisdir 7 Islam Konfransi Teskilatiredakte Esas meqale Islam Emekdasliq Teskilatinin Dagliq Qarabag munaqisesile bagli qetnameleri Islam Konfransi Teskilatinin 10 11 sayli qetnamesinde uzv dovletlerin isgal olunmus Azerbaycan erazilerinde arxeoloji medeni ve dini abidelerin Islam abideleri de daxil olmaqla talan ve mehv edilmesinden narahat olduqlari bildirilir 8 9 Islam Konfransi Teskilati Xarici Isler Nazirleri Surasinin 10 37 sayli qetnamesinin ucuncu hissesinde Azerbaycan erazisinde tarixi Islam abidelerinin mehv edilmesini pislenir Islami muqeddes yerlerin qorunmasi haqqinda 2 37 C sayli qetnamenin Isgal altinda olan Azerbaycan erazilerinde Islam tarixi ve medeni reliktlerinin ve ziyaretgahlarinin mehv edilmesi ve lekenmesi bolmesi altinda uzv dovletlerin Xarici Isler Nazirleri Surasi Azerbaycan tarixinin medeniyyetinin arxeologiyasinin ve etnoqrafiyasinin Islam irsinin terkib hissesi olan qisminin Ermenistan terefinden isgal olunmus erazilerde qalan numunelerinin mehvi ile bagli narahatliqlarini ifade etmisdir Hemcinin burada Azerbaycan erazisinde etnik temizleme meqsedi ile Azerbaycan mescidlerinin ve diger Islam ziyaretgahlarinin tamamile ve vehsicesine mehv edilmesinin insanliga qarsi cinayet oldugu bir daha tesdiqlenmisdir Qetnamede Ermenistan Respublikasinin isgal etdiyi Azerbaycan erazilerinde Ermenistanin Islam irsine tecavuzu neticesinde o cumleden nadir qedim eserlerin ve Islam sivilizasiyasinin tarix ve memarliq abidelerinin mescidler turbeler mezarlar arxeoloji qazintilar muzeyler kitabxanalar resm sergi salonlari ve hokumet teatrlari ve konservatoriyalar coxlu miqdarda qiymetli xezinelerin ve milyonlarla kitabin ve tarixi elyazmanin mehv edilmesi ve qacaqmalciliq yolu ile olkeden cixarilmasi isgal olunmus Azerbaycan erazilerinde Islam irsini tamamile mehv etmek cehdi kimi taninmis ve Azerbaycanin ozune vurulan ziyana gore adekvat tezminat almaq huququ tesdiqlenmisdir Burada hemcinin Ermenistan Respublikasinin bu cur emellere gore tezminat odemek mesuliyyeti oldugu qeyd edilmisdir 10 11 Azerbaycan Ermenistana qarsiredakte 2020 ci ilin sonunda hem Azerbaycan hem de Ermenistan Ikinci Qarabag muharibesi ile elaqedar bir birine qarsi mehkeme isi acmisdir Avropa Insan Huquqlari Mehkemesinin Boyuk Palatasi her iki ise baxacaq 12 Azerbaycan Ermenistana qarsi mehkeme isinde iddiaci olan Azerbaycan terefi 2020 ci ile qeder mescidler kitabxanalar tarixi abideler de daxil olmaqla Azerbaycan irsine daxil olan abidelerin ermeni terefi terefinden mehv edildiyini ireli surmusdur Bura Susa qebiristanliqlari ve movcud olmus 67 mescidden ve ya Islam ziyaretgahlari 65 i daxildir Qalan iki mescid zedelenmisdir 13 Tarix Memarliq abideleriredakteDunya ehemiyyetli tarix memarliq abideleriredakte Dunya ehemiyyetli tarix memarliq abideleri arasinda en cox ziyan cekeni e e II minilliyin sonlarina aid olan ve Orta Tunc dovru insanlarinin yasayis izlerini dasiyan Uzerliktepe arxeoloji abidesidir 1993 cu ilden ermenilerin isgali altinda olan abide erazisi 2019 cu ile kimi mutemmadi olaraq her il ermeniler terefinden yandirilmisdir 14 Agdam rayonu erazisindeki Qutlu Musa turbesi baximsizliqdan qezali veziyyete dusmus turbenin fasadlarini bezeyen unikal divar resmleri boyanaraq mehv edilmis interyerindeki oyma naxisli das pliteleri ise dagidilmisdir 15 Susa seherinin tarixi merkezinde yerlesen abideler seherin 90 ci illerde ermeniler terefinden bombardman edilmesi zamani ciddi zede almisdir 16 17 18 19 20 1992 ci ilde seherin ermeniler