Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
Neogen dövrü — Kaynozoy erasının əvvəlindən etibarən ikinci geoloji dövr. Davametmə müddəti təqribən 23 milyon ildir.
Bölgüləri
-
- Piasenziya
- Zanklin
- Pliosen
- Messin
- Torton
- Serravalli
- Langi
- Burdiqal
- Aquitan
Geologiya
Neogen dövrü Alp qırışıqlıq sisteminin formalaşmasının sonu və müasir vəziyyətə yaxın oroqrafiyanın tədricən yaranması dövrüdür. Bu dövrdə ən yüksək dağ silsilələri-Alplar, Balkanlar, Atlas, Apennin, Kiçik Asiya, Krım, Qafqaz, Himalayların formalaşması başa çatır. Eyni zamanda, iri qırışıqlıq vilayətləri Sakit okeanın kənarlarında - Anadır, Kamçatka, Saxalin, Yaponiya, Filippin və Yeni Qvineyada, Kordilyerlərin və And dağlarının sahilyanı hissələrində yaranmışdır. İntensiv dağəmələgəlmə prosesi güclü vulkanik fəaliyyət ilə müşayiət olunmuşdur. Şaquli ehtizazi hərəkətlər nəticəsində bir çox hövzələrin ölçüləri və forması get-gedə dəyişilmiş, onların okeandan təcrid olunması intensivləşmişdir.
Flora və fauna
Neogen dövrü sonunda dağlıq rayonlarda buzlaşmaya səbəb olmuş soyuqlaşma baş vermişdir. Yerüstü fauna və floranın inkişafında böyük dəyişikliklər olmuşdur. Hazırda mövcud olan məməlilərin fəsilələri və bir sıra cinsləri: ayılar, kaftarlar, itlər, mastodontlar, nəhəng pələnglər, , marallar, kəllər, hipparionlar, gəmiricilər, meymunlar, o cümlədən insanabənzər meymunlar meydana gəlmişdir. Avrasiya və Şimal Amerika arasında əlaqə yaranmış, bir vilayətdən digərinə faunanın miqrasiyası baş vermişdir. Cənub Amerikada məməlilər faunası Neogenin sonunda nəsli kəsilmiş və dırnaqlılarla, yastıburun meymunlarla və kisəlilərlə təmsil olunmuşdur. Pliosendə Şimal Amerikadan Cənub Amerikaya faunanın miqrasiyası baş vermişdir. Avstraliya, Paleogendə olduğu kimi, Neogen ərzində də ancaq ibtidai məməlilərin (kisəlilərin) təcrid edilmiş inkişaf sahəsi olaraq qalırdı. Neogen dənizlərində, nummulitlər istisna olunmaqla, Paleogen qrupları yaşayırdı. Neogen dövrünün bitkiləri, bəzi Paleogen nümayəndələri istisna olmaqla, demək olar ki, tərkibcə müasir bitkilərdən ibarətdir. Mötədil qurşaqlarda tropik və subtropik bitkilər yarpaqlı flora ilə əvəz edilir; çöl və meşə-çöl sahələri əmələ gəlir. Bu zaman yarpaqlı floranın cənuba doğru irəliləməsi davam edirdi. Neogenin sonunda tayqa və tundra bitkiləri meydana gəlir, qitələrin şimal hissəsi iynəyarpaqlı meşələrlə örtülür.
Mənbə
- Geologiya terminlərinin izahlı lüğəti. Bakı: Nafta-Press, 2006, 679 səh.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Geoxronoloji skala milyon il evvelEon Era Dovr 0F a n e r o z o y Kaynozoy Dorduncu dovr 2 58Neogen 23Paleogen 66Mezozoy Tebasir 145Yura 201Trias 252Paleozoy Perm 299Karbon 359Devon 419Silur 444Ordovik 485Kembri 541K e m r i d e n e v v e l Proterozoy Neoproterozoy Ediakar 635Kriogen 720Toni 1000Mezoproterozoy Steni 1200Ektaz 1400Kalim 1600Paleoproterozoy Stater 1800Orozir 2050Rias 2300Sider 2500Arxey Neoarxey 2800Mezoarxey 3200Paleoarxey 3600Eoarxey 4000Katarxey 4600Menbe Neogen dovru Kaynozoy erasinin evvelinden etibaren ikinci geoloji dovr Davametme muddeti teqriben 23 milyon ildir BolguleriPiasenziya Zanklin Pliosen Messin Torton Serravalli Langi Burdiqal AquitanGeologiyaNeogen dovru Alp qirisiqliq sisteminin formalasmasinin sonu ve muasir veziyyete yaxin oroqrafiyanin tedricen yaranmasi dovrudur Bu dovrde en yuksek dag silsileleri Alplar Balkanlar Atlas Apennin Kicik Asiya Krim Qafqaz Himalaylarin formalasmasi basa catir Eyni zamanda iri qirisiqliq vilayetleri Sakit okeanin kenarlarinda Anadir Kamcatka Saxalin Yaponiya Filippin ve Yeni Qvineyada Kordilyerlerin ve And daglarinin sahilyani hisselerinde yaranmisdir Intensiv dagemelegelme prosesi guclu vulkanik fealiyyet ile musayiet olunmusdur Saquli ehtizazi hereketler neticesinde bir cox hovzelerin olculeri ve formasi get gede deyisilmis onlarin okeandan tecrid olunmasi intensivlesmisdir Flora ve faunaNeogen dovru sonunda dagliq rayonlarda buzlasmaya sebeb olmus soyuqlasma bas vermisdir Yerustu fauna ve floranin inkisafinda boyuk deyisiklikler olmusdur Hazirda movcud olan memelilerin fesileleri ve bir sira cinsleri ayilar kaftarlar itler mastodontlar neheng pelengler marallar keller hipparionlar gemiriciler meymunlar o cumleden insanabenzer meymunlar meydana gelmisdir Avrasiya ve Simal Amerika arasinda elaqe yaranmis bir vilayetden digerine faunanin miqrasiyasi bas vermisdir Cenub Amerikada memeliler faunasi Neogenin sonunda nesli kesilmis ve dirnaqlilarla yastiburun meymunlarla ve kiselilerle temsil olunmusdur Pliosende Simal Amerikadan Cenub Amerikaya faunanin miqrasiyasi bas vermisdir Avstraliya Paleogende oldugu kimi Neogen erzinde de ancaq ibtidai memelilerin kiselilerin tecrid edilmis inkisaf sahesi olaraq qalirdi Neogen denizlerinde nummulitler istisna olunmaqla Paleogen qruplari yasayirdi Neogen dovrunun bitkileri bezi Paleogen numayendeleri istisna olmaqla demek olar ki terkibce muasir bitkilerden ibaretdir Motedil qursaqlarda tropik ve subtropik bitkiler yarpaqli flora ile evez edilir col ve mese col saheleri emele gelir Bu zaman yarpaqli floranin cenuba dogru irelilemesi davam edirdi Neogenin sonunda tayqa ve tundra bitkileri meydana gelir qitelerin simal hissesi iyneyarpaqli meselerle ortulur MenbeGeologiya terminlerinin izahli lugeti Baki Nafta Press 2006 679 seh