fbpx
Wikipedia

Məhəmməd Sarıkərimli

September 16, 2021

Mahmud Hacı İlyas oğlu Sarıkərimli (Mehmet Berköz) - əslən Şəkidən olan Osmanlı dövlətinin və Türkiyə Respublikasının tanınmış zabiti, general-leytenant, tanınmış hərbi xadim və Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsi iştirakçısı.

Mahmud Sarıkərimli
Mahmud Bərköz
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi
Doğum yeri Şəki Rusiya imperiyası
Vəfat tarixi
Vəfat yeri Türkiyə Respublikası
Vətəndaşlığı Türkiyə Respublikası
Həyat yoldaşı Rəidə Berköz
Uşağı Beliğ Bərköz
Atası Hacı İlyas Sarıkərimli
Hərbi fəaliyyəti
Mənsubiyyəti Türkiyə Silahlı Qüvvələri
Qoşun növü Quru Qoşunları
Xidmət illəri 1912-1951
Rütbə General-leytenant
Vəzifəsi Jandarma komandanı
Döyüşlər I Dünya müharibəsi
Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsi
Təltifləri Müharibə medalı
Gümüş medal
Yararlılıq medalı
İstiqlaliyyət medalı

Həyatının ilk illəri

1889-cu ildə Şəkidə dünyaya anadan olmuşdur. İbtidai təhsilini Şəkidəki Rus-tatar məktəbində almışdır. İbtidai təhsilini başa vurduqdan sonra atası Hacı İlyas Sarıkərimli XX əsrin əvvəllərində Osmanlı dövlətinə köçməyə qərar vermişdir. Ailənin Bursaya yerləşməsindən qısa müddət sonra Hacı İlyas Sarəkərimli vəfat etmişdir.

Təhsili

O və qardaşı Bursaya yerləşdikdən sonra Bursadakı Hərbi liseyə qəbul olmuş, buradakı təhsillərini başa vurduqdan sonra Bursa Ali Hərbi Məktəbinə (bu günki Işıklar Hərbi Hava Qüvvələri Ali Məktəbi) qəbul olmuşdur. 1909-cu ildə buradakı təhsilini də başa vuraraq Osmanlı Hərb Akademiyasına qəbul olmuşdur. 1912-ci ildə buranı bitirərək leytenant rütbəsi ilə Osmanlı ordusu sıralarında hərbi xidmətə başlamışdır.

Hərbi karyerası

Birinci Dünya müharibəsindən əvvəl

1912-ci ilin mart ayında leytenant olaraq əvvəlcə Vanda XI Ordu korpusu, XXXIII tümən, 97-ci alay, I tabor, II bölüyün tağım komandanlığına təyin edilmiş, 1913-cü ilin aprelində isə Vandakı 52-ci alayın birinci bölüyünə təyin edilərək, gerilla döyüşü təşkil etməsi və rus ordusunun analiz edilməsi üçün qısa bir müddətlik Cənubi Azərbaycana göndərilmişdir.

1913-cü ilin iyul ayında yenidən Osmanlı dövlətinə geri dönməsindən sonra baş leytenant rütbəsinə qaldırılmışdır.

Birinci Dünya müharibəsi

1916-cı ilə qədər 33-cü tümən komandanı general Qalatalı Şövkətın əmr zabiti olaraq Sarıqamış əməliyyatına qatılmışdır. 11 iyul 1916-cı ildən 12 fevral 1917-ci il tarixinə qədər Ərzurumda II Qafqaz ordu korpusunun bütün cəbhə döyüşlərində iştirak etmişdir.

1917-ci ilin mart ayında İstanbulda Ənvər paşanın qərərgahında kəşfiyyat şöbəsinə (Təşkilat-i Mahsusa) təyin edilmişdir. Burada qısa bir müddət işlədikdən sonra gizli pasportla bir il Stokholm və Kopenhagendə, daha sonra da Peterburq və Moskvada kəşfiyyat tapşırıqlarında xidmət etmişdir.

