Vikipediya azad ensiklopediya Etnobotanika insanların bitkilərlə qarşılıqlı əlaqəsini öyrənən elm sahəsi Termin etno ins

Vikipediya azad ensiklopediya Etnobotanika insanlarin bitkilerle qarsiliqli elaqesini oyrenen elm sahesi Termin etno insanlarin oyrenilmesi ve botanika bitkilerin oyrenilmesi sozlerinden yaranmisdir Etnobotanika etnobiologiyanin bir qolu hesab olunur Etnobotanikanin esas vezifesi bitkilerin insan cemiyyetlerinde nece istifade edildiyini ve nece qebul edildiyini oyrenmekdir Buraya qida tibb divinasiya kosmetika parcalarin boyanmasi tikinti alet pul geyim ritual ve s meqsedlerle istifade edilen bitkiler hemcinin bitkilerin sosial heyatda oynadigi rol daxildir Tarixi span Etnobotanika termini 1895 ci ilde amerikali botanist Con Uilyam Harsberqer terefinden isledilse de bu elmin tarixi xeyli qedimdir Eramizin 77 ci ilinde yunan hekimi Dioskorid De Materia Medica azerb Derman vasiteleri adli eserini nesr etdirmisdir Bu illustrasiyali tebii derman kitabinda Araliq denizi hovzesine aid 600 bitki barede melumat verilmis hansi bitkinin ne vaxt yigilmasi zeherli ve ya yeyile bilen olmasi hemcinin mualicede tetbiqi izah olunmusdur Orta esrlerin sonlarinadek bu eser Avropa tebabetinde esas menbe hesab edilirdi 1542 ci ilde Leonhart Fuks De Historia Stirpium azerb Bitkilerin tesviri adli eserini derc etdirmis burada Almaniya ve Avstriyadan 400 bitki tesvir olunmusdur XVI esrde Avropa botanika elmi ucun boyuk sicrayis Fransisko Ernandesin Historia Plantarum Novae Hispaniae azerb Yeni Ispaniyanin bitkilerinin tarixi 1570 1577 eseri ile elaqedardir Ispaniya krali II Filippin sifarisi ile yazilan bu eserde Meksika erazisine aid 3000 den cox bitki ve 500 heyvan tesvir olunmusdur Eyni dovrde Bernandino de Saaqun General History of the Affairs of New Spain azerb Yeni Ispaniyanin umumi tarixi 1576 eserinde de yerli flora ve faunaya dair melumat vermisdir Her iki menbe esasen asteklerin tebiete dair biliklerine soykenmis Avropa tesirine az meruz qalmisdir Saaqunun elyazmasi unudulsa da Ernandesin kitabi sonralar bir cox alimler Xose de Akosta Fabio Kolonna Con Rey ve b terefinden genis istifade edilmisdir Con Rey 1686 1704 cu illerde yazdigi Historia Plantarum azerb Bitkilerin tarixi adli eserinde monokotil ve dikotil anlayislarini elme daxil etmisdir Cografi kesfler dovrunde Avropaya yeni bitkiler getirilmis ve ilk botanika baglari salinmisdir 1753 cu ilde Karl Linney Species Plantarum azerb Bitkilerin novleri adli eserinde teqriben 5900 bitkini tesvir etmis ikili latin adlandirma sistemini tetbiq etmisdir Bu sisteme esasen bir bitki ucun evvelce cins adi daha sonra ise xususi epitetden istifade edilirdi XIX esrde botanika elmi oz zirvesine catmisdir Aleksandr fon Humboldt yeni torpaqlardan elde etdiyi materiallarla bitkilerin cografiyasinin esasini qoymusdur Edvard Palmer 1860 ci illerden 1890 ci illere qeder Simali Amerikanin qerbinde ve Meksikada istifade edilen bitki numunelerini yigmisdir Aborigenlerin muxtelif bitki novlerinden nece istifade etmesine dair kifayet qeder material elde edildikden sonra botanikanin yeni bir sahesinin etnobotanikanin meydana cixmasindan danismaq mumkun olmusdur Etnobotanika musteqil elm kimi XIX esrin sonunda formalasmaga baslamisdir Bu dovrde Sarayevoda calisan alman hekim Leopold Gluk bitkilerin enenevi tibbde istifadesine dair ilk muasir tedqiqat eserlerinden birini yazmisdir Rusiyada etnobotanika span Rusiyada etnobotanika bitkilerin faydali ve zererli xususiyyetlerinin xalq dunyagorusundeki tesevvurleri esasinda formalasmisdir Meselen qirmizi milcek gobeleyi cuyur otu rus belena ve qurd yemisani tamamile zererli sayilmisdir Bagayarpagi ile yaralari sagaldir cobanyastigi bogaz agrisina qarsi demlenir demrovotu rus chistotel deri xesteliklerinde istifade olunurdu Bir sira bitkiler ritual ve teqvim funksiyasi dasiyirdi Yeni il senliklerinde kuknar evleri bezemek ucun istifade olunurdu qiji Ivan Kupala bayrami ile