Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Osmanlı imperiyası XIV əsrin əvvəllərində yaradılmışdır. XVI əsrdən etibarən isə aparılmış olan bir sıra müharibələrdən sonra Şimali Afrika sahilləri boyunca ərazilər əldə etməyə başlamışdır.
Misir
Misir çərkəzlər və qıpçaqlar tərəfindən idarə edilən və eyni zamanda da Suriya, Fələstin, Livan və İordaniyanı idarə edən Məmlük sultanlığının hakimiyyəti altında idi. II Məhəmməd (Fateh) Anadolunun böyük hissəsini Osmanlı hakimiyyəti altında birləşdirdikdən sonra bu iki imperiya türkmən mənşəli iki Məmlük vassalının onların aralarında bir tampon zona olması formasında qonşu olmuşdurlar. Osmanlı-Səfəvi müharibələri zamanı Məmlüklər (yaxud onların vassalları) Səfəvilərə dəstək verirlər. I Səlimin 1516–18-ci illər arasındakı Misirə uzun yürüşü zamanı məmlüklər üç dəfələrlə məğlubiyyətə düçar olmuşdurlar; Mərcidabık, Xan Yunis və Ridaniyə. (Birinci və üçüncü müharibələrə şəxsən Səlimin özü, ikinci müharibəyə isə Xədim Sənan Paşa rəhbərlik etmişdir). Xədim Sənan Paşanın öldürüldüyü üçüncü müharibə Məmlüklərə vurulan sonuncu zərbə olmuşdur. Qahirədə baş verən toqquşmalardan sonra isə Məmlük sultanı II Tumanbəy həbs olunaraq edam edilmiş və Səlim bütün Məmlük ərazilərini Osmanlı imperiyasına birləşdirərək cəmisi iki il kimi qısa bir müddət ərzində dövlətinin ərazisini ikiqat genişləndirmişdir.
Əlcəzair
Türk pirat və admiral Xeyrəddin Barbarossa 1516-cı ildə V Karldan Əlcəzair şəhərini alır. Xeyrəddin və qardaşları əvvəlcə müstəqil olsalar da, qardaşlarının ölümündən sonra Barbaros himayə üçün Səlimə müraciət edir. 1532-ci ildə I Süleymanın dövründə Xeyrəddin Osmanlı donanmasının kapitanı təyin edilir və Əlcəzair Osmanlı mülkü olur. Nəhayət, Osmanlılar ölkənin daxili hissələrinə də nəzarət etməyə başlayırlar. 1552-ci ildə isə Osmanlı admiralı olan Saleh Rəis Böyük səhra boyunca hərəkət edərək Tuqqurtu ələ keçirdir.
Tunis
XVI əsrin ilk illərində Tunis Bərbər mənşəli Hafsi sülaləsi tərəfindən idarə olunurdu. Tunisin eyniadlı və ən əhəmiyyətli şəhəri olan Tunis şəhəri isə 1534-cü ildə Osmanlı imperiyası üçün Xeyrəddin Barbarossa tərəfindən ələ keçirilmiş olsa da, növbəti il, V Karlın dövründə, Müqəddəs Roma imperiyasının donanması şəhəri türklərdən geri alır. 1560-cı ildə isə Piyalə paşanın rəhbərliyi altında olan Osmanlı donanması Cərbə döyüşündə Müqəddəs Roma imperiyasının böyük bir donanmasını məğlubiyyətə düçar edir. Bu müharibədən sonra Qılınc Əli Rəisin komandanlığı altında olan Osmanlı qüvvələri 1569-cu ildə şəhəri ikinci dəfə II Səlimin dövründə tuturlar. İki il sonra isə şəhər ikinci dəfə Müqəddəs Roma imperiyasının nəzarəti altına keçir. Nəhayət, 1574-cü ildə Admiral Sənan Paşanın komandanlığı altında olan Osmanlı donanması üçüncü dəfə şəhəri tutur.
