fbpx
Wikipedia

Səfəvi xanədanı

Noyabr 13, 2023

Səfəvilər (az-əbcəd صفوی‌لر‎, fars. صفویان‎ səfəviyan) — indiki İran və Azərbaycan ərazisində hökm sürmüş şah sülaləsi, Səfəvi dövlətinin hökmdarları. XIV əsrin əvvəllərindən etibarən indiki İranın şimalındakı Ərdəbil bölgəsini və 1501–1722 və 1729–1736-cı illərdə indiki İranın bütün ərazisini idarə etdilər.

Səfəvilər sülaləsi
صفویان

Şeyx Səfi məqbərəsi
Ölkə
Banisi Şeyx Səfiəddin
Sonuncu hökmdar Şah III Abbas
Əsası qoyulub 1501
Milliyyət türkman/Azərbaycan türkü
Titullar
Şeyx, Şah
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

İndiki İran, Azərbaycan, Ermənistan, İraq, Əfqanıstan, Türkmənistan və Türkiyənin şərq hissəsindəki varlığını qoruyub saxlayan tarixdə ilk dəfə Şiə Onikiciliyi Azərbaycan və İranın rəsmi inancı və varisi olduğu dövlətin hakim sülalələri olaraq qəbul etdi.

Bu sülalənin ilk hökmdarı Güney Azərbaycannın Ərdəbil şəhərində anadan olan I İsmayıl (1501–1524) idi. Şərur yaxınlığında (Naxçıvanda) türkmanlar (Azərbaycan türklərinin əvvəlki adı) Ağqoyunlu dövlətinin hökmdarı Əlvənd Xanı məğlub etdikdən sonra İsmayıl zəfərlə Təbrizə girdi və 1501-ci ilin iyulunda özünü şah elan etdi. Əvvəlcə onun nəzarətində olan ərazilər yalnız Azərbaycanla məhdudlaşsa da, sonrakı 10 il ərzində indiki İranın böyük bir hissəsini öz hakimiyyəti altında birləşdirdi və qonşu İraq vilayətləri Bağdad və Mosulu da öz dövlətinə qoşdu.

Yaradılan dövlətə ən çox Dövlət-i Qızılbaş (Qızılbaş dövləti) deyilirdi. Qızılbaş səltənəti və Qızılbaş mülkiyyəti adları da istifadə edilmişdir və şah Qızılbaş, padişah titulunu daşıyırdı.

Təbriz şəhəri Səfəvi dövlətinin paytaxtı oldu; daha sonra paytaxt Qəzvinə, oradan da İsfahana köçürüldü.

Səfəvilər özlərini "şahənşah" (krallar kralı) adlandırırdılar. Bununla yanaşı, Şiə İslamı dövlət dini elan edərək ön plana çıxardılar. Səfəvi dövründə şiəlik hakim cərəyan kimi quruldu.

Səfəvi dövlətinin qurulmasını dəstəkləyən iranlı tayfaları bunlar; Şadlı eli, Şamlı, Əfşar, Qaçar, Çağırqanlı, Qaramustafalu, Təkəli, Bəydili, Humuslu, Ustaclu, Dulqədirlu, Varsak.

Səfəvi Sülaləsi redaktə

Vasili Bartold, Səfəvilərin Fars mənşəli deyil türk mənşəli olduğu qənaətindədir. Rus tarixçisi Petruşevski də buna bənzər bir fikirdədir; "İlk Səfəvi şeyxləri Ərdəbildə yaşamış və ana dili Azərbaycan dilidir (yəni türkcə)" deyir.

İsmail Haqqı Uzunçarşılı, Səfəvilərin soyu ilə bağlı yazır ki, "xalis bir türk olan bu ailənin siyasətləri özlərini Sadat-i Hüseyniyyədən olduqlarını göstərdilər."

Bu mövzuda, bənzər mənbələrdə Saffətü-Səfa'daki verilən məlumatlara əsaslanaraq Şeyx Səfiyəddin Ərdəbili "Türk piri" adlandırılırdı və şeyxin "türk köyündə yaşadığı və türk şagirdlərinə xidmət etmək üçün onlara ağ çörək və bal təqdim etməsi" qeyd olunurdu. Səfi'nin fars olan bir çox müasirləri də 1272-ci ildə onu Türk Piri olaraq adlandırırdılar.

