Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
Türkiyə Cümhuriyyətinin Prezidenti Türkiyə Cümhuriyyətinin dövlət başçısıdır.
24 iyul 1923-cü ildə Lozanna sülh müqaviləsi imzalandıqdan və Türkiyə Böyük Millət Məclisinin beynəlxalq səviyyədə tanınmasından sonra, 1923-cü il oktyabrın 29-da Osmanlı İmperiyasının varisi olan Türkiyə Cümhuriyyətinin yaradılması elan edildi; elə həmin gün Türkiyə Böyük Millət Məclisinin sədri Mustafa Kamal Paşa onun prezidenti seçildi. 3 mart 1924-cü ildə Osmanlı xilafəti tamamilə ləğv edildi.
1950-ci ildən 9 iyul 2018-ci ilədək prezidentlik əsasən təntənə rolu daşıyırdı, eyni anda prezident Türkiyə Cümhuriyyətini təmsil edirdi və türk millətinin birliyini simvolizə edirdi, Konstitusiyanın həyata keçirilməsi və digər dövlət orqanlarının qarşılıqlı həmahəng fəaliyyətini təmin edirdi. 2017-ci ildə keçirilmiş hökumətin respublika prezidentinə tabe olmasını nəzərdə tutan parlament idarəetmə formasından prezident respublikasına keçid və baş nazir vəzifəsinin ləğvini ehtiva edən 18 dəyişiklik təsdiq edildi. Konstitusiyanın 101–106-cı maddələri namizədlərə qoyulan tələbləri, seçki proseduru, prezidentin vəzifə və məsuliyyətlərini müəyyən edir. Daha əvvəl prezident Türkiyə parlamentinin üzvləri tərəfindən seçilirdi; 2007-ci ildə Konstitusiyaya edilmiş düzəlişlərdən sonra prezident vətəndaşların birbaşa səsvermə yolu ilə seçilir (ilk birbaşa seçkilər 2014-cü ildə keçirildi). Prezident qanunverici işlərdə fəal iştirak etmək imkanına malikdir: parlamentin qəbul etdiyi qanun layihələrini yenidən baxılması üçün qərar vermək, qanun layihələrini müzakirəyə təqdim etmək, Konstitusiyaya dəyişikliklərlə bağlı referendum keçirmək, fərmanlar vermək (hansıları ki Konstitusiya ilə müəyyən edilmiş hallarda Baş nazir və müvafiq nazir təsdiq etməlidilər). Prezident parlament üzvlərinin ümumi sayının ən azı 1/3 hissəsi və onların ümumi üzvlərinin ən azı 3/4 qərarı ilə dövlətə xəyanət etdiyinə görə vəzifəsindən kənarlaşdırıla bilər.
Cədvəlin ilk sütununda istifadə olunan nömrələmə şərtidir. İlk sütunda istifadə olunan rəngləmə də şərtidir, hansı ki partiya mənsubiyyətini əks etdirən sütuna baxmadan şəxslərin müxtəlif siyasi qüvvələrə mənsubiyyətininin daha sadə mənimsəməsinə xidmət edir. Dalbadal bir neçə dəfə seçilən prezidentin hər səlahiyyət müddəti ayrıca əks olunub (məsələn, ardıcıl dörd dəfə seçilən (1923–1938-ci illər) Mustafa Kamal Atatürkün səlahiyyət müddətləri). Siyahıda dövlət başçılarının səlahiyyətlərinin fərqli xasiyyəti də əks olunub (məsələn, 1960-cı ildən 1966-cı ilədək dövlət başçısı olan Camal Gürsəl səlahiyyət müddəti iki dövrə bölünüb: Milli Birlik Komitəsinin rəhbəri və seçilmiş prezident olduğu vaxtlar. "Seçkilər" sütununda prezident seçən parlamentin tərkibini formalaşdıran seçki prosedurları göstərilir, 2014-cü ildən isə birbaşa prezident seçkiləri göstərilib. "Partiya" sütununda partiya mənsubiyyəti ilə yanaşı şəxslərin bitərəf (partiyasız) statusu və ya partiyasız siyasi qüvvə olaraq çıxış etdikdə silahlı qüvvələrə aidiyyəti əks olunub.
