Sacilər — Ərəb əsarətinə qarşı mübarizə dövründə Azərbaycanda yaranmış güclü Azərbaycan dövlətlərindən biri də Sacilər idi. Sacilər dövləti Azərbaycanı, İranı, qismən Türkiyə və İraq ərazilərini əhatə etmiş Azərbaycanın varisi olduğu dövlətdir. Dövlətin əsasını 898-cü ildə Məhəmməd İbn Əbu Sac qoymuşdur. Sacilər dövləti həmçinin Azərbaycan xalqının təşəkkülündə də müəyyən rol oynamışdır.
Sacilər dövlətini türk sülaləsi olan Sacilər yaratmışlar. Sacilər mənşəcə Mərkəzi Asiyanın Əşrusən vilayətinin qədim türk nəsillərindən idilər. Mənbələrin məlumatına görə, Əbu Sac Divdad Afşin titullu türk əmirləri nəslindən olan adlı-sanlı sərkərdə idi. M.X.Şərifli qeyd edir ki, bu dövlətin tarixi son vaxtlaradək ətraflı öyrənilmirdi. Bu dövlətin meydana gəlməsi, tərəqqisi və süqutu tarixi tədqiqatçıların diqqətindən yayınmışdır.
Professor P.K.Juze qeyd edir ki, "Sacilər IX əsrin ikinci yarısında meydana gəlib, Azərbaycana bir neçə bacarıqlı hökmdar vedən türk sülaləsindən idilər. Sacilərin nümayəndəsi olan Əbu Sac Divdad Usruşanda dağlıq Cankakat kəndindədir. Bu sülalə Xilafət qarşısındakı xidmətlərinə görə Xilafətin çox böyük əyaləti olan Azərbaycanı bir mülk kimi almışdı."
Bəzi müəlliflər isə, Sacilərin türk yox soğd mənşəli olduğunu yazırlar. Klifford Edmund yazır ki, Sacilər soğd mənşəli sülalə idilər və Sacilər sülaləsinin nümayəndələri bir qayda olaraq, Afşin titulu daşıyırdılar. V.Minorski isə onun fikrini təsdiqləyərək bildirir: "Onlar Orta Asiyanın Əşrusən (Usruşana) vilayətinin qədim soğd nəsillərindən idilər. Ərəb ordusunun bir çox məşhur sərkərdələri, о sıradan Afşin Heydər ibn Kavus bu torpaqdan çıxmışdılar. Bəzi mənbələrdə türk kimi anılıblar, lakin onu da qeyd etmək lazımdır ki, o vaxtı ərəblər Orta Asiyadan çıxan bütün xalqları, tayfaları türk sayırdılar".
Əbu Sac Divdad
IX əsrdə xilafətə qarşı mübarizə şəraitində Azərbaycanda meydana gələn feodal dövlətlərindən biri Sacilər dövləti idi. Xilafətin zəifləməsi nəticəsində vilayət hakimlər ilə yanaşı, ayrı-ayrı sərkədələrin də nüfuzu artır, mövqeyi güclənirdi. Belə sərkərdələrdən biridə əslən Mərkəzi Asiya türklərindən olan Əbu sac Divdad olmuşdur. Xəlifənin apardığı mübarizələrdə sədaqəti və Bizansa qarşı döyüşlərdə qəhrəmanlığı ilə Xəlifənin etibarını qazanan Əbu Sac Divdad Azərbaycana hakim təyin edilir və bununla da yeni sülənin əsası qoyulur. Bu sülalənin nümayəndələri afşin titulunu daşıyırdılar.
Məhəmməd ibn Əbu Sac
Dövlətin əsası 879-cu ildə Əbu Sac Divdad oğlu Məhəmməd ibn Əbu Sac tərəfindən qoyulmuşdur. Hakimiyyəti dövründə, Marağa hakimliyini, Dəbil dövlətini öz dövlətinə birləşdirmiş (893), Gürcüstana uğurlu yürüşlər etmiş, öz adına pul kəsdirmişdir.
