fbpx
Wikipedia

İsa Yusif Alptəkin

Avqust 12, 2021

İsa Yusif Alptəkin (uyğ. ئەيسا يۈسۈپ ئالپتېكىن (عيسى يوسف الپتگین or عيسى يوسف الپتكین; türkcə: İsa Yusuf Alptekin; çin 艾萨·玉素甫·阿布甫泰肯; pinyin: Àisà Yùsùfŭ Ābùfŭtàikěn d.1901, Qaşqar İli, Yenihisar qəsəbəsi – ö.1995, İstanbul, Türkiyə) — Uyğur yazıçı, siyasətçi. İsa Yusif Alptəkin Homindan rejimi dövründə müxtəlif vəxifələrdə çalışmışdır. Şərqi Türküstan İslam Respublikası həm də İkinci Şərqi Türküstan Respublikası dövründə türkçülük möqeyindən çıxış edən siyasi fiqur idi. Şərqi Türküstan (Sincan) Çin Xalq Respublikasının nəzarətinə keçdikdə, Alptekin 1949-cu ildə Çindən mühacirət etmişdir.

İsa Yusif Alptəkin

Yusuf Alptəkin və Əbülfəz Elçibəyin görüşü
Doğum tarixi
Doğum yeri Qaşqar
Vəfat tarixi
Vəfat yeri
Vətəndaşlığı
  • چین[d]
  •  Çin Respublikası[d]
Fəaliyyəti siyasətçi

Həyatı

1920-ci illər

İsa Yusif Alptəkin 1901-ci ildə Sin sülaləsi dövründə Qaşqar İlinin Yenihisar qəsəbəsində anadan olub. Aliptəkin siyasi karyerasına 1926-1928-ci illərdə Əndicandakı Çin konsulluğunda tərcüməçi və katib kimi başlamışdır. Alptəkin Əndicanda işləyərkən Sovet rejiminin uyğurları silahlandırmaq və Şərqi Türküstanı Çin nəzarətindən azad etmək planları ilə razılaşıb-razılaşdırılmayacağına dair onunla məsləhətləşən uyğur tacirləri ilə görüşmüşdü. 1928-ci ildə Alptəkinin işi yüksək qiymətləndirildi və çox pis xəstələnmiş çinli diplomatı Pekinə müşayiət etmək tapşırığını aldı. 1928-ci ilin payızında Alptəkin Daşkəndə göndərildi, 1932-ci ilin mayına qədər Çin konsulu yanında köməkçi, tərcüməçi və katib kimi işlədi. 1932-ci ildə Aliptəkin Nankinə göndərildi və Çin Respublikası Müdafiə Nazirliyinin Sərhəd İşləri İdarəsində məsləhətçi təyin edildi.

1930-cu və 1940-cı illərdə

1936-cı il sentyabrın 18-də Çin Respublika Məclisinə seçilmişdir. Nankində olduğundan, Yaponiya İmperiyası Nankini işğal etdikdə Çin hökuməti ilə birlikdə Çuntsinə qaçmaq məcburiyyətində qaldı. Məsud Səbri kimi bir neçə digər uyğurla birlikdə orada yaşayırdı. Çinin Yaponiyaya müharibəsinə dəstək almaq üçün İsa Yusuf Alptəkin 1939-cu ildə Huey müsəlmanı Ma Fulianq (馬 賦 良) ilə birlikdə Misir, Suriya və Türkiyəni ziyarət etdi. 1940-cı ildə Əfqanıstana getdikləri zaman Məhəmməd Əmin Buğra ilə əlaqə qurdular və ondan Homindan rejiminin paytaxtı Çuntsinə gəlməsini xahiş etdilər. Ondan Homindan rejiminin paytaxtı Çuntsinə gəlməsini xahiş etdilər. Buğra, 1942-ci ildə Yaponiya casusu şübhəsi ilə ingilislər tərəfindən tutuldu. Lakin Alptəkin və Ma Fulianqın təkidindən sonra Homindanın müdaxiləsi nəticəsində Buğra sərbəst buraxıldı. İsa Yusuf Buğra ilə birgə Homindanın müsəlman nəşrlərinin redaktoru olaraq çalışırdılar.

Çinli müsəlmanların yaponların döyüş təyyarələri tərəfindən bombardman edildiyi Suriya qəzetlərində xəbər verilirdi. Nümayəndə heyəti Yaxın Şərqə səfəri çərçivəsində Əfqanıstan, İran, İraq, Suriya və Livanda görüşlər keçirdi. Xarici işlər naziri, Baş nazir və Prezident, Heyyət 1939-cu ilin mayında Misirdən Türkiyəyə gəldi. Türkiyəyə gəldikdən sonra xarici işlər naziri, baş nazir və prezident şəxsən çinli müsəlmanlardan ibarət nümayəndə heyəti ilə görüşdü. Britaniya Hindistanına səfər zamanı Mahatma Qandi və Məhəmməd Əli Cinnahla görüşdə Ma Fulianq və İsa Alptəkin Yaponiyanın işğalçı siyasətini pislədilər.

Ma Fuslan, İsa Alptəkin, Van Zenqşan, Syu Venbo və Lin Çjunmin Misirə ərəb və İslam dünyası qarşısında Yaponiyanın təcavüzkar siyasətini pisləmək üçün səfər etdilər. Yaponiya istilası zamanı Çin Alptəkini dəstəkləyirdi.