terefinden isgal edilmesinden sonra burda olan Islam memarliq numunelerinin hamisi tamamile ve ya qismen dagidilmisdir XIII esre aid Genceser monastiri 1990 ci illerde ermeni silahli birlesmeleri terefinden mesveret yeri ve silah anbari kimi istifade edildiyine gore defelerle Azerbaycanli herbi birlesmelerin hucumuna meruz qalmis monastirin fasadina qismen zerer deymisdir 21 2000 2002 ci illerde monastirin dam ortuyu ve interyerlerinde ciddi temir isleri aparilmis ve ilkin memarliq xususiyyetlerine uygun olmayan elementler elave edilmisdir 2011 ci ilden etibaren monastirin fasadlarinin memarligina mudaxile edilmis kompleksi ehate eden qala divarlari muasir daslarla uzlenmisdir 22 1992 ci ilde Lacin rayonunun isgal edilmesi ile ermenilerin nezareti altina kecen Siserneveng monastiri 1999 2000 ci illerde esasli temir edilmis bu zaman abidenin dam ortuyu fasadlari ve interyerine ciddi deyisiklikler edilmisdir 2020 ci il Dagliq Qarabag ateskes beyanatina esasen Lacin rayonu erazisini terk eden ermenilerin monasitin heyetinde yerlesen VI IX esrler ve sonraki dovrlere aid bedii tesvirli daslar ve xac daslari aparmalarini eks etdiren fotolar sosial mediada yayimlanmisdir Abide Unvan Qisa tesvir Sekil Koordinantlari 1 Qutlu Musa turbesi Agdam Xacinderbetli Hulakulerin hakimiyyeti dovrunde 1314 cu ilde Sahbenzer adli yerli memar terefinden insa edilmis Qutlu Musa turbesi turbesi aktiv doyus merkezlerinden uzaq olsa da eraziye nezaret eden ermeni ehali terefinden ciddi dagintiya meruz qalmisdir Umumilikde turbenin dam ortuyu ve divarlari saxlansa da dekorativ elementlerine xususile unikal fasad resmlerine zerer vurulmusdur Bele ki turbenin fasad resmleri uzerine sprey boya ile xac resmleri cekilmis ve muxtelif adlar yazilmis 15 interyeri bezeyen dekorativ dasyonma seneti numuneleri ise dagidilmisdir nbsp 40 01 58 nbsp sm nbsp e 46 49 01 nbsp s nbsp u H G Y O 2 Genceser monastiri Kelbecer Vengli 1216 1261 ci illerde insa edilmis Genceser monastiri 1990 ci illerde ermeni silahli birlesmeleri terefinden mesveret yeri ve silah anbari kimi istifade edildiyine gore defelerle Azerbaycanli herbi birlesmelerin hucumuna meruz qalmis monastirin fasadina qismen zerer deymisdir 21 2000 2002 ci illerde monastirin dam ortuyu ve interyerlerinde ciddi temir isleri aparilmis 23 ve ilkin memarliq xususiyyetlerine uygun olmayan elementler elave edilmisdir 2011 ci ilden etibaren monastirin fasadlarinin memarligina mudaxile edilmis kompleksi ehate eden qala divarlari muasir daslarla uzlenmisdir 22 nbsp 40 03 24 nbsp sm nbsp e 46 31 52 nbsp s nbsp u H G Y O 3 Uzerliktepe Agdam Xindiristan Orta Tunc dovrune aid Uzerliktepe yasayis yeri Qafqazda ilk seher tipli yasayis meskeni hesab edilir 24 25 1993 cu ilden ermenilerin nezareti altinda olan Uzerliktepe abidesi erazisinde tedqiq edilmis kurqanlar mehv edilib 26 erazi herbi meqsedlerle istifade olunub 14 ve defelerle yandirilib 39 59 01 nbsp sm nbsp e 46 55 43 nbsp s nbsp u H G Y O 4 Susa Dovlet Tarix Memarliq Qorugu Susa nbsp 39 45 30 nbsp sm nbsp e 46 44 54 nbsp s nbsp u H G Y O 5 Siserneveng monastiri Lacin Husulu Husulu kend erazisini terk eden ermeniler monastir erazisindeki VI XIII esrlere aid bedii tertibatli ve oyma naxisli qebir daslarini Ermenistana apariblar 27 28 nbsp 39 38 39 nbsp sm nbsp e 46 24 27 nbsp s nbsp u H G Y O Olke ehemiyyetli tarix memarliq abideleriredakte Abide Unvan Qisa tesvir Sekil Koordinantlari 1 Argali turbesi Fuzuli Ehmedalilar 39 25 22 nbsp sm nbsp e 47 20 04 nbsp s nbsp u H