Bu dövrlərdə türk hərbi əsirlərin rus müharibə əsirləri ilə dəyişilməsi üçün Hilal-i Əhmar (Qırmızı Aypara)Cəmiyyətinə üzv olaraq Sankt-Peterburqa göndərilmişdir. Bu heyətin rəhbəri isə türk siyasi düşüncə tarixinin görkəmli simalarından Yusif Akçura (əslən Kazan tatarı) olmuşdur. I Dünya müharibəsinin sonlarına yaxın mayor rütbəsinə qaldırılmışdır.

Müharibədən sonra

1918-ci ildə müharibənin bitməsindən sonra Türkiyəyə dönərək 24 oktyabr 1919-cu il tarixində Hərbi Akademiyaya girmişdir. Bir illik təhsildən sonra 18 may 1921-ci ildə Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsinə qatılmaq üçün Anadoluya keçmişdir.

Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsi

İlk əvvəllər Baş Qərərgah Şərq İşləri müdirlüyünü, 1921-ci ilin noyabr ayından 1921-cü ilə qədər də Qərb cəbhəsi qərərgahında III şöbənin müdirliyini etmişdir. Bundan əlavə müharibə zamanı marşal Fevzi Çaxmaqın rus dili üzrə tərcüməçisi olaraq da xidmət etmişdir.

Türkiyə Respublikası zamanı

Müharibənin bitməsindən sonra 1921-cü ildə digər sinif yoldaşları ilə birlikdə Hərbi Akademiyadakı təhsilinə davam etmişdir. 1925-ci ildə akademiyanı bitirmişdir. Bundan sonra İzmir Mövqe Komandanlığının Kəşfiyyat şöbəsinin müdiri təyin edilmişdir. 1927-ci ildə Ankarada Milli Təhlükəsizlik Xidməti müdirliyinə təyin edilmişdir. 1929-cu ildə 189-cu Alayın II Tabor komandanlığını etmişdir. 30 avqust 1930-cu ildə polkovnik-leytenant rütbəsinə qaldırılmış və Baş Qərərgahın Kəşfiyyat şöbəsinin müdiri təyin edilmişdir.

Millətlər Cəmiyyətinin nizamnaməsinin VIII maddəsinə əsasən 2 fevral 1932-ci il tarixində Cenevrədə toplanan Silahsızlanma Konfransına dəvət edilən türk heyətinə Baş Qərərgah Rəisliyi tərəfindən hərbi ekspert olaraq qatılmışdır.

30 avqust 1933-cü il tarixində polkovnik rütbəsinə qaldırılmışdır. 1933-cü ilin oktyabr ayında Cümhuriyyətin 10-cu ildönümü mərasimlərinə qatılan və aralarında marşal Kliment Voroşilov, marşal Semyon Budyonni, SSRİ xarici işlər nazirinin köməkçisi Lev Mixayloviç Karahan, SSRİ-nin Ankaradakı keçmiş səfiri Semyon Aralov, SSRİ təhsil naziri Bubnov, təhsil nazirinin köməkçisi Krijanovskinin yer aldığı Sovet heyətinə mehmandar olaraq təyin edilmişdir.

1933-1935-ci illərdə Ehtiyat Zabit Məktəbi komandanlığına təyin edilmişdir. 1935-ci ildə Kiyev təlimlərinə dəvət edilən ordu generalı Fəxrəddin Altayın rəhb ərliyindəki hərbi heyətin qərərgah rəisi olmuşdur.

1936-cı ildə Moskvaya Türkiyənin hərbi ateşesi təyin edilmişdir. Burada bir il xidmət etdikdən sonra 1937-ci ildə Trabzon Piyada Alayının komandanlığına, 1938-ci ildə İstanbul Maltəpə Piyada Atıcılıq Məktəbinin komandanlığına, 30 avqust 1939-cu ildə də Sivasda və İslahiyədə briqada komandanlığına təyin edilmişdir.

1939-cu ilin 30 avqustunda briqada generalı rütbəsinə, 30 avqust 1941-ci ildə general-mayor rütbəsinə qaldırılmışdır. Bu müddət ərzində Şərqi Bəyaziddə 53-cü sərhəd qoşunlarının komandanlığını, 1943-cü ildə Bornovada 57-ci tümən komandanlığına, 1945-ci ildə İzmirdə 12-ci ordu korpusu komandanlığına təyin edilmişdir. 1946-cı ilin 30 avqust tarixində general-leytenant rütbəsinə qaldırılmışdır.