1944-cü ildə İsa Sincana döndü. O, bu zamn baş verən İli üsyanını və sonradan Şimali Sincanda yaradılan İkinci Şərqi Türküstan Respublikasını SSRİ-nin marionet dövləti olduğunu iddia edərək İosif Stalinə qarşı çıxdı. Bunun əvəzinə o, Zanq Zizonqun Homindan rejimi ilə əməkdaşlığa başladı. Bu zaman Şərqi Türküstanda Üç Əfəndi (Üch Äpändi) (ئۈچ ئەپەندى) - İsa Alptəkin, Məhəmməd Əmin Buğra və Məsud Səbri fəaliyyət göstərirdi. Hər üç şəxs kommunist rejiminə qarşı çıxış edirdilər. İkinci Şərqi Türküstan Respublikasının yeni rəhbərliyi kommunistlər olduğundan onlarda Alptəkin, Buğra və Sabrini Homundana xidmətdə ittiham edirdilər.

1947-ci ildə o, Şərqi Türküstan hökumətinin baş katibi olub. İsa Yusif Alptəkin müsəlman (uyğur) qadınlarla han çinli kişilər arasındakı nigahlara qarşı idi. Şərqi Türküstanda Kommunist rejimi əleyhinə əhval-ruhiyyə İsa Alptəkin tərəfindən dəstəklənərkən, Burhan Şəhidi Sovet leyhinə olan fikirləri müdafiə edirdi.

Ma Bufanqdan Çan Kayşidən kommunistlər və Sovetlərin dəstəklədiyi İkinci Şərqi Türküstan Respublikasına qarşı Çin hökumətinin Sincan cənubunda müstəqil bir İslam dövlətinin yaradılmasına icazə verib-verməyəcəyini soruşmağı xaiş elədi. Lakin Ma Bufanq bu xaişə ciddi yanaşmadı. Bunun əvəzinə, Çin kommunistlərinin ordusu Qinqhaya yaxınlaşanda Ma bir neçə milyon dollarlıq qızıl götürərək Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsinə məxsus təyyarə ilə qaçdı. Ma Bufanq əvvəl Homindan tərəfindən idarə olunan Tayvan adasına, daha sonra Misirə getdi.

Mühacirətdə

 
İsa Yusif Alptəkin

1949-cu il sentyabrın 26-da Çin Xalq Azadlıq Ordusunun Şərqi Türküstana yerləşdirilməsindən sonra Alptəkin Sincanı tərk etmək məcburiyyətində qalır. Alptəkin Himalaylar üzərindən Hindistanın nəzarətindəki Kəşmirin Ladaka qəsəbəsinə sığınır. 1954-cü ildə o, Məhəmməd Əmin Buğra ilə Tayvana gedir və Çin Respublikasının Homindan hökumətini Şərqi Türküstana iddialarından imtina etməsinə inandırmağa çalışırlar. Lakin onların tələbi rədd edilir və Tayvan hökuməti Sincanı “Çinin ayrılmaz hissəsi” kimi qaldığını bildirir.

İsa Yusif Alptəkin 1954-cü ildə Türkiyəyə köçdü və orada Şərqi Türküstan Mühacirlər Cəmiyyətini qurdu. Alptəkin "Shärqiy Türkistan avazı" (Şərqi Türküstan Səsi) dərgisini çap edərək Şərqi Türküstanın səsini dünyaya duyurmağa çalışırdı. Bu istiqamətdə o, çox fəal işlər aparırdı. Xarici ölkə təmsilçiləri görüşür Şərqi Türküstan haqda təbliğat aparırdı. O hətta 1970-ci ildə ABŞ Konqresinin üzvləri ilə də görüşmüşdür.

Türkiyədə o, hökumət və siyasi partiyaların nümayəndələri ilə görüşür Şərqi Türküstanda baş verən hadisələr barədə onları məlumatlandırırdı. Alptəkin Türkiyə Baş nazirləri və prezidentləri ilə daima təmasda olmuşdur. Bu görüşlərin birində Alptəkin Türkiyənin Şərqi Türküstanda önəmli rol oynamasını vacib saydığını arzulamışdır:

  Könül arzu edər ki, Türküstan məsələsinin həlledilməsi mübarizəsində öncüllük şərəfi, Türkiyənin haqqı olsun...  

Alptəkin Türkiyə millətçilərinin lideri Alparslan Türkeşlə sıx əlaqələrə malik idi.

Alptekin Türkiyədə olarkən ermənilərin türkləri, sonra isə Qarabağ müharibəsi çərçivəsində günahsız dinc Azərbaycan vətəndaşlarını qətl etməsinə etiraz etmiş və dünya ictimaiyyətinə səslənmişdir:

  Xaricdə yaşayan Türk Qardaşlarıma səslənirəm!

Erməni qatillərinə etiraz olaraq mitinqlər və yürüşlər təşkil etməliyik. Biz erməniləri dəstəkləyən dövlətləri və millətləri şiddətlə qınamalıyıq.

İslam dünyasına səslənirəm!

Bir milyarddan çox İslam dünyası; Dini, kitabı və Rəsulu ilə bir bütündür. (Bu səbəbdən) birimizin dostu dostumuzdur, birimizin düşməni düşmənimizdir ... Ancaq təəssüf ki, bu belə deyil. Bilmirəm. Təəssüf ki, birimizin düşməni digərimizin dostu olur. Erməni quldurları günahsız müsəlman türk qardaşlarımızı öldürərkən, İslam dünyası susur.

