V Karl və ya İspaniya tarixinə görə I Karl (d. 24 fevral 1500, Gent, Flandriya — ö. 21 sentyabr 1558, Estremadura) – 1506-cı ildə Burqundiya hersoqu, 1516-cı ildə İspaniya kralı və 1519-cu ildə Müqəddəs Roma imperatoru olan siyasi xadim. Vərəsəlik yolu ilə şimali, cənubi və mərkəzi Avropada böyük miqyaslı torpaqları, eyni zamanda Amerika və Asiya qitələrindəki ispan müstəmləkələrini öz hakimiyyəti altında birləşdirdi. Nəticədə səltənəti 4 km2 sahəyə yayıldı və mülkü ilk dəfə olaraq "üzərində günəşin batmadığı imperiya" olaraq adlandırıldı.
Avropanın yarıdan çoxunun miras olaraq bu gənc monarxa qalması isə digər Avropa krallarını təşvişə salmışdı. Bu səbəblə səltənəti boyunca həm daxili, həm də xarici qüvvələrlə mübarizə aparmışdır. Səltənəti boyunca bir çox xırda müharibələrlə yanaşı, 3 böyük miqyaslı müharibə baş tutmuşdur: Fransa ilə baş tutan İtaliya müharibələri, Osmanlı imperiyasının Avropaya gəlişinin qarşısının alınması və dini reformasiya zəminində alman əsilzadələri ilə mübarizə. Əsasən Appennin yarımadasında baş tutan Fransa müharibəsi səltənətinin demək olar ki, böyük bir qismini əhatə etdi.
Osmanlı imperiyası ilə mübarizə isə daha çox Macarıstan torpaqlarında və Aralıq dənizində davam etdi. Türklərin Avropaya irəliləyişi 1529-cu ildə baş tutan və Osmanlı üçün uğursuz hesab edilən Vyana mühasirəsi ilə dayandırıldı. Buna baxmayaraq Karlın adına, Avstriya hersoqu olan kiçik qardaşı Ferdinand uzun illər bu mübarizəni davam etdirdi. Aralıq dənizində qazanılan kiçik qələbələr istisna olmaqla, OsmanlılarAralıq dənizində hakim mövqe tutdular və dəniz quldurluğu ilə İspaniya ticarətini zəiflətdilər. Digər tərəfdən Karl dini reformasiyaya qarşı çıxdı və həm siyasi, həm də dini müxalifləri olan alman əsilzadələri ilə mübarizə apardı. Buna baxmayaraq protestantlığın yayılmasını önləyə bilmədi və 1555-ci ildə Almaniyanı dini olaraq ikiyə ayıran Auqusburq sülhünü imzaladı.
Karl üsyanlarla o qədər maraqlanmasa da, səltənəti dövründə baş verən 3 böyük üsyanın yatırılmasında şəxsən özü iştirak etdi: Kastilyada çıxan Komunero üsyanı (1520–1521), Niderlandda çıxan kəndli üsyanı (1515–1523) və Gentdə çıxan kəndli üsyanı (1539–1540).
Karlın ispan müstəmləkələri səltənətinin yeganə və ən güclü maddi qaynağı idi. Amerika qitəsində Astek və İnk imperiyalarının Kastilya krallığı tərəfindən işğalına, eyni zamanda mərkəzi və cənubi Amerikadakı nüfuzunun artmasına şərait yaratdı. Digər tərəfdən Yeni dünyadan gələn qızıl və gümüş axını da imperiyanın iqtisadi həyatını ayaqda saxlayırdı.
Karl taxtdan çəkiləndə hələ 56 yaşında idi. Buna baxmayaraq 40 ildir davam edən aktiv siyasi həyat onu yormuşdu və bir monastra qapanaraq son günlərini sakitliklə keçirmək istəyirdi. Belə də oldu. Sahib olduğu Müqəddəs Roma imperiyasını kiçik qardaşı Ferdinanda, İspaniya, Hollandiya və ispan müstəmləkələrini isə oğlu Filipə təhvil verərək İspaniyanın Estremadura əyalətindəki Yuste monastrına çəkildi. Ayrılan bu 2 imperiya XVIII əsrə qədər (yəni, ailənin İspaniya qolunun nəsli tükənənə qədər) dost və müttəfiq olaraq qaldı.