Liviya
Hospitalyer cəngavərləri 1522-ci ildə Rodos adasını tərk etdikdən sonra onlardan bəziləri Liviyanın ən əhəmiyyətli şəhəri olan Tripolidə məskunlaşırlar. 1551-ci ildə isə Osmanlı admiralı olan Turqut Rəis Sənan Paşanın dəstəyi ilə şəhəri ələ keçirdir. Nəhayət, Benqazi və daxili region olan, Fizzan da ilhaq edilir. 1711–1835-ci illər arasında Liviya Qaramanlı sülaləsinin muxtar vilayətinə çevrilir. 1835-ci ildən sonra isə II Mahmud burada Osmanlı nəzarətini yenidən bərpa edir.
Afrika buynuzu
1538-ci ildə I Süleyman Hind okeanına bir donanma göndərir. (Hindistana dəniz ekspedisiyaları). Ekspedisiyalar təxminən 30 il müddətində davam etmişdir. Vitse-admiral Özdəmir Paşa 1567-ci ildə II Səlimin dövründə, Qırmızı dənizin qərb sahillərini (təxmini olaraq Sudan və Eritreyanın sahilyanı ərazilərinə müvafiq gəlir) ələ keçirir. 1585-ci ildə isə III Muradın dövründə Osmanlı dəniz qulduru olan Əmir Əli (Miral bəy adı ilə də tanınmışdır) Moqadişo şəhərini Portuqaliya donanmasının əlindən alsa da, şəhər Osmanlı nəzarətində cəmi dörd il qalmışdır.
Mərakeş
Osmanlılar müntəzəm olaraq Mərakeşin daxili məsələlərinə müdaxilə edirdilər. 1554 və 1576-cı illərdə isə öz tabelikləri altında olan şəxsləri Mərakeş taxtında saxlamaq üçün Mərakeşi işğal edirlər. Onlar 1578-ci ildə baş vermiş olan Vadisseyl döyüşü zamanı Mərakeş qüvvələri ilə birlikdə Portuqaliya qüvvələrinə qarşı fəal mübarizə aparmışdırlar. Lord Kinrossa görə, Mərakeş Osmanlının təsiri altına düşür. 1585-ci ildə Osmanlı admiralı olan Murad Rəis Qərbi Afrika sahillərində yerləşən Kanar adalarındakı Lansarote adasını işğal edir. O, tezliklə geri çəkilmək məcburiyətində qalsa da, bu işğal, Atlantik okeanında yeganə Osmanlı işğalı olaraq diqqətəlayiq bir haldır.
Napoleonun Misir ekspedisiyası
Fransız generalı olan Napoleon Bonapart 1798-ci ildə Misiri işğal etmişdir. Osmanlı ordusunun əsas qüvvələri o dövrdə Avropa cəbhəsində gedən döyüşlərlə məşğul olduğu üçün bu ərazinin yeganə müdafiəçiləri Piramidalar döyüşündə məğlub olmuş olan yerli qüvvələr idi. Ancaq Napoleonun donanması İngilis donanması tərəfindən məğlubiyyətə düçar edildiyi üçün o, çox da irəliyə gedə bilməmişdir. 1799-cu ildə geriyə qayıtmış və 1801-ci ildə baş vermiş olan İsgəndəriyyə döyüşündən sonra Fransız ordusu Misiri boşaltmışdır.
Torpaqların itirilməsi
Osmanlı imperiyası 1830-cu illərdə baş vermiş olan Kavalalı Mehmed Əli Paşanın üsyanı zamanı Misir və cənubdakı torpaqlara birbaşa nəzarətini itirmişdir. Bu dövrdə Misir hələ də Osmanlı vassalı hesab edilsə də, Osmanlı imperiyası 1880-ci illərdə nəzarəti tamamilə Britaniya imperiyasının xeyrinə itirmişdir. XIX əsrdə Misirin qərbindəki ölkələrdə də Osmanlı nəzarəti zəifləməyə başlayır. 1830-cu ildə Əlcəzair, 1881-ci ildə isə Tunis Fransanın nəzarəti altına keçir.1911-ci ildəki İtaliya-Osmanlı müharibəsi nəticəsində isə Liviya İtaliyanın nəzarəti altına keçir.