Yaxın Şərqdəki müsəlman dövlətlər və millətlər bilməlidir ki, bu gün aranızdakı və dünya hökmranlığını davam etdirən Rusiya arasında qırılmaz bir qala olan Türkiyə Cümhuriyyəti aşılmaz bir dəstdur. Əvvəl Allah, sonra Türkiyə Cümhuriyyətinin varlığı sayəsində sərbəst və müstəqil yaşamaq fürsəti tapmısınız ... Türkiyə, eyni zamanda varlığınızın və sağ qalmağınızın bir zəmanəti deməkdir.

Mən erməniləri dəstəkləyən dövlətlərə səslənirəm!

Unutmayın ki, əsirlikdə olan yüz milyon Türk asılı olsa da, Türkiyəyə bir vücud kimi bağlıdır. Zərərinə qarşı hər hansı bir hərəkət bütün Türk dünyasına zərər verəcək və yanında olanlar yanlarında yüz milyon Dünya Türkünü tapacaqlar.

Bütün dünyanın onları belə tanımasını istəyirik.

 

Alptəkinin Türkiyəyə sürgündə oradakı hökümətdə təmsil olunan millətçi qismdən böyük dəstək aldığı üçün ÇXR hökuməti onu "Sincan müstəqillik fəaliyyətini" davam etdirdiyinə və "sosialist sistemi" devirməyə çalışdığı üçün təqiblərə məruz qoymuşdur.

Ölümü

İsa Yusif Alptəkin 1995-ci il dekabrın 27-də 94 yaşında İstanbulda vəfat etmişdir. Dəfini zamanı cənazəsini qaldırmağa mindən çox adam gəlmişdi. O, Türkiyənin və Türk dünyasının iki böyük lideri Adnan Menderes və Turqut Özalın məqbərələrinin yanında Topkapı Qəbiristanlığında dəfn edilmişdir.

Xatirəsi

1995-ci ildə İstanbulda Göy Məscid rayonunda Alptəkinə və mərhum Şərqi Türküstan İstiqlaliyyət hərəkatının şəhidləri şərəfinə abidə ilə yanaşı park da açıldı. Türkiyə Prezidentinin, Baş nazirinin, parlamentin sədrinin və başqalarının iştirakı da daxil olmaqla, tədbirə yüksək səviyyədə böyük diqqət göstərilməsi Çinin qəzəbinə səbəb oldu.

ÇXR hökuməti Türkiyəni "daxili işlərinə" müdaxilə etməkdə ittiham etdi. Buna cavab olaraq Türkiyə Dövlət Departamenti parkın bağlanması qərarını verdi. Lakin yerli sakinlər və bələdiyyə parkı bağlamaqdan imtina etdi.

Ailəsi

Oğlu Erkin Alptəkin də Şərqi Türküstan İstiqlaliyyət hərəkatının iştirakçılarındandır, hazırda Almaniyada yaşayır.

Əsərləri

  • Unutulan Vatan Doğu Türkistan (East Turkestan: The Forgotten Land), Seha Yayıncılık, İstanbul, 1999.