Doğumunun ardından yalnız Burqundiyanın varisi ünvanı alan Karl bu səbəblə müəyyən yaş həddinə qədər Gentli Karl olaraq anılmışdır. Yorklu Marqarita və bibisi Avstriyalı Marqarita onun xaç anası oldu. 1501-ci ildə valideynləri Filip və YuannaKastiliyaya geri döndü və onunla digər bacı-qardaşlarını Savoyya hersoqinası olan bibiləri Avstriyalı Marqaritanın himayəsinə verdi. Nənəsi Kastilyalı İzabellanın vəfatının ardından 1504-cü ildə anası Yuanna Kastiliya kraliçası, 1506-cı ildə isə atası kral-konsort elan olundu. Ancaq bir neçə ay sonra atası vəfat etdi və həssas olan anası əqli səhhətini tamamilə itirdi. Babası Araqonlu Ferdinand isə ruhi vəziyyəti pisləşən Yuannanı Tordesillas qəsrində nəzarət altına alaraq krallığın idarəsini yenidən ələ aldı. Ancaq babasının fransız əsilli German de Foksla baş tutan ikinci evliliyi ölkədəki nüfuzunu azaltmışdı. Bu səbəblə atasının vəfatı və ardından anasının həbs edilməsinin ardından Karl Asturiya şahzadəsi (İspaniya taxtının varisi) ünvanı alaraq Burqundiya hersoqu elan edildi.
Taxt varisliyi
Karl ilk öncə 1506-cı ildə atasının vəfatının ardından II Karl adıyla Burqundiya hersoqu elan edildi. Burqundiya hersoqluğu indiki Belçika, Hollandiya və Lüksemburq ərazilərini əhatə edirdi. Uşaqlıq və yeniyetməlik illərində ona müəllimlik edən bir çox din xadimlərinin və yaşadığı saray mühitinin təsiriylə Karl xristian dini birliyi inancını mənimsəmişdi. Onun Burqundiya hakimliyi dönəmində bölgə həm iqtisadi, həm də mədəni cəhətdən olduqca zəngin idi. Üstəlik Karl da doğulub böyüdüyü bu bölgəyə çox sadiq idi və ömrünün böyük bir qismini Brüsseldə keçirmişdi.
İspaniya taxtı üzərindəki taxt iddiası isə daha böyük idi. Belə ki, o dönəm üçün İspaniya krallığı Araqon və Kastiliya taxt-tacı, eləcə də Siciliya krallığı və Kastiliyanın Yeni dünyadakı mülklərini əhatə edirdi. Anası Yuanna həbs tutulduğu müddət ərzində babası Ferdinand kraliçanın naibi olaraq bu mülkləri idarə edirdi. Ancaq Araqonlu Ferdinandın ölümündən sonra anası Yuannaya yeni bir naib axtarışına başlanıldı. Karlın ortaq monarx seçilməsinin ardından o, bütün bu mülklərin və taxtın varisi olaraq görülməyə başlandı. Buna baxmayaraq Karl İspaniyada ilk başlarda əcnəbi olaraq görüldü və çox da dəstəklənmədi. Belə ki, Araqon krallığında baş tutan sənətkar gildiyası üsyanı və Kastiliyada çıxan kəndli üsyanı Karlın İspaniyadakı hakimiyyətinə qarşı hədəf almışdı. Kəndli üsyanının əsas məqsədi Habsburqları ölkədən qovmaq və illərdir həbs olunan kraliça Yuannanı yenidən hakimiyyətə gətirmək idi. Bu məqsədlə formal da olsa hakimiyyətdə olan Yuannanın həbs olunduğu Tordesillasa irəliləyən üsyançılar onunla danışıqlara keçmək istədilər. Kraliçadan alınan dəstək bu üsyanı leqallaşdıracaqdı. Ancaq oğlu Karlın göndərdiyi bir heyət kraliçanı bu dəstəyi verməməyə razı saldı. Heyətin bölgəyə gəlişindən dərhal sonra baş tutan və kralın qalib gəldiyi Villalar döyüşü üsyanın aqibətini həll etdi.