Yusif ibn Əbu Sac
Yusif ibn Əbu Sacın dövründə Sacilər dövləti daha da qüvvətləndi.912-ci ildən etibarən xilafət xəzinəsinə ilbəil bac göndərilməsi tamamilə dayandırıldı. Yusif ibn Əbu Sac erməni və gürcü hakimlərinin qoşunlarını ağır məğlubiyyətə uğratdı. Ermənistan ərazisini, Tiflis və Kaxeti ələ keçirdi. Azərbaycan torpaqları hesabına genişlənməyə çalışan erməni və gürcü hakimləri özləri Azərbaycan Sacilər dövlətindən asılı vəziyyətə düşdülər. Sacoğulları Şirvanşahlar dövlətini də özlərinə tabe etdilər. Beləliklə, Azərbaycan Sacilər dövləti X əsrin əvvəlləri üçün ZəncandanDərbəndə qədər bütün Azərbaycan torpaqlarını əhatə edirdi. Sacilər dövlətinin şərq sərhədləri Xəzər dənizi sahillərindən başlanır, qərb sərhədləri Ani və Dəbil şəhərlərinə qədər uzanıb gedirdi.
Yusif ibn Əbu Sac dövlətin şimal sərhədlərini möhkəmləndirmək üçün Dərbənd səddini təmir etdirdi: səddin dənizin içərisində olan, uçub dağılmış hissəsini yenidən qurdurdu. Yusif ibn Əbu Sacın adından Bərdə, Marağa və Ərdəbildə pullar kəsilməsi o zaman Azərbaycanın müstəqil bir dövlət kimi Abbasilər xilafətindən asılı olmadığını göstərirdi.
C. E. Bosworth, "AZERBAIJAN iv. Islamic History to 1941" in Encyclopaedia Iranica. [1](accessed November 2010). Quote: "In ca. 279/892 the caliph Moʿtażed appointed one of his generals, Moḥammad b. Abi’l-Sāj, an Iranian from Central Asia, as governor of Azerbaijan and Armenia, and the family of the Sajids"
Nuriyeva İradə.s.63.
Azərbaycan tarixi.s.237.
Ziya Bünyadov.s.259.
Ziya Bünyadov.s.259-260.
Clifford Edmund Bosworth. The New Islamic Dynasties: A Chronological and Genealogical Manual. — Columbia University, 1996. — С. 147.
“The name Turk was given to all these troops, despite the inclusion amongst them of some elements of Iranian origin, Ferghana, Ushrusana, and Shash – places were in fact the centers were the slave material was collected together”(ʻUthmān Sayyid Aḥmad Ismāʻīl Bīlī, "Prelude to the Generals", Published by Garnet & Ithaca Press, 2001.)
“These new troops were the so-called “Turks”. It must be said without hesitation that this is the most misleading misnomer which has led some scholars to harp ad nauseam on utterly unfounded interpretation of the following era, during which they unreasonably ascribe all events to Turkish domination. In fact the great majority of these troops were not Turks. It has been frequently pointed out that Arabic sources use the term Turk in a very loose manner. The Hephthalites are referred to as Turks, so are the peoples of Gurgan, Khwarizm and Sistan. Indeed, with the exception of the Soghdians, Arabic sources refer to all peoples not subjects of the Sassanian empire as Turks. In Samarra separate quarters were provided for new recruits from every locality. The group from Farghana were called after their district, and the name continued in usage because it was easy to pronounce. But such groups as the Ishtakhanjiyya, the Isbijabbiya and groups from similar localities who were in small numbers at first, were lumped together under the general term Turks, because of the obvious difficulties the Arabs had in pronouncing such foreign names. The Khazars who also came from small localities which could not even be identified, as they were mostly nomads, were perhaps the only group that deserved to be called Turks on the ground of racial affinity. However, other groups from Transcaucasia were classed together with the Khazars under the general description.”(M.A. Shaban, “Islamic History”, Cambridge University Press, v.2 1978. Page 63)
“In reference to the first two centuries of Islam, the term “Turk” as used by Arabic and Persian sources presents difficulties. The Muslim authors mean different things by the term, depending on their era, proximity to Inner Asia and knowledge of the region. It can overlap with other ethnic names (e.g. “Soghdian, Khazar, Farghanian”). (D. Pipes. Turks in Early Muslim Service — JTS, 1978, 2, 85—96.)
