Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
III Şah Abbas və ya III Abbas (tam adı: Abbas Mirzə Təhmasib oğlu Səfəvi; yanvar 1732, Qoçan, Rəzəvi Xorasan ostanı – fevral 1740, Səbzivar[d], Rəzəvi Xorasan ostanı) — Səfəvilər İmperiyasının XI şahı (avqust 1732—21 mart 1736). II Şah Təhmasibin Şahpuri sultandan olan oğlu.
| III Abbas | |
|---|---|
| III Şah Abbas Səfəvi | |
 Şah III Abbasın dövrünə aid sikkə | |
| avqust 1732 – 21 mart 1736 | |
| Əvvəlki | II Şah Təhmasib |
| Sonrakı | Şah Nadir Әfşari (hüquqi vә faktiki. Səfəvi dövləti süqut etmiş, yerinə Әfşarlı imperatorluğu yaranmışdır) Şahbanu Raziyə sultan Səfəvi (iddiaçı) |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | yanvar 1732 |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | fevral 1740(8 yaşında) |
| Vəfat yeri |
|
| Vəfat səbəbi | boğularaq |
| Dəfn yeri | Məşhəd, Xorasan, Əfşarlar dövləti |
| Fəaliyyəti | siyasətçi |
| Atası | II Şah Təhmasib |
| Anası | Şahpuri sultan |
| Həyat yoldaşı | yoxdur |
| Uşağı | yoxdur |
| Ailəsi | Səfəvilər |
| Dini | Şiə İslam |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Abbas Mirzə yanvar 1732-ci ildə Səfəvilər İmperiyasında anadan olmuşdur.
1732-ci ilin avqustunda Nadir xan Əfşar Xorasandakı qiyamı yatırdıqdan sonra öz tərəfdarları olan feodal əyanlarının köməyi ilə Səfəvilər İmperiyasının hökmdarı II Şah Təhmasibi hakimiyyətdən devirərək, Abbas Mirzəni hakimiyyətə gətirir. II Təhmasib isə Nadir xan tərəfindən Xorasanın şəhərində həbs edilir. 7 sentyabr 1732-ci ildə Abbas Mirzə III Şah Abbas adı ilə nominal şah elan edilir və tacqoyma mərasimi keçirilir. Və beləliklə dövləti onun adından Səfəvi ordusunun baş komandanı Nadir xan idarə etməyə başlayır.21 mart 1736-cı ildə Nadir xan Suqovuşanda özünü şah elan edir və III Abbası şəhərinə atası II Təhmasibin yanına həbsə göndərir.
1738-ci ildə Nadir şah oğlu naibus-səltənə təyin edib Əfqanıstan və Hindistana yürüşə gedir. H.Q. 1752-ci ilin baharında İraqda şayiə yayılır ki, Hindistanda Əfşar ordusuna qorxulu xəstəlik düşüb və Nadir şah özü də həlak olub. Sonradan İranda olan hindlilər tərəfindən xalq arasında vahimə yaratmaq xatirinə, belə cürbəcür şayilər yayır. Həmin ilin axırlarında Nadir şahın ölüm xəbəri çox genişlənir. May və ya iyun 1739 və ya fevral 1740-cı ildə Rzaqulu xanı yaxın adamlarından biri olan onu təhrik edir ki, ehtiyatla hakimiyyətə ən əsas namizədlərdən olan II Təhmasib və iki oğlunu öldürsün. Ona görə ki, Nadirin ölümü doğru olsa, Səfəvi məhbuslarının xeyrinə qiyam atəşi alovlanacaq və onun da odu surətlə ölkənin hər yerinə yayıla bilər ki, bunun da nəticəsi naibus-səltənə üçün qorxulu ola bilər. Bəzi dövlət adamları, o cümlədən Məhəmməd Hüseyn xanın dediklərini təsdiq edir. Rzaqulu mirzə iki gündən sonra sabiq Səfəvi şahı II Təhmasib və iki oğlunu öldürməyi qərara alır və Məhəmməd Hüseyn xanı bu işi yerinə yetirmək üçün Səbzivara göndərir.