G Y O 2 Seyx Babi turbesi Fuzuli Babi 39 24 35 nbsp sm nbsp e 47 19 38 nbsp s nbsp u H G Y O 3 Amaras monastiri Xocavend Sos nbsp 39 41 01 nbsp sm nbsp e 47 03 26 nbsp s nbsp u H G Y O 4 Gurculu turbesi Qubadli Gurculu nbsp 39 25 36 nbsp sm nbsp e 46 27 54 nbsp s nbsp u H G Y O 5 Melik Ejder turbesi Lacin Cicimli nbsp 39 30 43 nbsp sm nbsp e 46 30 59 nbsp s nbsp u H G Y O 6 Susa qalasi Susa nbsp 39 45 58 nbsp sm nbsp e 46 45 04 nbsp s nbsp u H G Y O 7 Qarabag xan sarayi Susa nbsp 39 45 43 nbsp sm nbsp e 46 45 32 nbsp s nbsp u H G Y O 8 Qaraboyuk xanim sarayi Susa nbsp 39 45 58 nbsp sm nbsp e 46 45 10 nbsp s nbsp u H G Y O 9 Haci Qulularin mulku Susa nbsp 39 45 42 nbsp sm nbsp e 45 32 00 nbsp s nbsp u H G Y O 10 Xan qizi Natevanin sarayi Susa nbsp 39 45 53 nbsp sm nbsp e 46 45 03 nbsp s nbsp u H G Y O 11 Esed beyin evi Susa nbsp 39 45 51 nbsp sm nbsp e 46 45 09 nbsp s nbsp u H G Y O 12 Yuxari Govher aga mescidi Susa nbsp 39 45 36 nbsp sm nbsp e 46 45 08 nbsp s nbsp u H G Y O 13 Asagi Govher aga mescidi Susa nbsp 39 45 42 nbsp sm nbsp e 46 45 12 nbsp s nbsp u H G Y O 14 Iki mertebeli karvansara Susa 39 45 37 nbsp sm nbsp e 46 44 59 nbsp s nbsp u H G Y O 15 Mehmandarovlarin evi Susa nbsp 39 45 24 nbsp sm nbsp e 46 45 11 nbsp s nbsp u H G Y O 16 Ibrahimxelil xan sarayi Susa nbsp 39 45 41 nbsp sm nbsp e 46 45 44 nbsp s nbsp u H G Y O 17 Isa bulagi Susa 39 44 40 nbsp sm nbsp e 46 42 36 nbsp s nbsp u H G Y O 18 Uzeyir Hacibeyovun evi Susa nbsp 39 44 56 nbsp sm nbsp e 46 44 52 nbsp s nbsp u H G Y O 19 Xanliq Muxtar karvansarayi Susa Seher 1992 ci ilde ermeniler terefinden isgal edildikden sonra karvansaradaki Islam elementleri ve ereb dilindeki yazilar ermeni xaci ve yazisi ile evezlenmisdir 29 39 45 47 nbsp sm nbsp e 46 45 03 nbsp s nbsp u H G Y O 20 Aga Qehreman Mirsiyab oglunun karvansarayi Susa nbsp 39 44 06 nbsp sm nbsp e 46 44 06 nbsp s nbsp u H G Y O 21 Zulfuqar Hacibeyovun evi Susa 39 45 44 nbsp sm nbsp e 46 45 07 nbsp s nbsp u H G Y O 22 Saatli mescidi Susa Seher 1992 ci ilde ermeniler terefinden isgal edildikden sonra mesciddeki Islam elementleri ve ereb dilindeki yazilar ermeni xaci ve yazisi ile evezlenmisdir 29 nbsp 39 45 46 nbsp sm nbsp e 46 45 03 nbsp s nbsp u H G Y O 23 Ebdurrehim bey Haqverdiyevin evi Susa 39 45 40 nbsp sm nbsp e 46 45 33 nbsp s nbsp u H G Y O 24 Qazanci kilsesi Susa nbsp 39 45 32 nbsp sm nbsp e 46 44 50 nbsp s nbsp u H G Y O 25 Yusif Vezir Cemenzeminlinin evi Susa 39 45 34 nbsp sm nbsp e 46 45 09 nbsp s nbsp u H G Y O 26 Yuxari mescid medresesi Susa 27 Seferov qardaslarinin karvansarayi Susa 39 45 40 nbsp sm nbsp e 46 45 24 nbsp s nbsp u H G Y O 28 Sadiqcanin evi Susa 39 45 45 nbsp sm nbsp e 46 45 09 nbsp s nbsp u H G Y O 29 Ugurlu beyin evi Susa 39 45 40 nbsp sm nbsp e 46 45 10 nbsp s nbsp u H G Y O 30 Sirin su hamami Susa nbsp 39 45 47 nbsp sm nbsp e 46 45 07 nbsp s nbsp u H G Y O 31 Seyid Susinskinin evi Susa 39 45 22 nbsp sm nbsp e 46 45 19 nbsp s nbsp u H G Y O 32 Vaqif turbesi Susa nbsp 39 45 19 nbsp sm nbsp e 46 45 29 nbsp s nbsp u H G Y O 32 Qasim bey Zakirin evi Susa 39 45 43 nbsp sm nbsp e 46 45 19 nbsp s nbsp u H G Y O 33 Behbudovlarin evi Susa 39 45 15 nbsp sm nbsp e 46 45 14 nbsp s nbsp u H G Y O 34 Firudin bey Susinskinin evi Susa 39 45 52 nbsp sm nbsp e 46 44 47 nbsp s nbsp u H G Y O 35 Firudin bey Kocerlinin evi Susa 39 45 42 nbsp sm nbsp e 46 44 45 nbsp s nbsp u H G Y O 36 Mir Mohsun Nevvabin evi Susa nbsp 39 45 38 nbsp sm nbsp e 46 45 00 nbsp s nbsp u H G Y O 37 Bulbulun evi