Qrafit (yun. γράφω — yazıram) - karbonun allotropik modifikasiyası olub, bircinsli elementlər sinfinə aid mineraldır. Laylı struktura malikdir. Kristallik qəfəsin layları bir-birinə nisbətən müxtəlif cür yerləşə bilər (heksaqonal, triqonal). Laylar zəif dalğavaridir, müstəviyə daha yaxındır, karbonun atomlarının altıbucaqlı layndan ibarətdir. Kristalları plastik olub, kələkötürdür. Moos bərkliyi 1 və 2 arasındadır, sıxlığı 2,1-2,3 q/cm³-dir. Rənqi bozdur.
Qrafit.
Fiziki xassələri
Qrafit elektrik cərəyanını yaxşı keçirir. Almazdan fərqli olaraq daha aşağı bərkliyə malikdir, nisbtən yumşaqdır. İstiliyin təsiri altında daha da bərkləşir və kövrək hala çevrilir. Rəngi qara-bozdur, metallik parıltıya malikdir. Əriyən deyil, havasızlıq şəraitində qızdırdıqda ərimir. Turşu mühitində həll olunur. Əl ilə toxunduqda yağlılq hissi yaradır. Təbii qrafityin tərkibində 10-12% gil və dəmir oksidi vardır. Sürtünmə zamanı layları qabıqlar şəklində ayrılır. Bu xassədən karandaşlarda istfadə edlir. Istilikkeçirmə qabiliyyəti qarafitin növünüdən, bazis müstəvilərin nisbi istiqamətindən və temperaturdan asılı olaraq 278,4 -2435 Vt/(m*К) arasında dəyişir. Qrafitin monokristalının elektrik keçiriciliyi anizotropdur və bazis müstəvisinə paralell istiqamətdə metala yaxın, perpendikulyar istiqamətdə isə 10 dəflərlə aşağıdır. Keçiriciliyin minimal həddi 300-1300 K arasında müşahidə olunur, burada minimum qiymətin vəziyyəti mükəmməl kristallik struktur üçün aşağı temperatur oblastında sürüşür. Ən yüksək elektrik keçiriciliyinə rekristallaşmış qrafit malikdir.
Qarafitin istilikdən genişlənməsi 700 K-ə qədər həddə baza müstəvisi istiqamətində mənfidir (qrafit qızdırıldıqda kiçilir), onun mütləq qiyməti temperatur artdıqca kiçilir. 700 K-dən yuxarıda onun istilikdən genişlənməsi müsbətə dəyişir. Baza müstəvilərinə perpendikulyar istiqamətdə temperaturdan genişlənmə müsbətdir, demək olar ki, temperaturdan asılı deyil və baza müstəviləri üçün orta mütləq qiymətdən 20 dəfə yüksəkdir. Çoxkristallı qrafit diamaqnitdir, baza müstəvilərində maqnit həssaslığı çox deyil, və ortoqonal baza müstəvilərində böyükdür. Holl əmsalı 2400 K qiymətində müsbətdən mənfiyə dəyişir.
Qrafitin hexaqonal kristal strukturu. Qırmızı rəngdə "β"-karbon atomları təsvir edilmişdir.
Qrafit səthinin mikroskopda görünüşü
Karbonun hər atomu digər üç atomla kovalent əlaqədədir.
Qrafitin iki növü məlumdur: α-qrafit və β-qrafit. α-qrafitdə atomların yarısı altıtillinin mərkəzi alt və üst hissələrində (…АВАВАВА quruluşu) yerləşir, β-qrafitdə hər bir dördüncü qat birincini təkrar edir. Rombedrik formalı qrafit heksaqonal özəkdə təsvir etmək əlverişlidir ki, onun laylı strukturunu təsvir etmək mmükün olsun. β-qrafit təmiz halda rast gəlinmir, çünki o metastabil formada olur. Ancaq təbii qrafitlərdə romedrik fazanın tərkibi 30% təşkil edir. 2500-3300 K temperaturunda rombedrik qrafit tam olaraq heksaqonala keçir.
Təbii qrafit
Birlikdə tapılan minerallar: pirit, qranat, şpineldır. Yüksək temperaturda vulkan və maqma əsaslı dağ suxurlarında əmələ gəlir. Volfram və ya digər minerallarla birlikdə kvarst birləşmələrində orta temperaturlu hidromaterial polimetallik mədənlərdə rast gəlinir. Kristal slanslar, qnays, mərmər kimi metamorfik suxurlarda geniş yayılmışdır. Böyük yataqlar daş kömürünün yüksək pirolizi sayəsində yaranır. Rusalimləri ion kütlə-spektrometrin köməyi ilə qrafitin tərkibində metallorqanik klasterlər şəklində qızıl, gümüş və platin aşkar etmişlər.
