Foqarma, Teqarma, Toqrom və ya Tarqamos — "Yaradılış kitabı"nda Nuhun oğlu Yafətin nəslindən gələn şəxs.
Foqarma | |
---|---|
![]() | |
Uşaqları |

Xəzər türkləri və yəhudilərə görə
Xəzərlərin hökmdarı Cosef öz məktubunda Foqarma nəsil xəttindən olduqları üçün, Yafətin nəslindən gəldiklərini qeyd edir və Foqarmanın 10 oğlunun adını çəkirdi:
- Aqyor (Orxon uyğurları?)
- Tiros (Yazı xətası ola bilər: Twrq, bəlkə də türk?)
- Ouvar (avarlar)
- Uqin (və ya Uquz, mümkündür ki, oğuz türkləri nəzərdə tutulur)
- Bisal (peçeneqlər?)
- Tarna (Bax: avarlardan türklərin yanına qaçan Tarniax xalqı)
- Xazar (xəzərlər)
- Zanor (və ya Canur) (Bax: avarlardan türklərin yanına qaçan Zabender xalqı)
- Balnod (Yazı xətası ola bilər: bulqar, ola bilsin bulqar türklərini bildirir)
- Savir (sabirlər).
Yəhudi anonim əsəri olan "İosippon"da Foqarmanın 10 oğlu belə qeyd edilir:
- Kwzar (כוזר) (xəzərlər)
- Pyṣynq (פיצינק) (peçeneqlər)
- ˀln (אלן) (alanlar)
- Bwlgr (בולגר) (bulqarlar)
- Knbynˀ (כנבינא) (Kanbina?)
- Ṭwrq (טורק) (ehtimal ki göytürklər)
- Bwz (בוז) (quz (oğuz) üçün nəzərdə tutulmuş כוז **Kwz for Ghuzz ola bilər)
- Zkwk (זכוך) (Zaxux? və ya זיכוס **Zykws = Zixus, zixlər?) (və ya avarlardan türklərin yanına qaçan Zabender xalqı)
- ˀwngr (אוגר) (Unqar; macarlar və ya oğurlar/onoğurlar)
- Tolmaṣ (תולמץ) (Bax: peçeneq tayfası Βορο-ταλμάτ < *Boru-Tolmaç, Bizans hökmdarı VII Konstantin tərəfindən qeyd edilir).
XI əsrdə Yəmən yəhudisi tərəfindən "İosippon" ərəb dilinə tərcümə edilmişdir: Burada Foqarmanın tayfaları belə qeyd edilmişdir:
- əl-Xəzər (xəzərlər)
- əl-Bacanaq (peçeneqlər)
- əl-As-Alan (alanlar)
- əl-Bulqar (bulqarlar)
- […]
- […]
- […]
- Xyabars (kəbərlər? və ya sabirlər?)
- Uncar (macarlar və ya oğurlar/onoğurlar)
- Talmis (Bax: peçeneq tayfası Βορο-ταλμάτ < *Boru-Tolmaç, Bizans hökmdarı VII Konstantin tərəfindən qeyd edilir).
"İeremiil salnamələri"ndə üç övlad belə qeyd edilir:
- Abihud
- Şafaṭ
- Yaftir.
"İeremiil salnamələri"ndə 10 ailə belə qeyd edilir:
- Cuzar (xəzərlər)
- Pasinaq (peçeneqlər)
- Alan (alanlar)
- Bulqar (bulqarlar)
- Kanbinah
- Turq (ehtimal ki göytürklər)
- Buz (Yazı xətası ola bilər: **Kwz, oğuz türklərini bildirir)
- Zaxux (Yazı xətası ola bilər: **Zykws, zixləri bildirir?) (və ya avarlardan türklərin yanına qaçan Zabender xalqı)
- Uqar (macarlar və ya oğurlar/onoğurlar)
- Tulmes (Bax: peçeneq tayfası Βορο-ταλμάτ < *Boru-Tolmaç, Bizans hökmdarı VII Konstantin tərəfindən qeyd edilir).
Yaşer kitabında isə belə qeyd edilir:
- Buzar (Yazı xətası ola bilər: Kuzar, xəzərləri bildirir)
- Parzunac (peçeneqlər)
- Elicanum (alanlar?)