Susa nbsp 39 45 41 nbsp sm nbsp e 46 45 28 nbsp s nbsp u H G Y O 38 Huseyn bey Kocerlinin evi Susa 39 45 32 nbsp sm nbsp e 46 45 16 nbsp s nbsp u H G Y O 39 Kececi oglu Mehemmedin evi Susa 39 45 28 nbsp sm nbsp e 46 45 21 nbsp s nbsp u H G Y O 40 Karvansaray axiri Susa 39 45 35 nbsp sm nbsp e 46 45 05 nbsp s nbsp u H G Y O 41 Geray Esedovun evi Susa 39 45 28 nbsp sm nbsp e 46 45 19 nbsp s nbsp u H G Y O 42 Suleyman Sani Axundovun evi Susa 39 45 28 nbsp sm nbsp e 46 45 13 nbsp s nbsp u H G Y O 43 Cabbar Qaryagdioglunun evi Susa 39 45 28 nbsp sm nbsp e 46 45 24 nbsp s nbsp u H G Y O 44 Memmedbeyli turbesi Zengilan Memmedbeyli nbsp 39 10 00 nbsp sm nbsp e 46 48 00 nbsp s nbsp u H G Y O 45 Dairevi qulle Zengilan Hacalli 39 07 11 nbsp sm nbsp e 46 48 02 nbsp s nbsp u H G Y O 46 Serifan yasayis yeri ve serdabeleri Zengilan Serifan 39 07 57 nbsp sm nbsp e 46 47 57 nbsp s nbsp u H G Y O 47 Mireli turbesi Fuzuli Asagi Veyselli nbsp 39 41 50 nbsp sm nbsp e 47 11 52 nbsp s nbsp u H G Y O 48 Qargabazar karvansarasi Fuzuli Qargabazar nbsp 39 32 18 nbsp sm nbsp e 47 09 26 nbsp s nbsp u H G Y O 49 Kataroveng monastiri Xocavend Ziyaret daginin zirvesi Kohne Taglar ve Susanliq kendlerinin arasi 2000 ci illerde ermeniler terefinden temir edilen abidenin orijinal dam ortuyu ve fasad elementleri deyisdirilmisdir Ikinci Qarabag muharibesinde Ziyaret daginin Azerbaycan Ordusu terefinden azad edilmesinden sonra abideye zerer yetirilmisdir Sosial sebekede namelum Azerbaycan esgeri terefinden yayimlanmis videoda monastirin dagidilmis giris qapisi ve abide etrafinda dagidilmis xac daslar gorunur 30 nbsp 39 31 33 nbsp sm nbsp e 46 51 22 nbsp s nbsp u H G Y O Yerli ehemiyyetli tarix memarliq abideleriredakte Abide Unvan Qisa tesvir Sekil Koordinantlari 1 Penah xanin imareti Agdam 39 59 35 nbsp sm nbsp e 56 20 05 nbsp s nbsp u H G Y O 2 Penaheli xanin turbesi Agdam 39 59 33 nbsp sm nbsp e 56 56 19 nbsp s nbsp u H G Y O 3 Xanoglu turbesi Agdam 39 59 33 nbsp sm nbsp e 56 56 19 nbsp s nbsp u H G Y O 4 Agdam turbesi Agdam 39 59 33 nbsp sm nbsp e 56 56 19 nbsp s nbsp u H G Y O 5 Papravend turbesi Agdam Papravend 40 09 26 nbsp sm nbsp e 46 50 30 nbsp s nbsp u H G Y O 6 Papravend mescidi Agdam Papravend 40 09 26 nbsp sm nbsp e 46 50 30 nbsp s nbsp u H G Y O 7 Maqsudlu turbesi Agdam Maqsudlu 40 05 39 nbsp sm nbsp e 46 53 57 nbsp s nbsp u H G Y O 8 Masallah mescidi Agdam Qiyasli 40 01 16 nbsp sm nbsp e 46 54 57 nbsp s nbsp u H G Y O 9 Boyehmedliler mescidi Agdam Boyehmedli 40 07 50 nbsp sm nbsp e 46 51 48 nbsp s nbsp u H G Y O 10 Kengerli turbesi Agdam Kengerli 40 02 16 nbsp sm nbsp e 46 58 23 nbsp s nbsp u H G Y O 11 Sultan Allahverdi hamami Cebrayil 39 23 58 nbsp sm nbsp e 47 01 38 nbsp s nbsp u H G Y O 12 Xudayarli turbeleri Cebrayil Xudayarli 39 11 42 nbsp sm nbsp e 46 55 40 nbsp s nbsp u H G Y O 13 Sixlar turbesi Cebrayil Sixlar 39 26 22 nbsp sm nbsp e 46 51 35 nbsp s nbsp u H G Y O 14 Celebiler mescidi Cebrayil Celebiler 39 23 18 nbsp sm nbsp e 46 49 43 nbsp s nbsp u H G Y O 15 Papi mescidi Cebrayil Papi 39 24 10 nbsp sm nbsp e 47 04 29 nbsp s nbsp u H G Y O 16 Daskesen Cebrayil Daskesen 39 25 43 nbsp sm nbsp e 47 06 16 nbsp s nbsp u H G Y O 17 Qerb mescidi Cebrayil Mezre 39 18 17 nbsp sm nbsp e 47 06 25 nbsp s nbsp u H G Y O 18 Muellimler evi Fuzuli 39 35 47 nbsp sm nbsp e 47 08 45 nbsp s nbsp u H G Y O 19 Fuzuli seher Icra Hakimiyyetinin binasi Fuzuli 39 35 54 nbsp sm nbsp e 47 08 53 nbsp s nbsp u H G Y O 20 Penaheli xan mescidi Fuzuli Qorqan 39 33 35 