Vəzifədə qalma diaqramı
Legenda: 1 — parlamentli respublika; 2 — diktatura; 3 — prezident respublikası
Prezidentlərin siyahısı
CXP Demokrat Partiyası ordu bitərəf Ədalət Partiyası Ana Vətən Partiyası Doğru Yol Partiyası Ədalət və İnkişaf Partiyası
| Şəkli | Adı (doğum və vəfat tarixi) | Səlahiyyəti | Partiya | Seçkilər | İst. | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Başlaması | Bitməsi | ||||||
| 1 |  | Mustafa Kamal Paşa (1881–1938) türk. Mustafa Kemal Paşa 24 noyabr 1934-cü ildən— Kamal Atatürk türk. Kemal Atatürk | 29 oktyabr 1923 | 1 noyabr 1927 | Xalq Partiyası → Cümhuriyyət Xalq Partiyası | 1923 | |
| 1 noyabr 1927 | 4 may 1931 | 1927 | |||||
| 4 may 1931 | 1 mart 1935 | ||||||
| 1 mart 1935 | 10 noyabr 1938 | ||||||
| и.о. |  | Mustafa Əbdülxaliq Renda (1881–1957) türk. Mustafa Abdülhalik Renda | 10 noyabr 1938 | 11 noyabr 1938 | Cümhuriyyət Xalq Partiyası | ||
| 2 |  | İsmət İnönü (1884–1973) türk. İsmet İnönü | 11 noyabr 1938 | 3 aprel 1939 | Cümhuriyyət Xalq Partiyası | ||
| 3 aprel 1939 | 8 mart 1943 | ||||||
| 8 mart 1943 | 5 avqust 1946 | ||||||
| 5 avqust 1946 | 22 may 1950 | ||||||
| 3 |  | Mahmud Cəlal Bayar (1883–1986) türk. Mahmut Celâl Bayar | 22 may 1950 | 14 may 1954 | Demokrat Partiyası | ||
| 14 may 1954 | 1 noyabr 1957 | ||||||
| 1 noyabr 1957 | 27 may 1960 | ||||||
| — |  | (38 üzv) Komitənin rəhbəri — general Camal Gürsəl | 27 may 1960 | 26 oktyabr 1961 | ordu | ||
| 4 | general Camal Gürsəl | 26 oktyabr 1961 | 2 fevral 1966 | bitərəf | |||
| и.о. |  | (1899–1984) türk. İbrahim Şevki Atasagun | 2 fevral 1966 | 28 mart 1966 | bitərəf | ||
| 5 |  | Cövdət Sunay (1899–1982) türk. Cevdet Sunay | 28 mart 1966 | 28 mart 1973 | bitərəf | ||
| и.о. | | (1905–1993) türk. Mehmet Tekin Arıburun | 28 mart 1973 | 6 aprel 1973 | |||
| 6 | | Fəxri Sabit Qorutürk (1903–1987) türk. Fahri Sabit Korutürk | 6 aprel 1973 | 6 aprel 1980 | bitərəf | ||
| и.о. |  | (1908–1993) türk. İhsan Sabri Çağlayangil | 6 aprel 1980 | 12 sentyabr 1980 | |||
| — |  | Milli Təhlükəsizlik Şurası (MTŞ rəhbəri — general Əhməd Kənan Evrən) | 12 sentyabr 1980 | 9 noyabr 1982 | ordu | ||
| 7 | Əhməd Kənan Evrən (1917–2015) türk. Ahmet Kenan Evren | 9 noyabr 1982 | 9 noyabr 1989 | müstəqil | |||
| 8 |  | Xəlil Turqut Özal (1927–1993) türk. Halil Turgut Özal | 9 noyabr 1989 | 17 aprel 1993 | |||
| и.о. | (1933—) türk. Ahmet Hüsamettin Cindoruk | 17 aprel 1993 | 16 may 1993 | Doğru Yol Partiyası | |||
| 9 |  | Sami Süleyman Gündoğdu Dəmirell (1924–2015) türk. Sami Süleyman Gündoğdu Demirel | 16 may 1993 | 16 may 2000 | |||
| 10 |  | Əhməd Necdət Sezər (1941—) türk. Ahmet Necdet Sezer | 16 may 2000 | 28 avqust 2007 | müstəqil | ||
| 11 |  | Abdullah Gül (1950—) türk. Abdullah Gül | 28 avqust 2007 | 28 avqust 2014 | Ədalət və İnkişaf Partiyası | ||
| 12 |  | Rəcəb Tayyib Ərdoğan (1954—) türk. Recep Tayyip Erdoğan | 28 avqust 2014 | 24 iyun 2018 | Ədalət və İnkişaf Partiyası | 2014 | |
| 24 iyun 2018 | 28 may 2023 | ||||||
| 28 may 2023 | hazırkı | 2023 | |||||
Həmçinin bax
İstinadlar
Şərhlər
- 2007-ci ilə qədər parlamentin tərkibini formalaşdıran və ölkə prezidentini seçən parlament seçkiləri aparılırdı.