ABŞ Hərbi Nazirinin müavini Vilyam Draper, Xarici İşlər Nazirinin müavini Frank Visner və ABŞ Baş Qərargah Heyəti Planlar və Hərəkat şöbəsinin müdiri general-polkovnik Albert Redemayerlə müxtəlif görüşlərə qatılanlar arasında general Mahmud Bərköz və qardaşı general Mehmet Bərköz də vardı. 6 aprel 1949-da ABŞ-ın yüksək rütbəli hərbiçilərinin Ankaraya ikinci səfəri zamanı Türkiyədə nümayəndə heyətini qarşılamağa general Mahmud Bərköz, və qardaşı general Mehmet Bərközə həvalə edilmişdir.

1947-ci ildə Baş Qərərgah Rəisliyinin Əməliyyat Yarbaşqanlığına, 1949-cu ildə Jandarma Ümumi Komandanlığına təyin edilmişdir.

1950-ci ilin iyununda təqaüdə ayrılmışdır. Ancaq bir həftədən sonra, 13 iyunda o daha önəmli bir vəzifə olan olan Milli Təhlükəsizlik Təşkilatının Baş katibi təyin edilir. Mahmud Bərköz 6 sentyabr 1951-də bu vəzifədən öz istəyi ilə təqaüdə çıxır.

Ailəsi

Bu məşhur generalın həyat yoldaşı Türk ordusunun general olmuş Mustafa Kərəmin qızı Rəidə xanım idi. Həyat yoldaşı öz xatirələrində yazırdı:

Məhəmməd qeyri-adi insan idi. O yalnız savaşmaq ücün doğulmuşdu. Harada savaş var idisə Məhəmməd da orada idi. Amma uşaqlarını hərbiçi kimi görmək istəmirdi Mahmud.

Məhəmməd Bərközün oğlu Sina Bərköz dünya üzrə məşhur memar və professordur.

Məhəmməd Bərközün qardaşı oğlu Bəliğ Bərköz ABŞ-da yaşayıb. Professor Bəliğ Bərköz ABŞ-dakı türk dərnəklərinin ümumi başqanı olub. Türkiyə-ABŞ münasibətlərinin tənzimləməsində onun xidmətləri əvəssiz olub. Kaliforniya Universitetinin professor olan Bəliğ bəy 2001-ci ildə vəfat edib.

Mahmud Sarıkərimlinin qardaşı oğlu Sina Bərköz məşhur memar və professordur.

Şəxsiyyəti

Mükəmməl rusca ilə yanaşı Mahmud Sarıkərimli, fransızca və bir qədər də İsveç dilini bilmişdir. Tarix, rus ədəbiyyatı və türk dilləri ilə dərindən maraqlanmışdır. Türk dillərinə olan marağına görə Türk Dil Qurumu tərəfindən Eduard Pekarskinin Yakutca-Rusca lüğətinin türkcəyə tərcüməsi üçün yaradılan komitəyə dəvət edilmişdir. Ruscadan türkcəyə bir necə hərb elminə aid olan kitabı tərcümə etmişdir. Bundan əlavə hərb elminə və strategiyaya aid məqalələr yazmışdır.

İstinadlar

  1. ↑ Türkiyənin hərb tarixinə adını yazdırmış iki qardaş
  2. TMA GRADUATE GENERAL COMMANDERS OF GENDARMERIE
  3. ↑ nuri berköz
  4. Şəkililər osmanlı sarayında və Türkiyə ordusunda
  5. ↑ Ədalət TAHİRZADƏ
  6. Ədalət Tahirzadə - III hissə
  7. "Ədalət Tahirzadə: "Türkiyə ordusunda əslən Şəkidən olan 3 general qulluq edib"". 2015-11-08 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-11-08.

