fbpx
Wikipedia

Topal Rəcəb Paşa

Topal Rəcəb Paşa (ö. 18 may 1632) — IV Murad dövründə ümumilikdə 3 ay 8 gün sədrəzəm olmuş Osmanlı dövlət adamıdır.

Topal Rəcəb Paşa
توبال ريسب باشا
Sələfi Hafiz Əhməd Paşa
Xələfi Dabanıyasdı Mehmed Paşa
Şəxsi məlumatlar
Doğum yeri
Vəfat tarixi
Vəfat yeri
Həyat yoldaşı Gövhər Sultan
Hərbi xidmət
Rütbəsi Admiral

Həyatı

Əslən bosniyalı olub, kiçik yaşlarında saraya alınaraq bostançı ocağında yetişdirilmişdir. Burada baş bostançılığa qədər yüksəlmiş, ancaq qut xəstəliyinə tutulduğuna görə, bir müddət sonra gənc yaşında təqaüdə çıxarılmışdır. Sonralar yenidən vəzifəyə gətirilərək rus işğalında olan Azov qalasının xilası üçün tərtiblənən səfərə sərdar təyin olundu. 1625-1626-cı illərdə kaptan-ı dərya olaraq fəaliyyət göstərmişdir.

Səfəvilərə qarşı sərdar-ı əkrəm təyin olunan və səfər hazırlıqları üçün Tokata gedən Çərkəz Mehmed Əli Paşa burada vəfat etmiş, yerinə 8 fevral 1625 tarixində Hafiz Əhməd Paşa sədarətə gətirilmişdi. Bu əsnada kaptan-ı dərya olan Topal Rəcəb Paşa donanmayla birlikdə İstanbula gəldi. Ancaq çox keçmədən Krım xanı ilə noqaylar arasındakı münaqişəni həll etmək və Osmanlının Qara dəniz sahillərinə hücum edən kazakları geri çəkmək üçün yeni bir donanma ilə səfərə çıxdı. Qara dənizdə Topal Rəcəb Paşa idarəsindəki Osmanlı donanması 350 qayıqdan ibarət kazak donanması ilə mübarizəyə başladı və bu mübarizəni uğurla başa vurdu. Ardından donanma ilə birlikdə Topal Rəcəb Paşa da paytaxta geri döndü.

Bu əsnada Bağdadı mühasirəyə alan Sədrəzəm Hafiz Əhməd Paşa bu mühasirədə uğur qazanmamış, bu səbəblə 1626-cı ilin iyulunda Topal Rəcəb Paşanın təşviqi ilə yeniçərilər ayaqlandı. Ancaq çox keçmədən bu ayaqlanma yatırıldı və üsyan rəhbərləri ələ keçirilərək edam olundu. IV Muradın cülusundan bəri sədarət naibi olan Gürcü Mehmed Paşa həmin il maliyyə islahatları aparmış, bu səbəblə Bağdad mühasirəsinə lazımi qaydada yardım göndərə bilməmişdi. Bu məğlubiyyətin səbəbkarı olaraq Gürcü Mehmed Paşanı görən yeniçərilər yenidən ayaqlandılar və nəticədə 1626-cı ilin avqustunda Gürcü Mehmed Paşa sədarət naibliyindən alınaraq edam olundu. Onun yerinə bu vəzifəyə Topal Rəcəb Paşa gətirildi.

1626-cı ilin noyabrında orduyla bilikdə paytaxta gələn Hafiz Əhməd Paşa dərhal sədarətdən və sərdarlıqdan azad olundu. 1 dekabrda Topal Rəcəb Paşanın köşkündə toplanan dövlət xadimləri və üləma Osmanlı tarixində ilk dəfə səsvermə yolu ilə yeni sədrəzəmi seçdilər. Beləliklə, Kürəkən Xəlil Paşa ikinci dəfə sədarətə gətirildi. Havanın soyuq olmasına baxmayaraq dərhal Üsküdara getdi və səfər hazırlıqlarını burada tamamladı. Cəlali üsyanını yatırmaqla vəzifələndirilən sədrəzəm Xəlil Paşa üsyan etmiş Ərzurum bəylərbəyi Abxaz Mehmed Paşanın üzərinə getdi ancaq məğlub olub Tokata çəkildi. Bu əsnada 16 yaşlarına gələn IV Murad dövlət işlərini əlinə almaq istəyirdi və ilk işi Kürəkən Xəlil Paşasədarətdən aldı.

