fbpx
Wikipedia

Minsk

Avqust 04, 2021

Minsk (belar. Мінск) — Belarusun paytaxtı, Minsk vilayətinin və Minsk rayonunun inzibati mərkəzi. Sahəsi 348.84 km² olan şəhərin əhalisi 2017-ci il hesablamalarına görə 1,974,800 nəfərdir.

Şəhər
Minsk
belar. Мінск
Bayraq[d] Gerb[d]
53°55′ şm. e. 27°33′ ş. u.
Ölkə Belarus Belarus
Vilayət Minsk vilayəti
Daxili bölgüsü 9 rayon
Başçı Anatol Sivak
Tarixi və coğrafiyası
Əsası qoyulub 1067
İlk məlumat 1067
Sahəsi 348.84 km²
Mərkəzin hündürlüyü 220 m
Saat qurşağı UTC+3
Əhalisi
Əhalisi ▲ 1 974 800 nəfər (2017)
Sıxlığı 5661 nəf./km²
Aqlomerasiya 2 645 500 nəfər
Milli tərkibi belaruslar, ruslar, ukraynalılar, polyaklar
Rəqəmsal identifikatorlar
Telefon kodu +375 17
Poçt indeksi 220001–220141
Nəqliyyat kodu 7
minsk.gov.by  (rus.)
Minsk
Minsk
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Tarixi

Qədim tarix

Minsk şəhərinin indiki ərazisi eradan əvvəl 9-cu əsrdə qədim şərq slavyanları tərəfindən məskunlaşmışdır. Svisloç çayı vadisi iki erkən şərqi slavyan tayfalarından olmuş Kriviçlər və Dreqoviçlər arasında sərhəd idi. 980-ci ildə ərazi Kiyev Rus Dövlətinin ən qədim şərqi slavyan kyanzıqlarından biri olan Polotsk knyazlığına daxil edilmişdir. Minsk adı ilk dəfə 1067-ci ildə Nemiqa çayı döyüşü ilə əlaqədar olaraq Əsas Xronikada Měnesk' (Mѣnesk') formasında qeyd olunmuşdur. Buna görə də 1067-ci il Minskin əsasının qoyulduğu il kimi geniş qəbul olunmuşdur. Şəhər hakimiyyəti isə 2 sentyabr 1067-ci il tarixini şəhərin dəqiq quruluş tarixi kimi hesab edir, lakin şəhər o vaxta kimi bir müddət mövcud idi. Minsk adının mənşəyi məlum deyil, lakin bu haqda bir neçə nəzəriyyə mövcuddur.

12-ci əsrin əvvəllərində Polotsk knyazlığı kiçik fieflərə parçalandı. Bunlardan biri olan Minsk Knyazlığı Polotsk sülaləsinə mənsub bir şahzadə tərəfindən yaradılmışdır. 1129-cu ildə Minsk knyazlığı Kiyev Rus dövlətinin ən dominant knyazlığı olan Kiyev knyazlığı tərəfindən tutuldu, lakin 1146-cı ildə Polotsk sülaləsi Minsk knyazlığının hakimiyyətini bərpa etdi. 1150-ci ildə Minsk ilə Polotsk şəhərləri keçmiş Polotsk knyazlığı ərazisində ən böyük şəhər kimi rəqabət aparırdı. Minsk və Polotsk şahzadələri əvvəllər Polotsk knyazlığı hakimiyyəti altında olmuş bütün torpaqları birləşdirməyə çalışırdılar.

Erkən Orta əsrlər

Minsk 1242-ci ildə Böyük Litva knyazlığının tərkibinə daxil oldu. Bu daxil olma prosesi sülh şəraitində baş tutdu və nəticədə yerli idarəçilər knyazlığın tərkibində yüksək haqq sahibi oldular. 1413-cü ildə isə Böyük Litva knyazlığı və Polşa Krallığı vahid dövlət halında birləşdi. Minsk şəhəri Minsk voyvodalığının (əyalətinin) mərkəzi elan olundu. 1441-ci ildə Polşa-Litva şahzadəsi və gələcək kral IV Kazimirin dövründə Minsk də daxil olmaqla bir neçə şəhər onun imtiyazına verildi. 1499-cu ildə onun oğlu I Aleksandr Yagellionun hakimiyyəti ərzində qəbul olunmuş Maqdeburq qanunlarına əsasən Minskə şəhər statusu verildi.

Şəhər XVI əsrin ortalarına qədər Reç Pospolita dövlətinin vacib iqtisadi və mədəni mərkəzi olaraq inkişaf etməkdə davam edirdi. Bura, həmçinin Şərqi pravoslav kilsəsi üçün də mühüm mərkəz hesab olunurdu.

1655-ci ildə şəhər Rusiya çarı I Alekseyin qoşunları tərəfindən işğal olundu. 1660-cı ildə şəhər yenidən Polşa Krallığının tərkibinə qatılana qədər ruslar tərəfindən idarə olundu. Rusiya-Polşa müharibəsi başa çatana qədər Minskdə təqribən 300 ev var idi və 2000 nəfər əhali yaşayırdı. Şəhər ikinci dəfə Şimal müharibəsi ərzində böyük dağıntılara şahid oldu. Müharibə ərzində əvvəlcə İsveç kralı XII Çarlz şəhərə yiyələnsə də, sonradan rus çarı I Pyotr tərəfindən işğal edildi.

