Qladiolus (lat.Gladiolus) — süsənkimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi, çoxillik soğanağlı bitkidir eyni zamanda qılınca bənzər yarpaqlarına görə (lat.gladius) "qılınc" adlandırılır.
Bizim eramızdan 300 il əvvəl Yunanlılar bu gülü buğdatarlalarında bitən alaq otu hesab etsələr də, Qədim Romada bu gözəl güllər bütün bağları bəzəyirdi. Bu bitki haqqda ilk məlumat Qədim Roma taxində rast gəlinib. Qədim Romalıların inancına görə, əgər gülün soğancası boyundan amulet kimi asılarsa bu nəinki döyüşdə qalib gəlməyə kömək edər, həttda ölümdən qoruyar. Qladiolusu qida kimi də istifadə ediblər. Qladiolus Romalılarda qladiatorların (lat.Gladiator) gülü hesab olunub.
Təbiətdə 200-ə yaxın müxtəlif növ və sinifləri var. Qladiolus budaqlanmayan düz saplağlı bitkidir. Bir soğanaqdan yalnız bir saplaq bitir. Yarpaqlarıkökündən, şama bənzər butalar isə saplağın başında bitir. Yarpaqları uzunsov (qılınc) formadadır. Yarpağın uzunluğu ortalama 50–75 sm olur. Gül yatağı fərqli formada olur: birtərəfli, ikitərəfli və spiralvari bitir. Çiçəklənmədən sonra butaların yerində meyvələr əmələ gəlir. Meyvələrin içində toxumlar yetişir. Qəhvəyirəngə çalan bu toxumlar yumru və oval formadadırlar. Əsasən bu kölların qısa boylu və hibrid növlərinə üstünlük versələrdə, eyni zamanda bağbanlıqda çoxillik vəhşi növləri də yetişdirilir.
Növlər
Vəhşi təbiətdə yetişən növlər
"Bataqlıq" – (ing. Gladiolus palustris) Bu növ Şimaliİtaliya, Mərkəzi Avropa və Baltik yarımadasında bataqlıqçəmənlikdə bitir. Nadir hallarda Belarusiyada rast gəlinir. Qladiolusun hündürlüyü 30–60 sm, saplağı incə və zəif olur. Güllərin uzunluğu 3 sm, gül yatağındakı butaların sayı 5–8 ədəd,rəng çaları tünd bənövşəyidir.
"Bizans"- (ing. Gladiolus byzantinus) Bu növ Aralıq dənizi, ön və kiçik Asiyada (Türkiyə, Suriya, İran) meşə kənarlarında və çəmənliklərdə bitir. Yay fəslində çiçək açır. Saplağı incə və düzdür, hündürlüyü 60 sm-dək uzanır. Çiçəkləri olduqca böyükdür. Mədəni yetişmiş gülün eni 5- 6 sm, təbiətdə 3-4 sm olur. Rəngi moruq - bənövşəyi rəng çaları var. Ləçəklər boyu mərkəzindən ağ zolaqlar uzanır .
"Koçi"- (ing. Gladiolus kotschyanus) Bu növ Əfqanıstan, İran və CənubiZaqafqaziyada, dəniz səviyəsindən 3 km hündürlükdə rütubətli subalp çəmənliklərdə bitir. Saplağları nazik amma möhkəmdir, hündürlüyü 35-65 sm olur. Gül yatağı qısadır, güllər birtərəfli bitir. Butaların sayı 4-8 ədəd, çiçəyin uzunluğu 2,5-3 sm, rəngi açıq bənövşəyidən tünd bənövşəyidək çalarlarda olur.
"Sadə Qladiolus" –(ing. Gladiolus communis) Bu növ Cənubi Avropa, İran, Krım, Kiçik Asiya, Qafqaz və Aralıq dənizində, dəniz səviyyəsindən 2,1 km hündürlükdə olan meşə və subalp çəmənliklərində bitir. Saplağları düz formadadır, hündürlüyü 60-100 sm, rəngi açıq və tünd bənövşəyi çalarda olur. Ləçəklərin mərkəzindən və alt hissəsindən ağ zolaqlar var. Ləçəklərin eni 3-4 sm-dir,qırçınlı və uçu şişdir.