Yeni sədrəzəmin seçilməsi üçün yeni bir məşvərət məclisi quruldu və divanın ən gənc vəziri olan Hüsrəv Paşa sədrəzəm namizədi olaraq IV Murada təqdim olundu. Ancaq siyasi baxımdan çox güclü olan Topal Rəcəb Paşa da bu məclisdə iştirak edirdi və vəzifəyə onun gətiriləcəyini gözləyirdi. Bu səbəbdən həmin gün yeni sədrəzəmin adı açıqlanmadı. Guya Diyarbəkir bəylərbəyi seçilən Hüsrəv Paşa oraya göndərildi və sədarət möhürü ona yolda ikən İzmitdə verildi. Beləliklə, İzmitdən sədrəzəm olaraq paytaxta geri döndü.

1628-ci ildə sədrəzəm Hüsrəv Paşa Abxaz Mehmed Paşanı məğlub edib, əsir olaraq paytaxta gətirdi. Növbəti il isə sərdar-ı əkrəm olaraq Səfəvilər üzərinə səfərə çıxdı. Əsas hədəfi olan Bağdadı ala bilmədi və Diyarbəkirə çəkildi. Bundan sonra Səfəvilərə qarşı heç bir hücum edilmədi və 1631-ci ilə qədər burada qaldı. Bu dövrdə yerli əhaliyə etdiyi zülmlər haqqında mərkəzə şikayətlər gəlirdi. 25 oktyabr 1631 tarixində vəzifədən alınan Hüsrəv Paşanın yerinə IV Muradın kürəkəni olan Hafiz Əhməd Paşa ikinci dəfə sədarətə gətirildi. Bu dəfə də sədrəzəm seçilməyən Topal Rəcəb Paşa bu dəfə Hüsrəv Paşa ilə birləşərək səfərdən geri dönən yeniçərisipahiləri təşviq edərək ayaqlandırdılar.

Nəhayət, 7 fevral 1632 tarixində İstanbulda böyük bir yeniçəri üsyanı başladı. Üsyançılar Topqapı sarayına yürüdü və sədrəzəm Hafiz Əhməd Paşa ilə şeyxülislam başda olmaqla 17 dövlət adamının edamını istədilər. Sarayın daxili qapılarına qədər irəliləyən üsyançılar Sultan Muradı ayaq divanına çıxmağa məcbur etdilər. 10 fevralda üsyançılar Topqapı sarayına gələn Sədrəzəm Hafiz Əhməd Paşaya hücum etmiş, ancaq onların əlindən sağ qurtulan sədrəzəm vəzifədən öz istəyilə ayrılmışdır. Bu vəziyyətdə yeni sədrəzəmi özləri seçmək istəyən üsyançılar Sultan Muraddan yeni bir ayaq divanı istədilər. Bu ayaq divanına çıxarkən Topal Rəcəb Paşa IV Murada “Padişahım, abdest aldınız mı ?” demiş, bununla da onun gözünü qorxutmaq istəmişdir. Padşahın qarşı çıxmasına baxmayaraq Hafiz Əhməd Paşa özünü önə ataraq üsyançılara təslim etmiş, sabiq sədrəzəm padşahın gözü önündə parça-parça edilmişdir. Nəticədə üsyançıların istəyilə Topal Rəcəb Paşa sədarətə gətirildi.