nbsp sm nbsp e 47 16 59 nbsp s nbsp u H G Y O 21 Haci Elekber mescidi Fuzuli 39 35 44 nbsp sm nbsp e 47 08 43 nbsp s nbsp u H G Y O 22 Arran mescidi Fuzuli Boyuk Behmenli 39 31 44 nbsp sm nbsp e 47 28 55 nbsp s nbsp u H G Y O 23 Sah Abbas mescidi Fuzuli Qargabazar 39 32 18 nbsp sm nbsp e 47 09 27 nbsp s nbsp u H G Y O 24 Qargabazar turbesi Fuzuli Qargabazar 39 32 14 nbsp sm nbsp e 47 09 36 nbsp s nbsp u H G Y O 25 Xanliq mescidi Fuzuli Dedeli 39 35 04 nbsp sm nbsp e 47 09 33 nbsp s nbsp u H G Y O 26 Qacar mescidi Fuzuli Qacar 39 39 03 nbsp sm nbsp e 47 03 24 nbsp s nbsp u H G Y O 27 Cayqiragi mescidi Fuzuli Merdinli 39 35 47 nbsp sm nbsp e 47 15 57 nbsp s nbsp u H G Y O 28 Gecegozlu mescidi Fuzuli Gecegozlu 39 34 46 nbsp sm nbsp e 47 11 45 nbsp s nbsp u H G Y O 29 Ezemet mescidi Fuzuli Yuxari Veyselli 39 44 12 nbsp sm nbsp e 47 05 43 nbsp s nbsp u H G Y O 30 Solexanim mescidi Fuzuli Yuxari Veyselli 39 34 42 nbsp sm nbsp e 47 15 44 nbsp s nbsp u H G Y O 31 Camaat mescidi Fuzuli Araz Dilagarda 39 33 59 nbsp sm nbsp e 47 36 15 nbsp s nbsp u H G Y O 32 Erenler mescidi Fuzuli Qocehmedli 39 31 59 nbsp sm nbsp e 47 07 34 nbsp s nbsp u H G Y O 32 Qaradagli mescidi Fuzuli Qaradagli 39 30 42 nbsp sm nbsp e 47 04 37 nbsp s nbsp u H G Y O 33 Divanlilar turbesi Fuzuli Divanalilar 39 40 04 nbsp sm nbsp e 47 05 07 nbsp s nbsp u H G Y O 34 Qaraxanbeyli mescidi Fuzuli Qaraxanbeyli 39 36 16 nbsp sm nbsp e 47 16 42 nbsp s nbsp u H G Y O 35 Xocavend turbesi Xocavend 39 47 53 nbsp sm nbsp e 47 06 29 nbsp s nbsp u H G Y O 36 Hezreti Ebulfezl aga mescidi Xocavend 39 47 50 nbsp sm nbsp e 47 06 16 nbsp s nbsp u H G Y O 37 Albanberd kilsesi Xocavend Qarakend 39 51 20 nbsp sm nbsp e 47 02 00 nbsp s nbsp u H G Y O 38 Demirciler mescidi Qubadli Demirciler 39 19 09 nbsp sm nbsp e 46 36 03 nbsp s nbsp u H G Y O 39 Col mescidi Qubadli Dondarli 39 18 43 nbsp sm nbsp e 46 36 30 nbsp s nbsp u H G Y O 40 Yusifbeyli mescidi Qubadli Yusifbeyli 39 18 53 nbsp sm nbsp e 46 42 00 nbsp s nbsp u H G Y O 41 Hezreti Hevvaxanim turbesi Qubadli Boyuneker 39 14 48 nbsp sm nbsp e 46 38 20 nbsp s nbsp u H G Y O 42 Molla Mirzexan mescidi Qubadli Mollali 39 14 39 nbsp sm nbsp e 46 40 03 nbsp s nbsp u H G Y O 43 Hezreti Mahmud mescidi Qubadli Mirler 39 18 02 nbsp sm nbsp e 46 37 58 nbsp s nbsp u H G Y O 44 Cume mescidi Qubadli Memer 39 15 06 nbsp sm nbsp e 46 41 39 nbsp s nbsp u H G Y O 45 Boyukler mescidi Qubadli Xelec 39 20 46 nbsp sm nbsp e 46 30 51 nbsp s nbsp u H G Y O 46 Mahruzlu mescidi Qubadli Mahruzlu 39 12 40 nbsp sm nbsp e 46 44 11 nbsp s nbsp u H G Y O 47 Mahruzlu mescidi Qubadli Mahruzlu 39 12 40 nbsp sm nbsp e 46 44 11 nbsp s nbsp u H G Y O 48 Gulebird turbesi Lacin Gulebird 39 29 37 nbsp sm nbsp e 46 36 03 nbsp s nbsp u H G Y O 49 Hemze Sultan sarayi Lacin Husulu Husulu kend erazisini terk eden ermeniler saray erazisindeki XIV XV esrlere aid bedii tertibatli ve oyma naxisli qebir daslarini Ermenistana apariblar 27 nbsp 39 38 39 nbsp sm nbsp e 46 24 28 nbsp s nbsp u H G Y O 50 Soltan Ehmed sarayi Lacin Soltanlar 39 38 20 nbsp sm nbsp e 46 25 23 nbsp s nbsp u H G Y O 51 Soltan Baba turbesi Lacin Zeyve 39 40 29 nbsp sm nbsp e 46 24 57 nbsp s nbsp u H G Y O 52 Seyx Ehmed turbesi Lacin Zeyve 39 40 29 nbsp sm nbsp e 46 24 57 nbsp s nbsp u H G Y O 53 Mesekenari mescidi Lacin Qariqislaq 39 40 02 nbsp sm nbsp e 46 23 04 nbsp s nbsp u H G Y O 54 Xanlar mescidi Lacin Picenis 39 48 15 nbsp sm nbsp e 46 26 36 nbsp s nbsp u H G Y O 55 Picenis mescidi Lacin Picenis 39 48 16 nbsp