V. Minorsky. Studies in Caucasian history. — Cambridge University Press, 1957. — С. 111.
C.E. Bosworth. Encyclopaedia of Islam / Edited by C.E. Bosworth, E. van Donzel, W.P. Heinrichs and G. Lecomte, Assisted by P.J. Bearman and Mme S. Nurit. — 1995. — Т. 8. — С. 745:. — ISBN 90-04-09834-8.
↑ Süleyman Əliyarlı (2009). Azərbaycan tarixi. Bakı: Çıraq. səh. 209.
Ədəbiyyat
Azərbaycan tarixi. Yeddi cilddə. II cild (III-XIII əsrin I rübü). Bakı, "Elm", 2007. 608 səh. - 24 səh.
Ziya Bünyadov. Azərbaycan VII-IX əsrlərdə. Bakı, "Şərq-Qərb", 2007. 424 səh.
Xarici keçidlər
"SSRİ qədər mövcud olmuş möhtəşəm Azərbaycan dövləti - SACİLƏR". Səsli tarix (azərb.). apa.tv. 2016-06-23. 2016-09-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2016-09-25.
Avqust 01, 2021
sacilər, ərəb, əsarətinə, qarşı, mübarizə, dövründə, azərbaycanda, yaranmış, güclü, azərbaycan, dövlətlərindən, biri, dövləti, azərbaycanı, iranı, qismən, türkiyə, iraq, ərazilərini, əhatə, etmiş, azərbaycanın, varisi, olduğu, dövlətdir, dövlətin, əsasını, ild. Saciler Ereb esaretine qarsi mubarize dovrunde Azerbaycanda yaranmis guclu Azerbaycan 1 dovletlerinden biri de Saciler idi Saciler dovleti Azerbaycani Irani qismen Turkiye ve Iraq erazilerini ehate etmis Azerbaycanin varisi oldugu dovletdir Dovletin esasini 898 cu ilde Mehemmed Ibn Ebu Sac qoymusdur Saciler dovleti hemcinin Azerbaycan xalqinin tesekkulunde de mueyyen rol oynamisdir ereb ساجیان Saciler879 941Indiki serhedlerle Saciler dovrunun hududlarinin muqayisesiPaytaxtiMaraga 879 901 Erdebil 901 941 Resmi dilleriAzerbaycan turkcesi ErebceDiniSunniIdareetme formasiMonarxiyaTarixi Yaranmasi879 Suqutu941ErazisiValyutasiDirhem DinarSelefi XelefiAbbasiler xilafeti SalarilerIndi terkibindeAzerbaycan Azerbaycan Gurcustan Gurcustan Turkiye Turkiye Ermenistan Ermenistan Iran Iran Rusiya Rusiya Mundericat 1 Sulalenin menseyi 2 Ebu Sac Divdad 3 Mehemmed ibn Ebu Sac 4 Yusif ibn Ebu Sac 5 Hokmdarlar 6 Qeydler 7 Istinadlar 8 Edebiyyat 9 Xarici kecidlerSulalenin menseyi RedakteSaciler dovletini turk sulalesi olan Saciler yaratmislar Saciler mensece Merkezi Asiyanin Esrusen q 1 vilayetinin qedim turk nesillerinden idiler 2 Menbelerin melumatina gore Ebu Sac Divdad Afsin titullu turk emirleri neslinden olan adli sanli serkerde idi 3 M X Serifli qeyd edir ki bu dovletin tarixi son vaxtlaradek etrafli oyrenilmirdi Bu dovletin meydana gelmesi tereqqisi ve suqutu tarixi tedqiqatcilarin diqqetinden yayinmisdir 4 Professor P K Juze qeyd edir ki Saciler IX esrin ikinci yarisinda meydana gelib Azerbaycana bir nece bacariqli hokmdar veden turk sulalesinden idiler Sacilerin numayendesi olan Ebu Sac Divdad Usrusanda dagliq Cankakat kendindedir Bu sulale Xilafet qarsisindaki xidmetlerine gore Xilafetin cox boyuk eyaleti olan Azerbaycani bir mulk kimi almisdi 5 Bezi muellifler ise Sacilerin turk yox sogd menseli oldugunu yazirlar Klifford Edmund yazir ki Saciler sogd menseli sulale idiler ve Saciler sulalesinin numayendeleri bir qayda olaraq Afsin titulu dasiyirdilar 6 V Minorski ise onun fikrini tesdiqleyerek bildirir Onlar Orta Asiyanin