- Balqar (bulqarlar)
- Raqbib
- Tarki (ehtimal ki göytürklər)
- Bid (Yazı xətası ola bilər: **Kuz, oğuz türklərini bildirir)
- Zəbuc (Yazı xətası ola bilər: **Zykws, zixləri bildirir?) (və ya avarlardan türklərin yanına qaçan Zabender xalqı)
- Onqal (macarlar və ya oğurlar/onoğurlar)
- Tilmaz (Bax: peçeneq tayfası Βορο-ταλμάτ < *Boru-Tolmaç, Bizans hökmdarı VII Konstantin tərəfindən qeyd edilir).
XVIII əsrdə fransız alimi Antuan Kalme (1672–1757) Foqarmanın Skifiya və Türküstandan olduğunu yazırdı.
Gürcü və ermənilərə görə
"Kartlis tsxovreba"ya və "Ermənistan tarixi"nə görə, Tarqamos Babildə yaşamış, daha sonra isə "iki dəniz və iki dağ arasındakı torpaqlar" (Qafqaz) ona verilmişdir. O, Ağrıdağında məskunlaşmış və torpaqlarını öz oğulları arasında bölmüşdür:
- Hayk (Հայկ) — Tarqamosun birinci oğlu və erməni mənbələrinə görə ermənilərin əcdadı
- Kartlos (ქართლოსი) — Ağrıdağın şimal-şərqində məskunlaşmışdır, Kartlinin qurucusu və gürcülərin əcdadı
- Bardos — qafqaz albanlarının əcdadı və qədim Bərdə şəhərinin qurucusu
- Movkan (movkanların əcdadı)
- Lekos — Şimali Qafqazdakı leqlərin əcdadı
- Heros — Ağrıdağın şərqində məskunlaşmışdır.
- Kavkas (Kovkases) — inquş və çeçenlərin əcdadı
- Eqros (Egers) — Qara dəniz və Lihi dağları (Qərbi Gürcüstan) arasında məskunlaşmışdır.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Bloomberg, Jon: The Jewish World in the Middle Ages. Ktav Publishing, 2000, p. 108.
- "The letter of Joseph the king, son of Aaron the king, the Turk-may his creator preserve him to the head of the assembly, Hasdai, the son of Isaac, son of Ezra-about 960" Medieval Sourcebook: The Medieval Jewish Kingdom of the Khazars, 740–1259
- Korobkin, N. D. (trans.), 1998, The Kuzari: In Defense of the Despised Faith, Northvale. p. 351. Quoted & cited in Feldman, A. (2018). Ethnicity and statehood in Pontic-Caspian Eurasia (8–13th c.) : contributing to a reassessment. University of Birmingham. Ph. D dissertation.
- Pritsak, O. (1978) "The Khazar Kingdom's Conversion to Judaism", in Harvard Ukrainian Studies II.3 n. 51 on p. 268–269 of 261–281
- Alemany, Agustí (2000). Sources on the Alans: A Critical Compilation. p. 336
- Josippon "Table of Nations" (in Russian) quote: "Тогарма составляют десять родов, от них Козар, Пецинак, Алан, Булгар, Канбина, Турк, Буз, Захук, Уф, Толмац."
- Nissan, Ephraim (2009) "Medieval Hebrew texts and European river names" Onomàstica 5 p. 188–9 of 187–203
- The Chronicles of Jerahmeel at archive.org p. 58
- The Chronicles of Jerahmeel at sacred-texts Ch. XXVII quote: "Togarmah branched into ten families, who are the Cuzar (###), Paṣinaq (###), Alan (###), Bulgar (###), Kanbina (###), Turq (###), Buz (###), Zakhukh (###), Ugar (###), and Tulmeṣ (###)"
- The Chronicles of Jerahmeel at archive.org p. 67
- The Chronicles of Jerahmeel at sacred-texts Ch. XXXI
- The Book of Jasher — M. M. Noah & A. S Gould, New-York, 1840; with reviews for the 2nd edition, publisher and translators prefaces, translation of Hebrew Venice 1825 preface
- Plain text: Cumorah Project: LDS and World Classics (Based on 1840 translation; Includes translator's preface). "Chapter 10: 10v-12v". Quote: "And the children of Tugarma are ten families, and these are their names: Buzar, Parzunac, Balgar, Elicanum, Ragbib, Tarki, Bid, Zebuc, Ongal and Tilmaz"
- The Encyclopedia of Religious Knowledge. (1835) B. B. Edwards and J. Newton Brown. Brattleboro, Vermont, Fessenden & Co., p. 1125.