Rus hakimiyyəti

1793-cü ildə Polşanın ikinci dəfə bölüşdürülməsindən sonra Minsk şəhəri Rusiya tərəfindən anneksiya olundu. Şəhər 1796-cı ildə Minsk quberniyasının mərkəzi elan olundu. İşğaldan sonra bütün küçə adları rus adları ilə əvəz edilsə də, şəhərin öz adı dəyişməz olaraq qaldı. Minsk Napoleon Bonapartın Rusiyaya hücumu zamanı 1812-ci ildə işğal olundu.

XIX əsrin əvvəllərində şəhər sürətlə inkişaf etməkdə və böyüməkdə davam edirdi. Minskdə ilk ictimai kitabxananın açılışı 1836-cı ilə təsadüf edir. 1838-ci ildə ilk yerli qəzet olan Minskiye gubernskiye vedomosti (“Minsk vilayəti xəbərləri”) adı altında dövriyyəyə buraxıldı. 1860-cı ilə qədər 27,000 nəfər əhalisi olan Minsk şəhəri mühüm ticarət mərkəzi idi.

1846-cı ildə böyük əhəmiyyətə malik olan Moskva-Varşava dəmiryolunun bir hissəsi Minsk ərazisindən keçirdi. 1900-cü ildə şəhərdə 58 zavod fəaliyyət göstərirdi. 1897-ci ildə Rusiya İmperiyası tərəfindən həyata keçirilən əhalinin siyahıya alınması zamanı Minskdə 91,494 nəfər əhalinin yaşadığı və onların da 47,561 nəfərinin etnik yəhudi olduğu hesablanmışdır.

XX əsr

Əsrin əvvəllərində Minsk şəhəri Belarusda baş verən fəhlə hərəkatının əsas mərkəzi hesab olunurdu. 1909-cu ildə əhalinin təxminən yarısını yəhudilər təşkil edir. Şəhər Vilnüslə birlikdə Belarus milli dirçəliş hərəkatının iki mərkəzindən biri idi. Bütün bunlara baxmayaraq, Birinci dünya müharibəsi şəhərin inkişafına çox pis təsir göstərdi. Minsk 1915-ci ilə qədər cəbhə-şəhəri hesab olunurdu və burada ağır döyüşlər gedirdi.

1917-ci ildə başlamış Rus inqilabı Minskə də öz təsirini göstərdi. Brest-Litovsk sülh müqaviləsi imzalandıqdan sonra 21 fevral 1918-ci ildə alman qoşunları Minski işğal etdi. 25 mart 1918-ci ildə Minsk şəhəri Belarus Xalq Respublikasının paytaxtı elan olundu. Lakin bu respublika uzun yaşamadı. 1918-ci ilin dekabrında Minsk Qırmızı Ordu tərəfindən işğala məruz qaldı. 1919-cu ilin yanvar ayında Belorusiya SSR-in paytaxtı elan olundu.

Rekonstruksiya və yeniləmə proqramına 1922-ci ildə start verilmişdir. Artıq 1924-cü ildə şəhər ərazisində 29 zavod, məktəblər, muzeylər, teatrlar və kitabxanalar fəaliyyət göstərirdi. 1920 və 1930-cu illər aralığında şəhər özünün yüksək inkişaf dövrünü keçirirdi. Bu dövrdə Minskdə müxtəlif yeni zavodlar, orta və ali təhsil müəssisələri, xəstəxanalar və s. açılırdı.

İkinci dünya müharibəsi başlamazdan əvvəl Minskdə təqribən 300 min nəfər yaşayırdı. 22 iyun 1941-ci ildə Nasist Almaniyası Sovet İttifaqına qarşı müharibəyə başladıqda Minsk də Barbarossa əməliyyatının tərkib hissəsi olaraq almanların əsas hücum hədəflərindən birinə çevrilmişdi. Şəhərə bombardmanın başlamasından dörd gün sonra Vermaxt qoşunları Minski ələ keçirdi. İşğal ərzində şəhərdə olan bütün kommunistlər həbs olundu və ya öldürüldü. Yüz minə yaxın yəhudinin yaşadığı Minskdə İkinci dünya müharibəsi ərzində ən böyük gettolardan biri baş verdi. 1942-ci ildən sonra şəhər Sovet partizan hərəkatının əsas mərkəzlərindən birinə çevrilmişdi.

Minsk yalnız 3 iyul 1944-cü il tarixində Baqration əməliyyatı nəticəsində Sovet qoşunları tərəfindən işğaldan azad edildi. Bu tarixə qədər şəhər Sovet əks-hücumlarına qarşı alman müqavimət hərəkatının əsas mərkəzi hesab olunurdu və 1944-cü ilin ortalarına qədər hər iki tərəf arasında bu istiqamətdə ağır döyüşlər gedirdi. Zavodlar, bələdiyyə binaları, enerji stansiyaları, körpülər və evlərin 80%-i dağılmışdı. 1944-cü ildə əhalinin sayı 50 min nəfərə qədər azalmışdı.

