Donanma — mülki və hərbi məqsədlər üçün, çoxlu müxtəlif üzən (Dəniz donanması) və uçan (Hava donanması) obyektdən təşkil olunaraq, suda (dənizdə və ya çayda) yaxud havada istifadə olunmaq üçün nəzərdə tutulur.
Tarixçə
Şirvanşah I Axsitan Bakı limanında, Oqtay Sadıxzadənin rəsm əsəri (Azərbaycan Tarix Muzeyi)
Azərbaycan donanma tarixi çox qədim çağlara gedib çıxır. Buna sübut olaraq Qobustandakı qayaüstü rəsmləri göstərmək olar. Orta Çağlarda Azərbaycanda feodal xanlıqlarının yaranması, eləcə də IX–X əsrlərdə vikinqlərin və rusların dəniz tərəfdən hücumları ilə gəmi tikintisi yeni inkişaf qazanır. Özəlliklə Şirvanşahlar dövlətinin güclənməsi ilə Bakının önəmi bir liman şəhəri kimi artır. 1175-ci ildə I Axsitan Bakı yaxınlığında 73 rəqib gəmisini qıraraq rus donanmasını məğlub edir. Bu fakt XII əsrdə Şirvan donanmasının yüksək keyfiyyətindən xəbər verir. 1172-ci ildəki Şamaxı zəlzələsindən sonra paytaxtın köçürülməsi Bakının önəmin daha da artırır. Saray şairi Xaqani Şirvaninin yazdığına görə, Bakı böyük limana və Xəzərdə uluslararası ticarətin mərkəzinə çevrilir. Şirvanşah III Fəribürzun vaxtında Bakı adaların birində hərbi baza kimi istifadə edilən Səbayıl qalası tikilir.
Orta Çağ səyyahlarının qeydlərindən Şirvan gəmilərinin görünüşü haqqda əldə etmək olur: "görkəmcə qaleraya oxşayırlar, amma ölçüləri tartanınkı kimidir". Beləliklə, Şirvan gəmisi uzunburun, hündürdallı, əyik dirəkləri və qıyqacı yelkənləri olan iki dorlu, qaleraya oxşayan və tartana ölçülü, 30 tonnadək yükü qaldıra biləcək gəmi olmalı idi..
XV əsrdə dəniz tərəfdən güclü rəqibin olmaması Şirvan donanmasının az qala yox olmasına gətirib çıxraır. Venesiyalı elçi Ambrocio Kontarini (XV əsr), habelə Oruc bəy Bayat, Pyetro della Valle, Yan Streys qeyd edirdilər ki, Xəzər gəmiləri Avropanınkılərdən geri qalırdı, çünki köhnə idi. XV əsrin ortalarından etibarən Bakının beynəlxalq ticarətdə aparıcı rol oynadığı və Osmanlı imperiyasının, Ağqoyunlu və Səfəvi dövlətlərinin yaranması ilə bağlı bölgənin hərbi-strateji durumu dəyişir. Başqa ölkələrə əsasən ipək, duz, neft, zəfəran ixrac olunur. Bakı nefti Manqışlaq yolu ilə Orta Asiyaya və Həştərxan vasitəsiylə Avropaya daşınırdı. Böyük fəthlər yolunda olan Osmanlı imperiyası Şərqlə Qərbi birləşdirən Aralıq dənizinin mühim limanlarını ələ keçirərək Xəzər dənizdə möhkəmlənmək istəyirdi. Bu, ona Orta Asiyadakı sünnü dövlətlərlə birləşib şiə Səfəvilərə qarşı çıxmağa və Asiya-Avropa ticarətini tam nəzarətə almağa imkan verə bilərdi. Osmanlı-Səfəvi savaşları məhz bunu hədəfləmişdi. 1578–1590-cı illərdə Osmanlı türkləri Xəzərin qərbi sahilini və Bakını ələ keçirirlər, burada öz donanmalarını qurmaq istəyirdilər.
Digər önəmli geosiyasi amil Rusiyanın Kazan (1552) və Həştərxan (1556) xanlıqlarını işğal edib Xəzər dənizinə çıxış qazanması idi. Bu dönəmdə Volqa-Xəzər su yolu Rusiyanın tam nəzarəti altında idi, bu da osmanlıları narahat etməyə bilməzdi.