Həmçinin bax

İstinadlar

  1. ↑ Allievi, Stefano; Nielsen, Jørgen (2003). Muslim networks and transnational communities in and across Europe. Brill Publishers. 303–305. ISBN 978-90-04-12858-3.
  2. "Excerpts from the British MP memorandum to UK Foreign Office on the East Turkistan Republic (1934)". East Turkistan Government in Exile. İstifadə tarixi: 25 June 2020.
  3. Kamalov, Ablet (2010). Millward, James A.; Shinmen, Yasushi; Sugawara, Jun (eds.). Uyghur Memoir literature in Central Asia on Eastern Turkistan Republic (1944-49). Studies on Xinjiang Historical Sources in 17-20th Centuries. Tokyo: The Toyo Bunko. səh. 260.
  4. ↑ Ondřej Klimeš (8 January 2015). Struggle by the Pen: The Uyghur Discourse of Nation and National Interest, c.1900-1949. BRILL. 197–. ISBN 978-90-04-28809-6.
  5. Taşçı, 1985. səh. 66, 575
  6. Taşçı, 1985. səh. 78, 575
  7. Taşçı, 1985. səh. 128, 575
  8. Taşçı, 1985. səh. 164, 199
  9. Taşçı, 1985. səh. 216, 575
  10. Taşçı, 1985. səh. 238, 575
  11. Lin, 2010. səh. 90
  12. [The contribution of Northwest Hui in the war effort]. www.xzbu.com (çin). 27 August 2017 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 24 August 2016.
  13. "中国首批留埃学生林仲明" [Lin Zhongming, the first Chinese student to study in Egypt]. www.xzbu.com (çin). İstifadə tarixi: 1 July 2020.
  14. The Muslim World. Motamar al-Alam al-Islami; World Muslim Congress. 1994. səh. 99.
  15. Kamalov, Ablet (2010). Millward, James A.; Shinmen, Yasushi; Sugawara, Jun (eds.). Uyghur Memoir literature in Central Asia on Eastern Turkistan Republic (1944-49). Studies on Xinjiang Historical Sources in 17-20th Centuries. Tokyo: The Toyo Bunko. səh. 260.
  16. Ondřej Klimeš (8 January 2015). Struggle by the Pen: The Uyghur Discourse of Nation and National Interest, c.1900-1949. BRILL. 241–. ISBN 978-90-04-28809-6.
  17. David D. Wang (January 1999). Clouds Over Tianshan: Essays on Social Disturbance in Xinjiang in the 1940s. NIAS Press. 28–. ISBN 978-87-87062-62-6.
  18. Linda Benson (1990). The Ili Rebellion: The Moslem Challenge to Chinese Authority in Xinjiang, 1944-1949. M.E. Sharpe. 164–. ISBN 978-0-87332-509-7.
  19. Linda Benson (1990). The Ili Rebellion: The Moslem Challenge to Chinese Authority in Xinjiang, 1944-1949. M.E. Sharpe. 164–. ISBN 978-0-87332-509-7.
  20. Page 52, Ismail, Mohammed Sa'id, and Mohammed Aziz Ismail. Moslems in the Soviet Union and China. Translated by U.S. Government, Joint Publications Service. Tehran, Iran: Privately printed pamphlet, published as vol. 1, 1960 (Hejira 1380); translation printed in Washington: JPRS 3936, September 19, 1960.
  21. "غەرب دۇنياسىدىكى ئۇيغۇرلار (4A)". Radio Free Asia. 2016-04-30.
  22. . 2009-01-05 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-02-18. (#parameter_ignored); (#parameter_ignored); (#parameter_ignored); (#parameter_ignored); (#parameter_ignored)
  23. . 20 January 2016 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 March 2016.
  24. . 23 May 2016 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 March 2016.
  25. . 11 March 2016 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 1 July 2020.
  26. "Mithatuyanikeskipazar78".
  27. . 2019-02-07 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-02-18.
  28. "Türkeş: Türkistan Türklüğün davası". 17 July 2009.
  29. . 2016-10-05 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-02-18.
  30. "Doğu Türkistan Vakfı Resmi Web Sitesi".
  31. . 2017-02-15 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-02-18.
  32. . 15 February 2017 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 March 2016.
  33. “Dış Türk Kardeşlerime sesleniyorum! Ermeni katilleri protesto eden mitingler, yürüyüşler tertip etmeliyiz. Ermenileri destekleyen devletleri ve milletleri şiddetle telin etmeliyiz… İslam Dünyasına sesleniyorum! Bir milyarı aşan İslam âlemi; diniyle, kitabıyla, Rasulüyle bir bütündür. (Bu sebeple) birimizin dostu hepimizin dostu, birimizin düşmanı hepimizin düşmanı olmadı idi… Fakat maalesef olmadı. Olamıyor. Birimizin düşmanı maalesef diğerinin dostu oluyor. Ermeni caniler masum Müslüman Türk kardeşlerimizi katlederken, İslam dünyası sessiz kalıyor, sükût ediyor… Ortadoğu’daki Müslüman devletler ve milletler şunu bilmelidirler ki, bugün Türkiye Cumhuriyeti, dünya hâkimiyeti güden Rusya ile sizin aranızda yıkılmaz bir kale, aşılmaz bir settir. Evvel Allah Türkiye sayesinde hür ve müstakil yaşama imkânına sahip bulunuyorsunuz… Türkiye Cumhuriyeti’nin mevcudiyeti, sizin de mevcudiyetiniz ve bekanızın teminatı demektir. Ermenileri destekleyen devletlere sesleniyorum! Şunu unutmayınız ki, esaret altında olsalar bile yüz milyon Türk, Türkiye’ye yekvücut gibi bağlıdır. Onun zararına olacak her hareket, bütün Türk dünyasını incitmiş olacak, ona yan bakanlar, yüz milyon Dış Türkü yanında yanında bulacaktır. Bunları bütün dünyanın böyle bilmesini istiyoruz.”
  34. "Merhum İsa Yusuf Alptekin Beyin Cenaze Töreni". DOĞU TÜRKİSTAN KÜLTÜR VE DAYANIŞMA DERNEĞİ. İstifadə tarixi: 25 June 2020.
  35. Polat, 1995
  36. Kayıkçı, 2008
  37. Çolakoğlu, 2013. səh. 35

Ədəbiyyat

  • Brown, Jeremy; Pickowicz, Paul G., eds. (2007). Dilemmas of Victory: The Early Years of the People's Republic of China (illustrated). Harvard University Press. ISBN 978-0674026162. İstifadə tarixi: 8 April 2013.
  • Çolakoğlu, Selçuk (2013). "Turkey-China Relations: Rising Partnership" (PDF). Middle Eastern Analysis/Ortadogu Analiz. 5 (52).
  • Dickens, Mark (1990). . Oxus Communications. 23 October 2008 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 June 2014.
  • Lin, Hsiao-ting (2010). Modern China's Ethnic Frontiers: A Journey to the West. Taylor & Francis. ISBN 978-0-415-58264-3. İstifadə tarixi: 2010-06-28.
  • Kayıkçı, Ali (14 March 2008). "Unutulan Vatan: Türkistan ve İsa Yusuf Alptekin Destanı". Denge Gazetesi. İstifadə tarixi: 28 June 2014.[ölü keçid]
  • Polat, Mehmet Şadi (17 December 1995). . 4 March 2016 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 June 2014.
  • Taşçı, M. Ali (1985). Esir Doğu Türkistan İçin İsa Yusuf Alptekin'in Mücadele Hatıraları. Istanbul: Doğu Türkistan Neşriyat Merkezi.
  • Abdulkadir Yuvalı, Türkiye Cumhuriyeti devletinin kuruluş ve gelişmesine hizmeti geçen Türk dünyası aydınları sempozyumu bildirileri Erciyes Üniversitesi, Erciyes Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Merkezi, Türk Dünyası Araştırmaları Merkezi - 1996.
  • Hasan Celâl Güzel, Ali Birinci, Genel Türk tarihi, Yeni Türkiye, 2002