Müharibədən sonra şəhər yenidən qurulmağa başladı. Tarixi mərkəz böyük binalar və geniş küçələri ilə fərqlənən Stalinist memarlıq üslubu ilə inşa olunurdu. Sürətli sənayeləşmə prosesi sayəsində Minsk əvvəlki mövqeyini özünə qaytarmağı bacardı. 1960-cı ildən etibarən əhalinin sayında artım başladı və 1972-ci ildə əhalinin sayı bir milyon nəfərə çatdı. SSRİ-də sayca doqquzuncu metropoliten hesab olunan Minsk metropolitenində konstruksiya işlərinə 16 iyun 1977-ci il tarixində başlandı və sistem 30 iyun 1984-cü ildə ictimaiyyətə təqdim olundu.

Son dəyişikliklər

1990-cı illərdə Kommunizmin enişindən sonra şəhər dəyişməyə davam etdi. Yenicə müstəqillik əldə edən Belarus dövlətinin paytaxtı kimi Minsk sürətlə vacib şəhərə xas olan bütün xüsusiyyətləri özündə birləşdirməyə nail oldu. Səfirliklər fəaliyyətə başladı, bir çox Sovet inzibati binaları hökumət mərkəzlərinə çevrildi. Şəhər mərkəzindən bir qədər aralıda yeni mikrorayonlar və yaşayış məntəqələri inşa olundu. Metro xətlərinin sayı artırıldı və yol şəbəkəsi inkişaf etdirildi. 8 sentyabr 2007-ci il tarixində Minsk şəhəri öz quruluşunun 940-cı il dönümünü qeyd etdi.

Demoqrafiya

Etnik qruplar

Orta əsrlər ərzində Minsk əhalisinin əksər hissəsi Şərqi slavyanlardar ibarət olan bir şəhər idi. 1569-cu ildən sonra Polşa-Litva birliyinin yaranması ilə bu əraziyə etnik polyakların (əksəriyyəti inzibatçı, ruhani, müəllim və hərbçilər) və yəhudilərin (əksəriyyəti Aşkenazi yəhudiləri olmaqla ticarətlə məşğul olanlar) miqrasiyası baş verdi. Reç Pospolita dövlətinin mövcud olduğu son əsrlərdə burada əhalinin çox hissəsini polyak dilli etnik qruplar təşkil edirdi ki, bu da ənənəvi mədəniyyətin assimilyasiyasına səbəb olurdu.

1793-cü ildə Polşa-Litva dövlətinin ikinci dəfə parçalanmasından sonra Minsk şəhəri və ətraf regionlar Rusiya İmperiyasının tərkib hissəsinə çevrildi. Bu hadisədən sonra şəhər mədəniyyətində rusların rolu artmağa başladı. XIX əsrin sonlarından etibarən Minsk sakinləri arasında ruslaşdırma prosesi artmağa başladı.

Rusiya İmperiyası tərəfindən 1897-ci ildə həyata keçirilmiş siyahıyaalmaya görə Minsk əhalisinin 52%-ni yəhudilər təşkil edirdi ki, bu da digər bütün etnik qrupları üstələyirdi. Digər çoxsaylı etnik qruplara isə ruslar (25.5%), polyaklar (11.4%) və belaruslar (9%) daxil idi. Bu çoxsaylı xalqlarla yanaşı uzun əsrlər boyunca Minskdə yaşayan azsaylı Lipka tatarları cəmiyyəti də mövcud idi.

1880-1930-cu illər aralığında yəhudilərin bir hissəsi Belarus diasporunun tərkib hissəsi olaraq ABŞ-a köç etmişdir.

Birinci və İkinci dünya müharibəsi şəhərin demoqrafiyasına ciddi təsir göstərmiş, xüsusilə də İkinci dünya müharibəsi ərzində etnik yəhudilərin nasistlər tərəfindən təqibə məruz qalması onların sayını xeyli azaltmışdır. Holokost hadisələri zamanı Minskin yəhudi icması çoxsaylı itkilərə məruz qalmışdır. Əvvəllər şəhər əhalisinin yarısından çoxunu təşkil edən yəhudilər müharibədən sonrakı on il ərzində Minsk əhalisinin yalnız 10%-ni təşkil etmişdir. Sovet İttifaqında hökm sürən anti-semitizm və Belarusda millətçi hərəkatların baş qaldırması yəhudilərin əksər hissəsinin İsrail və başqa qərb dövlətlərinə emiqrasiya etməsi ilə nəticələnmişdir. 1999-cu il hesablamalarına görə Minsk əhalisinin 1%-i etnik yəhudilərdən ibarət idi.

Belaruslar 1959-cu ildə Minsk əhalisinin 63.3%-ni təşkil etdiyi halda, 1979-cu ildə bu rəqəm artaraq 68.4%-ə çatmışdır. Digər etnik qruplara ruslar (22.2%), yəhudilər, ukraynalılar, polyaklar və tatarlar daxil idi.