Sünii qrafit
Qrafiti süni olaraq iki yolla əldəedirlər:
Açenov qrafiti: koks və pek qarışığının 2800 °C-də qızdırılması ilə;
Rekristallaşdırılmış qrafit: koks, pek, təbii qarfit və karbidləşdirici elementlərdən ibarət qarışığın termomexaniki emalı;
Piroqrafit: qaz əmələ gətirən karbohidratların 1400—1500 °C-də vakuumda pirolizi və sonradan pirokarbidoksidi əmələ gələnə qədər 2500—3000 °C-də 50 MPa təzyiqdə qızdırmaqla (nəticədə piroqraf alınır -elektrokimyəvi sənayedə buna elektroqrafit deyilir);
Domna qrafiti: çuqunun böyük kütlədə yavaş sürətlə soyudulması zamanı ayrılır;
Karbid qrafit: karbidlərin termiki parçalanması zamanı yaranır.
Tətbiqi
Qrafitin tətbiqi onun unikal xassələrinə əsaslanır. Aşağıdakı hallarda tətbiq olunur:
tiqellərin, kipləşdirici plitələrin hazırlanmasında: bu qrafitin yüksək istiliyə davamlılığına, onun bir çox metal ərintilərinə qarşı kimyəvi davamlılığına əsaslanır.
elektrodlar və qızdırıcı elementlərin hazırlanmasında: yüksək istilikkeçirməsi və praktiki olaraq istənilən aqressiv su məhlullarına qarşı kimyəvi davamlılığı buna əlverişli imkan yaradır.
maye və pastaşəkilli yağlayıcıların kombinə edimiş haında bərk yağlaycı materiallar,
müxtlif elektrik maşınlarında, elektrik nəqledicilərdə və körpü kranlarında, həmçinin etbarlı elektrik kontaktı təlb olunan digər qurğularda kontak fırçaların və cərəyan öütürücülər,
Ernst H. Weinschenk: Der Graphit, seine wichtigsten Vorkommnisse und seine technische Verwerthung. Verl.-Anst. und Dr. A.-G., Hamburg 1898 (Digitalisat)
Petr Korbel, Milan Novák: Mineralien Enzyklopädie. (Übersetzt von Werner Horwath). Edition Dörfler im Nebel Verlag, Eggolsheim 2002
Avqust 05, 2021
qrafit, γράφω, yazıram, karbonun, allotropik, modifikasiyası, olub, bircinsli, elementlər, sinfinə, mineraldır, laylı, struktura, malikdir, kristallik, qəfəsin, layları, birinə, nisbətən, müxtəlif, cür, yerləşə, bilər, heksaqonal, triqonal, laylar, zəif, dalğa. Qrafit yun grafw yaziram karbonun allotropik modifikasiyasi olub bircinsli elementler sinfine aid mineraldir Layli struktura malikdir Kristallik qefesin laylari bir birine nisbeten muxtelif cur yerlese biler heksaqonal triqonal Laylar zeif dalgavaridir musteviye daha yaxindir karbonun atomlarinin altibucaqli layndan ibaretdir Kristallari plastik olub kelekoturdur Moos berkliyi 1 ve 2 arasindadir sixligi 2 1 2 3 q cm dir Renqi bozdur Qrafit Mundericat 1 Fiziki xasseleri 2 Kimyevi xasseleri 3 Strukturu 4 Tebii qrafit 5 Sunii qrafit 6 Tetbiqi 7 MenbeFiziki xasseleri RedakteQrafit elektrik cereyanini yaxsi kecirir Almazdan ferqli olaraq daha asagi berkliye malikdir nisbten yumsaqdir Istiliyin tesiri altinda daha da berklesir ve kovrek hala cevrilir Rengi qara bozdur metallik pariltiya malikdir Eriyen deyil havasizliq seraitinde qizdirdiqda erimir Tursu muhitinde hell olunur El ile toxunduqda yaglilq hissi yaradir Tebii qrafityin terkibinde 10 12 gil ve demir oksidi vardir Surtunme zamani laylari qabiqlar seklinde ayrilir Bu xasseden karandaslarda istfade edlir Istilikkecirme qabiliyyeti qarafitin novunuden bazis mustevilerin nisbi istiqametinden ve temperaturdan asili olaraq 278 4 2435 Vt m K arasinda deyisir Qrafitin monokristalinin elektrik keciriciliyi anizotropdur ve bazis mustevisine paralell istiqametde metala yaxin perpendikulyar istiqametde ise 10 deflerle asagidir Keciriciliyin minimal heddi 300 1300 K arasinda musahide olunur burada minimum qiymetin veziyyeti mukemmel kristallik struktur ucun asagi temperatur oblastinda surusur En yuksek elektrik keciriciliyine rekristallasmis qrafit malikdir Qarafitin istilikden genislenmesi 700 K e qeder hedde baza mustevisi istiqametinde menfidir qrafit qizdirildiqda kicilir onun mutleq qiymeti temperatur artdiqca kicilir 700 K den yuxarida onun istilikden genislenmesi musbete deyisir Baza mustevilerine