Hakimlər və hökmdarlar redaktə

Ərdəbil hakimləri redaktə

Səfəvi hökmdarları redaktə

Səfəvilər sülaləsinin şəcərəsi redaktə

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Firuz şah Zərrin Koulə
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Avaad
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Qütbəddin Məhəmməd
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Səlahəddin Rəşid
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Qütbəddin Əbu Bəkr
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Basil of Trebizond
 
İrene
 
 
 
 
Şeyx Zahid Gilani
 
Əminəddin Cəbrail
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
III Aleksios
 
Teodora Kantakouzen
 
 
Bibi Fatimə
 
Şeyx Səfi
1252–1334
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
I Konstantin (Gürcüstan)
1369–1412
 
 
 
 
 
III Manuel
1364–1417
 
 
 
 
 
 
 
 
Şeyx Sədrəddin Ərdəbili
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
I Aleksandr (Gürcüstan)
1386–1446
 
 
 
 
 
IV Aleksios
1382–1429
 
 
Qara Yuluq Osman bəy
 
 
 
Şeyx Xacə Əlaəddin Əli
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Baqrationi şəhzadəsi
1415–1438
 
 
 
 
 
IV İohan
1403–1459
 
 
Cəlaləddin Əli bəy
 
 
 
Şeyx İbrahim
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Aleksios
1455–1463
 
 
 
Teodora
 
Uzun Həsən
1423–1378
 
Xədicə Xatun
 
Şeyx Cüneyd
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Aləmşah bəyim
Əli Mirzə Səfəvinin anası
&
Həlimə - Marta/Katerina
Şah İsmayılın anası
 
 
 
 
 
Şeyx Heydər
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Şeyx Sultan Əli
Hakimiyyəti:
1488–1494
&
Şah İsmayıl
17 iyul 1487 – 23 may 1524
R. 1502–1524
 
 
 
 
 
İbrahim
ya da
Şah İsmayıl
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
I Şah Təhmasib
22 February 1514 – 14 May 1576
R. 1524–1576
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
II Şah İsmayıl
1537–1577
R. 1576–1577
 
 
 
Məhəmməd Xudabəndə
1532–1595
R. 1577–1587
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
I Şah Abbas
January 27 1571 – January 19 1629
R. 1587–1629
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Səfi Mirzə
doğ. 1587 öld. 1615
Vəliəhd şəhzadə 1587–1615
 
 
 
İmamqulu Mirzə
Vəliəhd şəhzadə 1627
öld. 1627
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
I Şah Səfi
1611 – 12 May 1624
R. 1629–1642
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
II Şah Abbas
31 dekabr 1632 – 25 oktyabr 1666
R. 1642–1666
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
I Süleyman
(II Şah Səfi)
1659 – 29 iyul 1694
R. 1666–1694
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Sultan Hüseyn
1669 – 25 aprel 1726
R. 1694–1722
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
II Şah Süleyman
R. 1749–1750
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
II Şah Təhmasib
1704–1740
R. 1722–1732
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
III Şah Abbas
1731–1740
R. 1732–1736
 
 
 
 
 
 
 
 


Həmçinin bax redaktə

İstinadlar redaktə

  1. ↑ https://www.britannica.com/topic/Safavid-dynasty 2015-04-30 at the Wayback Machine Ṣafavid dynasty
  2. книга BLACK SHEEP, WHITE SHEEP AND RED-HEADS. A historical sketch of the Shahsavan of Azarbaijan Richard Tapper. Iran. Journal of the British Institute of Persian Studies London The British Academy 1966 IV 63
  3. 2000 III 100
  4. ↑ История Ирана с древнейших времён до конца 18 в. Н.В.Пигулевская Л. 1958 255
  5. ↑ "Roger Savory. Iran under the Safavids. Cambridge: Cambridge University Press, 1980, p. 34. ISBN 0521224837". 2022-04-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-04-27.
  6. ↑ R. M. Savory, Safavids, Encyclopedia of Islam, 2nd edition
  7. Andrew J. Newman, Safavid Iran: Rebirth of a Persian Empire, I. B. Tauris (Mart 30, 2006)
  8. BLACK SHEEP, WHITE SHEEP AND RED-HEADS. A historical sketch of the Shahsavan of Azarbaijan Richard Tapper. Iran. Journal of the British Institute of Persian Studies| London The British Academy 1966 IV 63
  9. История Востока Восточная Литература 2000 III 100
  10. Golden, Türk halkları Tar. Giriş. Çeviren, Osman Karatay Ankara 2002, s. 321
  11. W. Barthold, Soçineniya, C. II, bölüm I, Moskova, 1963, s. 748.
  12. Petruşevski’den naklen, Efendiyev, s. 33
  13. İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, C. II, Ankara, 1998, s. 225
  14. Âlem-i Ârâ-yi Safevî, s. 11.
  15. Heyət, C. "Azərbaycanın Türkləşməsi və Azəri Türkçəsinin Təşəkkülü", Varlıq, Tehran 1992, s. 9–12.