1999-cu il hesablamalarına görə etnik belaruslar şəhər əhalisinin 79.3%-ni təşkil edirdi. Digər etnik qruplara ruslar (15.7%), ukraynalılar (2.4%), polyaklar (1.1%) və yəhudilər (0.6%) daxil olmuşdur. Sovet İttifaqının süqutundan sonra rusların və ukraynalıların çox hissəsi öz ölkələrinə geri qayıtmışdır.

Dillər

Minskdə tarix boyunca müxtəlif dillərdə danışan xalqlar mövcud olmuşdur. Əvvəllər əhalinin çox hissəsi ruten dilində danışırdı. 1569-cu ildən sonra polyak dili bütün ölkə ərazisində olduğu kimi Minskdə də dövlət dili elan olundu. XIX əsrdə isə şəhərin Rusiya İmperiyasının tərkibinə qatılmasından sonra rus dili dövlət dili elan olundu. 1890-cı illərdən etibarən Belarusda milli dirçəliş hərəkatının baş verməsi nəticəsində belarus dilindən istifadə edənlərin sayı xüsusilə artmağa başladı. Bu artım özünü daha çox ziyalıların arasında büruzə verirdi. Artıq 1920-ci illərin sonu və 1930-cu illərin əvvəllərində belarus dili Minskdə ən çox danışılan dilə çevrilmişdi.

1990-cı illərin əvvəllərində müstəqil Belarus dövlətinin yaranması və milli dirçəliş hərəkatının baş verməsi nəticəsində ölkədə belarusca danışanların sayında artım qeydə alındı.

Hazırda Minskdə xüsusilə də gənc nəsil arasında ən çox danışılan xarici dil ingilis dili hesab olunur.

Din

Xristianların əksəriyyəti Rus Pravoslav Kilsəsinin Belarusdakı yepiskopluğu hesab olunan Belarus Pravoslav Kilsəsinə məxsusdur. Katoliklər şəhər əhalisinin təqribən 20%-ni təşkil edir.

Hazırda Minskdə müxtəlif məzhəblərə məxsus 30-a yaxın kilsə mövcuddur.

Qardaş şəhərləri

Minsk aşağıdakı şəhərlərlə qardaşlaşmış şəhər əlaqələrinə sahibdir:

Həmçinin bax

İstinadlar

  1. (ingilis). 24 noyabr 2018. 2018-11-24 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-11-24.
  2. Государственный комитет по имуществу Республики Беларусь. ГУП «Национальное кадастровое агентство». см. файл «Таблица кадастровых стоимостей земель оценочных зон г. Минск.xlsx»
  3. . 2017-09-02 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-01-12.
  4. К ВОПРОСУ О ВЫДЕЛЕНИИ ГРАНИЦ МИНСКОЙ АГЛОМЕРАЦИИ Озем Г. З., Запрудский И. И.
  5. "Въ лЂто 6563 [1055] – [6579 1071]. Іпатіївський літопис". Litopys.org.ua. İstifadə tarixi: 5 May 2009.
  6. . Minsk.gov.by. 15 June 2008 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 5 May 2009.
  7. История евреев г. Минска (1500—2002)
  8. "History". Belarusian Tour operator. 29 October 2013. İstifadə tarixi: 29 October 2013.
  9. Östlund, Anders (13 iyul 2013). . 3 noyabr 2013 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 fevral 2018.
  10. ↑ local-life.com: minsk
  11. (PDF). 2017-09-08 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-02-27.
  12. "Twin towns of Minsk". Minsk City Executive Committee. İstifadə tarixi: 21 July 2013.
  13. "European networks and city partnerships". Nottingham City Council. 22 June 2012. 25 June 2012 tarixində .
  14. . 2008 Mairie de Lyon. 19 July 2009 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 17 July 2009.
  15. . Belo Horizonte, Minas Gerais. 23 December 2007 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 August 2008.
  16. . City of Łódź (Polish). 24 June 2013 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 July 2013.
  17. . Bonn.de. 23 June 2008. 10 April 2013 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 August 2010.
  18. . Official Website of the Tourism Authority of Tajikistan. Committee of Youth Affairs, Sports and Tourism. 22 November 2012 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 May 2013.
  19. (Romanian). Primăria Municipiului Chişinău. 3 September 2012 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 July 2013.
  20. (Turkish). Ankara Büyükşehir Belediyesi – Tüm Hakları Saklıdır. 14 January 2009 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 July 2013.
  21. "CÁC ĐỊA PHƯƠNG NƯỚC NGOÀI ĐÃ THIẾT LẬP QUAN HỆ HỮU NGHỊ HỢP TÁC VỚI TPHCM". www.mofahcm.gov.vn. 9 October 2010. İstifadə tarixi: 8 January 2011.