Esrusen Usrusana vilayetinin qedim sogd nesillerinden idiler Ereb ordusunun bir cox meshur serkerdeleri o siradan Afsin Heyder ibn Kavus bu torpaqdan cixmisdilar Bezi menbelerde turk kimi aniliblar lakin onu da qeyd etmek lazimdir ki o vaxti erebler Orta Asiyadan cixan butun xalqlari tayfalari turk sayirdilar 7 8 9 10 11 Ebu Sac Divdad RedakteIX esrde xilafete qarsi mubarize seraitinde Azerbaycanda meydana gelen feodal dovletlerinden biri Saciler dovleti idi Xilafetin zeiflemesi neticesinde vilayet hakimler ile yanasi ayri ayri serkedelerin de nufuzu artir movqeyi guclenirdi Bele serkerdelerden biride eslen Merkezi Asiya turklerinden olan Ebu sac Divdad olmusdur Xelifenin apardigi mubarizelerde sedaqeti ve Bizansa qarsi doyuslerde qehremanligi ile Xelifenin etibarini qazanan Ebu Sac Divdad Azerbaycana hakim teyin edilir ve bununla da yeni sulenin esasi qoyulur Bu sulalenin numayendeleri afsin titulunu dasiyirdilar Mehemmed ibn Ebu Sac RedakteDovletin esasi 879 cu ilde Ebu Sac Divdad oglu Mehemmed ibn Ebu Sac terefinden qoyulmusdur Hakimiyyeti dovrunde Maraga hakimliyini Debil dovletini oz dovletine birlesdirmis 893 Gurcustana ugurlu yurusler etmis oz adina pul kesdirmisdir Yusif ibn Ebu Sac RedakteYusif ibn Ebu Sacin dovrunde Saciler dovleti daha da quvvetlendi 912 ci ilden etibaren xilafet xezinesine ilbeil bac gonderilmesi tamamile dayandirildi Yusif ibn Ebu Sac ermeni ve gurcu hakimlerinin qosunlarini agir meglubiyyete ugratdi Ermenistan erazisini Tiflis ve Kaxeti ele kecirdi Azerbaycan torpaqlari hesabina genislenmeye calisan ermeni ve gurcu hakimleri ozleri Azerbaycan Saciler dovletinden asili veziyyete dusduler Sacogullari Sirvansahlar dovletini de ozlerine tabe etdiler Belelikle Azerbaycan Saciler dovleti X esrin evvelleri ucun Zencandan Derbende qeder butun Azerbaycan torpaqlarini ehate edirdi Saciler dovletinin serq serhedleri Xezer denizi sahillerinden baslanir qerb serhedleri Ani ve Debil seherlerine qeder uzanib gedirdi 12 Yusif ibn Ebu Sac dovletin simal serhedlerini mohkemlendirmek ucun Derbend seddini temir etdirdi seddin denizin icerisinde olan ucub dagilmis hissesini yeniden qurdurdu Yusif ibn Ebu Sacin adindan Berde Maraga ve Erdebilde pullar kesilmesi o zaman Azerbaycanin musteqil bir dovlet kimi Abbasiler xilafetinden asili olmadigini gosterirdi 12 Hokmdarlar RedakteEbu Sac Divdad 868 870 Mehemmed ibn Ebu Sac 889 901 Divdad ibn Mehemmed 901 901 Yusif ibn Ebu Sac 901 928 Subuk 919 922 Yusif ibn Ebu Sacin qulami idi Ebul Musafir Feth 928 929 Vasif el Sirvani 929 929 Muflih el Saci 929 935 Deysem ibn Ibrahim 935 942 Qeydler Redakte Bezi menbelerde Usrusana deyilir Istinadlar Redakte C E Bosworth AZERBAIJAN iv Islamic History to 1941 in Encyclopaedia Iranica 1 accessed November 2010 Quote In ca 279 892 the caliph Moʿtazed appointed one of his generals Moḥammad b Abi l Saj an Iranian from Central Asia as governor of Azerbaijan and Armenia and the family of the Sajids Nuriyeva Irade s 63 Azerbaycan tarixi s 237 Ziya Bunyadov s 259 Ziya Bunyadov s 259 260 Clifford Edmund Bosworth The New Islamic Dynasties A Chronological