Noyabr 13, 2023
səfəvi, xanədanı, səfəvilər, əbcəd, صفوی, لر, fars, صفویان, səfəviyan, indiki, iran, azərbaycan, ərazisində, hökm, sürmüş, şah, sülaləsi, səfəvi, dövlətinin, hökmdarları, əsrin, əvvəllərindən, etibarən, indiki, iranın, şimalındakı, ərdəbil, bölgəsini, 1501, 17. Sefeviler az ebced صفوی لر fars صفویان sefeviyan indiki Iran 1 ve Azerbaycan erazisinde hokm surmus sah sulalesi Sefevi dovletinin hokmdarlari XIV esrin evvellerinden etibaren indiki Iranin simalindaki Erdebil bolgesini ve 1501 1722 ve 1729 1736 ci illerde indiki Iranin butun erazisini idare etdiler 2 3 4 5 6 Sefeviler sulalesiصفویانSeyx Sefi meqberesiOlke SefevilerBanisi Seyx SefieddinSonuncu hokmdar Sah III AbbasEsasi qoyulub 1501Milliyyet turkman Azerbaycan turkuTitullarSeyx Sah Vikianbarda elaqeli mediafayllarIndiki Iran Azerbaycan Ermenistan Iraq Efqanistan Turkmenistan ve Turkiyenin serq hissesindeki varligini qoruyub saxlayan tarixde ilk defe Sie Onikiciliyi Azerbaycan ve Iranin resmi inanci ve varisi oldugu dovletin hakim sulaleleri olaraq qebul etdi 6 7 Bu sulalenin ilk hokmdari Guney Azerbaycannin Erdebil seherinde anadan olan I Ismayil 1501 1524 idi Serur yaxinliginda Naxcivanda turkmanlar Azerbaycan turklerinin evvelki adi Agqoyunlu dovletinin hokmdari Elvend Xani meglub etdikden sonra Ismayil zeferle Tebrize girdi ve 1501 ci ilin iyulunda ozunu sah elan etdi Evvelce onun nezaretinde olan eraziler yalniz Azerbaycanla mehdudlassa da sonraki 10 il erzinde indiki Iranin boyuk bir hissesini oz hakimiyyeti altinda birlesdirdi ve qonsu Iraq vilayetleri Bagdad ve Mosulu da oz dovletine qosdu 1 8 Yaradilan dovlete en cox Dovlet i Qizilbas Qizilbas dovleti deyilirdi 4 9 5 Qizilbas selteneti ve Qizilbas mulkiyyeti adlari da istifade edilmisdir ve sah Qizilbas padisah titulunu dasiyirdi 5 Tebriz seheri Sefevi dovletinin paytaxti oldu daha sonra paytaxt Qezvine oradan da Isfahana kocuruldu Sefeviler ozlerini sahensah krallar krali adlandirirdilar Bununla yanasi Sie Islami dovlet dini elan ederek on plana cixardilar Sefevi dovrunde sielik hakim cereyan kimi quruldu Sefevi dovletinin qurulmasini destekleyen iranli tayfalari bunlar Sadli eli Samli Efsar Qacar Cagirqanli Qaramustafalu Tekeli Beydili Humuslu Ustaclu Dulqedirlu Varsak 10 Mundericat 1 Sefevi Sulalesi 2 Hakimler ve hokmdarlar 2 1 Erdebil hakimleri 2 2 Sefevi hokmdarlari 3 Sefeviler sulalesinin seceresi 4 Hemcinin bax 5 IstinadlarSefevi Sulalesi redakteVasili Bartold Sefevilerin Fars menseli deyil turk menseli oldugu qenaetindedir 11 Rus tarixcisi Petrusevski de buna benzer bir fikirdedir Ilk Sefevi seyxleri Erdebilde yasamis ve ana dili Azerbaycan dilidir yeni turkce deyir 12 Ismail Haqqi Uzuncarsili Sefevilerin soyu ile bagli yazir ki xalis bir turk olan bu ailenin siyasetleri ozlerini Sadat i Huseyniyyeden olduqlarini gosterdiler 13 Bu movzuda benzer menbelerde Saffetu Sefa daki verilen melumatlara esaslanaraq Seyx Sefiyeddin Erdebili Turk piri adlandirilirdi ve seyxin turk koyunde yasadigi ve turk sagirdlerine xidmet etmek ucun onlara ag corek ve bal teqdim etmesi qeyd olunurdu Sefi nin fars olan bir cox muasirleri de 1272 ci ilde onu Turk Piri olaraq adlandirirdilar 14 15 Hakimler ve hokmdarlar redakteErdebil hakimleri redakte Seyx Sefi 1300 1334 Seyx Sedreddin Erdebili 1334 1391 Seyx Xace Elaeddin Eli 1391 1424 Seyx Ibrahim 1424 1447 Seyx Cuneyd 1447 1460 Seyx Heyder 1460 1488 Seyx Sultan Eli 1488 1494 Sah Ismayil Xetai 1494 1501 