Məhəmməd Hüseyn xan, II Təhmasib və ailəsi həbs olunan binaya daxil olan kimi II Təhmasib hadisəni ailəsinə bildirir. Ailə nalə çəkməyə və ağlaşmağa başlayır. Məhəmməd Hüseyn xan içəri girib gətirdiyi iplə II Təhmasibi boğur. Təhmasibin 8 yaşlı oğlu III Abbas ozünü atasının cənazəsinin üstünə atır. Məhəmməd Hüseyn xan onu da boğur. İkinci oğlu quyuya atır. Bir şəxs də onu quyudan çıxarır. İsmayıl Mirzə gəlib özünü ata və qardaşının cənazəsi üstünə yıxır. Məhəmməd Hüseyn xan İsmayıl Mirzənin başını kəsir. Bu hadisə Səbzivarda böyük şivən və dəhşətə səbəb olur. Əhali bir neçə gün matəm saxlayır. Sonra öldürülənlərin üçünün də cənazəsi Məşhədə aparılıb, orada da dəfn edilir.
Mənbə
İstinadlar
- Azərbaycan Tarixi, səh. 63
- Deutsche Nationalbibliothek Record #1013522567 // Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) (alm.). 2012—2016.
- Axworthy, 2006. səh. 123
- Axworthy, 2006. səh. 165
- Axworthy, 2006. səh. 221
- Encyclopaedia Iranica, Lockhart
- Axworthy, 2006. səh. 220
Ədəbiyyat
- Axworthy, Michael, The Sword of Persia: Nader Shah, from tribal warrior to conquering tyrant, London-New York: I.B. Tauris, 2006, ISBN
- L. Lockhart, Nadir Shah, London, 1938
- R.M. Savory, Encyclopaedia Iranica
- S. Məmmədov, T. Vəliyev, Ə. Qocayev, Azərbaycan tarixi (9-cu sinif üçün dərslik), Aspoliqraf, Bakı, 2005, 256 səh.
- ()، ، به اهتمام ، : انتشارات ، چاپ دوم، ۱۳۸۲، ص ۱۳.
- "ʿABBĀS (III)" ( (ing.)). Encyclopædia Iranica/. 1982-12-15/2011-07-13. 2015-02-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-02-14.
Xarici keçidlər
III Abbas Doğum: yanvar 1732 Vəfat: fevral 1740 | ||
| Hakimiyyət titulları | ||
|---|---|---|
| Sələfləri II Şah Təhmasib |  Səfəvilər imperiyası(صفویان) Şahı 1732-1736 | Xələfləri II Şah Süleyman (Səfəvilər şahlıq iddiaçısı) |
| Sələfləri II Şah Təhmasib | Şah 1732-1736 | Xələfləri Nadir şah Əfşar Əfşarlar imperiyasını qurdu |
SƏLƏF II Şah Təhmasib |  | III Şah Abbas Səfəvilər sülaləsi | | XƏLƏF Raziya Sultan |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
III Sah Abbas ve ya III Abbas tam adi Abbas Mirze Tehmasib oglu Sefevi yanvar 1732 Qocan Rezevi Xorasan ostani fevral 1740 Sebzivar d Rezevi Xorasan ostani Sefeviler Imperiyasinin XI sahi avqust 1732 21 mart 1736 II Sah Tehmasibin Sahpuri sultandan olan oglu III AbbasIII Sah Abbas SefeviSah III Abbasin dovrune aid sikkeSefeviler dovletinin XI sahiavqust 1732 21 mart 1736EvvelkiII Sah TehmasibSonrakiSah Nadir Әfsari huquqi vә faktiki Sefevi dovleti suqut etmis yerine Әfsarli imperatorlugu yaranmisdir Sahbanu Raziye sultan Sefevi iddiaci Sexsi melumatlarDogum tarixi yanvar 1732Dogum yeri Qocan Merkezi sehristan d Qocan sehristani Rezevi Xorasan ostani IranVefat tarixi fevral 1740 8 yasinda Vefat yeri Sebzivar d Sebzivar sehristani Rezevi Xorasan ostani IranVefat sebebi bogularaqDefn yeri Meshed Xorasan Efsarlar dovletiFealiyyeti siyasetciAtasi II Sah TehmasibAnasi Sahpuri sultanHeyat yoldasi yoxdurUsagi yoxdurAilesi SefevilerDini Sie Islam Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiAbbas Mirze yanvar 1732 ci ilde Sefeviler Imperiyasinda anadan olmusdur 1732 ci ilin avqustunda Nadir xan Efsar Xorasandaki qiyami yatirdiqdan sonra oz terefdarlari olan feodal eyanlarinin komeyi ile Sefeviler Imperiyasinin hokmdari II Sah Tehmasibi