Babası I Maksimilyanın vəfatının ardından Karl 1519-cu ilin yanvarında Avstriya hersoqu, həmin ilin iyununda isə Müqəddəs Roma imperatoru seçildi. Atasının alman əsilli bir şahzadə olmasına baxmayaraq o illərdə imperiyada yayılan alman lüteranlıq cərəyanına dəstək vermədi. Qatı katolik dini baxışı səbəbilə sonda özünə qarşı mübarizəyə başlayan digər alman əsilli zadəganların düşmənliyini qazandı. Buna baxmayaraq doğulduğu Burqundiya torpaqlarındakı alman zadəganları onu daim dəstəklədi. Üstəlik Fransa və Osmanlılarla mübarizədə ordusunun mühüm bir hissəsini bu alman zadəgan ailələri təşkil edirdi.
Karl bir çox dildə danışa bilirdi. Doğulduğu mühit etibarilə fransız və flaman dilllərini ana dili kimi danışırdı. İspaniya taxtının varisi seçilməsinin ardından ispan dili də bu dillər sırasına əlavə edildi. İmperator seçiminin ardından alman dilini öyrənsə də, bu dili heç vaxt fransızca qədər yaxşı bilmədi. Hətta haqqında yayılan bir rəvayətə görə, Karl Allahla ispanca, qadınlarla italyanca, kişilərlə fransızca, atıyla isə almanca danışırdı.
Habsburq ailəsinə məxsus olan geniş mülkləri varisliklə ələ alan Karl bütün bu torpaqlarda eyni anda ola bilmədiyi üçün bu bölgələrə özünə sadiq bildiyi şəxsləri naib olaraq təyin edirdi. Onun Habsburq Niderlandiyasındakı ilk naibi bibisi Avstriyalı Marqarita oldu. Onun ardından bu vəzifəyə öz bacısı Mariya və Emanuel Filbert təyin edildi. Onun İspaniyadakı ilk naibi isə vaxtilə müəllimi olan və gələcəkdə VI Adrian adıyla Roma papası seçilən Utrexli Adrian oldu. Onun ardından bu vəzifəyə xanımı İzabella və oğlu Filip bu vəzifəyə təyin edildi. Tarixi Avstriya torpaqları üzərindəki naibliyi isə qardaşı Ferdinanda həvalə edən Karl, onun 1531-ci ildə Roma kralı seçilməsində mühüm rol oynadı.
Ömrü boyunca hakimi olduğu və ya siyasi münasibətlər saxladığı ölkələrə səyahətlər edən Karl Burqundiyaya 10, alman dilli bölgələrə 9, İspaniyaya 7, İtaliya şəhər-dövlətlərinə 7, Fransaya 4, İngiltərəyə 2 və şimali Afrikaya 2 dəfə səyahət etmişdir. Özünün son ictimai çıxışında dediyi kimi: "Həyatım uzun bir səyahət idi"
İstinadlar
Diccionario biográfico español — Real Academia de la Historia, 2011.
karl, ispaniya, tarixinə, görə, karl, fevral, 1500, gent, flandriya, sentyabr, 1558, estremadura, 1506, ildə, burqundiya, hersoqu, 1516, ildə, ispaniya, kralı, 1519, ildə, müqəddəs, roma, imperatoru, olan, siyasi, xadim, vərəsəlik, yolu, ilə, şimali, cənubi, m. V Karl ve ya Ispaniya tarixine gore I Karl d 24 fevral 1500 Gent Flandriya o 21 sentyabr 1558 Estremadura 1506 ci ilde Burqundiya hersoqu 1516 ci ilde Ispaniya krali ve 1519 cu ilde Muqeddes Roma imperatoru olan siyasi xadim Vereselik yolu ile simali cenubi ve merkezi Avropada boyuk miqyasli torpaqlari eyni zamanda Amerika ve Asiya qitelerindeki ispan mustemlekelerini oz hakimiyyeti altinda birlesdirdi Neticede selteneti 4 km2 saheye yayildi ve mulku ilk defe olaraq uzerinde gunesin batmadigi imperiya olaraq adlandirildi V Karlalm Karl V Muqeddes Roma imperatoru28 iyun 1519 27 avqust 1556Selefi I MaksimilyanXelefi I FerdinandIspaniya krali Kastiliya ve Araqon krali 23 yanvar 1516 16 yanvar 1556Selefi Kastilyali Yuanna amp II FerdinandXelefi II FilipAvstriya hersoqu12 yanvar 1519 28 aprel 1521Selefi I MaksimilyanXelefi I FerdinandBurqundiya hersoqu25 sentyabr 1506 25 oktyabr 1555Selefi I FilipXelefi II