Xarici keçidlər

  Vikianbarda Minsk ilə əlaqəli mediafayllar var.
  • Минск. Туристический портал 2013-09-27 at the Wayback Machine
  • Горисполком Минска
  • «Город-герой Минск»
  • Фото Минска 2017-10-06 at the Wayback Machine

Avqust 04, 2021
minsk, belar, Мінск, belarusun, paytaxtı, vilayətinin, rayonunun, inzibati, mərkəzi, sahəsi, olan, şəhərin, əhalisi, 2017, hesablamalarına, görə, nəfərdir, şəhərbelar, Мінскbayraq, gerb, ölkə, belarus, belarusvilayət, vilayətidaxili, bölgüsü, rayonbaşçı, anato. Minsk belar Minsk Belarusun paytaxti Minsk vilayetinin ve Minsk rayonunun inzibati merkezi Sahesi 348 84 km olan seherin ehalisi 2017 ci il hesablamalarina gore 1 974 800 neferdir SeherMinskbelar MinskBayraq d Gerb d 53 55 sm e 27 33 s u Olke Belarus BelarusVilayet Minsk vilayetiDaxili bolgusu 9 rayonBasci Anatol Sivak 1 Tarixi ve cografiyasiEsasi qoyulub 1067Ilk melumat 1067Sahesi 348 84 2 km Merkezin hundurluyu 220 mSaat qursagi UTC 3EhalisiEhalisi 1 974 800 3 nefer 2017 Sixligi 5661 nef km Aqlomerasiya 2 645 500 nefer 4 Milli terkibi belaruslar ruslar ukraynalilar polyaklarReqemsal identifikatorlarTelefon kodu 375 17Poct indeksi 220001 220141Neqliyyat kodu 7minsk gov by rus Minsk Minsk Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Tarixi 1 1 Qedim tarix 1 2 Erken Orta esrler 1 3 Rus hakimiyyeti 1 4 XX esr 1 5 Son deyisiklikler 2 Demoqrafiya 2 1 Etnik qruplar 2 2 Diller 2 3 Din 3 Qardas seherleri 4 Hemcinin bax 5 Istinadlar 6 Xarici kecidlerTarixi RedakteQedim tarix Redakte Minsk seherinin indiki erazisi eradan evvel 9 cu esrde qedim serq slavyanlari terefinden meskunlasmisdir Svisloc cayi vadisi iki erken serqi slavyan tayfalarindan olmus Krivicler ve Dreqovicler arasinda serhed idi 980 ci ilde erazi Kiyev Rus Dovletinin en qedim serqi slavyan kyanziqlarindan biri olan Polotsk knyazligina daxil edilmisdir Minsk adi ilk defe 1067 ci ilde Nemiqa cayi doyusu ile elaqedar olaraq Esas Xronikada Menesk Mѣnesk formasinda qeyd olunmusdur 5 Buna gore de 1067 ci il Minskin esasinin qoyuldugu il kimi genis qebul olunmusdur Seher hakimiyyeti ise 2 sentyabr 1067 ci il tarixini seherin deqiq qurulus tarixi kimi hesab edir 6 lakin seher o vaxta kimi bir muddet movcud idi Minsk adinin menseyi melum deyil lakin bu haqda bir nece nezeriyye movcuddur 12 ci esrin evvellerinde Polotsk knyazligi kicik fieflere parcalandi Bunlardan biri olan Minsk Knyazligi Polotsk sulalesine mensub bir sahzade terefinden yaradilmisdir 1129 cu ilde Minsk knyazligi Kiyev Rus dovletinin en dominant knyazligi olan Kiyev knyazligi terefinden tutuldu lakin 1146 ci ilde Polotsk sulalesi Minsk knyazliginin hakimiyyetini berpa etdi 1150 ci ilde Minsk ile Polotsk seherleri kecmis Polotsk knyazligi erazisinde en boyuk seher kimi reqabet aparirdi Minsk ve Polotsk sahzadeleri evveller Polotsk knyazligi hakimiyyeti altinda olmus butun torpaqlari birlesdirmeye calisirdilar Erken Orta esrler Redakte Minsk 1242 ci ilde Boyuk Litva knyazliginin terkibine daxil oldu Bu daxil olma prosesi sulh seraitinde bas tutdu ve neticede yerli idareciler knyazligin terkibinde yuksek haqq sahibi oldular 1413 cu ilde ise Boyuk Litva knyazligi ve Polsa Kralligi vahid dovlet halinda birlesdi Minsk seheri Minsk voyvodaliginin eyaletinin merkezi elan olundu 1441 ci ilde Polsa Litva sahzadesi ve gelecek kral IV Kazimirin dovrunde Minsk de daxil olmaqla bir nece seher onun imtiyazina verildi 1499 cu ilde onun oglu I Aleksandr Yagellionun hakimiyyeti erzinde qebul olunmus Maqdeburq qanunlarina esasen Minske seher statusu verildi Seher XVI esrin ortalarina qeder Rec Pospolita dovletinin vacib iqtisadi ve medeni merkezi olaraq inkisaf etmekde davam edirdi Bura hemcinin Serqi pravoslav kilsesi ucun de muhum merkez hesab olunurdu 1655 ci ilde seher Rusiya cari I Alekseyin qosunlari terefinden isgal olundu 1660 ci ilde seher yeniden Polsa Kralliginin terkibine qatilana qeder ruslar terefinden idare olundu Rusiya Polsa muharibesi basa catana qeder Minskde teqriben 300 ev var idi ve 2000 nefer ehali yasayirdi Seher ikinci defe Simal muharibesi erzinde boyuk