assosiasiya edilirdi alma yayda Spas bayraminda yeyilirdi soyud budaqlari rus Verba Pasxadan evvel kilseye aparilirdi Agcaqayin ise meiset esyalarinin supurge qab qacaq ve s hazirlanmasinda tetbiq olunurdu Muasir etnobotanika span XX esrde etnobotanika sadece faktlarin yigilmasindan metodoloji ve konseptual yanasmaya dogru inkisaf etmisdir Akademik etnobotanikanin atalarindan biri Ricard Evans Sults hesab olunur O Amazonun xalq tebabetini bilenlerden birinin sagirdi olmus ve mexfi biliklere yiyelenmisdir Bu etnobotanikanin elmi yanasmasinda donus noqtesi kimi qebul edilir Muasir etnobotanika tedqiqatcidan muxtelif bilik ve bacariqlar teleb edir botanika elminin qanunlarini bilmek bitkileri mueyyenlesdirmek numuneler yigmaq ve onlari muhafize etmek yerli medeni realliqlari basa dusmek hemcinin dilcilik hazirligina sahib olmaq bu sahenin esas sertlerindendir Etnobotanika ve psixoaktiv maddeler span Hazirda etnobotanika termini muntezem olaraq psixotrop maddelerin xususile de tebii hallusinogenlerin oyrenilmesi ve istifadesi kontekstinde isledilir Bezen hetta Karlos Kastanyeda da etnobotanik adlandirilir lakin onun eserlerinin xarakteri bu movzuya sethi yanasmani aciq sekilde numayis etdirir Istinadlar span http www ibiologia unam mx plantasnuevaespana index html Arxiv sureti 10 oktyabr 2013 tarixinden Wayback Machine saytinda Historia de las Plantas de la Nueva Espana de Francisco Hernandez http www wdl org ru item 10096 Arxiv sureti 5 iyun 2013 tarixinden Wayback Machine saytinda Vseobshaya istoriya veshej Novoj Ispanii napisannaya bratom Bernardino de Saagunom Florentijskij kodeks http books google com ua books id NAdEVwegJQMC Arxiv sureti 14 iyul 2014 tarixinden Wayback Machine saytinda La influencia de Francisco Hernandez 1512 1587 en la constitucion de la botanica y la materia medica modernas http books google com ua books id TKE J2M6P 8C Arxiv sureti 14 iyul 2014 tarixinden Wayback Machine saytinda The Mexican Treasury The Writings of Dr Francisco Hernandez P XVII Dennis J McKenna L E Luna amp G H N Towers Biodynamic constituents in Ayahuasca admixture plants an uninvestigated folk pharmacopoeia Ethnobotany Evolution of a Discipline von Reis S and R E Schultes Portland Dioscorides Press 1995 Wasson R Gordon 1969 Bk Rev Economic Botany vol 23 2 197 A review of Carlos Castaneda s The Teachings of Don Juan A Yaqui Way of Knowledge Wasson R Gordon 1972a Bk Rev Economic Botany vol 26 1 98 99 A review of Carlos Castaneda s A Separate Reality Further Conversations with Don Juan Wasson R Gordon 1973a Bk Rev Economic Botany vol 27 1 151 152 A review of Carlos Castaneda s Journey to Ixtlan The Lessons of Don Juan Wasson R Gordon 1974 Bk Rev Economic Botany vol 28 3 245 246 A review of Carlos Castaneda s Tales of Power Wasson R Gordon 1977a Mag Bk Rev Head vol 2 4 52 53 88 94 November Edebiyyat siyahisi span Etnobotanika rasteniya v yazyke i kulture PDF 6 Acta linguistica Petropolitana Trudy Instituta lingvisticheskih issledovanij RAN SPb Nauka V B Kolosova A B Ippolitova 2010 Alexiades M Selected guidelines for ethnobotanical research A field manual Cotton C Ethnobotany Martin G EthnobotanyXarici kecidler span Vikianbarda Etnobotanika ile elaqeli mediafayllar var Before Warm Springs Dam History of Lake Sonoma Area This California study has information about one of the first ethnobotanical mitigation projects undertaken in the USA Grow Your Own Drugs a BBC 2 Programme presented by ethnobotanist James Wong Phytochemical and Ethnobotanical Databases Native American Ethnobotany North Dakota Ethnobotany Database Websites on ethnobotany and plants Howard P The Major Importance of Minor Resources Women and plant biodiversity 2003 Lugetler ve ensiklopediyalarBoyuk norvec Britannica onlayn Muasir UkraynaNormativ yoxlamaGND 4250192 1 LCCN sh85045192 LNB 000109789 Microsoft 202216756 NKC ph114490 Kateqoriyalar EtnobotanikaFarmakologiyaEtnologiyaBotanikanin bolmeleri