Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Anu-Hkonso dili — Myanmanın (keçmiş Birma) qərbində yerləşən Çin ştatında danışılan azsaylı və təhlükə altında olan Çin-Tibet dilidir. Bu dil bəzən iki ayrı forma — Anu dili və Hkonso dili kimi təqdim olunsa da, bir çox dilçi tərəfindən qarşılıqlı anlaşıqlı dialektlər kimi qiymətləndirilir və ümumilikdə Anu-Hkonso adı altında bir dil kimi tanınır. Anu-Hkonso dili Kuki-Çin dillərinə aiddir və bu qrup isə Tibet-Birman dillərinin bir qoludur. Çin-Tibet dil ailəsinin tərkibində yer alır. Bəzi dil tədqiqatçıları bu dili ayrıca bir Kuki-Çin alt qrupu kimi də nəzərdən keçirirlər.
| Anu-Hkonso dili | |
|---|---|
| Ölkə | |
| Təhlükə altında | |
| Təsnifatı | |
| Dil kodları | |
| ISO 639-1 | — |
| ISO 639-2 | — |
| ISO 639-3 | anl |
| Ethnologue | anl |
| IETF | anl |
| Glottolog | anuu1241 |
Coğrafi yayılma
Dil əsasən Myanmanın qərbində, xüsusilə Matupi və Mindat rayonlarında, həmçinin onların ətraf kəndlərində yaşayan yerli əhali arasında yayılıb. Danışanların sayı təxminən 5,000–10,000 nəfər arasında qiymətləndirilir. Rəsmi statistika və genişmiqyaslı araşdırmaların azlığı səbəbindən dəqiq məlumatlar mövcud deyil.
Fonologiya və qrammatika
Anu-Hkonso dili tonal dildir. Ton dəyişiklikləri sözlərin mənasına təsir edir. Söz düzümü əsasən subyekt–obyekt–feil (SOF) formasındadır. Dilin quruluşu aqlütinativ xarakter daşıyır — yəni şəkilçilər vasitəsilə söz formalaşır. Leksik tərkib əsasən yerli sözlərdən ibarətdir. Bəzi alınma sözlərə Birmanca və ingilis dilindən daxil olan terminlər daxildir. Dil kənd təsərrüfatı və yerli həyatla bağlı zəngin ifadələrə malikdir.
Yazı sistemi
Rəsmi yazı sistemi yoxdur. Lakin bəzi dini mətnlər (xüsusən İncilin hissələri) XX əsrdə xristian missionerləri tərəfindən latın əlifbası ilə transliterasiya edilmişdir.
Dilin qorunması
Dil UNESCO tərəfindən "təhlükə altında olan dillər" sırasında qiymətləndirilir. Rəsmi təhsil sistemində yer almaması və birmanca ilə əvəz olunması nəticəsində gənc nəsil arasında dilin istifadəsi zəifləyir. Bəzi yerli təşkilatlar və beynəlxalq dil institutları tərəfindən Anu-Hkonso dilinin qorunması və sənədləşdirilməsi ilə bağlı təşəbbüslər həyata keçirilir. Bu təşəbbüslərə lüğətlərin hazırlanması, yazı nümunələrinin toplanması və dialektlərin müqayisəli təhlili daxildir. Anu-Hkonso dilində yazılı ədəbiyyat çox azdır. Əsasən dini mətnlər və şifahi folklor nümunələri mövcuddur.
İstinadlar
- ScriptSource - Myanmar.
- "Myanmar". Ethnologue: Languages of the World. 2016. 2016-10-10 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
- Wright, Jonathan Michael. 2009. Hkongso Grammar Sketch. MA thesis, Graduate Institute of Applied Linguistics.
Xarici keçidlər
- Ethnologue – Anu-Hkongso
- Endangered Languages Project – Anu-Hkonso
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Anu Hkonso dili Myanmanin kecmis Birma qerbinde yerlesen Cin statinda danisilan azsayli ve tehluke altinda olan Cin Tibet dilidir Bu dil bezen iki ayri forma Anu dili ve Hkonso dili kimi teqdim olunsa da bir cox dilci terefinden qarsiliqli anlasiqli dialektler kimi qiymetlendirilir ve umumilikde Anu Hkonso adi altinda bir dil kimi taninir Anu Hkonso dili Kuki Cin dillerine aiddir ve bu qrup ise Tibet Birman dillerinin bir qoludur Cin Tibet dil ailesinin terkibinde yer alir Bezi dil tedqiqatcilari bu dili ayrica bir Kuki Cin alt qrupu kimi de nezerden kecirirler Anu Hkonso diliOlke MyanmaTehluke altindaTesnifatiAnu Hkonso diliDil kodlariISO 639 1 ISO 639 2 ISO 639 3 anlEthnologue anlIETF anlGlottolog anuu1241Cografi yayilmaDil esasen Myanmanin qerbinde xususile Matupi ve Mindat rayonlarinda hemcinin onlarin etraf kendlerinde yasayan yerli ehali arasinda yayilib Danisanlarin sayi texminen 5 000 10 000 nefer arasinda qiymetlendirilir Resmi statistika ve genismiqyasli arasdirmalarin azligi sebebinden deqiq melumatlar movcud deyil Fonologiya ve qrammatikaAnu Hkonso dili tonal dildir Ton deyisiklikleri sozlerin menasina tesir edir Soz duzumu esasen subyekt obyekt feil SOF formasindadir Dilin qurulusu aqlutinativ xarakter dasiyir yeni sekilciler vasitesile soz formalasir Leksik terkib esasen yerli sozlerden ibaretdir Bezi alinma sozlere Birmanca ve ingilis dilinden daxil olan terminler daxildir Dil kend teserrufati ve yerli heyatla bagli zengin ifadelere malikdir Yazi sistemiResmi yazi sistemi yoxdur Lakin bezi dini metnler xususen Incilin hisseleri XX esrde xristian missionerleri terefinden latin elifbasi ile transliterasiya edilmisdir Dilin qorunmasiDil UNESCO terefinden tehluke altinda olan diller sirasinda qiymetlendirilir Resmi tehsil sisteminde yer almamasi ve birmanca ile evez olunmasi neticesinde genc nesil arasinda dilin istifadesi zeifleyir Bezi yerli teskilatlar ve beynelxalq dil institutlari terefinden Anu Hkonso dilinin qorunmasi ve senedlesdirilmesi ile bagli tesebbusler heyata kecirilir Bu tesebbuslere lugetlerin hazirlanmasi yazi numunelerinin toplanmasi ve dialektlerin muqayiseli tehlili daxildir Anu Hkonso dilinde yazili edebiyyat cox azdir Esasen dini metnler ve sifahi folklor numuneleri movcuddur IstinadlarScriptSource Myanmar Myanmar Ethnologue Languages of the World 2016 2016 10 10 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Wright Jonathan Michael 2009 Hkongso Grammar Sketch MA thesis Graduate Institute of Applied Linguistics Xarici kecidlerEthnologue Anu Hkongso Endangered Languages Project Anu Hkonso