Xarici keçidlər

  • Mark Dickens, "The Soviets in Xinjiang 1911-1949"  (ing.)
  • LETTER, ISA YUSUF ALPTEKIN, PRESIDENT OF THE NATIONAL CENTER FOR THE LIBERATION OF EASTERN TURKESTAN, TO PRESIDENT RICHARD NIXON

Avqust 12, 2021
yusif, alptəkin, uyğ, ئەيسا, يۈسۈپ, ئالپتېكىن, عيسى, يوسف, الپتگین, عيسى, يوسف, الپتكین, türkcə, yusuf, alptekin, çin, 艾萨, 玉素甫, 阿布甫泰肯, pinyin, Àisà, yùsùfŭ, Ābùfŭtàikěn, 1901, qaşqar, yenihisar, qəsəbəsi, 1995, istanbul, türkiyə, uyğur, yazıçı, siyasətçi, homi. Isa Yusif Alptekin uyg ئەيسا يۈسۈپ ئالپتېكىن عيسى يوسف الپتگین or عيسى يوسف الپتكین turkce Isa Yusuf Alptekin cin 艾萨 玉素甫 阿布甫泰肯 pinyin Aisa Yusufŭ Abufŭtaiken 1 d 1901 Qasqar Ili Yenihisar qesebesi o 1995 Istanbul Turkiye Uygur yazici siyasetci Isa Yusif Alptekin Homindan rejimi dovrunde muxtelif vexifelerde calismisdir Serqi Turkustan Islam Respublikasi 2 hem de Ikinci Serqi Turkustan Respublikasi dovrunde turkculuk moqeyinden cixis eden siyasi fiqur idi 3 4 Serqi Turkustan Sincan Cin Xalq Respublikasinin nezaretine kecdikde Alptekin 1949 cu ilde Cinden muhaciret etmisdir Isa Yusif AlptekinYusuf Alptekin ve Ebulfez Elcibeyin gorusuDogum tarixi 1901Dogum yeri QasqarVefat tarixi 1995Vefat yeri Istanbul Istanbul ili TurkiyeVetendasligi چین d Cin Respublikasi d Fealiyyeti siyasetci Mundericat 1 Heyati 1 1 1920 ci iller 1 2 1930 cu ve 1940 ci illerde 2 Muhaciretde 3 Olumu 4 Xatiresi 5 Ailesi 6 Eserleri 7 Hemcinin bax 8 Istinadlar 9 Edebiyyat 10 Xarici kecidlerHeyati Redakte1920 ci iller Redakte Isa Yusif Alptekin 1901 ci ilde Sin sulalesi dovrunde Qasqar Ilinin Yenihisar qesebesinde anadan olub Aliptekin siyasi karyerasina 1926 1928 ci illerde Endicandaki Cin konsullugunda tercumeci ve katib kimi baslamisdir 5 Alptekin Endicanda isleyerken Sovet rejiminin uygurlari silahlandirmaq ve Serqi Turkustani Cin nezaretinden azad etmek planlari ile razilasib razilasdirilmayacagina dair onunla meslehetlesen uygur tacirleri ile gorusmusdu 6 1928 ci ilde Alptekinin isi yuksek qiymetlendirildi ve cox pis xestelenmis cinli diplomati Pekine musayiet etmek tapsirigini aldi 7 1928 ci ilin payizinda Alptekin Daskende gonderildi 1932 ci ilin mayina qeder Cin konsulu yaninda komekci tercumeci ve katib kimi isledi 8 1932 ci ilde Aliptekin Nankine gonderildi ve Cin Respublikasi Mudafie Nazirliyinin Serhed Isleri Idaresinde meslehetci teyin edildi 9 1930 cu ve 1940 ci illerde Redakte 1936 ci il sentyabrin 18 de Cin Respublika Meclisine secilmisdir 10 Nankinde oldugundan Yaponiya Imperiyasi Nankini isgal etdikde Cin hokumeti ile birlikde Cuntsine qacmaq mecburiyyetinde qaldi Mesud Sebri kimi bir nece diger uygurla birlikde orada yasayirdi Cinin Yaponiyaya muharibesine destek almaq ucun Isa Yusuf Alptekin 1939 cu ilde Huey muselmani Ma Fulianq 馬 賦 良 ile birlikde Misir Suriya ve Turkiyeni ziyaret etdi 1940 ci ilde Efqanistana getdikleri zaman Mehemmed Emin Bugra ile elaqe qurdular ve ondan Homindan rejiminin paytaxti Cuntsine gelmesini xahis etdiler Ondan Homindan rejiminin paytaxti Cuntsine gelmesini xahis etdiler Bugra 1942 ci ilde Yaponiya casusu subhesi ile ingilisler terefinden tutuldu Lakin Alptekin ve Ma Fulianqin tekidinden sonra Homindanin mudaxilesi neticesinde Bugra serbest buraxildi Isa Yusuf Bugra ile birge Homindanin muselman nesrlerinin redaktoru olaraq calisirdilar 11 Cinli muselmanlarin yaponlarin doyus teyyareleri terefinden bombardman edildiyi Suriya qezetlerinde xeber verilirdi Numayende heyeti Yaxin Serqe seferi cercivesinde Efqanistan Iran Iraq Suriya ve Livanda gorusler kecirdi Xarici isler naziri Bas nazir ve Prezident Heyyet 1939 cu ilin mayinda Misirden Turkiyeye geldi Turkiyeye geldikden sonra xarici isler naziri bas nazir ve prezident sexsen cinli muselmanlardan ibaret numayende heyeti ile gorusdu Britaniya Hindistanina sefer zamani Mahatma Qandi ve Mehemmed Eli Cinnahla gorusde Ma Fulianq ve Isa Alptekin Yaponiyanin isgalci siyasetini pislediler 12 Ma Fuslan Isa Alptekin Van Zenqsan Syu Venbo ve Lin Cjunmin Misire ereb ve Islam dunyasi qarsisinda Yaponiyanin tecavuzkar siyasetini pislemek ucun sefer etdiler 13 Yaponiya istilasi zamani Cin Alptekini destekleyirdi 14 1944 cu ilde Isa Sincana dondu O bu zamn