İstinadlar
- Agaston-Masters, p.512
- Jorga Vol 2, p.284–286
- Kinross, p.212
- Kinross, p. 214–216
- Kinross, 271
- Jorga, Vol 3, p. 142
- Shaw, p.106
- Yücel-Sevim, p.295
- Kinross, p.241
- Shaw p.180
- Agaston-Masters p.205
- Agoston-Masters, p. 36
- Agoston-Masters p.574
- Agoston-Masters, p.572
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Osmanli imperiyasi XIV esrin evvellerinde yaradilmisdir XVI esrden etibaren ise aparilmis olan bir sira muharibelerden sonra Simali Afrika sahilleri boyunca eraziler elde etmeye baslamisdir I SelimI SuleymanXeyreddin BarbarosMisirMisir cerkezler ve qipcaqlar terefinden idare edilen ve eyni zamanda da Suriya Felestin Livan ve Iordaniyani idare eden Memluk sultanliginin hakimiyyeti altinda idi II Mehemmed Fateh Anadolunun boyuk hissesini Osmanli hakimiyyeti altinda birlesdirdikden sonra bu iki imperiya turkmen menseli iki Memluk vassalinin onlarin aralarinda bir tampon zona olmasi formasinda qonsu olmusdurlar Osmanli Sefevi muharibeleri zamani Memlukler yaxud onlarin vassallari Sefevilere destek verirler I Selimin 1516 18 ci iller arasindaki Misire uzun yurusu zamani memlukler uc defelerle meglubiyyete ducar olmusdurlar Mercidabik Xan Yunis ve Ridaniye Birinci ve ucuncu muharibelere sexsen Selimin ozu ikinci muharibeye ise Xedim Senan Pasa rehberlik etmisdir Xedim Senan Pasanin oldurulduyu ucuncu muharibe Memluklere vurulan sonuncu zerbe olmusdur Qahirede bas veren toqqusmalardan sonra ise Memluk sultani II Tumanbey hebs olunaraq edam edilmis ve Selim butun Memluk erazilerini Osmanli imperiyasina birlesdirerek cemisi iki il kimi qisa bir muddet erzinde dovletinin erazisini ikiqat genislendirmisdir ElcezairTurk pirat ve admiral Xeyreddin Barbarossa 1516 ci ilde V Karldan Elcezair seherini alir Xeyreddin ve qardaslari evvelce musteqil olsalar da qardaslarinin olumunden sonra Barbaros himaye ucun Selime muraciet edir 1532 ci ilde I Suleymanin dovrunde Xeyreddin Osmanli donanmasinin kapitani teyin edilir ve Elcezair Osmanli mulku olur Nehayet Osmanlilar olkenin daxili hisselerine de nezaret etmeye baslayirlar 1552 ci ilde ise Osmanli admirali olan Saleh Reis Boyuk sehra boyunca hereket ederek Tuqqurtu ele kecirdir TunisXVI esrin ilk illerinde Tunis Berber menseli Hafsi sulalesi terefinden idare olunurdu Tunisin eyniadli ve en ehemiyyetli seheri olan Tunis seheri ise 1534 cu ilde Osmanli imperiyasi ucun Xeyreddin Barbarossa terefinden ele kecirilmis olsa da novbeti il V Karlin dovrunde Muqeddes Roma imperiyasinin donanmasi seheri turklerden geri alir 1560 ci ilde ise Piyale pasanin rehberliyi altinda olan Osmanli donanmasi Cerbe doyusunde Muqeddes Roma imperiyasinin boyuk bir donanmasini meglubiyyete ducar edir Bu muharibeden sonra Qilinc Eli Reisin komandanligi altinda olan Osmanli quvveleri 1569 cu ilde seheri ikinci defe II Selimin dovrunde tuturlar Iki il sonra ise seher ikinci defe Muqeddes Roma imperiyasinin nezareti altina kecir Nehayet 1574 cu ilde Admiral Senan Pasanin komandanligi altinda olan Osmanli donanmasi ucuncu defe seheri tutur LiviyaHospitalyer