FilipSexsi melumatlarDogum tarixi 24 fevral 1500Dogum yeri Gent FlandriyaVefat tarixi 21 sentyabr 1558 58 yasinda Vefat yeri Yuste d Cuacos de Yuste d Kaseres vilayeti d Estremadura Ispaniya 1 Vefat sebebi malyariyaDefn yeri Eskorial IspaniyaAtasi I Filip Kastiliya krali 2 Anasi Kastiliyali I Yuanna 2 Heyat yoldasi Portuqaliyali IzabellaUsaqlari FilipMariyaYuanna Vikianbarda elaqeli mediafayllarKarl Avropanin en boyuk 3 ailesinin varisi idi Burqundiya hersoqlugundan Valualar Avstriyadan Habsburqlar ve Ispaniyadan Trastamarlar Valua sulalesinden Hollandiya ve serqi Fransa torpaqlarini Habsburq sulalesinden Avstriya taxt tacini ve babasi I Maksimilyandan Muqeddes Roma imperiyasini Ispaniyanin katolik hokmdarlarinin Kastiliyali Izabella ve II Ferdinand nevesi olaraq ise Amerika ve Asiyadaki mustemlekeleriyle birlikde Kastilya kralligini ve cenubi Italiyani da ehate eden Araqon kralligini miras aldi Muasir Ispaniyani teskil eden tarixi Kastilya ve Araqon kralliqlarini oz hakimiyyeti altinda birlesdiren ilk hokmdar olmus bu sebeble bir cox tarixi menbelerde Ispaniyanin ilk krali olaraq anilmisdir Avropanin yaridan coxunun miras olaraq bu genc monarxa qalmasi ise diger Avropa krallarini tesvise salmisdi Bu sebeble selteneti boyunca hem daxili hem de xarici quvvelerle mubarize aparmisdir Selteneti boyunca bir cox xirda muharibelerle yanasi 3 boyuk miqyasli muharibe bas tutmusdur Fransa ile bas tutan Italiya muharibeleri Osmanli imperiyasinin Avropaya gelisinin qarsisinin alinmasi ve dini reformasiya zemininde alman esilzadeleri ile mubarize Esasen Appennin yarimadasinda bas tutan Fransa muharibesi seltenetinin demek olar ki boyuk bir qismini ehate etdi Osmanli imperiyasi ile mubarize ise daha cox Macaristan torpaqlarinda ve Araliq denizinde davam etdi Turklerin Avropaya irelileyisi 1529 cu ilde bas tutan ve Osmanli ucun ugursuz hesab edilen Vyana muhasiresi ile dayandirildi Buna baxmayaraq Karlin adina Avstriya hersoqu olan kicik qardasi Ferdinand uzun iller bu mubarizeni davam etdirdi Araliq denizinde qazanilan kicik qelebeler istisna olmaqla Osmanlilar Araliq denizinde hakim movqe tutdular ve deniz quldurlugu ile Ispaniya ticaretini zeifletdiler Diger terefden Karl dini reformasiyaya qarsi cixdi ve hem siyasi hem de dini muxalifleri olan alman esilzadeleri ile mubarize apardi Buna baxmayaraq protestantligin yayilmasini onleye bilmedi ve 1555 ci ilde Almaniyani dini olaraq ikiye ayiran Auqusburq sulhunu imzaladi Karl usyanlarla o qeder maraqlanmasa da selteneti dovrunde bas veren 3 boyuk usyanin yatirilmasinda sexsen ozu istirak etdi Kastilyada cixan Komunero usyani 1520 1521 Niderlandda cixan kendli usyani 1515 1523 ve Gentde cixan kendli usyani 1539 1540 Karlin ispan mustemlekeleri seltenetinin yegane ve en guclu maddi qaynagi idi Amerika qitesinde Astek ve Ink imperiyalarinin Kastilya kralligi terefinden isgalina eyni zamanda merkezi ve cenubi Amerikadaki nufuzunun artmasina serait yaratdi Diger terefden Yeni dunyadan gelen qizil ve gumus axini da imperiyanin iqtisadi heyatini ayaqda saxlayirdi Karl taxtdan cekilende hele 56 yasinda idi Buna baxmayaraq 40 ildir davam eden aktiv siyasi heyat onu yormusdu ve bir monastra qapanaraq son gunlerini sakitlikle kecirmek isteyirdi Bele de oldu Sahib oldugu Muqeddes Roma imperiyasini kicik qardasi Ferdinanda Ispaniya Hollandiya ve