IV Murad bu üsyanları Hüsrəv Paşa və Rəcəb Paşa tərəfindən hazırlandığını bilirdi. Buna görə də, Diyarbəkir bəylərbəyi Murtuz Paşaya göndərdiyi gizli bir əmrlə Tokatda olan Hüsrəv Paşanı edam etdirdi və 2 mart günü paşanın kəlləsi paytaxta gətirildi. Bu dəfə də öz canının qorxusuna düşən Rəcəb Paşa yeni bir üsyan tərtib edərək guya Hüsrəv Paşanın intiqamını almaq üçün yeniçərisipahiləri ayaqlandırdı və onları yenidən saray qapılarına topladı. Sultan Murad bu dəfə də ayaq divanına çıxarıldı. Bu dəfə də yeniçəri ağası Həsən xəlifəni, dəftərdar Mustafa Paşanın və digər önəmli şəxslərin edamını tələb edən üsyançıların istəyilə bu şəxslər də onlara təslim edildi. Ələ keçirdikləri şəxsləri öldürərək cəsədlərini Sultanəhməd meydanında asan üsyançılar sakitləşmirdi. Həmin il Ramazan ayı bu üsyançıların yaratdığı ixtişaşlarla keçdi.

Nəhayət, 18 may günü Topal Rəcəb Paşa saraya çağırıldı. Sədrəzəm padşahın qəbuluna girərək burada boğularaq edam olundu. Onun yerinə sədarətə Dabanıyasdı Mehmed Paşa gətirildi və həmin ilin iyununa qədər şəhərdəki üsyançılar aradan qaldırıldı. Cəsədinin hara dəfn olunduğu məlum deyil. Bəzi mənbələrə görə, edamının ardından cəsədi dənizə atılmışdır.

Mənbə

  • Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, (1954) Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna kadar), Ankara: Türk Tarih Kurumu (Altıncı Baskı 2011) ISBN 978-975-16-0010) say.384
  • Sakaoğlu, Necdet, (1999) Bu Mülkün Sultanları, İstanbul: Oğlak Yayıncılık ISBN 978-975-329-693-9 say.240
  • Hammer Tarihi C.9 say.298
  • Danışmend, İsmail Hami, (2011), İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi 6 Cilt, İstanbul:Doğu Kütüphanesi, ISBN 9789944397681