- görə 24 noyabr 1934-cü ildə TBMM tərəfindən Mustafa Kamala "Atatürk" soyadı verildi.
- 10 noyabr 1924-cü ildə Xalq Partiyası yeni "Cümhuriyyət Xalq Partiyası" adını qəbul etdi.
- Vəzifə müddətində vəfat etmişdir
- Türkiyə Böyük Millət Məclisinin sədri kimi vəzifəni icra edən idi
- 27 may 1960-cı ildə hərbi çevriliş nəticəsində hakimiyyətdən uzaqlaşdırıldı, korrupsiya və konstitusiyanın pozulması ittihamı ilə həbs və mühakimə olundu; edama məhkum edilsə də ömürlük həbs cəzası ilə əvəz etdilər; 1964-cü ildə azadlığa buraxıldı, 1966-cı ildə bəraət qazandı.
- 27 may 1960-cı ildə Silahlı Qüvvələrin nümayəndələrinin hərbi çevriliş nəticəsində yaradıldı.
- Xəstəliyə görə vəzifədən uzaqlaşdırıldı.
- Konstitusiya referendumunun mövzularından biri Əhməd Kenan Evrenin 1989-cu ilə qədər prezident təyin olunması idi.
- Türkiyə prezidentinin ilk birbaşa seçimi.
Mənbə
- A. L. Macfie. British Views of the Turkish National Movement in Anatolia, 1919—22 // Review . 38. № 3. 2002. 27—46. (ing.)
- "History of The Grand National Assembly of Turkey". Türkiye Büyük Millet Meclisi. 2020-02-24 tarixində . (ing.)
- "Full text of the Treaty of Lausanne (1923)". Wwi.lib.byu.edu. 2012-12-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-10-19. (ing.)
- "1921, 1924, 1961 ve 1982 Anayasalarını karşılaştırılması" (PDF). Kampus.beykent.edu.tr. 2020-02-24 tarixində (PDF). (türk.)
- Желтов, Максим. "Конституционный референдум в Турции: восход Эрдоганского султаната". ИнтерИзбирком. 2020-02-24 tarixində .
- Ататюрк [ölü keçid] // Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов. — М. : Большая российская энциклопедия, 2004–2017.
- Жевахов, Александр. Ататюрк. (3000 nüs.). Мoskva: . 2008. ISBN .
- "Mustafa Kemal Atatürk". TDV İslâm Ansiklopedisi. 2020-02-23 tarixində . (türk.)
- "Mustafa Abdülhalik Renda kimdir". Biyografi.net.tr. 2020-02-29 tarixində . (türk.)
- "Mustafa Abdülhalik Renda". Biyografi.info. 2020-02-29 tarixində . (türk.)
- Инёню[ölü keçid] // Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов. — М. : Большая российская энциклопедия, 2004–2017.
- "İnönü, Mustafa İsmet". TDV İslâm Ansiklopedisi. 2020-02-23 tarixində . (türk.)
- Баяр[ölü keçid] // Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов. — М. : Большая российская энциклопедия, 2004–2017.
- "Bayar, Celâl". TDV İslâm Ansiklopedisi. 2020-02-23 tarixində . (türk.)
- "Mahmut Celâl Bayar". Celalbayar.org. 2020-02-23 tarixində . (türk.)
- "Cemal Gürsel kimdir". Biyografi.net.tr. 2020-02-23 tarixində . (türk.)
- "Cemal Gürsel". Biyografi.info. 2020-02-23 tarixində . (türk.)
- "Prof. Dr. İbrahim Şevki Atasagun (1899—1984)". Kimkimdir.gen.tr. 2020-02-29 tarixində . (türk.)
- "İbrahim Şevki Atasagun (1899—1984)". Biyografi.net. 2020-02-29 tarixində . (türk.)
- "Cevdet Sunay kimdir". Biyografi.net.tr. 2020-02-29 tarixində . (türk.)
- "Cevdet Sunay". Biyografi.info. 2020-02-29 tarixində . (türk.)
- "Sunay, Cevdet". TDV İslâm Ansiklopedisi. 2020-02-29 tarixində . (türk.)