bas veren Ili usyanini ve sonradan Simali Sincanda yaradilan Ikinci Serqi Turkustan Respublikasini SSRI nin marionet dovleti oldugunu iddia ederek Iosif Staline qarsi cixdi Bunun evezine o Zanq Zizonqun Homindan rejimi ile emekdasliga basladi Bu zaman Serqi Turkustanda Uc Efendi Uch Apandi ئۈچ ئەپەندى Isa Alptekin Mehemmed Emin Bugra ve Mesud Sebri fealiyyet gosterirdi 4 15 Her uc sexs kommunist rejimine qarsi cixis edirdiler Ikinci Serqi Turkustan Respublikasinin yeni rehberliyi kommunistler oldugundan onlarda Alptekin Bugra ve Sabrini Homundana xidmetde ittiham edirdiler 16 17 1947 ci ilde o Serqi Turkustan hokumetinin bas katibi olub Isa Yusif Alptekin muselman uygur qadinlarla han cinli kisiler arasindaki nigahlara qarsi idi 18 Serqi Turkustanda Kommunist rejimi eleyhine ehval ruhiyye Isa Alptekin terefinden desteklenerken Burhan Sehidi Sovet leyhine olan fikirleri mudafie edirdi 19 Ma Bufanqdan Can Kaysiden kommunistler ve Sovetlerin desteklediyi Ikinci Serqi Turkustan Respublikasina qarsi Cin hokumetinin Sincan cenubunda musteqil bir Islam dovletinin yaradilmasina icaze verib vermeyeceyini sorusmagi xais eledi Lakin Ma Bufanq bu xaise ciddi yanasmadi Bunun evezine Cin kommunistlerinin ordusu Qinqhaya yaxinlasanda Ma bir nece milyon dollarliq qizil goturerek Merkezi Kesfiyyat Idaresine mexsus teyyare ile qacdi Ma Bufanq evvel Homindan terefinden idare olunan Tayvan adasina daha sonra Misire getdi Muhaciretde Redakte Isa Yusif Alptekin 1949 cu il sentyabrin 26 da Cin Xalq Azadliq Ordusunun Serqi Turkustana yerlesdirilmesinden sonra Alptekin Sincani terk etmek mecburiyyetinde qalir Alptekin Himalaylar uzerinden Hindistanin nezaretindeki Kesmirin Ladaka qesebesine siginir 1954 cu ilde o Mehemmed Emin Bugra ile Tayvana gedir ve Cin Respublikasinin Homindan hokumetini Serqi Turkustana iddialarindan imtina etmesine inandirmaga calisirlar Lakin onlarin telebi redd edilir ve Tayvan hokumeti Sincani Cinin ayrilmaz hissesi kimi qaldigini bildirir 20 Isa Yusif Alptekin 1954 cu ilde Turkiyeye kocdu ve orada Serqi Turkustan Muhacirler Cemiyyetini qurdu Alptekin Sharqiy Turkistan avazi Serqi Turkustan Sesi dergisini cap ederek Serqi Turkustanin sesini dunyaya duyurmaga calisirdi Bu istiqametde o cox feal isler aparirdi Xarici olke temsilcileri gorusur Serqi Turkustan haqda tebligat aparirdi O hetta 1970 ci ilde ABS Konqresinin uzvleri ile de gorusmusdur 21 Turkiyede o hokumet ve siyasi partiyalarin numayendeleri ile gorusur Serqi Turkustanda bas veren hadiseler barede onlari melumatlandirirdi Alptekin Turkiye Bas nazirleri ve prezidentleri ile daima temasda olmusdur Bu goruslerin birinde Alptekin Turkiyenin Serqi Turkustanda onemli rol oynamasini vacib saydigini arzulamisdir Konul arzu eder ki Turkustan meselesinin helledilmesi mubarizesinde onculluk serefi Turkiyenin haqqi olsun 22 Alptekin Turkiye milletcilerinin lideri Alparslan Turkesle six elaqelere malik idi 23 24 25 26 27 28 Alptekin Turkiyede olarken ermenilerin turkleri sonra ise Qarabag muharibesi cercivesinde gunahsiz dinc Azerbaycan vetendaslarini qetl etmesine etiraz etmis ve dunya ictimaiyyetine seslenmisdir 29 30 31 32 33 Xaricde yasayan Turk Qardaslarima seslenirem Ermeni qatillerine etiraz olaraq mitinqler ve yurusler teskil etmeliyik Biz ermenileri destekleyen dovletleri ve milletleri siddetle qinamaliyiq Islam dunyasina seslenirem Bir milyarddan cox Islam dunyasi Dini kitabi ve Resulu ile bir butundur Bu sebebden birimizin dostu dostumuzdur birimizin dusmeni dusmenimizdir Ancaq teessuf ki bu bele deyil Bilmirem Teessuf ki birimizin dusmeni digerimizin dostu olur Ermeni quldurlari gunahsiz muselman turk qardaslarimizi oldurerken Islam dunyasi susur Yaxin Serqdeki muselman dovletler ve milletler bilmelidir ki bu gun aranizdaki ve dunya hokmranligini davam etdiren Rusiya arasinda qirilmaz bir qala olan Turkiye Cumhuriyyeti asilmaz bir destdur Evvel Allah sonra Turkiye Cumhuriyyetinin varligi sayesinde serbest ve musteqil yasamaq furseti tapmisiniz Turkiye eyni zamanda varliginizin ve sag qalmaginizin bir zemaneti demekdir Men ermenileri destekleyen dovletlere seslenirem Unutmayin ki esirlikde olan yuz milyon Turk asili olsa da