Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Abxaz Dövlət Muzeyi (abx. Аҧсуа ҳәынҭқарратә музеи) — Abxaziyanın Suxumi şəhərindəki tarixi muzey. Muzeyin iki filialı var — Abxaziyanın Gulrıpş və Qudauta bölgələrində.
| Abxaz Dövlət Muzeyi | |
|---|---|
| Аҧсуа ҳәынҭқарратә музеи | |
 | |
 | |
| Əsası qoyulub | 1917 |
| Ölkə | |
| HGYO | |
| abgosmuzei.ru | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Ekspozisiya
Muzeyin fəaliyyət göstərdiyi uzun tarixi ərzində o, çoxlu sayda dəyərlərli eksponatlar toplamağa nail olub. Onun anbarlarında 100 mindən çox əşya saxlanılır-bunlar keramika, metal, parça, yazılı sənədlər və s. hazırlanmış unikal əşyalardır.
Bu gün muzeyin fondlarında təkcə abxaz xalqının deyil, həmçini Qafqazın digər xalqlarının, Qədim Misirin, Yunanıstanın, Romanın, Bizansın, Sasani İranının tarix və mədəniyyət abidələri, Oktyabr İnqilabının sənədləri, abxaz xalqının İkinci Dünya müharibəsində iştirakından bəhs edən materiallar var.
Exspozisiyada nümayiş etdirilən eksponatların bir çoxu təkcə respublikada deyil, həm də dünyada böyük əhəmiyyətə malikdir. Bunlara aşağıdakılar daxildir:keçmiş Sovet İttifaqının ən qədimlərindən biri, məşhur Acheulean Yashtukh saytı;Soyuq mağaranın (sümük zıpkınlar kolleksiyası) mezolit inventarı, mağara ayının ön qolundan olan "rəis heyəti". Eramızdan əvvəl 3-cü minilliyin sonlarına aid dolmenlərin metal mədəniyyətinin materialları da böyük əhəmiyyət kəsb edir. e., Transqafqazda yalnız Abxaziya təmsil olunur; orta tunc dövrünə aid balta dəfinələri, habelə son tunc dövrünə aid orijinal yüksək bədii forma və bəzək əşyaları, silah və alətlər; tunc qulplu ornamentli baltalara Qafqazın heç bir yerində rast gəlinmir; ritual xəncərlər, kəmər tokaları və s. Muzeyin fəxri məşhur qədim yunan mərmər divarı və Suxumi körfəzinin dibindən ucaldılmış qədim dövrlərə aid yerli işlərin büstüdür; Son Tunc dövrünə aid bir atlı və it ilə bir dini aigret; qrif şəklində olan Assuriya tunc qalxanı (e.ə. VI əsr); 5–6-cı əsrlərə aid Yunan dəbilqəsi və qalxanı. e.ə e. Abxaziyanın təbiət tarixinin abidələri də az maraqlı və elmi əhəmiyyət kəsb etmir. Muzeydə sərgilənən skumbriya balığının daşlaşmış skeletləri 50 milyon il əvvələ aiddir. 8–9 min il əvvəl yaşamış mağara ayı fosillərinin toplanması böyük elmi əhəmiyyət kəsb edir. Bu materiallar Psxu kəndində mağarada tapılıb.
Tarixi
İnqilabdan əvvəlki dövr
19-cu əsrin 60-cı illərinin əvvəllərində Abxaziyanın tarixini və təbiətini sevənlərin ağlına əhalidən mədəni-tarixi dəyərli eksponatlar toplamaq və Suxumda muzey təşkil etmək ideyası var idi. 1877–1878-ci illər Rusiya-Türkiyə müharibəsi başlamazdan əvvəl, toplanmış eksponatlar rayondan çıxarılıb və muzey fəaliyyətini dayandırıb. Nəticədə Abxaziyanın təbiət tarixinə aid ən qiymətli numizmatik, etnoqrafik, arxeoloji eksponatlar və materiallar itmişdir. Bir qrup aqronom, meşəçi və müəllimin təşəbbüsü ilə 1913-cü ildə yenidən Suxumda muzeyin yaradılmasına başlanıldı. Bölgənin öyrənilməsi, materialların toplanması üçün "Cəmiyyət" yaratmaq üçün layihə hazırlanmışdır. 1915-ci ilin birinci yarısında Suxumda "Suxumi dairəsinin təbiəti və əhalisini sevənlər və tədqiqatçılar cəmiyyəti" üzvlərinin ümumi yığıncağı keçirildi. Şuraya A. Sinitsin (sədr), B. Kiselev, V. Kozlov, V. Semaşko, B. Zaxarova, D. Qrandolevski, V. Kristalevski və başqaları daxil idi. "Cəmiyyət" yaranandan onun nəzdində tarix-diyarşünaslıq muzeyinin təşkilinə başlanılıb. İlk illərdə rayon idarəsinə məxsus kiçik rütubətli binada yerləşirdi. 1916-cı ildə "Cəmiyyət" üzvlərinin təkidi ilə Suxum şəhər hökuməti muzeyə 500 rubl məbləğində subsidiya ayırdı ki, bu da muzey üçün münasib otaq icarəyə götürmək və onu ictimaiyyətə açmağa imkan verdi. Muzeyin rəsmi açılışı 1917-ci il mayın 17-də olmuşdur.