Həmçinin bax

Xarici keçidlər

September 16, 2021
məhəmməd, sarıkərimli, mahmud, hacı, ilyas, oğlu, sarıkərimli, mehmet, berköz, əslən, şəkidən, olan, osmanlı, dövlətinin, türkiyə, respublikasının, tanınmış, zabiti, general, leytenant, tanınmış, hərbi, xadim, türkiyə, istiqlaliyyət, müharibəsi, iştirakçısı, m. Mahmud Haci Ilyas oglu Sarikerimli Mehmet Berkoz eslen Sekiden olan Osmanli dovletinin ve Turkiye Respublikasinin taninmis zabiti general leytenant taninmis herbi xadim ve Turkiye Istiqlaliyyet muharibesi istirakcisi 1 2 3 Mahmud SarikerimliMahmud BerkozSexsi melumatlarDogum tarixi 1889Dogum yeri Seki Rusiya imperiyasiVefat tarixi 1975Vefat yeri Turkiye RespublikasiVetendasligi Turkiye RespublikasiHeyat yoldasi Reide BerkozUsagi Belig BerkozAtasi Haci Ilyas SarikerimliHerbi fealiyyetiMensubiyyeti Turkiye Silahli QuvveleriQosun novu Quru QosunlariXidmet illeri 1912 1951Rutbe General leytenantVezifesi Jandarma komandaniDoyusler I Dunya muharibesi Turkiye Istiqlaliyyet muharibesiTeltifleri Muharibe medali Gumus medal Yararliliq medali Istiqlaliyyet medali Mundericat 1 Heyatinin ilk illeri 2 Tehsili 3 Herbi karyerasi 3 1 Birinci Dunya muharibesinden evvel 3 2 Birinci Dunya muharibesi 3 3 Muharibeden sonra 3 4 Turkiye Istiqlaliyyet muharibesi 4 Turkiye Respublikasi zamani 5 Ailesi 6 Sexsiyyeti 7 Istinadlar 8 Hemcinin bax 9 Xarici kecidlerHeyatinin ilk illeri Redakte1889 cu ilde Sekide dunyaya anadan olmusdur Ibtidai tehsilini Sekideki Rus tatar mektebinde almisdir Ibtidai tehsilini basa vurduqdan sonra atasi Haci Ilyas Sarikerimli XX esrin evvellerinde Osmanli dovletine kocmeye qerar vermisdir Ailenin Bursaya yerlesmesinden qisa muddet sonra Haci Ilyas Sarekerimli vefat etmisdir 1 Tehsili RedakteO ve qardasi Bursaya yerlesdikden sonra Bursadaki Herbi liseye qebul olmus buradaki tehsillerini basa vurduqdan sonra Bursa Ali Herbi Mektebine bu gunki Isiklar Herbi Hava Quvveleri Ali Mektebi qebul olmusdur 1909 cu ilde buradaki tehsilini de basa vuraraq Osmanli Herb Akademiyasina qebul olmusdur 1912 ci ilde burani bitirerek leytenant rutbesi ile Osmanli ordusu siralarinda herbi xidmete baslamisdir 3 Herbi karyerasi RedakteBirinci Dunya muharibesinden evvel Redakte 1912 ci ilin mart ayinda leytenant olaraq evvelce Vanda XI Ordu korpusu XXXIII tumen 97 ci alay I tabor II boluyun tagim komandanligina teyin edilmis 1913 cu ilin aprelinde ise Vandaki 52 ci alayin birinci boluyune teyin edilerek gerilla doyusu teskil etmesi ve rus ordusunun analiz edilmesi ucun qisa bir muddetlik Cenubi Azerbaycana gonderilmisdir 4 1913 cu ilin iyul ayinda yeniden Osmanli dovletine geri donmesinden sonra bas leytenant rutbesine qaldirilmisdir 5 5 Birinci Dunya muharibesi Redakte 1916 ci ile qeder 33 cu tumen komandani general Qalatali Sovketin emr zabiti olaraq Sariqamis emeliyyatina qatilmisdir 11 iyul 1916 ci ilden 12 fevral 1917 ci il tarixine qeder Erzurumda II Qafqaz ordu korpusunun butun cebhe doyuslerinde istirak etmisdir 1917 ci ilin mart ayinda Istanbulda Enver pasanin qerergahinda kesfiyyat sobesine Teskilat i Mahsusa teyin edilmisdir