Nurəddin Əliyev. Azərbaycanın dərman bitkiləri və fitoterapiya. Bakı, Elm, 1998.
Elşad Qurbanov. Ali bitkilərin sistematikası, Bakı, 2009.
"Гладиолус: посадка и уход, уборка и хранение" (rus). floristics.info. İstifadə tarixi: 2020-08-15.
Екатерина Зиборова. "Гладиолус. Истории и легенды" (rus). gardenia.ru. İstifadə tarixi: 2020-08-15.
"Все о гладиолусах" (rus). stroy-podskazka.ru. İstifadə tarixi: 2020-08-15.
OLCHUKS. "Все о гладиолусах: виды, сорта, выращивание и применение" (rus). megaogorod.com. İstifadə tarixi: 2020-08-15.
"Виды и сорта гладиолусов" (rus). art-pen.ru. İstifadə tarixi: 2020-08-30.
↑ "Виды и сорта гладиолусов" (rus). art-pen.ru. İstifadə tarixi: 2020-08-30.
Aprel 25, 2022
qladiolus, gladiolus, süsənkimilər, fəsiləsinə, bitki, cinsi, çoxillik, soğanağlı, bitkidir, eyni, zamanda, qılınca, bənzər, yarpaqlarına, görə, gladius, qılınc, adlandırılır, gladiolussword, lilly, sortuelmi, təsnifataləmi, bitkilərşöbə, örtülütoxumlularsinif. Qladiolus lat Gladiolus 1 susenkimiler fesilesine aid bitki cinsi 2 coxillik soganagli bitkidir eyni zamanda qilinca benzer yarpaqlarina gore lat gladius qilinc adlandirilir QladiolusGladiolusSword Lilly sortuElmi tesnifatAlemi BitkilerSobe OrtulutoxumlularSinif BirlepelilerYarimsinif LiliidSira SusenciceklilerFesile SusenkimilerCins QladiolusElmi adiGladiolus L VikinovlerdesistematikaSekilaxtarisiITIS 43293NCBI 49747EOL 61025GRIN 4969IPNI 30066908 2 Mundericat 1 Tarixi 2 Cografi erazi 3 Botanik tesviri 4 Novler 4 1 Vehsi tebietde yetisen novler 5 Qalereya 6 IstinadlarTarixi RedakteBizim eramizdan 300 il evvel Yunanlilar bu gulu bugda tarlalarinda biten alaq otu hesab etseler de Qedim Romada bu gozel guller butun baglari bezeyirdi 3 Bu bitki haqqda ilk melumat Qedim Roma taxinde rast gelinib Qedim Romalilarin inancina gore eger gulun sogancasi boyundan amulet kimi asilarsa bu neinki doyusde qalib gelmeye komek eder hettda olumden qoruyar Qladiolusu qida kimi de istifade edibler Qladiolus Romalilarda qladiatorlarin lat Gladiator gulu hesab olunub 4 Cografi erazi RedakteCografi baximdan qladiolus genis yer ehate etsede bu bitkinin veteni Afrikanin tropik ve subtropik zonasi Araliq denizidir Vehsi tebietde Avrasiyada ve Rusiya Serqi Sibirde rast gelinir Qladiolus bagbanliqda XVI esrin sonunda genis yer alib XVII yuzillikde Avropaya Cenubi Afrika novleri getirildikden sonra daha cox taninmaga baslayib 5 Botanik tesviri RedakteTebietde 200 e yaxin muxtelif nov ve sinifleri var Qladiolus budaqlanmayan duz saplagli bitkidir Bir soganaqdan yalniz bir saplaq bitir Yarpaqlari kokunden sama benzer butalar ise saplagin basinda bitir Yarpaqlari uzunsov qilinc formadadir Yarpagin uzunlugu ortalama 50 75 sm olur Gul yatagi ferqli formada olur birterefli ikiterefli ve