- "Tekin Arıburun". Türkiye Cumhurbaşkanlari. 2020-02-29 tarixində . (türk.)
- "Tekin Arıburun Biyografisi". Türkce Sozlukler. 2020-02-29 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-09-17. (türk.)
- "Fahri Korutürk". Biyografi.info. 2020-02-29 tarixində . (türk.)
- "Korutürk, Fahri Sabit". TDV İslâm Ansiklopedisi. 2020-02-29 tarixində . (türk.)
- "İhsan Sabri Çağlayangil". Biyografi.info. 2020-02-29 tarixində . (türk.)
- "İhsan Sabri Çağlayangil Biyografisi". Türkce Sozlukler. 2020-02-29 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-09-17. (türk.)
- "Kenan Evren". Biyografi.info. 2020-02-29 tarixində . (türk.)
- "Evren, Ahmet Kenan". TDV İslâm Ansiklopedisi. 2020-02-29 tarixində . (türk.)
- Озал[ölü keçid] // Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов. — М. : Большая российская энциклопедия, 2004–2017.
- "Turgut Özal kimdir". Biyografi.net.tr. 2020-02-23 tarixində . (türk.)
- "Turgut Özal". Biyografi.info. 2020-02-23 tarixində . (türk.)
- "Hüsamettin Cindoruk kimdir". Biyografi.net.tr. 2020-02-29 tarixində . (türk.)
- "Hüsamettin Cindoruk Biyografisi". Türkce Sozlukler. 2020-02-29 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-09-17. (türk.)
- Демирель[ölü keçid] // Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов. — М. : Большая российская энциклопедия, 2004–2017.
- "Süleyman Demirel". Biyografi.info. 2020-02-23 tarixində . (türk.)
- "Ahmet Necdet Sezer kimdir". Biyografi.net.tr. 2020-02-29 tarixində . (türk.)
- "Ahmet Necdet Sezer". Biyografi.info. 2020-02-29 tarixində . (türk.)
- "Abdullah Gül kimdir". Biyografi.net.tr. 2020-02-23 tarixində . (türk.)
- "Abdullah Gül". Biyografi.info. 2020-02-23 tarixində . (türk.)
- "Recep Tayyip Erdoğan kimdir". Biyografi.net.tr. 2020-02-23 tarixində . (türk.)
- "Recep Tayyip Erdoğan". Biyografi.info. 2020-02-23 tarixində . (türk.)
Ədəbiyyat
- Ahmad, Feroz. Geschichte der Türkei. Essen: Magnus. 2005. (alm.)
- Giritli, Dr. Ismet. Fifty Years of Turkish Political development 1919—1969. Istanbul: Fakültler Matbaasi. 1969. (ing.)
- Kreiser, Klaus. Kleines Türkei Lexikon. München: C. H. Beck. 1992. (alm.)
- Nohlen, Dieter; Stöver, Philip. Elections in Europe: A data handbook. Baden-Baden: Nomos. 2010. ISBN . (ing.)
- Robinson, Richard. The First Turkish Republic: a case study in national development. Cambridge: Harvard University Press. 1963. (ing.)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Turkiye Cumhuriyyetinin Prezidenti Turkiye Cumhuriyyetinin dovlet bascisidir Turkiye Cumhuriyyeti Prezidentinin bayragi Turkiye Cumhuriyyeti Prezidentinin Ankara seherinde yerlesen iqametgahi 24 iyul 1923 cu ilde Lozanna sulh muqavilesi imzalandiqdan ve Turkiye Boyuk Millet Meclisinin beynelxalq seviyyede taninmasindan sonra 1923 cu il oktyabrin 29 da Osmanli Imperiyasinin varisi olan Turkiye Cumhuriyyetinin yaradilmasi elan edildi ele hemin gun Turkiye Boyuk Millet Meclisinin sedri Mustafa Kamal Pasa onun prezidenti secildi 3 mart 1924 cu ilde Osmanli xilafeti tamamile legv edildi 1950 ci ilden 9 iyul 2018 ci iledek prezidentlik esasen tentene rolu dasiyirdi eyni anda prezident Turkiye Cumhuriyyetini temsil edirdi ve turk milletinin birliyini simvolize edirdi Konstitusiyanin heyata kecirilmesi ve diger dovlet orqanlarinin qarsiliqli hemaheng fealiyyetini temin edirdi 2017 ci ilde kecirilmis hokumetin respublika prezidentine