Burada qisa bir muddet isledikden sonra gizli pasportla bir il Stokholm ve Kopenhagende daha sonra da Peterburq ve Moskvada kesfiyyat tapsiriqlarinda xidmet etmisdir Bu dovrlerde turk herbi esirlerin rus muharibe esirleri ile deyisilmesi ucun Hilal i Ehmar Qirmizi Aypara Cemiyyetine uzv olaraq Sankt Peterburqa gonderilmisdir Bu heyetin rehberi ise turk siyasi dusunce tarixinin gorkemli simalarindan Yusif Akcura eslen Kazan tatari olmusdur I Dunya muharibesinin sonlarina yaxin mayor rutbesine qaldirilmisdir 6 Muharibeden sonra Redakte 1918 ci ilde muharibenin bitmesinden sonra Turkiyeye donerek 24 oktyabr 1919 cu il tarixinde Herbi Akademiyaya girmisdir Bir illik tehsilden sonra 18 may 1921 ci ilde Turkiye Istiqlaliyyet muharibesine qatilmaq ucun Anadoluya kecmisdir Turkiye Istiqlaliyyet muharibesi Redakte Ilk evveller Bas Qerergah Serq Isleri mudirluyunu 1921 ci ilin noyabr ayindan 1921 cu ile qeder de Qerb cebhesi qerergahinda III sobenin mudirliyini etmisdir Bundan elave muharibe zamani marsal Fevzi Caxmaqin rus dili uzre tercumecisi olaraq da xidmet etmisdir Turkiye Respublikasi zamani RedakteMuharibenin bitmesinden sonra 1921 cu ilde diger sinif yoldaslari ile birlikde Herbi Akademiyadaki tehsiline davam etmisdir 1925 ci ilde akademiyani bitirmisdir Bundan sonra Izmir Movqe Komandanliginin Kesfiyyat sobesinin mudiri teyin edilmisdir 1927 ci ilde Ankarada Milli Tehlukesizlik Xidmeti mudirliyine teyin edilmisdir 1929 cu ilde 189 cu Alayin II Tabor komandanligini etmisdir 30 avqust 1930 cu ilde polkovnik leytenant rutbesine qaldirilmis ve Bas Qerergahin Kesfiyyat sobesinin mudiri teyin edilmisdir Milletler Cemiyyetinin nizamnamesinin VIII maddesine esasen 2 fevral 1932 ci il tarixinde Cenevrede toplanan Silahsizlanma Konfransina devet edilen turk heyetine Bas Qerergah Reisliyi terefinden herbi ekspert olaraq qatilmisdir 1 30 avqust 1933 cu il tarixinde polkovnik rutbesine qaldirilmisdir 1933 cu ilin oktyabr ayinda Cumhuriyyetin 10 cu ildonumu merasimlerine qatilan ve aralarinda marsal Kliment Vorosilov marsal Semyon Budyonni SSRI xarici isler nazirinin komekcisi Lev Mixaylovic Karahan SSRI nin Ankaradaki kecmis sefiri Semyon Aralov SSRI tehsil naziri Bubnov tehsil nazirinin komekcisi Krijanovskinin yer aldigi Sovet heyetine mehmandar olaraq teyin edilmisdir 1933 1935 ci illerde Ehtiyat Zabit Mektebi komandanligina teyin edilmisdir 1935 ci ilde Kiyev telimlerine devet edilen ordu generali Fexreddin Altayin rehb erliyindeki herbi heyetin qerergah reisi olmusdur 1936 ci ilde Moskvaya Turkiyenin herbi atesesi teyin edilmisdir Burada bir il xidmet etdikden sonra 1937 ci ilde Trabzon Piyada Alayinin komandanligina 1938 ci ilde Istanbul Maltepe Piyada Aticiliq Mektebinin komandanligina 30 avqust 1939 cu ilde de Sivasda ve Islahiyede briqada komandanligina teyin edilmisdir 1939 cu ilin 30 avqustunda briqada generali rutbesine 30 avqust 1941 ci ilde general mayor rutbesine qaldirilmisdir Bu muddet erzinde Serqi Beyazidde 53 cu serhed qosunlarinin komandanligini 1943 cu ilde Bornovada 57 ci tumen komandanligina 1945 ci ilde