Sovet dövrü
1920-ci ilin sonlarında Abxaziyada gürcü menşeviklərinin hakimiyyəti dövründə Suxum rayonunun Təbiət və Əhali Aşiqləri və Tədqiqatçıları Cəmiyyəti fəaliyyətini dayandırdı və muzey onunla birlikdə bağlandı. Toplanmış bütün eksponatlar menşeviklər tərəfindən Gürcüstan muzeylərinə aparılıb. Abxaziyada sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra yeni şəraitdə tarixşünaslıq işi bərpa olundu. 1922-ci ilin avqustunda Suxumda "Abxaz Elmi Cəmiyyəti" (ABNO) yaradıldı, 1923-cü il mayın 13-də şura və rəyasət heyəti seçildi. Bir il sonra muzey bu gün yerləşdiyi binaya köçdü. 1928-ci ildə muzey Abxaziya SSR Xalq Maarif Komissarlığı sisteminə verilmiş və Dövlət Muzeyi statusu almışdır. 1946-cı ildən muzey Abxaziya MSSR Xalq Komissarları Soveti yanında Mədəniyyət və Maarif Müəssisələri İdarəsinin, 1953-cü ildən isə Abxaziya MSSR Mədəniyyət Nazirliyinin tabeliyindədir. İxtisasca tarixçi, arxeoloq və etnoqraf olmamasına baxmayaraq, muzey qiymətlilərinin toplanmasında böyük diqqət yetirən İosif Adzinba 1933-cü ildə muzeyin direktoru təyin edilir. Onun nəznində dində muzeydə tarixi-inqilab şöbəsi açıldı. 1937–1938-ci illərdə bütün ölkəni repressiyalar bürüyərkən Abxaziyada milli-azadlıq hərəkatı və onun ideoloji liderləri E. Eşba, N. Lakoba, N. Akirtava, Q. Atarbekov və başqalarına aid sənədlər muzeyin fondundan yoxa çıxdı. Böyük Vətən müharibəsinin ilk günlərindən muzey işçiləri Abxaziyadan olan əsgərlərin, faşist işğalçılarına qarşı qəhrəmancasına mübarizəsini aydın şəkildə üzə çıxaran sənədləri, fotoşəkilləri, məktubları toplamağa başladılar. 1960-cı illərdən etibarən muzeyin Abxaziya Elmi-Tədqiqat İnstitutu, digər elmi müəssisələr və Moskva, Leninqrad, Kiyev, Minsk, Tbilisi və digər şəhərlərin aparıcı muzeyləri ilə əlaqələri daha da sıxlaşmışdır.
1977-ci ilin ortalarında Oktyabrın 60 illiyi şərəfinə Leninqraddakı SSRİ Xalqlarının Etnoqrafiya Muzeyində Abxaziya Dövlət Muzeyinin əməkdaşları (Yu. Arqun və E. Acındjal) "Abxazlar (məişət və incəsənət)", burada Abxaziya Dövlət Muzeyinin kolleksiyalarından 300-dən çox eksponat nümayiş etdirilib. 1978-ci ilin sonunda SSRİ Mədəniyyət Nazirliyinin kollegiyasının qərarı ilə Abxaziya Dövlət Muzeyinə birinci kateqoriya verildi və o, SSRİ Mədəniyyət Nazirliyi və Sovet İttifaqının Mərkəzi Komitəsi tərəfindən Diplomla təltif edildi. Mədəniyyət İşçiləri Həmkarlar İttifaqı.