Azərbaycan Dövlət Dəniz Akademiyası 2014-02-19 at the Wayback Machine
September 04, 2021
donanma, mülki, hərbi, məqsədlər, üçün, çoxlu, müxtəlif, üzən, dəniz, donanması, uçan, hava, donanması, obyektdən, təşkil, olunaraq, suda, dənizdə, çayda, yaxud, havada, istifadə, olunmaq, üçün, nəzərdə, tutulur, mündəricat, tarixçə, istinadlar, həmçinin, xari. Donanma mulki ve herbi meqsedler ucun coxlu muxtelif uzen Deniz donanmasi ve ucan Hava donanmasi obyektden teskil olunaraq suda denizde ve ya cayda yaxud havada istifade olunmaq ucun nezerde tutulur Mundericat 1 Tarixce 2 Istinadlar 3 Hemcinin bax 4 Xarici kecidlerTarixce Redakte Sirvansah I Axsitan Baki limaninda Oqtay Sadixzadenin resm eseri Azerbaycan Tarix Muzeyi Azerbaycan donanma tarixi cox qedim caglara gedib cixir Buna subut olaraq Qobustandaki qayaustu resmleri gostermek olar 1 Orta Caglarda Azerbaycanda feodal xanliqlarinin yaranmasi elece de IX X esrlerde vikinqlerin ve ruslarin deniz terefden hucumlari ile gemi tikintisi yeni inkisaf qazanir Ozellikle Sirvansahlar dovletinin guclenmesi ile Bakinin onemi bir liman seheri kimi artir 1175 ci ilde I Axsitan Baki yaxinliginda 73 reqib gemisini qiraraq rus donanmasini meglub edir Bu fakt XII esrde Sirvan donanmasinin yuksek keyfiyyetinden xeber verir 1172 ci ildeki Samaxi zelzelesinden sonra paytaxtin kocurulmesi Bakinin onemin daha da artirir Saray sairi Xaqani Sirvaninin yazdigina gore Baki boyuk limana ve Xezerde uluslararasi ticaretin merkezine cevrilir Sirvansah III Feriburzun vaxtinda Baki adalarin birinde herbi baza kimi istifade edilen Sebayil qalasi tikilir 2 Orta Cag seyyahlarinin qeydlerinden Sirvan gemilerinin gorunusu haqqda elde etmek olur gorkemce qaleraya oxsayirlar amma olculeri tartaninki kimidir Belelikle Sirvan gemisi uzunburun hundurdalli eyik direkleri ve qiyqaci yelkenleri olan iki dorlu qaleraya oxsayan ve tartana olculu 30 tonnadek yuku qaldira bilecek gemi olmali idi 3 XV esrde deniz terefden guclu reqibin olmamasi Sirvan donanmasinin az qala yox olmasina getirib cixrair Venesiyali elci Ambrocio Kontarini XV esr habele Oruc bey Bayat Pyetro della Valle Yan Streys qeyd edirdiler ki Xezer gemileri Avropaninkilerden geri qalirdi cunki kohne idi XV esrin ortalarindan etibaren Bakinin beynelxalq ticaretde aparici rol oynadigi ve Osmanli imperiyasinin Agqoyunlu ve Sefevi dovletlerinin yaranmasi ile bagli bolgenin herbi strateji durumu deyisir Basqa olkelere esasen ipek duz neft zeferan ixrac olunur Baki nefti Manqislaq yolu ile Orta Asiyaya ve Hesterxan vasitesiyle Avropaya dasinirdi Boyuk fethler yolunda olan Osmanli imperiyasi Serqle Qerbi birlesdiren Araliq denizinin muhim limanlarini ele kecirerek Xezer denizde mohkemlenmek isteyirdi Bu ona Orta Asiyadaki sunnu dovletlerle birlesib sie Sefevilere qarsi cixmaga ve Asiya Avropa ticaretini tam nezarete almaga imkan vere bilerdi Osmanli Sefevi savaslari mehz bunu hedeflemisdi 1578 1590 ci illerde Osmanli turkleri Xezerin qerbi sahilini ve Bakini ele kecirirler burada oz donanmalarini qurmaq isteyirdiler Diger onemli geosiyasi amil Rusiyanin Kazan 1552 ve Hesterxan 1556 xanliqlarini isgal edib Xezer denizine cixis qazanmasi idi Bu donemde Volqa Xezer su yolu Rusiyanin tam nezareti altinda idi bu da osmanlilari narahat etmeye bilmezdi Istinadlar Redakte Thor Heyerdahl Scandinavian Ancestry Tracing Roots to Azerbaijan Azerbaijan International jurnali Nurulla Aliev doktor ist nauk kapitan 1 ranga Azerbajdzhan i voenno morskie sobytiya na Kaspii v srednie veka Zhurnal IRS 1 61 2013 Nurulla Aliev doktor ist nauk kapitan 1 ranga Voennye suda na Kaspii v srednie veka Zhurnal IRS 3 63 2013 Hemcinin bax RedakteAzerbaycan Herbi Deniz Quvveleri Herbi Donanma Gunu Sefevi herbi donanmasiXarici kecidler RedakteAzerbaycan Dovlet Deniz Akademiyasi Arxivlesdirilib 2014 02 19 at the Wayback MachineMenbe https az wikipedia org w index php title Donanma amp oldid 6098865, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