cengaverleri 1522 ci ilde Rodos adasini terk etdikden sonra onlardan bezileri Liviyanin en ehemiyyetli seheri olan Tripolide meskunlasirlar 1551 ci ilde ise Osmanli admirali olan Turqut Reis Senan Pasanin desteyi ile seheri ele kecirdir Nehayet Benqazi ve daxili region olan Fizzan da ilhaq edilir 1711 1835 ci iller arasinda Liviya Qaramanli sulalesinin muxtar vilayetine cevrilir 1835 ci ilden sonra ise II Mahmud burada Osmanli nezaretini yeniden berpa edir Afrika buynuzu1538 ci ilde I Suleyman Hind okeanina bir donanma gonderir Hindistana deniz ekspedisiyalari Ekspedisiyalar texminen 30 il muddetinde davam etmisdir Vitse admiral Ozdemir Pasa 1567 ci ilde II Selimin dovrunde Qirmizi denizin qerb sahillerini texmini olaraq Sudan ve Eritreyanin sahilyani erazilerine muvafiq gelir ele kecirir 1585 ci ilde ise III Muradin dovrunde Osmanli deniz qulduru olan Emir Eli Miral bey adi ile de taninmisdir Moqadiso seherini Portuqaliya donanmasinin elinden alsa da seher Osmanli nezaretinde cemi dord il qalmisdir MerakesOsmanlilar muntezem olaraq Merakesin daxili meselelerine mudaxile edirdiler 1554 ve 1576 ci illerde ise oz tabelikleri altinda olan sexsleri Merakes taxtinda saxlamaq ucun Merakesi isgal edirler Onlar 1578 ci ilde bas vermis olan Vadisseyl doyusu zamani Merakes quvveleri ile birlikde Portuqaliya quvvelerine qarsi feal mubarize aparmisdirlar Lord Kinrossa gore Merakes Osmanlinin tesiri altina dusur 1585 ci ilde Osmanli admirali olan Murad Reis Qerbi Afrika sahillerinde yerlesen Kanar adalarindaki Lansarote adasini isgal edir O tezlikle geri cekilmek mecburiyetinde qalsa da bu isgal Atlantik okeaninda yegane Osmanli isgali olaraq diqqetelayiq bir haldir Napoleonun Misir ekspedisiyasiFransiz generali olan Napoleon Bonapart 1798 ci ilde Misiri isgal etmisdir Osmanli ordusunun esas quvveleri o dovrde Avropa cebhesinde geden doyuslerle mesgul oldugu ucun bu erazinin yegane mudafiecileri Piramidalar doyusunde meglub olmus olan yerli quvveler idi Ancaq Napoleonun donanmasi Ingilis donanmasi terefinden meglubiyyete ducar edildiyi ucun o cox da ireliye gede bilmemisdir 1799 cu ilde geriye qayitmis ve 1801 ci ilde bas vermis olan Isgenderiyye doyusunden sonra Fransiz ordusu Misiri bosaltmisdir Torpaqlarin itirilmesiOsmanli imperiyasi 1830 cu illerde bas vermis olan Kavalali Mehmed Eli Pasanin usyani zamani Misir ve cenubdaki torpaqlara birbasa nezaretini itirmisdir Bu dovrde Misir hele de Osmanli vassali hesab edilse de Osmanli imperiyasi 1880 ci illerde nezareti tamamile Britaniya imperiyasinin xeyrine itirmisdir XIX esrde Misirin qerbindeki olkelerde de Osmanli nezareti zeiflemeye baslayir 1830 cu ilde Elcezair 1881 ci ilde ise Tunis Fransanin nezareti altina kecir 1911 ci ildeki Italiya Osmanli muharibesi neticesinde ise Liviya Italiyanin nezareti altina kecir IstinadlarAgaston Masters p 512 Jorga Vol 2 p 284 286 Kinross p 212 Kinross p 214 216 Kinross 271 Jorga Vol 3 p 142 Shaw p 106 Yucel Sevim p 295 Kinross p 241 Shaw p 180 Agaston Masters p 205 Agoston Masters p 36 Agoston Masters p 574 Agoston Masters p 572