and Genealogical Manual Columbia University 1996 S 147 The name Turk was given to all these troops despite the inclusion amongst them of some elements of Iranian origin Ferghana Ushrusana and Shash places were in fact the centers were the slave material was collected together ʻUthman Sayyid Aḥmad Ismaʻil Bili Prelude to the Generals Published by Garnet amp Ithaca Press 2001 These new troops were the so called Turks It must be said without hesitation that this is the most misleading misnomer which has led some scholars to harp ad nauseam on utterly unfounded interpretation of the following era during which they unreasonably ascribe all events to Turkish domination In fact the great majority of these troops were not Turks It has been frequently pointed out that Arabic sources use the term Turk in a very loose manner The Hephthalites are referred to as Turks so are the peoples of Gurgan Khwarizm and Sistan Indeed with the exception of the Soghdians Arabic sources refer to all peoples not subjects of the Sassanian empire as Turks In Samarra separate quarters were provided for new recruits from every locality The group from Farghana were called after their district and the name continued in usage because it was easy to pronounce But such groups as the Ishtakhanjiyya the Isbijabbiya and groups from similar localities who were in small numbers at first were lumped together under the general term Turks because of the obvious difficulties the Arabs had in pronouncing such foreign names The Khazars who also came from small localities which could not even be identified as they were mostly nomads were perhaps the only group that deserved to be called Turks on the ground of racial affinity However other groups from Transcaucasia were classed together with the Khazars under the general description M A Shaban Islamic History Cambridge University Press v 2 1978 Page 63 In reference to the first two centuries of Islam the term Turk as used by Arabic and Persian sources presents difficulties The Muslim authors mean different things by the term depending on their era proximity to Inner Asia and knowledge of the region It can overlap with other ethnic names e g Soghdian Khazar Farghanian D Pipes Turks in Early Muslim Service JTS 1978 2 85 96 V Minorsky Studies in Caucasian history Cambridge University Press 1957 S 111 C E Bosworth Encyclopaedia of Islam Edited by C E Bosworth E van Donzel W P Heinrichs and G Lecomte Assisted by P J Bearman and Mme S Nurit 1995 T 8 S 745 ISBN 90 04 09834 8 1 2 Suleyman Eliyarli 2009 Azerbaycan tarixi Baki Ciraq seh 209 Edebiyyat RedakteAzerbaycan tarixi Yeddi cildde II cild III XIII esrin I rubu Baki Elm 2007 608 seh 24 seh Ziya Bunyadov Azerbaycan VII IX esrlerde Baki Serq Qerb 2007 424 seh Xarici kecidler Redakte SSRI qeder movcud olmus mohtesem Azerbaycan dovleti SACILER Sesli tarix azerb apa tv 2016 06 23 2016 09 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2016 09 25 Menbe https az wikipedia org w index php title Saciler amp oldid 6069749, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