dagintilara sahid oldu Muharibe erzinde evvelce Isvec krali XII Carlz sehere yiyelense de sonradan rus cari I Pyotr terefinden isgal edildi Rus hakimiyyeti Redakte 1793 cu ilde Polsanin ikinci defe bolusdurulmesinden sonra Minsk seheri Rusiya terefinden anneksiya olundu Seher 1796 ci ilde Minsk quberniyasinin merkezi elan olundu Isgaldan sonra butun kuce adlari rus adlari ile evez edilse de seherin oz adi deyismez olaraq qaldi Minsk Napoleon Bonapartin Rusiyaya hucumu zamani 1812 ci ilde isgal olundu XIX esrin evvellerinde seher suretle inkisaf etmekde ve boyumekde davam edirdi Minskde ilk ictimai kitabxananin acilisi 1836 ci ile tesaduf edir 1838 ci ilde ilk yerli qezet olan Minskiye gubernskiye vedomosti Minsk vilayeti xeberleri adi altinda dovriyyeye buraxildi 1860 ci ile qeder 27 000 nefer ehalisi olan Minsk seheri muhum ticaret merkezi idi 1846 ci ilde boyuk ehemiyyete malik olan Moskva Varsava demiryolunun bir hissesi Minsk erazisinden kecirdi 1900 cu ilde seherde 58 zavod fealiyyet gosterirdi 1897 ci ilde Rusiya Imperiyasi terefinden heyata kecirilen ehalinin siyahiya alinmasi zamani Minskde 91 494 nefer ehalinin yasadigi ve onlarin da 47 561 neferinin etnik yehudi oldugu hesablanmisdir XX esr Redakte Esrin evvellerinde Minsk seheri Belarusda bas veren fehle herekatinin esas merkezi hesab olunurdu 1909 cu ilde ehalinin texminen yarisini yehudiler teskil edir 7 Seher Vilnusle birlikde Belarus milli dircelis herekatinin iki merkezinden biri idi Butun bunlara baxmayaraq Birinci dunya muharibesi seherin inkisafina cox pis tesir gosterdi Minsk 1915 ci ile qeder cebhe seheri hesab olunurdu ve burada agir doyusler gedirdi 1917 ci ilde baslamis Rus inqilabi Minske de oz tesirini gosterdi Brest Litovsk sulh muqavilesi imzalandiqdan sonra 21 fevral 1918 ci ilde alman qosunlari Minski isgal etdi 8 25 mart 1918 ci ilde Minsk seheri Belarus Xalq Respublikasinin paytaxti elan olundu Lakin bu respublika uzun yasamadi 1918 ci ilin dekabrinda Minsk Qirmizi Ordu terefinden isgala meruz qaldi 1919 cu ilin yanvar ayinda Belorusiya SSR in paytaxti elan olundu Rekonstruksiya ve yenileme proqramina 1922 ci ilde start verilmisdir Artiq 1924 cu ilde seher erazisinde 29 zavod mektebler muzeyler teatrlar ve kitabxanalar fealiyyet gosterirdi 1920 ve 1930 cu iller araliginda seher ozunun yuksek inkisaf dovrunu kecirirdi Bu dovrde Minskde muxtelif yeni zavodlar orta ve ali tehsil muessiseleri xestexanalar ve s acilirdi Ikinci dunya muharibesi baslamazdan evvel Minskde teqriben 300 min nefer yasayirdi 22 iyun 1941 ci ilde Nasist Almaniyasi Sovet Ittifaqina qarsi muharibeye basladiqda Minsk de Barbarossa emeliyyatinin terkib hissesi olaraq almanlarin esas hucum hedeflerinden birine cevrilmisdi Sehere bombardmanin baslamasindan dord gun sonra Vermaxt qosunlari Minski ele kecirdi Isgal erzinde seherde olan butun kommunistler hebs olundu ve ya olduruldu Yuz mine yaxin yehudinin yasadigi Minskde Ikinci dunya muharibesi erzinde en boyuk gettolardan biri bas verdi 1942 ci ilden sonra seher Sovet partizan herekatinin esas merkezlerinden birine cevrilmisdi Minsk yalniz 3 iyul 1944 cu il tarixinde Baqration emeliyyati neticesinde Sovet qosunlari terefinden isgaldan azad edildi Bu tarixe qeder seher Sovet eks hucumlarina qarsi alman muqavimet herekatinin esas merkezi hesab olunurdu ve 1944 cu ilin ortalarina qeder her iki teref arasinda bu istiqametde agir doyusler gedirdi Zavodlar belediyye binalari enerji stansiyalari korpuler ve evlerin 80 i dagilmisdi 1944 cu ilde ehalinin sayi 50 min nefere qeder azalmisdi Muharibeden sonra seher yeniden qurulmaga basladi Tarixi merkez boyuk binalar ve genis kuceleri ile ferqlenen Stalinist memarliq uslubu ile insa olunurdu Suretli senayelesme prosesi sayesinde Minsk evvelki movqeyini ozune qaytarmagi bacardi 1960 ci ilden etibaren ehalinin sayinda artim basladi ve 1972 ci ilde ehalinin sayi bir milyon nefere catdi SSRI de sayca doqquzuncu metropoliten hesab olunan Minsk metropoliteninde konstruksiya islerine 16 iyun 1977 ci il tarixinde baslandi ve sistem 30 iyun 1984 cu ilde