- "Леонти Мровели. Жизнь картлийских царей". 2013-12-03 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2007-12-19.
- "The Georgian Chronicle, History". Rbedrosian.com. İstifadə tarixi: 2015-07-26.
- "Мовсес Хоренаци, История Армении в трех частях. Книга Первая". Vehi.net. İstifadə tarixi: 2015-07-26.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Foqarma Teqarma Toqrom ve ya Tarqamos Yaradilis kitabi nda Nuhun oglu Yafetin neslinden gelen sexs FoqarmaUsaqlari Hayk Kavkas Bardos LekosYehudilere gore dunya 1854 cu ile aiddir Xezer turkleri ve yehudilere goreXezerlerin hokmdari Cosef oz mektubunda Foqarma nesil xettinden olduqlari ucun Yafetin neslinden geldiklerini qeyd edir ve Foqarmanin 10 oglunun adini cekirdi Aqyor Orxon uygurlari Tiros Yazi xetasi ola biler Twrq belke de turk Ouvar avarlar Uqin ve ya Uquz mumkundur ki oguz turkleri nezerde tutulur Bisal peceneqler Tarna Bax avarlardan turklerin yanina qacan Tarniax xalqi Xazar xezerler Zanor ve ya Canur Bax avarlardan turklerin yanina qacan Zabender xalqi Balnod Yazi xetasi ola biler bulqar ola bilsin bulqar turklerini bildirir Savir sabirler Yehudi anonim eseri olan Iosippon da Foqarmanin 10 oglu bele qeyd edilir Kwzar כוזר xezerler Pyṣynq פיצינק peceneqler ˀln אלן alanlar Bwlgr בולגר bulqarlar Knbynˀ כנבינא Kanbina Ṭwrq טורק ehtimal ki goyturkler Bwz בוז quz oguz ucun nezerde tutulmus כוז Kwz for Ghuzz ola biler Zkwk זכוך Zaxux ve ya זיכוס Zykws Zixus zixler ve ya avarlardan turklerin yanina qacan Zabender xalqi ˀwngr אוגר Unqar macarlar ve ya ogurlar onogurlar Tolmaṣ תולמץ Bax peceneq tayfasi Boro talmat lt Boru Tolmac Bizans hokmdari VII Konstantin terefinden qeyd edilir XI esrde Yemen yehudisi terefinden Iosippon ereb diline tercume edilmisdir Burada Foqarmanin tayfalari bele qeyd edilmisdir el Xezer xezerler el Bacanaq peceneqler el As Alan alanlar el Bulqar bulqarlar Xyabars keberler ve ya sabirler Uncar macarlar ve ya ogurlar onogurlar Talmis Bax peceneq tayfasi Boro talmat lt Boru Tolmac Bizans hokmdari VII Konstantin terefinden qeyd edilir Ieremiil salnameleri nde uc ovlad bele qeyd edilir Abihud Safaṭ Yaftir Ieremiil salnameleri nde 10 aile bele qeyd edilir Cuzar xezerler Pasinaq peceneqler Alan alanlar Bulqar bulqarlar Kanbinah Turq ehtimal ki goyturkler Buz Yazi xetasi ola biler Kwz oguz turklerini bildirir Zaxux Yazi xetasi ola biler Zykws zixleri bildirir ve ya avarlardan turklerin yanina qacan Zabender xalqi Uqar macarlar ve ya ogurlar onogurlar Tulmes Bax peceneq tayfasi Boro talmat lt Boru Tolmac Bizans hokmdari VII Konstantin terefinden qeyd edilir Yaser kitabinda ise bele qeyd edilir Buzar Yazi xetasi ola biler Kuzar xezerleri bildirir Parzunac peceneqler Elicanum alanlar Balqar bulqarlar Raqbib Tarki ehtimal ki goyturkler Bid Yazi xetasi ola biler Kuz oguz turklerini bildirir Zebuc Yazi xetasi ola biler Zykws zixleri bildirir ve ya avarlardan turklerin yanina qacan Zabender xalqi Onqal macarlar ve ya ogurlar onogurlar Tilmaz Bax peceneq tayfasi Boro talmat lt Boru Tolmac Bizans hokmdari VII Konstantin terefinden qeyd edilir