topal, rəcəb, paşa, 1632, murad, dövründə, ümumilikdə, gün, sədrəzəm, olmuş, osmanlı, dövlət, adamıdır, توبال, ريسب, باشاosmanlı, sədrəzəmi10, fevral, 1632, 1632sələfi, hafiz, əhməd, paşaxələfi, dabanıyasdı, mehmed, paşaşəxsi, məlumatlardoğum, yeri, sanjak, bo. Topal Receb Pasa o 18 may 1632 IV Murad dovrunde umumilikde 3 ay 8 gun sedrezem olmus Osmanli dovlet adamidir Topal Receb Pasaتوبال ريسب باشاOsmanli sedrezemi10 fevral 1632 18 may 1632Selefi Hafiz Ehmed PasaXelefi Dabaniyasdi Mehmed PasaSexsi melumatlarDogum yeri Sanjak of Bosnia d Bosniya eyaleti Osmanli imperiyasiVefat tarixi 18 may 1632Vefat yeri TokatHeyat yoldasi Govher SultanHerbi xidmetRutbesi AdmiralHeyati RedakteEslen bosniyali olub kicik yaslarinda saraya alinaraq bostanci ocaginda yetisdirilmisdir Burada bas bostanciliga qeder yukselmis ancaq qut xesteliyine tutulduguna gore bir muddet sonra genc yasinda teqaude cixarilmisdir Sonralar yeniden vezifeye getirilerek rus isgalinda olan Azov qalasinin xilasi ucun tertiblenen sefere serdar teyin olundu 1625 1626 ci illerde kaptan i derya olaraq fealiyyet gostermisdir Sefevilere qarsi serdar i ekrem teyin olunan ve sefer hazirliqlari ucun Tokata geden Cerkez Mehmed Eli Pasa burada vefat etmis yerine 8 fevral 1625 tarixinde Hafiz Ehmed Pasa sedarete getirilmisdi Bu esnada kaptan i derya olan Topal Receb Pasa donanmayla birlikde Istanbula geldi Ancaq cox kecmeden Krim xani ile noqaylar arasindaki munaqiseni hell etmek ve Osmanlinin Qara deniz sahillerine hucum eden kazaklari geri cekmek ucun yeni bir donanma ile sefere cixdi Qara denizde Topal Receb Pasa idaresindeki Osmanli donanmasi 350 qayiqdan ibaret kazak donanmasi ile mubarizeye basladi ve bu mubarizeni ugurla basa vurdu Ardindan donanma ile birlikde Topal Receb Pasa da paytaxta geri dondu Bu esnada Bagdadi muhasireye alan Sedrezem Hafiz Ehmed Pasa bu muhasirede ugur qazanmamis bu sebeble 1626 ci ilin iyulunda Topal Receb Pasanin tesviqi ile yeniceriler ayaqlandi Ancaq cox kecmeden bu ayaqlanma yatirildi ve usyan rehberleri ele kecirilerek edam olundu IV Muradin culusundan beri sedaret naibi olan Gurcu Mehmed Pasa hemin il maliyye islahatlari aparmis bu sebeble Bagdad muhasiresine lazimi qaydada yardim gondere bilmemisdi Bu meglubiyyetin sebebkari olaraq Gurcu Mehmed Pasani goren yeniceriler yeniden ayaqlandilar ve neticede 1626 ci ilin avqustunda Gurcu Mehmed Pasa sedaret naibliyinden alinaraq edam olundu Onun yerine bu vezifeye Topal Receb Pasa getirildi 1626 ci ilin noyabrinda orduyla bilikde paytaxta gelen Hafiz Ehmed Pasa derhal sedaretden ve serdarliqdan azad olundu 1 dekabrda Topal Receb Pasanin koskunde toplanan dovlet xadimleri ve ulema Osmanli tarixinde ilk defe sesverme yolu ile yeni sedrezemi secdiler Belelikle Kureken Xelil Pasa ikinci defe sedarete getirildi Havanin soyuq olmasina baxmayaraq derhal Uskudara getdi ve sefer hazirliqlarini burada tamamladi Celali usyanini yatirmaqla vezifelendirilen sedrezem Xelil Pasa usyan etmis Erzurum beylerbeyi Abxaz Mehmed Pasanin uzerine getdi ancaq meglub olub Tokata cekildi Bu esnada 16 yaslarina gelen IV Murad dovlet islerini eline almaq isteyirdi ve ilk isi Kureken Xelil Pasani sedaretden aldi Yeni sedrezemin secilmesi ucun yeni bir mesveret meclisi quruldu ve divanin en genc veziri olan Husrev Pasa sedrezem namizedi olaraq IV Murada teqdim olundu Ancaq siyasi baximdan cox guclu olan Topal Receb Pasa da bu meclisde istirak edirdi ve vezifeye onun getirileceyini gozleyirdi Bu sebebden hemin gun yeni sedrezemin adi aciqlanmadi Guya