ictimaiyyete teqdim olundu Son deyisiklikler Redakte 1990 ci illerde Kommunizmin enisinden sonra seher deyismeye davam etdi Yenice musteqillik elde eden Belarus dovletinin paytaxti kimi Minsk suretle vacib sehere xas olan butun xususiyyetleri ozunde birlesdirmeye nail oldu Sefirlikler fealiyyete basladi bir cox Sovet inzibati binalari hokumet merkezlerine cevrildi Seher merkezinden bir qeder aralida yeni mikrorayonlar ve yasayis menteqeleri insa olundu Metro xetlerinin sayi artirildi ve yol sebekesi inkisaf etdirildi 8 sentyabr 2007 ci il tarixinde Minsk seheri oz qurulusunun 940 ci il donumunu qeyd etdi Demoqrafiya RedakteEtnik qruplar Redakte Orta esrler erzinde Minsk ehalisinin ekser hissesi Serqi slavyanlardar ibaret olan bir seher idi 1569 cu ilden sonra Polsa Litva birliyinin yaranmasi ile bu eraziye etnik polyaklarin ekseriyyeti inzibatci ruhani muellim ve herbciler ve yehudilerin ekseriyyeti Askenazi yehudileri olmaqla ticaretle mesgul olanlar miqrasiyasi bas verdi Rec Pospolita dovletinin movcud oldugu son esrlerde burada ehalinin cox hissesini polyak dilli etnik qruplar teskil edirdi ki bu da enenevi medeniyyetin assimilyasiyasina sebeb olurdu 1793 cu ilde Polsa Litva dovletinin ikinci defe parcalanmasindan sonra Minsk seheri ve etraf regionlar Rusiya Imperiyasinin terkib hissesine cevrildi Bu hadiseden sonra seher medeniyyetinde ruslarin rolu artmaga basladi XIX esrin sonlarindan etibaren Minsk sakinleri arasinda ruslasdirma prosesi artmaga basladi Rusiya Imperiyasi terefinden 1897 ci ilde heyata kecirilmis siyahiyaalmaya gore Minsk ehalisinin 52 ni yehudiler teskil edirdi ki bu da diger butun etnik qruplari usteleyirdi Diger coxsayli etnik qruplara ise ruslar 25 5 polyaklar 11 4 ve belaruslar 9 daxil idi Bu coxsayli xalqlarla yanasi uzun esrler boyunca Minskde yasayan azsayli Lipka tatarlari cemiyyeti de movcud idi 1880 1930 cu iller araliginda yehudilerin bir hissesi Belarus diasporunun terkib hissesi olaraq ABS a koc etmisdir Birinci ve Ikinci dunya muharibesi seherin demoqrafiyasina ciddi tesir gostermis xususile de Ikinci dunya muharibesi erzinde etnik yehudilerin nasistler terefinden teqibe meruz qalmasi onlarin sayini xeyli azaltmisdir Holokost hadiseleri zamani Minskin yehudi icmasi coxsayli itkilere meruz qalmisdir Evveller seher ehalisinin yarisindan coxunu teskil eden yehudiler muharibeden sonraki on il erzinde Minsk ehalisinin yalniz 10 ni teskil etmisdir Sovet Ittifaqinda hokm suren anti semitizm ve Belarusda milletci herekatlarin bas qaldirmasi yehudilerin ekser hissesinin Israil ve basqa qerb dovletlerine emiqrasiya etmesi ile neticelenmisdir 1999 cu il hesablamalarina gore Minsk ehalisinin 1 i etnik yehudilerden ibaret idi Belaruslar 1959 cu ilde Minsk ehalisinin 63 3 ni teskil etdiyi halda 1979 cu ilde bu reqem artaraq 68 4 e catmisdir Diger etnik qruplara ruslar 22 2 yehudiler ukraynalilar polyaklar ve tatarlar daxil idi 1999 cu il hesablamalarina gore etnik belaruslar seher ehalisinin 79 3 ni teskil edirdi Diger etnik qruplara ruslar 15 7 ukraynalilar 2 4 polyaklar 1 1 ve yehudiler 0 6 daxil olmusdur Sovet Ittifaqinin suqutundan sonra ruslarin ve ukraynalilarin cox hissesi oz olkelerine geri qayitmisdir Diller Redakte Minskde tarix boyunca muxtelif dillerde danisan xalqlar movcud olmusdur Evveller ehalinin cox hissesi ruten dilinde danisirdi 1569 cu ilden sonra polyak dili butun olke erazisinde oldugu kimi Minskde de dovlet dili elan olundu XIX esrde ise seherin Rusiya Imperiyasinin terkibine qatilmasindan sonra rus dili dovlet dili elan olundu 1890 ci illerden etibaren Belarusda milli dircelis herekatinin bas vermesi neticesinde belarus dilinden istifade edenlerin sayi xususile artmaga basladi Bu artim ozunu daha cox ziyalilarin arasinda buruze verirdi Artiq 1920 ci illerin sonu ve 1930 cu illerin evvellerinde belarus dili Minskde en cox danisilan dile cevrilmisdi 1990 ci illerin evvellerinde musteqil Belarus dovletinin yaranmasi ve milli dircelis herekatinin bas vermesi neticesinde olkede belarusca danisanlarin sayinda artim qeyde alindi Hazirda