XVIII esrde fransiz alimi Antuan Kalme 1672 1757 Foqarmanin Skifiya ve Turkustandan oldugunu yazirdi Gurcu ve ermenilere gore Kartlis tsxovreba ya ve Ermenistan tarixi ne gore Tarqamos Babilde yasamis daha sonra ise iki deniz ve iki dag arasindaki torpaqlar Qafqaz ona verilmisdir O Agridaginda meskunlasmis ve torpaqlarini oz ogullari arasinda bolmusdur Hayk Հայկ Tarqamosun birinci oglu ve ermeni menbelerine gore ermenilerin ecdadi Kartlos ქართლოსი Agridagin simal serqinde meskunlasmisdir Kartlinin qurucusu ve gurculerin ecdadi Bardos qafqaz albanlarinin ecdadi ve qedim Berde seherinin qurucusu Movkan movkanlarin ecdadi Lekos Simali Qafqazdaki leqlerin ecdadi Heros Agridagin serqinde meskunlasmisdir Kavkas Kovkases inqus ve cecenlerin ecdadi Eqros Egers Qara deniz ve Lihi daglari Qerbi Gurcustan arasinda meskunlasmisdir Hemcinin baxTurk Yafetin neslinden gelen turklerin ecdadi IstinadlarBloomberg Jon The Jewish World in the Middle Ages Ktav Publishing 2000 p 108 The letter of Joseph the king son of Aaron the king the Turk may his creator preserve him to the head of the assembly Hasdai the son of Isaac son of Ezra about 960 Medieval Sourcebook The Medieval Jewish Kingdom of the Khazars 740 1259 Korobkin N D trans 1998 The Kuzari In Defense of the Despised Faith Northvale p 351 Quoted amp cited in Feldman A 2018 Ethnicity and statehood in Pontic Caspian Eurasia 8 13th c contributing to a reassessment University of Birmingham Ph D dissertation Pritsak O 1978 The Khazar Kingdom s Conversion to Judaism in Harvard Ukrainian Studies II 3 n 51 on p 268 269 of 261 281 Alemany Agusti 2000 Sources on the Alans A Critical Compilation p 336 Josippon Table of Nations in Russian quote Togarma sostavlyayut desyat rodov ot nih Kozar Pecinak Alan Bulgar Kanbina Turk Buz Zahuk Uf Tolmac Nissan Ephraim 2009 Medieval Hebrew texts and European river names Onomastica 5 p 188 9 of 187 203 The Chronicles of Jerahmeel at archive org p 58 The Chronicles of Jerahmeel at sacred texts Ch XXVII quote Togarmah branched into ten families who are the Cuzar Paṣinaq Alan Bulgar Kanbina Turq Buz Zakhukh Ugar and Tulmeṣ The Chronicles of Jerahmeel at archive org p 67 The Chronicles of Jerahmeel at sacred texts Ch XXXI The Book of Jasher M M Noah amp A S Gould New York 1840 with reviews for the 2nd edition publisher and translators prefaces translation of Hebrew Venice 1825 preface Plain text Cumorah Project LDS and World Classics Based on 1840 translation Includes translator s preface Chapter 10 10v 12v Quote And the children of Tugarma are ten families and these are their names Buzar Parzunac Balgar Elicanum Ragbib Tarki Bid Zebuc Ongal and Tilmaz The Encyclopedia of Religious Knowledge 1835 B B Edwards and J Newton Brown Brattleboro Vermont Fessenden amp Co p 1125 Leonti Mroveli Zhizn kartlijskih carej 2013 12 03 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2007 12 19 The Georgian Chronicle History Rbedrosian com Istifade tarixi 2015 07 26 Movses Horenaci Istoriya Armenii v treh chastyah Kniga Pervaya Vehi net Istifade tarixi 2015 07 26