ispan mustemlekelerini ise oglu Filipe tehvil vererek Ispaniyanin Estremadura eyaletindeki Yuste monastrina cekildi Ayrilan bu 2 imperiya XVIII esre qeder yeni ailenin Ispaniya qolunun nesli tukenene qeder dost ve muttefiq olaraq qaldi Mundericat 1 Heyati 1 1 Usaqliq illeri 1 2 Taxt varisliyi 2 Istinadlar 3 Hemcinin baxHeyati RedakteUsaqliq illeri Redakte Habsburqlu Karl 24 fevral 1500 cu ilde Burqundiya hersoqlugunun Gent seherinde Habsburqlu Filiple Kastilyali Yuannanin boyuk oglu olaraq dunyaya geldi Revayete gore dogumuna az bir muddet qalmis anasi boyuk bir merasime qatilmis merasimin ardindan ovladini sarayin hamamlarindan birinde dunyaya getirmisdir Atasi Habsburqlu Filip Avstriya hersoqu ve Muqeddes Roma imperatoru I Maksimilyanla Burqundiya hersoqinasi Mariyanin yegane oglu idi Kecirdiyi psixiatrik tutmalar sebebile Deli Yuanna olaraq taninan anasi Kastilyali Yuanna ise Araqon krali II Ferdinandla Kastilya kralicasi I Izabellanin qizi idi Valideynlerinin siyasi meqsedlerle bas tutan evliliyi Fransa kralligina qarsi Avstriya Ispaniya ittifaqini mohkemlendirmek meqsedile babalari arasinda geden yazismalarda planlasdirilmisdi Dogumunun ardindan yalniz Burqundiyanin varisi unvani alan Karl bu sebeble mueyyen yas heddine qeder Gentli Karl olaraq anilmisdir Yorklu Marqarita ve bibisi Avstriyali Marqarita onun xac anasi oldu 1501 ci ilde valideynleri Filip ve Yuanna Kastiliyaya geri dondu ve onunla diger baci qardaslarini Savoyya hersoqinasi olan bibileri Avstriyali Marqaritanin himayesine verdi Nenesi Kastilyali Izabellanin vefatinin ardindan 1504 cu ilde anasi Yuanna Kastiliya kralicasi 1506 ci ilde ise atasi kral konsort elan olundu Ancaq bir nece ay sonra atasi vefat etdi ve hessas olan anasi eqli sehhetini tamamile itirdi Babasi Araqonlu Ferdinand ise ruhi veziyyeti pislesen Yuannani Tordesillas qesrinde nezaret altina alaraq kralligin idaresini yeniden ele aldi Ancaq babasinin fransiz esilli German de Foksla bas tutan ikinci evliliyi olkedeki nufuzunu azaltmisdi Bu sebeble atasinin vefati ve ardindan anasinin hebs edilmesinin ardindan Karl Asturiya sahzadesi Ispaniya taxtinin varisi unvani alaraq Burqundiya hersoqu elan edildi Taxt varisliyi Redakte Karl ilk once 1506 ci ilde atasinin vefatinin ardindan II Karl adiyla Burqundiya hersoqu elan edildi Burqundiya hersoqlugu indiki Belcika Hollandiya ve Luksemburq erazilerini ehate edirdi Usaqliq ve yeniyetmelik illerinde ona muellimlik eden bir cox din xadimlerinin ve yasadigi saray muhitinin tesiriyle Karl xristian dini birliyi inancini menimsemisdi Onun Burqundiya hakimliyi doneminde bolge hem iqtisadi hem de medeni cehetden olduqca zengin idi Ustelik Karl da dogulub boyuduyu bu bolgeye cox sadiq idi ve omrunun boyuk bir qismini Brusselde kecirmisdi Ispaniya taxti uzerindeki taxt iddiasi ise daha boyuk idi Bele ki o donem ucun Ispaniya kralligi Araqon ve Kastiliya taxt taci elece de Siciliya kralligi ve Kastiliyanin Yeni dunyadaki mulklerini ehate edirdi Anasi Yuanna hebs tutuldugu muddet erzinde babasi Ferdinand kralicanin naibi olaraq bu mulkleri idare edirdi Ancaq Araqonlu Ferdinandin olumunden sonra anasi Yuannaya yeni bir naib axtarisina baslanildi Karlin ortaq monarx secilmesinin ardindan o butun bu mulklerin ve taxtin varisi olaraq gorulmeye baslandi Buna baxmayaraq Karl Ispaniyada ilk baslarda ecnebi olaraq