spiralvari bitir Ciceklenmeden sonra butalarin yerinde meyveler emele gelir Meyvelerin icinde toxumlar yetisir Qehveyi renge calan bu toxumlar yumru ve oval formadadirlar Esasen bu kollarin qisa boylu ve hibrid novlerine ustunluk verselerde eyni zamanda bagbanliqda coxillik vehsi novleri de yetisdirilir 6 Novler RedakteVehsi tebietde yetisen novler Redakte Bataqliq ing Gladiolus palustris Bu nov Simali Italiya Merkezi Avropa ve Baltik yarimadasinda bataqliq cemenlikde bitir Nadir hallarda Belarusiyada rast gelinir Qladiolusun hundurluyu 30 60 sm saplagi ince ve zeif olur Gullerin uzunlugu 3 sm gul yatagindaki butalarin sayi 5 8 eded reng calari tund benovseyidir 7 Qladiolus Bataqliq Palustris Vehsi Qladiolus Palustris Behbahan Bizans ing Gladiolus byzantinus Bu nov Araliq denizi on ve kicik Asiyada Turkiye Suriya Iran mese kenarlarinda ve cemenliklerde bitir Yay feslinde cicek acir Saplagi ince ve duzdur hundurluyu 60 sm dek uzanir Cicekleri olduqca boyukdur Medeni yetismis gulun eni 5 6 sm tebietde 3 4 sm olur Rengi moruq benovseyi reng calari var Lecekler boyu merkezinden ag zolaqlar uzanir 8 Koci ing Gladiolus kotschyanus Bu nov Efqanistan Iran ve Cenubi Zaqafqaziyada deniz seviyesinden 3 km hundurlukde rutubetli subalp cemenliklerde bitir Saplaglari nazik amma mohkemdir hundurluyu 35 65 sm olur Gul yatagi qisadir guller birterefli bitir Butalarin sayi 4 8 eded ciceyin uzunlugu 2 5 3 sm rengi aciq benovseyiden tund benovseyidek calarlarda olur 8 Sade Qladiolus ing Gladiolus communis Bu nov Cenubi Avropa Iran Krim Kicik Asiya Qafqaz ve Araliq denizinde deniz seviyyesinden 2 1 km hundurlukde olan mese ve subalp cemenliklerinde bitir Saplaglari duz formadadir hundurluyu 60 100 sm rengi aciq ve tund benovseyi calarda olur Leceklerin merkezinden ve alt hissesinden ag zolaqlar var Leceklerin eni 3 4 sm dir qircinli ve ucu sisdir 8 Qalereya Redakte Gladiolus hortulanus Ismayilli rayonunda qladiolusIstinadlar Redakte Nureddin Eliyev Azerbaycanin derman bitkileri ve fitoterapiya Baki Elm 1998 Elsad Qurbanov Ali bitkilerin sistematikasi Baki 2009 Gladiolus posadka i uhod uborka i hranenie rus floristics info Istifade tarixi 2020 08 15 Ekaterina Ziborova Gladiolus Istorii i legendy rus gardenia ru Istifade tarixi 2020 08 15 Vse o gladiolusah rus stroy podskazka ru Istifade tarixi 2020 08 15 OLCHUKS Vse o gladiolusah vidy sorta vyrashivanie i primenenie rus megaogorod com Istifade tarixi 2020 08 15 Vidy i sorta gladiolusov rus art pen ru Istifade tarixi 2020 08 30 1 2 3 Vidy i sorta gladiolusov rus art pen ru Istifade tarixi 2020 08 30 Menbe https az wikipedia org w index php title Qladiolus amp oldid 6280721, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
.jpg.html){kind=link}
.jpg.html){kind=link}