Diyarbekir beylerbeyi secilen Husrev Pasa oraya gonderildi ve sedaret mohuru ona yolda iken Izmitde verildi Belelikle Izmitden sedrezem olaraq paytaxta geri dondu 1628 ci ilde sedrezem Husrev Pasa Abxaz Mehmed Pasani meglub edib esir olaraq paytaxta getirdi Novbeti il ise serdar i ekrem olaraq Sefeviler uzerine sefere cixdi Esas hedefi olan Bagdadi ala bilmedi ve Diyarbekire cekildi Bundan sonra Sefevilere qarsi hec bir hucum edilmedi ve 1631 ci ile qeder burada qaldi Bu dovrde yerli ehaliye etdiyi zulmler haqqinda merkeze sikayetler gelirdi 25 oktyabr 1631 tarixinde vezifeden alinan Husrev Pasanin yerine IV Muradin kurekeni olan Hafiz Ehmed Pasa ikinci defe sedarete getirildi Bu defe de sedrezem secilmeyen Topal Receb Pasa bu defe Husrev Pasa ile birleserek seferden geri donen yeniceri ve sipahileri tesviq ederek ayaqlandirdilar Nehayet 7 fevral 1632 tarixinde Istanbulda boyuk bir yeniceri usyani basladi Usyancilar Topqapi sarayina yurudu ve sedrezem Hafiz Ehmed Pasa ile seyxulislam basda olmaqla 17 dovlet adaminin edamini istediler Sarayin daxili qapilarina qeder irelileyen usyancilar Sultan Muradi ayaq divanina cixmaga mecbur etdiler 10 fevralda usyancilar Topqapi sarayina gelen Sedrezem Hafiz Ehmed Pasaya hucum etmis ancaq onlarin elinden sag qurtulan sedrezem vezifeden oz isteyile ayrilmisdir Bu veziyyetde yeni sedrezemi ozleri secmek isteyen usyancilar Sultan Muraddan yeni bir ayaq divani istediler Bu ayaq divanina cixarken Topal Receb Pasa IV Murada Padisahim abdest aldiniz mi demis bununla da onun gozunu qorxutmaq istemisdir Padsahin qarsi cixmasina baxmayaraq Hafiz Ehmed Pasa ozunu one ataraq usyancilara teslim etmis sabiq sedrezem padsahin gozu onunde parca parca edilmisdir Neticede usyancilarin isteyile Topal Receb Pasa sedarete getirildi IV Murad bu usyanlari Husrev Pasa ve Receb Pasa terefinden hazirlandigini bilirdi Buna gore de Diyarbekir beylerbeyi Murtuz Pasaya gonderdiyi gizli bir emrle Tokatda olan Husrev Pasani edam etdirdi ve 2 mart gunu pasanin kellesi paytaxta getirildi Bu defe de oz caninin qorxusuna dusen Receb Pasa yeni bir usyan tertib ederek guya Husrev Pasanin intiqamini almaq ucun yeniceri ve sipahileri ayaqlandirdi ve onlari yeniden saray qapilarina topladi Sultan Murad bu defe de ayaq divanina cixarildi Bu defe de yeniceri agasi Hesen xelifeni defterdar Mustafa Pasanin ve diger onemli sexslerin edamini teleb eden usyancilarin isteyile bu sexsler de onlara teslim edildi Ele kecirdikleri sexsleri oldurerek cesedlerini Sultanehmed meydaninda asan usyancilar sakitlesmirdi Hemin il Ramazan ayi bu usyancilarin yaratdigi ixtisaslarla kecdi Nehayet 18 may gunu Topal Receb Pasa saraya cagirildi Sedrezem padsahin qebuluna girerek burada bogularaq edam olundu Onun yerine sedarete Dabaniyasdi Mehmed Pasa getirildi ve hemin ilin iyununa qeder seherdeki usyancilar aradan qaldirildi Cesedinin hara defn olundugu melum deyil Bezi menbelere gore edaminin ardindan cesedi denize atilmisdir Menbe RedakteUzuncarsili Ismail Hakki 1954 Osmanli Tarihi III Cilt 2 Kisim XVI Yuzyil Ortalarindan XVII Yuzyil Sonuna kadar Ankara Turk Tarih Kurumu Altinci Baski 2011 ISBN 978 975 16 0010 say 384 Sakaoglu Necdet 1999 Bu Mulkun Sultanlari Istanbul Oglak Yayincilik ISBN 978 975 329 693 9 say 240 Hammer Tarihi C 9 say 298 Danismend Ismail Hami 2011 Izahli Osmanli Tarihi Kronolojisi 6 Cilt Istanbul Dogu Kutuphanesi ISBN 9789944397681Menbe https az wikipedia org w index php title Topal Receb Pasa amp oldid 5516264, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.