Minskde xususile de genc nesil arasinda en cox danisilan xarici dil ingilis dili hesab olunur 9 Din Redakte Xristianlarin ekseriyyeti Rus Pravoslav Kilsesinin Belarusdaki yepiskoplugu hesab olunan Belarus Pravoslav Kilsesine mexsusdur Katolikler seher ehalisinin teqriben 20 ni teskil edir 10 Hazirda Minskde muxtelif mezheblere mexsus 30 a yaxin kilse movcuddur 10 11 Qardas seherleri RedakteMinsk asagidaki seherlerle qardaslasmis seher elaqelerine sahibdir 12 Nottingem Boyuk Britaniya 13 Senday Yaponiya Banqalor Hindistan Lyon Fransa 14 Belo Horizonte Braziliya 15 Cancun Cin Lodz Polsa 16 Bonn Almaniya 17 Eyndhoven Niderland Dusenbe Tacikistan 18 Kisinyov Moldova 19 Havana Kuba Tehran Iran Ebu Dabi Birlesmis Ereb Emirlikleri Ankara Turkiye 20 Biskek Qirgizistan Hosimin Vyetnam 21 Novosibirsk Rusiya Nijni Novqorod Rusiya Sencjen Cin Islamabad Pakistan Tbilisi GurcustanHemcinin bax RedakteBelarus Belarus seherleri Qehreman seherIstinadlar Redakte Lukashenka appoints new head of Minsk City Executive Committee ingilis 24 noyabr 2018 2018 11 24 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 11 24 Gosudarstvennyj komitet po imushestvu Respubliki Belarus GUP Nacionalnoe kadastrovoe agentstvo sm fajl Tablica kadastrovyh stoimostej zemel ocenochnyh zon g Minsk xlsx Chislennost naseleniya po oblastyam i g Minsku 2017 09 02 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 01 12 K VOPROSU O VYDELENII GRANIC MINSKOJ AGLOMERACII Ozem G Z Zaprudskij I I V lЂto 6563 1055 6579 1071 Ipatiyivskij litopis Litopys org ua Istifade tarixi 5 May 2009 The Celebration of the 940th anniversary of Minsk will start with ringing of bells Minsk City Executive Committee Minsk gov by 15 June 2008 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 5 May 2009 Istoriya evreev g Minska 1500 2002 History Belarusian Tour operator 29 October 2013 Istifade tarixi 29 October 2013 Ostlund Anders 13 iyul 2013 LANGUAGES 3 noyabr 2013 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 27 fevral 2018 1 2 local life com minsk gov by PDF 2017 09 08 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 02 27 Twin towns of Minsk Minsk City Executive Committee Istifade tarixi 21 July 2013 European networks and city partnerships Nottingham City Council 22 June 2012 25 June 2012 tarixinde arxivlesdirilib Partner Cities of Lyon and Greater Lyon 2008 Mairie de Lyon 19 July 2009 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 17 July 2009 Mayor s International Council Sister Cities Program Belo Horizonte Minas Gerais 23 December 2007 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 18 August 2008 Miasta partnerskie Urzad Miasta Lodzi via WaybackMachine com City of Lodz Polish 24 June 2013 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 21 July 2013 City Twinnings and Project Partnerships Bonn de 23 June 2008 10 April 2013 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 13 August 2010 Regions Dushanbe amp Surroundings Official Website of the Tourism Authority of Tajikistan Committee of Youth Affairs Sports and Tourism 22 November 2012 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 10 May 2013 Orase infrăţite Twin cities of Minsk via WaybackMachine com Romanian Primăria Municipiului Chisinău 3 September 2012 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 21 July 2013 Kardes Kentleri Listesi ve 5 Mayis Avrupa Gunu Kutlamasi via WaybackMachine com Turkish Ankara Buyuksehir Belediyesi Tum Haklari Saklidir 14 January 2009 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 21 July 2013 CAC ĐỊA PHƯƠNG NƯỚC NGOAI ĐA THIẾT LẬP QUAN HỆ HỮU NGHỊ HỢP TAC VỚI TPHCM www mofahcm gov vn 9 October 2010 Istifade tarixi 8 January 2011 Xarici kecidler Redakte Vikianbarda Minsk ile elaqeli mediafayllar var Minsk Turisticheskij portal Arxivlesdirilib 2013 09 27 at the Wayback Machine Gorispolkom Minska Gorod geroj Minsk Foto Minska Arxivlesdirilib 2017 10 06 at the Wayback MachineMenbe https az wikipedia org w index php title Minsk amp oldid 6021376, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.