sm nbsp e 46 26 40 nbsp s nbsp u H G Y O 56 Abadxeyir turbesi Lacin Ehmedli 39 40 46 nbsp sm nbsp e 46 14 55 nbsp s nbsp u H G Y O 57 Realniy mektebin binasi Susa nbsp 39 45 12 nbsp sm nbsp e 46 44 37 nbsp s nbsp u H G Y O 58 Aslan Qarasovun evi Susa 39 45 35 nbsp sm nbsp e 46 44 49 nbsp s nbsp u H G Y O 59 Cuxur mehle mescidi Susa 39 45 40 nbsp sm nbsp e 46 45 27 nbsp s nbsp u H G Y O 60 Merdinli mescidi Susa 39 45 45 nbsp sm nbsp e 46 45 10 nbsp s nbsp u H G Y O 61 Culfalar mescidi Susa 39 45 27 nbsp sm nbsp e 46 45 16 nbsp s nbsp u H G Y O 62 Behmen Mirzenin evi Susa 39 45 54 nbsp sm nbsp e 46 44 50 nbsp s nbsp u H G Y O 63 Turssu bulagi Susa 39 45 56 nbsp sm nbsp e 46 44 49 nbsp s nbsp u H G Y O 64 Kocerli mescidi Susa 39 45 56 nbsp sm nbsp e 46 44 46 nbsp s nbsp u H G Y O 65 Mamayi mescidi Susa 39 45 42 nbsp sm nbsp e 46 45 00 nbsp s nbsp u H G Y O 66 Zohrabbeyovlarin malikanesi Susa 39 45 34 nbsp sm nbsp e 46 45 22 nbsp s nbsp u H G Y O 67 Quyuluq mescidi Susa 39 45 35 nbsp sm nbsp e 46 45 19 nbsp s nbsp u H G Y O 68 Xoca Mercanli bulagi Susa 39 45 37 nbsp sm nbsp e 46 45 04 nbsp s nbsp u H G Y O 69 Zengilan Cume mescidi Zengilan 39 05 22 nbsp sm nbsp e 46 38 37 nbsp s nbsp u H G Y O 70 Yaylalar mescidi Zengilan Malatkesin 39 06 11 nbsp sm nbsp e 46 38 36 nbsp s nbsp u H G Y O 71 Mus mescidi Zengilan Qiraq Muslan 39 03 51 nbsp sm nbsp e 46 40 53 nbsp s nbsp u H G Y OMonumental ve xatire abideleriredakte Abide Unvan Qisa tesvir Sekil Koordinantlari 1 Xursudbanu Natevanin qebirustu abidesi Agdam Birinci Qarabag muharibesinden sonra abide tamamen dagidilmis qebr tehqir olunmus Xursudbanu Natavanin sumukleri ise cixarilmisdir 31 nbsp 39 59 33 nbsp sm nbsp e 46 59 19 nbsp s nbsp u H G Y O 2 Boyuk Veten Muharibesinde helak olanlarin xatire abidesi Agdam nbsp 39 59 04 nbsp sm nbsp e 46 54 56 nbsp s nbsp u H G Y O 3 Boyuk Veten Muharibesinde helak olanlarin xatire abidesi Cebrayil nbsp 4 Mehemmed Fuzulinin heykeli Fuzuli nbsp 5 Boyuk Veten Muharibesinde helak olanlarin xatire abidesi Fuzuli 6 Boyuk Veten Muharibesinde helak olanlarin xatire abidesi Kelbecer 7 Qacaq Nebi ve Hecerin heykeli Qubadli 8 Boyuk Veten Muharibesinde helak olanlarin xatire abidesi Qubadli 9 Boyuk Veten Muharibesinde helak olanlarin xatire abidesi Lacin nbsp 10 Molla Penah Vaqifin bustu Susa nbsp 11 Uzeyir Hacibeyovun heykeli Susa nbsp 12 Mir Mohsun Nevvabin qebirustu abidesi Susa nbsp 46 45 26 nbsp sm nbsp e 39 45 15 nbsp s nbsp u H G Y O 13 Molla Penah Vaqifin heykeli Xankendi 14 Boyuk Veten Muharibesinde helak olanlarin xatire abidesi Xankendi 15 Boyuk Veten Muharibesinde helak olanlarin xatire abidesi Xocavend 16 Boyuk Veten Muharibesinde helak olanlarin xatire abidesi ZengilanMuzeylerredakte Abide Unvan Qisa tesvir Sekil Koordinantlari 1 Qurban Pirimovun xatire muzeyi Agdam Gulabli 39 52 50 nbsp sm nbsp e 46 56 42 nbsp s nbsp u H G Y O 2 Fuzuli Tarix Diyarsunasliq Muzeyi Fuzuli 39 36 21 nbsp sm nbsp e 47 09 11 nbsp s nbsp u H G Y O 3 Sari Asigin xatire muzeyi Lacin Gulebird 4 Bulbulun ev muzyi Susa 5 Uzeyir Hacibeyovun ev muzyi Susa 6 Mir Mohsun Nevvabin ev muzeyi Susa 7 Zengilan Tarix Diyarsunasliq Muzeyi Zengilan 8 Zengilan Das Heykeller Muzeyi Zengilan 9 Lacin Tarix Diyarsunasliq Muzeyi Lacin 10 Qubadli Tarix Diyarsunasliq Muzeyi Qubadli nbsp 11 Esgeran Tarix Diyarsunasliq Muzeyi Esgeran 12 Cebrayil Tarix Diyarsunasliq Muzeyi Cebrayil 13 Agdam Tarix Diyarsunasliq Muzeyi Agdam Qaradagli 14 Corek muzeyi Agdam 15 Xursidbanu Natevanin xatire muzeyi