goruldu ve cox da desteklenmedi Bele ki Araqon kralliginda bas tutan senetkar gildiyasi usyani ve Kastiliyada cixan kendli usyani Karlin Ispaniyadaki hakimiyyetine qarsi hedef almisdi Kendli usyaninin esas meqsedi Habsburqlari olkeden qovmaq ve illerdir hebs olunan kralica Yuannani yeniden hakimiyyete getirmek idi Bu meqsedle formal da olsa hakimiyyetde olan Yuannanin hebs olundugu Tordesillasa irelileyen usyancilar onunla danisiqlara kecmek istediler Kralicadan alinan destek bu usyani leqallasdiracaqdi Ancaq oglu Karlin gonderdiyi bir heyet kralicani bu desteyi vermemeye razi saldi Heyetin bolgeye gelisinden derhal sonra bas tutan ve kralin qalib geldiyi Villalar doyusu usyanin aqibetini hell etdi Babasi I Maksimilyanin vefatinin ardindan Karl 1519 cu ilin yanvarinda Avstriya hersoqu hemin ilin iyununda ise Muqeddes Roma imperatoru secildi Atasinin alman esilli bir sahzade olmasina baxmayaraq o illerde imperiyada yayilan alman luteranliq cereyanina destek vermedi Qati katolik dini baxisi sebebile sonda ozune qarsi mubarizeye baslayan diger alman esilli zadeganlarin dusmenliyini qazandi Buna baxmayaraq doguldugu Burqundiya torpaqlarindaki alman zadeganlari onu daim destekledi Ustelik Fransa ve Osmanlilarla mubarizede ordusunun muhum bir hissesini bu alman zadegan aileleri teskil edirdi Karl bir cox dilde danisa bilirdi Doguldugu muhit etibarile fransiz ve flaman dilllerini ana dili kimi danisirdi Ispaniya taxtinin varisi secilmesinin ardindan ispan dili de bu diller sirasina elave edildi Imperator seciminin ardindan alman dilini oyrense de bu dili hec vaxt fransizca qeder yaxsi bilmedi Hetta haqqinda yayilan bir revayete gore Karl Allahla ispanca qadinlarla italyanca kisilerle fransizca atiyla ise almanca danisirdi Habsburq ailesine mexsus olan genis mulkleri varislikle ele alan Karl butun bu torpaqlarda eyni anda ola bilmediyi ucun bu bolgelere ozune sadiq bildiyi sexsleri naib olaraq teyin edirdi Onun Habsburq Niderlandiyasindaki ilk naibi bibisi Avstriyali Marqarita oldu Onun ardindan bu vezifeye oz bacisi Mariya ve Emanuel Filbert teyin edildi Onun Ispaniyadaki ilk naibi ise vaxtile muellimi olan ve gelecekde VI Adrian adiyla Roma papasi secilen Utrexli Adrian oldu Onun ardindan bu vezifeye xanimi Izabella ve oglu Filip bu vezifeye teyin edildi Tarixi Avstriya torpaqlari uzerindeki naibliyi ise qardasi Ferdinanda hevale eden Karl onun 1531 ci ilde Roma krali secilmesinde muhum rol oynadi Omru boyunca hakimi oldugu ve ya siyasi munasibetler saxladigi olkelere seyahetler eden Karl Burqundiyaya 10 alman dilli bolgelere 9 Ispaniyaya 7 Italiya seher dovletlerine 7 Fransaya 4 Ingiltereye 2 ve simali Afrikaya 2 defe seyahet etmisdir Ozunun son ictimai cixisinda dediyi kimi Heyatim uzun bir seyahet idi Istinadlar Redakte Diccionario biografico espanol Real Academia de la Historia 2011 lt a href https wikidata org wiki Track P4459 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q2720582 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q41705771 gt lt a gt 1 2 Kindred Britain lt a href https wikidata org wiki Track Q75653886 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track P3051 gt lt a gt Hemcinin bax RedakteHabsburqlar sulalesiMenbe https az wikipedia org w index php title V Karl amp oldid 6060805, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