Muzey böyüdükcə onun strukturu da böyüdü. 1980-ci ilə qədər muzeyin iki filialı (Suxum şəhərindən İncəsənət Qalereyası və N. Athosdakı Yeni Athos Panteleimon Katedrali), beş ekspozisiya şöbəsi var idi: təbiət, arxeologiya, 19-cu əsr tarixi, sovet dövrü tarixi, etnoqrafiya. O cümlədən fondlar və elmi təbliğat şöbələri. 1980-ci ildən muzeydə Abxaziya tarixinin qədim bölmələri üzrə yeni şöbələr və sektorlar yaranmışdır.
1987-ci ildə Böyük Oktyabr İnqilabının yetmiş illiyi ilə əlaqədar olaraq hökumətin qərarı ilə Abxaziyada Abxaziya Dövlət Muzeyinin daha 2 filialı — Qulripş rayonundakı Yasoçka memorial muzeyi və Yeni Afosda rəsm qalereyası təşkil edildi. Monastır kompleksi. Muzeyin əsas fəaliyyət istiqamətlərindən biri muzey qiymətlilərinin toplanması, emalı və saxlanması, yəni fondun daim artırılmasıdır. Şəhər və rayonlara aparılan elmi ekspedisiyalar 1989-cu ilə qədər fondu nadir etnoqrafiya və arxeologiya eksponatları ilə mütəmadi olaraq doldurmağa imkan verdi.
Təkcə respublikada deyil, xaricdə də elmi ekspedisiyalar həyata keçirilirdi. 1976-cı ildə bir qrup muzey işçisi Qaraçayevo-Çerkesskə getdi və burada nəinki materiallar topladı, həm də abxazların tarixi və mədəniyyəti haqqında mühazirələr və məruzələr oxudular. Oxşar ekspedisiyalar Adıgey, Soçi və Adler bölgələrində də həyata keçirilib.
Ədəbiyyat
Endoltseva Ekaterina Yurievna. Abxaziya krallığının memarlıq plastikliyi (VIII–XI əsrlər) Abxaziya Dövlət Muzeyinin kolleksiyasından (Suxum, RA) // Pravoslav Müqəddəs Tixon Humanitar Universitetinin bülleteni. Seriya 5: Xristian İncəsənətinin Tarixi və Nəzəriyyəsi Problemləri. — 2019. — No 33.
İstinadlar
- "Мероприятия, посвящённые празднованию 100-летия Абхазского государственного музея". 2017-02-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-01-22.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Abxaz Dovlet Muzeyi abx Aҧsua ҳәynҭkarratә muzei Abxaziyanin Suxumi seherindeki tarixi muzey Muzeyin iki filiali var Abxaziyanin Gulrips ve Qudauta bolgelerinde Abxaz Dovlet MuzeyiAҧsua ҳәynҭkarratә muzeiEsasi qoyulub 1917Olke Abxaziya Respublikasi41 00 27 sm e 41 01 10 s u H G Y Oabgosmuzei ru Vikianbarda elaqeli mediafayllarEkspozisiyaMuzeyin fealiyyet gosterdiyi uzun tarixi erzinde o coxlu sayda deyerlerli eksponatlar toplamaga nail olub Onun anbarlarinda 100 minden cox esya saxlanilir bunlar keramika metal parca yazili senedler ve s hazirlanmis unikal esyalardir Bu gun muzeyin fondlarinda tekce abxaz xalqinin deyil hemcini Qafqazin diger xalqlarinin Qedim Misirin Yunanistanin Romanin Bizansin Sasani Iraninin tarix ve medeniyyet abideleri Oktyabr Inqilabinin senedleri abxaz xalqinin Ikinci Dunya muharibesinde istirakindan behs eden materiallar var Exspozisiyada numayis etdirilen eksponatlarin bir coxu tekce respublikada deyil hem de dunyada boyuk ehemiyyete malikdir Bunlara asagidakilar daxildir kecmis Sovet Ittifaqinin en qedimlerinden biri meshur Acheulean Yashtukh sayti Soyuq magaranin sumuk zipkinlar kolleksiyasi mezolit inventari magara ayinin on qolundan olan reis heyeti Eramizdan evvel 3 cu minilliyin sonlarina aid dolmenlerin metal medeniyyetinin materiallari da boyuk ehemiyyet