Agdam 16 Xursidbanu Natevanin ev muzeyi Susa 17 Suleyman Sani Axundovun ev muzeyi Agdam Seyidli 18 Susa Tarix Diyarsunasliq Muzeyi Susa 19 Azerbaycan Dovlet Qarabag Tarixi Muzeyi Susa 20 Hadrut Tarix Diyarsunasliq Muzeyi Hadrut 21 Xocavend Tarix Diyarsunasliq Muzeyi Xocavend 22 Agdere Tarix Diyarsunasliq Muzeyi Agdere 23 Lacin Dovlet Resm Qalereyasi Lacin 24 Susa Dovlet Resm Qalereyasi Susa 25 Qubadli Dovlet Resm Qalereyasi Qubadli 26 Agdam Dovlet Resm Qalereyasi AgdamHemcinin baxredakteBirinci Qarabag muharibesi incesenetdeIstinadlarredakteBu meqaledeki istinadlar muvafiq istinad sablonlari ile gosterilmelidir Azerbaycan Respublikasi Nazirler Kabinetinin 2 avqust 2001 ci il tarixli 132 nomreli qerarina 1 nomreli elave Arxivlesdirilib 2016 03 05 at the Wayback Machine Azerbaycan Respublikasi Medeniyyet ve Turizm Nazirliyi Istifade tarixi 9 yanvar 2015 Shusha citadel Karabaha pochemu ona vazhna dlya azerbajdzhancev i armyan Shusha is the citadel of Karabakh why is it important for Azerbaijanis and Armenians BBC Russian Service rus 7 November 2020 9 November 2020 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 8 November 2020 Shusha Armenians recall their bittersweet victory Institute for War and Peace Reporting 10 May 2002 18 April 2021 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 19 April 2021 de Waal Thomas Shusha Armenians Recall Their Bittersweet Victory Institute for War and Peace Reporting 10 may 2002 5 oktyabr 2015 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 5 oktyabr 2015 de Waal Thomas 2003 2013 Black Garden Armenia and Azerbaijan through Peace And War New York University Press pp 196 197 OSCE Minsk Group 31 January 5 February 2005 Report of the OSCE Fact Finding Mission FFM to the Occupied Territories of Azerbaijan Surrounding Nagorno Karabakh NK April 2005 pp 7 8 P Osterlund After the war Touring Azerbaijan s reclaimed territories Eurasianet 22 December 2020 available at https eurasianet org after the war touring azerbaijans reclaimedterritories olu kecid Organization of Islamic Conference RESOLUTIONS ON POLITICAL AFFAIRS ADOPTED BY THE ELEVENTH SESSION OF THE ISLAMIC SUMMIT CONFERENCE PDF 2011 07 17 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2010 12 13 OIC RESEARCH CENTRE FOR ISLAMIC HISTORY ART AND CULTURE PDF 2010 12 27 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2010 12 13 Organization of Islamic Conference The Destruction and Desecration of Islamic Historical and Cultural Relics and Shrines in the Occupied Azerbaijan Territories Resulting From the Aggression of the Republic of Armenia Against the Republic of Azerbaijan PDF Istifade tarixi 2010 12 14 olu kecid R Orujev Ministry inostrannyh del OIK prinyali tri rezolyucii po Nagornomu Karabahu Ministers of Foreign Affairs of OIC adopted three resolutions on Nagorno Karabakh Ekho 2010 05 20 2021 12 05 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2010 12 14 Ghazanchyan Siranush ECtHR Grand Chamber to examine two inter state cases lodged by Armenia and Azerbaijan Public Radio of Armenia 12 May 2021 17 August 2022 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 28 September 2021 INTERNATIONAL COURT OF JUSTICE INTERPRETATION AND APPLICATION OF THE INTERNATIONAL CONVENTION ON THE ELIMINATION OF ALL FORMS OF RACIAL DISCRIMINATION REPUBLIC OF AZERBAIJAN v REPUBLIC OF ARMENIA Arxivlesdirilib 2022 08 18 at the Wayback Machine APPLICATION INSTITUTING PROCEEDINGS filed in the Registry of the Court on 23 September 