hakimiyyetden devirerek Abbas Mirzeni hakimiyyete getirir II Tehmasib ise Nadir xan terefinden Xorasanin seherinde hebs edilir 7 sentyabr 1732 ci ilde Abbas Mirze III Sah Abbas adi ile nominal sah elan edilir ve tacqoyma merasimi kecirilir Ve belelikle dovleti onun adindan Sefevi ordusunun bas komandani Nadir xan idare etmeye baslayir 21 mart 1736 ci ilde Nadir xan Suqovusanda ozunu sah elan edir ve III Abbasi seherine atasi II Tehmasibin yanina hebse gonderir 1738 ci ilde Nadir sah oglu naibus seltene teyin edib Efqanistan ve Hindistana yuruse gedir H Q 1752 ci ilin baharinda Iraqda sayie yayilir ki Hindistanda Efsar ordusuna qorxulu xestelik dusub ve Nadir sah ozu de helak olub Sonradan Iranda olan hindliler terefinden xalq arasinda vahime yaratmaq xatirine bele curbecur sayiler yayir Hemin ilin axirlarinda Nadir sahin olum xeberi cox genislenir May ve ya iyun 1739 ve ya fevral 1740 ci ilde Rzaqulu xani yaxin adamlarindan biri olan onu tehrik edir ki ehtiyatla hakimiyyete en esas namizedlerden olan II Tehmasib ve iki oglunu oldursun Ona gore ki Nadirin olumu dogru olsa Sefevi mehbuslarinin xeyrine qiyam atesi alovlanacaq ve onun da odu suretle olkenin her yerine yayila biler ki bunun da neticesi naibus seltene ucun qorxulu ola biler Bezi dovlet adamlari o cumleden Mehemmed Huseyn xanin dediklerini tesdiq edir Rzaqulu mirze iki gunden sonra sabiq Sefevi sahi II Tehmasib ve iki oglunu oldurmeyi qerara alir ve Mehemmed Huseyn xani bu isi yerine yetirmek ucun Sebzivara gonderir Mehemmed Huseyn xan II Tehmasib ve ailesi hebs olunan binaya daxil olan kimi II Tehmasib hadiseni ailesine bildirir Aile nale cekmeye ve aglasmaga baslayir Mehemmed Huseyn xan iceri girib getirdiyi iple II Tehmasibi bogur Tehmasibin 8 yasli oglu III Abbas ozunu atasinin cenazesinin ustune atir Mehemmed Huseyn xan onu da bogur Ikinci oglu quyuya atir Bir sexs de onu quyudan cixarir Ismayil Mirze gelib ozunu ata ve qardasinin cenazesi ustune yixir Mehemmed Huseyn xan Ismayil Mirzenin basini kesir Bu hadise Sebzivarda boyuk siven ve dehsete sebeb olur Ehali bir nece gun matem saxlayir Sonra oldurulenlerin ucunun de cenazesi Meshede aparilib orada da defn edilir MenbeIstinadlar Azerbaycan Tarixi seh 63 Deutsche Nationalbibliothek Record 1013522567 Umumi tenzimleme nezareti GND alm 2012 2016 Axworthy 2006 seh 123 Axworthy 2006 seh 165 Axworthy 2006 seh 221 Encyclopaedia Iranica Lockhart Axworthy 2006 seh 220 Edebiyyat Axworthy Michael The Sword of Persia Nader Shah from tribal warrior to conquering tyrant London New York I B Tauris 2006 ISBN 1850437068 L Lockhart Nadir Shah London 1938 R M Savory Encyclopaedia Iranica S Memmedov T Veliyev E Qocayev Azerbaycan tarixi 9 cu sinif ucun derslik Aspoliqraf Baki 2005 256 seh به اهتمام انتشارات چاپ دوم ۱۳۸۲ ص ۱۳ ʿABBAS III ing Encyclopaedia Iranica 1982 12 15 2011 07 13 2015 02 14 tarixinde Istifade tarixi 2015 02 14 Xarici kecidlerIII AbbasSefeviler sulalesiDogum yanvar 1732 Vefat fevral 1740Hakimiyyet titullariSelefleri II Sah Tehmasib Sefeviler imperiyasi صفویان Sahi 1732 1736 Xelefleri II Sah Suleyman Sefeviler sahliq iddiacisi Selefleri II Sah Tehmasib Sah 1732 1736 Xelefleri Nadir sah Efsar Efsarlar imperiyasini qurduSELEF II Sah Tehmasib III Sah Abbas Sefeviler sulalesi XELEF Raziya Sultan