kesb edir e Transqafqazda yalniz Abxaziya temsil olunur orta tunc dovrune aid balta defineleri habele son tunc dovrune aid orijinal yuksek bedii forma ve bezek esyalari silah ve aletler tunc qulplu ornamentli baltalara Qafqazin hec bir yerinde rast gelinmir ritual xencerler kemer tokalari ve s Muzeyin fexri meshur qedim yunan mermer divari ve Suxumi korfezinin dibinden ucaldilmis qedim dovrlere aid yerli islerin bustudur Son Tunc dovrune aid bir atli ve it ile bir dini aigret qrif seklinde olan Assuriya tunc qalxani e e VI esr 5 6 ci esrlere aid Yunan debilqesi ve qalxani e e e Abxaziyanin tebiet tarixinin abideleri de az maraqli ve elmi ehemiyyet kesb etmir Muzeyde sergilenen skumbriya baliginin daslasmis skeletleri 50 milyon il evvele aiddir 8 9 min il evvel yasamis magara ayi fosillerinin toplanmasi boyuk elmi ehemiyyet kesb edir Bu materiallar Psxu kendinde magarada tapilib TarixiInqilabdan evvelki dovr 19 cu esrin 60 ci illerinin evvellerinde Abxaziyanin tarixini ve tebietini sevenlerin aglina ehaliden medeni tarixi deyerli eksponatlar toplamaq ve Suxumda muzey teskil etmek ideyasi var idi 1877 1878 ci iller Rusiya Turkiye muharibesi baslamazdan evvel toplanmis eksponatlar rayondan cixarilib ve muzey fealiyyetini dayandirib Neticede Abxaziyanin tebiet tarixine aid en qiymetli numizmatik etnoqrafik arxeoloji eksponatlar ve materiallar itmisdir Bir qrup aqronom meseci ve muellimin tesebbusu ile 1913 cu ilde yeniden Suxumda muzeyin yaradilmasina baslanildi Bolgenin oyrenilmesi materiallarin toplanmasi ucun Cemiyyet yaratmaq ucun layihe hazirlanmisdir 1915 ci ilin birinci yarisinda Suxumda Suxumi dairesinin tebieti ve ehalisini sevenler ve tedqiqatcilar cemiyyeti uzvlerinin umumi yigincagi kecirildi Suraya A Sinitsin sedr B Kiselev V Kozlov V Semasko B Zaxarova D Qrandolevski V Kristalevski ve basqalari daxil idi Cemiyyet yaranandan onun nezdinde tarix diyarsunasliq muzeyinin teskiline baslanilib Ilk illerde rayon idaresine mexsus kicik rutubetli binada yerlesirdi 1916 ci ilde Cemiyyet uzvlerinin tekidi ile Suxum seher hokumeti muzeye 500 rubl mebleginde subsidiya ayirdi ki bu da muzey ucun munasib otaq icareye goturmek ve onu ictimaiyyete acmaga imkan verdi Muzeyin resmi acilisi 1917 ci il mayin 17 de olmusdur Sovet dovru 1920 ci ilin sonlarinda Abxaziyada gurcu menseviklerinin hakimiyyeti dovrunde Suxum rayonunun Tebiet ve Ehali Asiqleri ve Tedqiqatcilari Cemiyyeti fealiyyetini dayandirdi ve muzey onunla birlikde baglandi Toplanmis butun eksponatlar mensevikler terefinden Gurcustan muzeylerine aparilib Abxaziyada sovet hakimiyyeti qurulduqdan sonra yeni seraitde tarixsunasliq isi berpa olundu 1922 ci ilin avqustunda Suxumda Abxaz Elmi Cemiyyeti ABNO yaradildi 1923 cu il mayin 13 de sura ve reyaset heyeti secildi Bir il sonra muzey bu gun yerlesdiyi binaya kocdu 1928 ci ilde muzey Abxaziya SSR Xalq Maarif Komissarligi sistemine verilmis ve Dovlet Muzeyi statusu almisdir 1946 ci ilden muzey Abxaziya MSSR Xalq Komissarlari Soveti yaninda Medeniyyet ve Maarif Muessiseleri Idaresinin 1953 cu ilden ise Abxaziya MSSR Medeniyyet Nazirliyinin tabeliyindedir Ixtisasca tarixci arxeoloq ve