perpendikulyar istiqametde temperaturdan genislenme musbetdir demek olar ki temperaturdan asili deyil ve baza mustevileri ucun orta mutleq qiymetden 20 defe yuksekdir Coxkristalli qrafit diamaqnitdir baza mustevilerinde maqnit hessasligi cox deyil ve ortoqonal baza mustevilerinde boyukdur Holl emsali 2400 K qiymetinde musbetden menfiye deyisir Kimyevi xasseleri RedakteBir cox maddelerle metallar duzlarla elaqe yaradir Yuksek temperaturda karbon qazinda yanaraq oksigenle reaksiyaya girir Idare olunan seraitde ftorla birleserek CF x elde etmek olar Strukturu Redakte Qrafitin hexaqonal kristal strukturu Qirmizi rengde b karbon atomlari tesvir edilmisdir Qrafit sethinin mikroskopda gorunusu Karbonun her atomu diger uc atomla kovalent elaqededir Qrafitin iki novu melumdur a qrafit ve b qrafit a qrafitde atomlarin yarisi altitillinin merkezi alt ve ust hisselerinde AVAVAVA qurulusu yerlesir b qrafitde her bir dorduncu qat birincini tekrar edir Rombedrik formali qrafit heksaqonal ozekde tesvir etmek elverislidir ki onun layli strukturunu tesvir etmek mmukun olsun b qrafit temiz halda rast gelinmir cunki o metastabil formada olur Ancaq tebii qrafitlerde romedrik fazanin terkibi 30 teskil edir 2500 3300 K temperaturunda rombedrik qrafit tam olaraq heksaqonala kecir Tebii qrafit RedakteBirlikde tapilan minerallar pirit qranat spineldir Yuksek temperaturda vulkan ve maqma esasli dag suxurlarinda emele gelir Volfram ve ya diger minerallarla birlikde kvarst birlesmelerinde orta temperaturlu hidromaterial polimetallik medenlerde rast gelinir Kristal slanslar qnays mermer kimi metamorfik suxurlarda genis yayilmisdir Boyuk yataqlar das komurunun yuksek pirolizi sayesinde yaranir Rus alimleri ion kutle spektrometrin komeyi ile qrafitin terkibinde metallorqanik klasterler seklinde qizil gumus ve platin askar etmisler Sunii qrafit RedakteQrafiti suni olaraq iki yolla eldeedirler Acenov qrafiti koks ve pek qarisiginin 2800 C de qizdirilmasi ile Rekristallasdirilmis qrafit koks pek tebii qarfit ve karbidlesdirici elementlerden ibaret qarisigin termomexaniki emali Piroqrafit qaz emele getiren karbohidratlarin 1400 1500 C de vakuumda pirolizi ve sonradan pirokarbidoksidi emele gelene qeder 2500 3000 C de 50 MPa tezyiqde qizdirmaqla neticede piroqraf alinir elektrokimyevi senayede buna elektroqrafit deyilir Domna qrafiti cuqunun boyuk kutlede yavas suretle soyudulmasi zamani ayrilir Karbid qrafit karbidlerin termiki parcalanmasi zamani yaranir Tetbiqi RedakteQrafitin tetbiqi onun unikal xasselerine esaslanir Asagidaki hallarda tetbiq olunur tiqellerin kiplesdirici plitelerin hazirlanmasinda bu qrafitin yuksek istiliye davamliligina onun bir cox metal erintilerine qarsi kimyevi davamliligina esaslanir elektrodlar ve qizdirici elementlerin hazirlanmasinda yuksek istilikkecirmesi ve praktiki olaraq istenilen aqressiv su mehlullarina qarsi kimyevi davamliligi buna elverisli imkan yaradir maye ve pastasekilli yaglayicilarin kombine edimis hainda berk yaglayci materiallar doldurucu plastmas nuve reaktorlarinda neytronlarin yavasilasdirilmasi ucun cubuqlar qara qrafit karandaslarin icliklerinin komponenti sintetik almazlarin alnmasnda muxtlif elektrik masinlarinda elektrik neqledicilerde ve korpu kranlarinda hemcinin etbarli elektrik kontakti telb olunan diger qurgularda kontak fircalarin ve cereyan outuruculer yuksekomlu birlesmelerde cereyankecirici komponent Menbe RedakteErnst H Weinschenk Der Graphit seine wichtigsten Vorkommnisse und seine technische Verwerthung Verl Anst und Dr A G Hamburg 1898 Digitalisat Petr Korbel Milan Novak Mineralien Enzyklopadie Ubersetzt von Werner Horwath Edition Dorfler im Nebel Verlag Eggolsheim 2002Menbe https az wikipedia org w index php title Qrafit amp oldid 4752524, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
