Qranat
Qranat qrupu - Ümumi formulu A3B2 [SiO4]3 olan minerallar; burada A = Mg2+, Fe2+, Mn2+, Ca2+, Y3+, nisbətən az Na+, K+; B=Al3+, Fe3+, Cr3+, Mn3+, nisbətən az V3+, Ti3+, Ti4+, Zr4+, TR3+. Rast gəlmə tezliyi şkalası: çox da tez-tez rast gəlməyən.
Kubik sinqoniya
Növ müxtəliflikləri
Qessonit – qırmızı rəngli dəmirli qrossulyar; melanit – demək olar ki, tam qara rəngli titanlı andradit; demantoid – rəngi yaşılımtıl-sarıdan zümrüdü - yaşıladək olan andradit və b.
Xassələri
Rəng – müxtəlifdir: ağdan qarayadək (göy rəng istisna olmaqla); pirop – qırmızı; almandin – qırmızı, qonuru-qırmızı, qara; spessartin – sarı, narıncı-sarı, tünd-qırmızı; qrossulyar – rəngsiz, açıq-yaşıl; andradit – qonur, yaşıl, qara; uvarovit – zümrüdü-yaşıl; Mineralın cizgisinin rəngi – müxtəlif çalarlı açıq rəngli; Parıltı – yağlı, şuşə, bəzən almaz; Şəffaflıq – yarımşəffaf, bəzən şəffaf; Sıxlıq – 3,50-4,30: piropun – 3,57, qrossulyarın – 3,60, uvarovitin – 3,83, andraditin – 3,87, spessartinin – 4,19, almandinin – 4,30; Sərtlik – 6,5-7,5; Kövrəkdir; Ayrılma – yoxdur; Sınıqlar – qeyri-hamar, yarımqabıqvari, qabıqvari; Bölünmə – bəzən {110} üzrə; Başqa xassələr – dəmirli növlərinin maqnitlik xassəsi vardır; Morfologiya – kristallar: rombododekaedrik və tetraqon-trioktaedrik; İkiləşmə: nadir hallarda {210} üzrə; Mineral aqreqatları: bütöv dənəvər kütlələr, püruzlar.
Mənşəyi və yayılması
Əsasən uqranditlərlə təmsil olunmuş qranatların ən mühüm yığınları turş maqmatik süxurlarla karbonat süxurlarının (əhəngdaşı və dolomitlərin) endo- və ekzokontakt zonasında kontakt - metasomatik yolla əmələ gəlir. Maqmatik mənşəli qranatlar əsasən piralspitlərə aiddir: pirop ultraəsası süxurlar üçün xarakterikdir; almandin və spessartin isə qranitlərin və qranit peqmatitlərinin tipik minerallarıdır. Metamorfik mənşəli qranatlara ekloqitlərdə, kristallik şistlərdə rast gəlinir. Andradit bəzən hidrotermal damarlarda tapılır. Almandin çökmə süxurların tipik qırıntı mineralıdır. Pirop və almandin dayanıqlı kimyəvi birləşmələr olub, içərisində yerləşdikləri süxurların parçalanması zamanı səpintilərə keçirlər. Birlikdə rast gəldiyi minerallar: diopsid, hedenbergit, maqnetit, hematit, vezuvian, epidot, aktinolit, vollastonit, kalsit, danburit və s. Mineralın tapıldığı yerlər: Kaliforniya, Pensilvaniya, Nyu-York, Corciya ştatları (ABŞ); Ural, Kola yarımadası, Kareliya, Saxa Respublikası (Rusiya); Qazaxıstan; Çexiya; Buşveld (CAR); Keniya; Tanzaniya və b. Azərbaycanda qranatlar eyni adlı məşhur kontakt-metasomatik mənşəli dəmir filizi yatağının yerləşdiyi Dəşkəsən rayonunun skarnlarında daha geniş intişar tapmışlar. Onlar Gədəbəy və Kəlbəcər rayonlarında da qeyd olunur.
Tətbiqi
Almandin, pirop, spessartin yaxşı abraziv materialdır. Qranatlar həmçinin tikinti sənayesində, cihazqayırma və elektronikada tətbiq edilir. Şəffaf qırmızı piroplar, yaşıl uvarovitlər, moruğu rəngli almandinlər zərgərlikdə istifadə edilir.
Müalicəvi əhəmiyyəti
Müalicəvi qamma təsiri böyükdür, həmçinin, rənglərinə görə də səciyyəvi xüsusiyyətlərə malikdir. Beləliklə, yaşıl, yaşıl-sarı rəngli qranatlar mərkəzi sinir sistemini müalicə edir, orqanizmi əməliyyatdan, insultdan, travmadan sonra sakitləşdirir, ürək damar sisteminə nəzarət edir, maddələr mübadiləsinə, artıq tullantıları bədəndən xaric olmağa kömək edir, hətta, eşitmə və görmə orqanlarını müalicə edir. Qırmızı qranatlar qan dövranının nizamlanmasına, qan azlığı, bu kimi çatışmamazlıqlarda xeyirlidir, friqidliyə, sonsuzluğa, impotentliyə qarşı “kömək edir”. Bunlardan başqa, qırmızı qranatlar, soyuqdəyməni, qızdırmanı aşağı salır, infeksiya xəstəliklərində ağrını azaldır, immuniteti yüksəldir və sifətin rəngini yaxşılaşdırır. Hesab edilir ki, sarı və narıncı rəngli qranatlar həyat enerjilidir, beynin işləməsini stimullaşdırır, zədələnmiş dəri və digər orqanları regenerasiya etmək, baş ağrılarını kəsmək xüsusiyyətinə malikdirlər.
Qranat sahibinə emosiya və hissiyatıni gücləndirməklə yanaşı, onu qələbəyə ruhlandırır, onun qarşısında enerjili, yeni perspektiv horizontlar açır. Qranat həmişə məhəbbət talismanı olub-onu ən əziz adamlara hədiyyə edilərlərmiş ki, münasibətlərdə qarşılıqlı səmimiyyət və hər şey açıqlıqda olsun. Qırmızı qranatlar qələbəyə kömək edir, zirvələri fəth etməyə “yardımçı” olur, səyahətlərdə təhlükədən “qoruyur”. Yaşıl qranatlar iş adamlarına biznesini artırmağa, yeni ideyalar həyata keçirməyə kömək edir. Bunlar həmçinin hər ailə üçün də neqativ halların aradan qalxmasına, xoşbəxtliyin, sülhün qorunmasına “yardımçıdır”. Qara və boz qranatlar, maqların və ekstrasenslərin talismanı sayılır. Qranatlı üzüklər çeçələ barmaqda gəzdirməli, həmçinin, ancaq bir rəngdə olmalıdır, çünki, bir birinin əksi olan qranatları bir yerdə olmağı məsləhət deyil.
Astroloqlar qranatları bütün bürclərə məsləhət görürlər. Çünki, qranatların növləri və rəngləri bütün bürclərin xarakterinə uyğundur. Qırmızı, bənövşəyi, narıncı qranatlar Qoçlara, Oxatanlara, Dolçalara, Şirlərə və Oğlaqlara məsləhət görülür. Qara, bənövşəyi və qəhvəyi rəngli qranatlar- Oğlaq və Əqrəblərin, Yaşıl qranatlar isə Tərəzi, Oxatan və Oğlaqların talismanı sayılır.
Xarici keçidlər
- THE GEMSTONE GARNET
Mənbə
- "Azərbaycan mineralları" // Bakı, "Nafta-Press" nəşriyyatı, 2004