etnoqraf olmamasina baxmayaraq muzey qiymetlilerinin toplanmasinda boyuk diqqet yetiren Iosif Adzinba 1933 cu ilde muzeyin direktoru teyin edilir Onun nezninde dinde muzeyde tarixi inqilab sobesi acildi 1937 1938 ci illerde butun olkeni repressiyalar buruyerken Abxaziyada milli azadliq herekati ve onun ideoloji liderleri E Esba N Lakoba N Akirtava Q Atarbekov ve basqalarina aid senedler muzeyin fondundan yoxa cixdi Boyuk Veten muharibesinin ilk gunlerinden muzey iscileri Abxaziyadan olan esgerlerin fasist isgalcilarina qarsi qehremancasina mubarizesini aydin sekilde uze cixaran senedleri fotosekilleri mektublari toplamaga basladilar 1960 ci illerden etibaren muzeyin Abxaziya Elmi Tedqiqat Institutu diger elmi muessiseler ve Moskva Leninqrad Kiyev Minsk Tbilisi ve diger seherlerin aparici muzeyleri ile elaqeleri daha da sixlasmisdir 1977 ci ilin ortalarinda Oktyabrin 60 illiyi serefine Leninqraddaki SSRI Xalqlarinin Etnoqrafiya Muzeyinde Abxaziya Dovlet Muzeyinin emekdaslari Yu Arqun ve E Acindjal Abxazlar meiset ve incesenet burada Abxaziya Dovlet Muzeyinin kolleksiyalarindan 300 den cox eksponat numayis etdirilib 1978 ci ilin sonunda SSRI Medeniyyet Nazirliyinin kollegiyasinin qerari ile Abxaziya Dovlet Muzeyine birinci kateqoriya verildi ve o SSRI Medeniyyet Nazirliyi ve Sovet Ittifaqinin Merkezi Komitesi terefinden Diplomla teltif edildi Medeniyyet Iscileri Hemkarlar Ittifaqi Muzey boyudukce onun strukturu da boyudu 1980 ci ile qeder muzeyin iki filiali Suxum seherinden Incesenet Qalereyasi ve N Athosdaki Yeni Athos Panteleimon Katedrali bes ekspozisiya sobesi var idi tebiet arxeologiya 19 cu esr tarixi sovet dovru tarixi etnoqrafiya O cumleden fondlar ve elmi tebligat sobeleri 1980 ci ilden muzeyde Abxaziya tarixinin qedim bolmeleri uzre yeni sobeler ve sektorlar yaranmisdir 1987 ci ilde Boyuk Oktyabr Inqilabinin yetmis illiyi ile elaqedar olaraq hokumetin qerari ile Abxaziyada Abxaziya Dovlet Muzeyinin daha 2 filiali Qulrips rayonundaki Yasocka memorial muzeyi ve Yeni Afosda resm qalereyasi teskil edildi Monastir kompleksi Muzeyin esas fealiyyet istiqametlerinden biri muzey qiymetlilerinin toplanmasi emali ve saxlanmasi yeni fondun daim artirilmasidir Seher ve rayonlara aparilan elmi ekspedisiyalar 1989 cu ile qeder fondu nadir etnoqrafiya ve arxeologiya eksponatlari ile mutemadi olaraq doldurmaga imkan verdi Tekce respublikada deyil xaricde de elmi ekspedisiyalar heyata kecirilirdi 1976 ci ilde bir qrup muzey iscisi Qaracayevo Cerkesske getdi ve burada neinki materiallar topladi hem de abxazlarin tarixi ve medeniyyeti haqqinda muhazireler ve meruzeler oxudular Oxsar ekspedisiyalar Adigey Soci ve Adler bolgelerinde de heyata kecirilib EdebiyyatEndoltseva Ekaterina Yurievna Abxaziya kralliginin memarliq plastikliyi VIII XI esrler Abxaziya Dovlet Muzeyinin kolleksiyasindan Suxum RA Pravoslav Muqeddes Tixon Humanitar Universitetinin bulleteni Seriya 5 Xristian Incesenetinin Tarixi ve Nezeriyyesi Problemleri 2019 No 33 Istinadlar Meropriyatiya posvyashyonnye prazdnovaniyu 100 letiya Abhazskogo gosudarstvennogo muzeya 2017 02 02 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2017 01 22