2021 1 2 Beynelxalq Abideler ve Tarixi Yerler Gunu sputnik az Sputnik Azerbaycan 18 04 2018 2021 02 10 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 5 fevral 2021 1 2 Sari Musa turbesini xaca cekibler 19 iyul Ekspress 2007 2020 11 28 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 5 fevral 2021 Poyavilis kadry posledstvij utrennego obstrela Shushi Izvestiya 3 noyabrya 2020 2022 09 20 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 5 fevral 2021 Nagornyj Karabah zayavil ob obstrele persidskoj mecheti v Shushi Kavkazskij Uzel kavkaz uzel eu 02 noyabrya 2020 2022 07 05 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 5 fevral 2021 Stalo izvestno ob oskvernenii chasovni v kontroliruemom Azerbajdzhanom Shushi lenta ru 20 noyabrya 2020 2020 11 29 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 5 fevral 2021 Gorod Shushi v Karabahe podvergsya udaram ria ru Ria Novosti 2 oktyabrya 2020 2022 05 14 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 5 fevral 2021 Tri zhurnalista raneny pri obstrele sobora v Shushi kavkaz uzel eu 08 oktyabrya 2020 2022 07 05 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 5 fevral 2021 1 2 Otchyot lorda Hiltona o poseshenii Nagornogo Karabaha Arxivlesdirilib 2009 06 27 at the Wayback Machine Gandsazar Monastery deliberately bombed by Azeri aircraft A monastic building was destroyed but the Church was fortunately missed 1 2 Gandzasar facelift Vandalism or restoration as tiling continues at Karabakh medieval church s fence ArmeniaNow 12 July 2011 2012 05 18 tarixinde arxivlesdirilib Organova Natalya Gandzasar vojna ambicij noev kovcheg ru 15 2011 2021 10 16 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 02 05 Kogda Levon Ajrapetyan remontiroval v 2000 2002 godah pritvor cerkvi kogda vykladyval pol cerkvi plitkoj kogda remontiroval altar cerkvi gde byli arhitektory zadaetsya ritoricheskim voprosom otec Grigor Memmedova Aide Qarabagda tunc dovru boyali qablar istehsali ocaqlari anl az Azerbaycan Milli Kitabxanasi 2021 04 18 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 5 fevral 2021 Memmedov Zaur Agdam mescidinin qarsisindan dunyaya gonderilen mesajlar apa az APA 25 Noyabr 2020 2021 02 10 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 5 fevral 2021 Mehv edilen medeni irsimiz Ermeni isgali neticesinde Azerbaycana 23 trln dollardan artiq zerer deyib xeberler info az 10 09 2020 2021 02 12 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 5 fevral 2021 1 2 Baghirova Nazrin Pokidaya Karabah armyanskaya storona razgromila i razgrabila mnozhestvo drevnih albanskih pamyatnikov hristianskoj istorii a takzhe vyvezla drevnie nadgrobnye kamni 3 14 PM 8 yanv 2021 2021 01 08 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 5 fevral 2021 Salvaging our cultural heritage at Tsitsernavank to prevent cultural destruction by Azerbaijan 2 dekabrya 2020 g Istifade tarixi 5 fevral 2021 1 2 Medeni irse deymis ziyan mfa gov az Azerbaycan Respublikasi Xarici Isler Nazirliyi Istifade tarixi 29 yanvar 2021 olu kecid Azerbajdzhancy oskvernili hram Kataro na vershine Dizapajta infoteka24 ru 16 yanvarya 2021 2022 03 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 19 yanvar 2021 Meshur fotoqraf Agdamda Natevanin sumukleri qebirden cixarilmisdi 2021 04 14 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 01 28 Menbe https az wikipedia org w index php title Qarabag munaqisesi zamani dagidilmis tarix memarliq abideleri ve muzeylerin siyahisi amp oldid 7932566