Turkiyeye bir vucud kimi baglidir Zererine qarsi her hansi bir hereket butun Turk dunyasina zerer verecek ve yaninda olanlar yanlarinda yuz milyon Dunya Turkunu tapacaqlar Butun dunyanin onlari bele tanimasini isteyirik Alptekinin Turkiyeye surgunde oradaki hokumetde temsil olunan milletci qismden boyuk destek aldigi ucun CXR hokumeti onu Sincan musteqillik fealiyyetini davam etdirdiyine ve sosialist sistemi devirmeye calisdigi ucun teqiblere meruz qoymusdur Olumu RedakteIsa Yusif Alptekin 1995 ci il dekabrin 27 de 94 yasinda Istanbulda vefat etmisdir Defini zamani cenazesini qaldirmaga minden cox adam gelmisdi 34 O Turkiyenin ve Turk dunyasinin iki boyuk lideri Adnan Menderes ve Turqut Ozalin meqberelerinin yaninda Topkapi Qebiristanliginda defn edilmisdir 35 36 Xatiresi Redakte1995 ci ilde Istanbulda Goy Mescid rayonunda Alptekine ve merhum Serqi Turkustan Istiqlaliyyet herekatinin sehidleri serefine abide ile yanasi park da acildi Turkiye Prezidentinin Bas nazirinin parlamentin sedrinin ve basqalarinin istiraki da daxil olmaqla tedbire yuksek seviyyede boyuk diqqet gosterilmesi Cinin qezebine sebeb oldu CXR hokumeti Turkiyeni daxili islerine mudaxile etmekde ittiham etdi Buna cavab olaraq Turkiye Dovlet Departamenti parkin baglanmasi qerarini verdi Lakin yerli sakinler ve belediyye parki baglamaqdan imtina etdi 1 37 Ailesi RedakteOglu Erkin Alptekin de Serqi Turkustan Istiqlaliyyet herekatinin istirakcilarindandir hazirda Almaniyada yasayir Eserleri RedakteUnutulan Vatan Dogu Turkistan East Turkestan The Forgotten Land Seha Yayincilik Istanbul 1999 Hemcinin bax RedakteSerqi Turkustan Istiqlaliyyet herekati Mehemmed Emin Bugra Erkin AlptekinIstinadlar Redakte 1 2 Allievi Stefano Nielsen Jorgen 2003 Muslim networks and transnational communities in and across Europe Brill Publishers 303 305 ISBN 978 90 04 12858 3 Excerpts from the British MP memorandum to UK Foreign Office on the East Turkistan Republic 1934 East Turkistan Government in Exile Istifade tarixi 25 June 2020 Kamalov Ablet 2010 Millward James A Shinmen Yasushi Sugawara Jun eds Uyghur Memoir literature in Central Asia on Eastern Turkistan Republic 1944 49 Studies on Xinjiang Historical Sources in 17 20th Centuries Tokyo The Toyo Bunko seh 260 1 2 Ondrej Klimes 8 January 2015 Struggle by the Pen The Uyghur Discourse of Nation and National Interest c 1900 1949 BRILL 197 ISBN 978 90 04 28809 6 Tasci 1985 seh 66 575 Tasci 1985 seh 78 575 Tasci 1985 seh 128 575 Tasci 1985 seh 164 199 Tasci 1985 seh 216 575 Tasci 1985 seh 238 575 Lin 2010 seh 90 西北回族在抗战中的贡献 The contribution of Northwest Hui in the war effort www xzbu com cin 27 August 2017 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 24 August 2016 中国首批留埃学生林仲明 Lin Zhongming the first Chinese student to study in Egypt www xzbu com cin Istifade tarixi 1 July 2020 The Muslim World Motamar al Alam al Islami World Muslim Congress 1994 seh 99 Kamalov Ablet 2010 Millward James A Shinmen Yasushi Sugawara Jun eds Uyghur Memoir literature in Central Asia on Eastern Turkistan Republic 1944 49 Studies on Xinjiang Historical Sources in 17 20th Centuries Tokyo The Toyo Bunko seh 260 Ondrej Klimes 8 January 2015 Struggle by the Pen The Uyghur Discourse of Nation and National Interest c 1900 1949 BRILL 241 ISBN 978 90 04 28809 6 David D Wang January 1999 Clouds Over Tianshan Essays on Social Disturbance in Xinjiang in the 1940s NIAS Press 28 ISBN 978 87 87062 62 6 Linda Benson 1990 The Ili Rebellion The Moslem Challenge to Chinese Authority in Xinjiang 1944 1949 M E Sharpe 164 ISBN 978 0 87332 509 7 Linda Benson 1990 The Ili Rebellion The Moslem Challenge to Chinese Authority in Xinjiang 1944 1949 M E Sharpe 164 ISBN 978 0 87332 509 7 Page 52 Ismail Mohammed Sa id and Mohammed Aziz Ismail Moslems in the Soviet Union and China Translated by U S Government Joint Publications Service Tehran Iran Privately printed pamphlet published as vol 1 1960 Hejira 1380 translation printed in Washington JPRS 3936 September 19 1960 غەرب دۇنياسىدىكى ئۇيغۇرلار 4A Radio Free Asia 2016 04 30 Arxivlenmis suret 2009 01 05 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 02 18 parameter ignored parameter ignored