Izmirde 12 ci ordu korpusu komandanligina teyin edilmisdir 1946 ci ilin 30 avqust tarixinde general leytenant rutbesine qaldirilmisdir ABS Herbi Nazirinin muavini Vilyam Draper Xarici Isler Nazirinin muavini Frank Visner ve ABS Bas Qerargah Heyeti Planlar ve Herekat sobesinin mudiri general polkovnik Albert Redemayerle muxtelif goruslere qatilanlar arasinda general Mahmud Berkoz ve qardasi general Mehmet Berkoz de vardi 6 aprel 1949 da ABS in yuksek rutbeli herbicilerinin Ankaraya ikinci seferi zamani Turkiyede numayende heyetini qarsilamaga general Mahmud Berkoz ve qardasi general Mehmet Berkoze hevale edilmisdir 1 1947 ci ilde Bas Qerergah Reisliyinin Emeliyyat Yarbasqanligina 1949 cu ilde Jandarma Umumi Komandanligina teyin edilmisdir 1950 ci ilin iyununda teqaude ayrilmisdir Ancaq bir hefteden sonra 13 iyunda o daha onemli bir vezife olan olan Milli Tehlukesizlik Teskilatinin Bas katibi teyin edilir Mahmud Berkoz 6 sentyabr 1951 de bu vezifeden oz isteyi ile teqaude cixir 7 Ailesi RedakteBu meshur generalin heyat yoldasi Turk ordusunun general olmus Mustafa Keremin qizi Reide xanim idi Heyat yoldasi oz xatirelerinde yazirdi 1 Mehemmed qeyri adi insan idi O yalniz savasmaq ucun dogulmusdu Harada savas var idise Mehemmed da orada idi Amma usaqlarini herbici kimi gormek istemirdi Mahmud Mehemmed Berkozun oglu Sina Berkoz dunya uzre meshur memar ve professordur Mehemmed Berkozun qardasi oglu Belig Berkoz ABS da yasayib Professor Belig Berkoz ABS daki turk derneklerinin umumi basqani olub Turkiye ABS munasibetlerinin tenzimlemesinde onun xidmetleri evessiz olub Kaliforniya Universitetinin professor olan Belig bey 2001 ci ilde vefat edib Mahmud Sarikerimlinin qardasi oglu Sina Berkoz meshur memar ve professordur 8 Sexsiyyeti RedakteMukemmel rusca ile yanasi Mahmud Sarikerimli fransizca ve bir qeder de Isvec dilini bilmisdir Tarix rus edebiyyati ve turk dilleri ile derinden maraqlanmisdir Turk dillerine olan maragina gore Turk Dil Qurumu terefinden Eduard Pekarskinin Yakutca Rusca lugetinin turkceye tercumesi ucun yaradilan komiteye devet edilmisdir Ruscadan turkceye bir nece herb elmine aid olan kitabi tercume etmisdir Bundan elave herb elmine ve strategiyaya aid meqaleler yazmisdir Istinadlar Redakte 1 2 3 4 5 Turkiyenin herb tarixine adini yazdirmis iki qardas TMA GRADUATE GENERAL COMMANDERS OF GENDARMERIE 1 2 nuri berkoz Sekililer osmanli sarayinda ve Turkiye ordusunda 1 2 Edalet TAHIRZADE Edalet Tahirzade III hisse Edalet Tahirzade Turkiye ordusunda eslen Sekiden olan 3 general qulluq edib 2015 11 08 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 11 08 Sina BerkozHemcinin bax RedakteSina BerkozXarici kecidler RedakteEdalet Tahirzade SEKILILER OSMANLI SARAYINDA VE TURKIYE ORDUSUNDA 10 03 201218 03 2012 14 04 2012 21 04 2012 old 525 az SEKILILER OSMANLI SARAYINDA VE TURKIYE ORDUSUNDA Edalet Tahirzade Turkiye ordusunda eslen Sekiden olan 3 general qulluq edib Sina Berkoz az Menbe https az wikipedia org w index php title Mehemmed Sarikerimli amp oldid 5811015, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.