Sefevi hokmdarlari redakte Sah Ismayil Xetai 1501 1524 I Sah Tehmasib 1524 1576 II Sah Ismayil 1576 1577 Sahbanu Perixan beyim 1577 1578 I Mehemmed 1578 1587 I Sah Abbas 1587 1629 I Sah Sefi 1629 1642 II Sah Abbas 1642 1667 Sah Suleyman Sefevi 1667 1694 Sultan Huseyn 1694 1722 II Sah Tehmasib 1722 1732 III Sah Abbas Abbas Mirze 1732 1736 Sahbanu Raziye beyim 1736 1749 II Sah Suleyman 1749 1750 III Sah Ismayil 1750 1773 II Mehemmed 1773 1796 Sefeviler sulalesinin seceresi redakte Firuz sah Zerrin Koule Avaad Qutbeddin Mehemmed Selaheddin Resid Qutbeddin Ebu Bekr Basil of Trebizond Irene Seyx Zahid Gilani Emineddin Cebrail III Aleksios Teodora Kantakouzen Bibi Fatime Seyx Sefi1252 1334 I Konstantin Gurcustan 1369 1412 III Manuel1364 1417 Seyx Sedreddin Erdebili I Aleksandr Gurcustan 1386 1446 IV Aleksios1382 1429 Qara Yuluq Osman bey Seyx Xace Elaeddin Eli Baqrationi sehzadesi 1415 1438 IV Iohan1403 1459 Celaleddin Eli bey Seyx Ibrahim Aleksios1455 1463 Teodora Uzun Hesen1423 1378 Xedice Xatun Seyx Cuneyd Alemsah beyim Eli Mirze Sefevinin anasi amp Helime Marta Katerina Sah Ismayilin anasi Seyx Heyder Seyx Sultan Eli Hakimiyyeti 1488 1494 amp Sah Ismayil17 iyul 1487 23 may 1524R 1502 1524 Ibrahimya daSah Ismayil I Sah Tehmasib22 February 1514 14 May 1576R 1524 1576 II Sah Ismayil1537 1577R 1576 1577 Mehemmed Xudabende1532 1595R 1577 1587 I Sah AbbasJanuary 27 1571 January 19 1629R 1587 1629 Sefi Mirzedog 1587 old 1615Veliehd sehzade 1587 1615 Imamqulu MirzeVeliehd sehzade 1627old 1627 I Sah Sefi1611 12 May 1624R 1629 1642 II Sah Abbas31 dekabr 1632 25 oktyabr 1666R 1642 1666 I Suleyman II Sah Sefi 1659 29 iyul 1694R 1666 1694 Sultan Huseyn1669 25 aprel 1726R 1694 1722 II Sah SuleymanR 1749 1750 II Sah Tehmasib1704 1740R 1722 1732 III Sah Abbas1731 1740R 1732 1736 Hemcinin bax redakteSefeviler Sefeviler sulalesinin seceresi Sefeviyye ordeni rehberleri ve Sefevi sulalesinden olan sahlarin siyahisi Sefevilik QizilbasIstinadlar redakte 1 2 https www britannica com topic Safavid dynasty Arxivlesdirilib 2015 04 30 at the Wayback Machine Ṣafavid dynasty kniga BLACK SHEEP WHITE SHEEP AND RED HEADS A historical sketch of the Shahsavan of Azarbaijan Richard Tapper Iran Journal of the British Institute of Persian Studies London The British Academy 1966 IV 63 2000 III 100 1 2 Istoriya Irana s drevnejshih vremyon do konca 18 v N V Pigulevskaya L 1958 255 1 2 3 Roger Savory Iran under the Safavids Cambridge Cambridge University Press 1980 p 34 ISBN 0521224837 2022 04 27 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2022 04 27 1 2 R M Savory Safavids Encyclopedia of Islam 2nd edition Andrew J Newman Safavid Iran Rebirth of a Persian Empire I B Tauris Mart 30 2006 BLACK SHEEP WHITE SHEEP AND RED HEADS A historical sketch of the Shahsavan of Azarbaijan Richard Tapper Iran Journal of the British Institute of Persian Studies London The British Academy 1966 IV 63 Istoriya Vostoka Vostochnaya Literatura 2000 III 100 Golden Turk halklari Tar Giris Ceviren Osman Karatay Ankara 2002 s 321 W Barthold Socineniya C II bolum I Moskova 1963 s 748 Petrusevski den naklen Efendiyev s 33 Ismail Hakki Uzuncarsili Osmanli Tarihi C II Ankara 1998 s 225 Alem i Ara yi Safevi s 11 Heyet C Azerbaycanin Turklesmesi ve Azeri Turkcesinin Tesekkulu Varliq Tehran 1992 s 9 12 Menbe https az wikipedia org w index php title Sefevi xanedani amp oldid 7304589, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.