parameter ignored parameter ignored parameter ignored Isa Yusuf Alptekin 20 January 2016 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 10 March 2016 Isa Yusuf ALPTEKIN i Rahmet ve Minnetle Yad Ediyoruz 23 May 2016 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 10 March 2016 Dogu Turkistan Vakfi Resmi Web Sitesi 11 March 2016 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 1 July 2020 Mithatuyanikeskipazar78 Arxivlenmis suret 2019 02 07 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 02 18 Turkes Turkistan Turklugun davasi 17 July 2009 Isa Yusuf Alptekin ve Turkiye nin Siyasal Hayatina Etkileri 2016 10 05 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 02 18 Dogu Turkistan Vakfi Resmi Web Sitesi Arxivlenmis suret 2017 02 15 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 02 18 Dogu Turkistan Kultur ve Dayanisma Dernegi Genel Merkezi 15 February 2017 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 12 March 2016 Dis Turk Kardeslerime sesleniyorum Ermeni katilleri protesto eden mitingler yuruyusler tertip etmeliyiz Ermenileri destekleyen devletleri ve milletleri siddetle telin etmeliyiz Islam Dunyasina sesleniyorum Bir milyari asan Islam alemi diniyle kitabiyla Rasuluyle bir butundur Bu sebeple birimizin dostu hepimizin dostu birimizin dusmani hepimizin dusmani olmadi idi Fakat maalesef olmadi Olamiyor Birimizin dusmani maalesef digerinin dostu oluyor Ermeni caniler masum Musluman Turk kardeslerimizi katlederken Islam dunyasi sessiz kaliyor sukut ediyor Ortadogu daki Musluman devletler ve milletler sunu bilmelidirler ki bugun Turkiye Cumhuriyeti dunya hakimiyeti guden Rusya ile sizin aranizda yikilmaz bir kale asilmaz bir settir Evvel Allah Turkiye sayesinde hur ve mustakil yasama imkanina sahip bulunuyorsunuz Turkiye Cumhuriyeti nin mevcudiyeti sizin de mevcudiyetiniz ve bekanizin teminati demektir Ermenileri destekleyen devletlere sesleniyorum Sunu unutmayiniz ki esaret altinda olsalar bile yuz milyon Turk Turkiye ye yekvucut gibi baglidir Onun zararina olacak her hareket butun Turk dunyasini incitmis olacak ona yan bakanlar yuz milyon Dis Turku yaninda yaninda bulacaktir Bunlari butun dunyanin boyle bilmesini istiyoruz Merhum Isa Yusuf Alptekin Beyin Cenaze Toreni DOGU TURKISTAN KULTUR VE DAYANISMA DERNEGI Istifade tarixi 25 June 2020 Polat 1995 Kayikci 2008 Colakoglu 2013 seh 35Edebiyyat RedakteBrown Jeremy Pickowicz Paul G eds 2007 Dilemmas of Victory The Early Years of the People s Republic of China illustrated Harvard University Press ISBN 978 0674026162 Istifade tarixi 8 April 2013 Colakoglu Selcuk 2013 Turkey China Relations Rising Partnership PDF Middle Eastern Analysis Ortadogu Analiz 5 52 Dickens Mark 1990 The Soviets in Sinkiang 1911 1949 Oxus Communications 23 October 2008 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 28 June 2014 Lin Hsiao ting 2010 Modern China s Ethnic Frontiers A Journey to the West Taylor amp Francis ISBN 978 0 415 58264 3 Istifade tarixi 2010 06 28 Kayikci Ali 14 March 2008 Unutulan Vatan Turkistan ve Isa Yusuf Alptekin Destani Denge Gazetesi Istifade tarixi 28 June 2014 olu kecid Polat Mehmet Sadi 17 December 1995 Dogu Turkistan in bagimsizlik onderi Isa Yusuf Alptekin 4 March 2016 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 28 June 2014 Tasci M Ali 1985 Esir Dogu Turkistan Icin Isa Yusuf Alptekin in Mucadele Hatiralari Istanbul Dogu Turkistan Nesriyat Merkezi Abdulkadir Yuvali Turkiye Cumhuriyeti devletinin kurulus ve gelismesine hizmeti gecen Turk dunyasi aydinlari sempozyumu bildirileri Erciyes Universitesi Erciyes Universitesi Turk Dunyasi Arastirmalari Merkezi Turk Dunyasi Arastirmalari Merkezi 1996 Hasan Celal Guzel Ali Birinci Genel Turk tarihi Yeni Turkiye 2002Xarici kecidler RedakteMark Dickens The Soviets in Xinjiang 1911 1949 ing Gardner Bovingdon Autonomy in Xinjiang Han nationalists imperatives and uyghur discontent LETTER ISA YUSUF ALPTEKIN PRESIDENT OF THE NATIONAL CENTER FOR THE LIBERATION OF EASTERN TURKESTAN TO PRESIDENT RICHARD NIXONMenbe https az wikipedia org w index php title Isa Yusif Alptekin amp oldid 6028534, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.