tabe olmasini nezerde tutan parlament idareetme formasindan prezident respublikasina kecid ve bas nazir vezifesinin legvini ehtiva eden 18 deyisiklik tesdiq edildi Konstitusiyanin 101 106 ci maddeleri namizedlere qoyulan telebleri secki proseduru prezidentin vezife ve mesuliyyetlerini mueyyen edir Daha evvel prezident Turkiye parlamentinin uzvleri terefinden secilirdi 2007 ci ilde Konstitusiyaya edilmis duzelislerden sonra prezident vetendaslarin birbasa sesverme yolu ile secilir ilk birbasa seckiler 2014 cu ilde kecirildi Prezident qanunverici islerde feal istirak etmek imkanina malikdir parlamentin qebul etdiyi qanun layihelerini yeniden baxilmasi ucun qerar vermek qanun layihelerini muzakireye teqdim etmek Konstitusiyaya deyisikliklerle bagli referendum kecirmek fermanlar vermek hansilari ki Konstitusiya ile mueyyen edilmis hallarda Bas nazir ve muvafiq nazir tesdiq etmelidiler Prezident parlament uzvlerinin umumi sayinin en azi 1 3 hissesi ve onlarin umumi uzvlerinin en azi 3 4 qerari ile dovlete xeyanet etdiyine gore vezifesinden kenarlasdirila biler Cedvelin ilk sutununda istifade olunan nomreleme sertidir Ilk sutunda istifade olunan rengleme de sertidir hansi ki partiya mensubiyyetini eks etdiren sutuna baxmadan sexslerin muxtelif siyasi quvvelere mensubiyyetininin daha sade menimsemesine xidmet edir Dalbadal bir nece defe secilen prezidentin her selahiyyet muddeti ayrica eks olunub meselen ardicil dord defe secilen 1923 1938 ci iller Mustafa Kamal Ataturkun selahiyyet muddetleri Siyahida dovlet bascilarinin selahiyyetlerinin ferqli xasiyyeti de eks olunub meselen 1960 ci ilden 1966 ci iledek dovlet bascisi olan Camal Gursel selahiyyet muddeti iki dovre bolunub Milli Birlik Komitesinin rehberi ve secilmis prezident oldugu vaxtlar Seckiler sutununda prezident secen parlamentin terkibini formalasdiran secki prosedurlari gosterilir 2014 cu ilden ise birbasa prezident seckileri gosterilib Partiya sutununda partiya mensubiyyeti ile yanasi sexslerin biteref partiyasiz statusu ve ya partiyasiz siyasi quvve olaraq cixis etdikde silahli quvvelere aidiyyeti eks olunub Vezifede qalma diaqramiLegenda 1 parlamentli respublika 2 diktatura 3 prezident respublikasiPrezidentlerin siyahisi CXP Demokrat Partiyasi ordu biteref Edalet Partiyasi Ana Veten Partiyasi Dogru Yol Partiyasi Edalet ve Inkisaf Partiyasi Sekli Adi dogum ve vefat tarixi Selahiyyeti Partiya Seckiler Ist Baslamasi Bitmesi1 Mustafa Kamal Pasa 1881 1938 turk Mustafa Kemal Pasa 24 noyabr 1934 cu ilden Kamal Ataturk turk Kemal Ataturk 29 oktyabr 1923 1 noyabr 1927 Xalq Partiyasi Cumhuriyyet Xalq Partiyasi 19231 noyabr 1927 4 may 1931 19274 may 1931 1 mart 19351 mart 1935 10 noyabr 1938i o Mustafa Ebdulxaliq Renda 1881 1957 turk Mustafa Abdulhalik Renda 10 noyabr 1938 11 noyabr 1938 Cumhuriyyet Xalq Partiyasi2 Ismet Inonu 1884 1973 turk Ismet Inonu 11 noyabr 1938 3 aprel 1939 Cumhuriyyet Xalq Partiyasi3 aprel 1939 8 mart 19438 mart 1943 5 avqust 19465 avqust 1946 22 may 19503 Mahmud Celal Bayar 1883 1986 turk Mahmut Celal Bayar 22 may 1950 14 may 1954 Demokrat Partiyasi14 may 1954 1 noyabr 19571 noyabr 1957 27 may 1960 38 uzv Komitenin rehberi general Camal Gursel 27 may 1960 26 oktyabr 1961 ordu4 general Camal Gursel 1895 1966 turk Cemal Gursel 26 oktyabr 1961 2 fevral 1966 biterefi o 1899 1984 turk Ibrahim Sevki Atasagun 2 fevral 1966 28 mart 1966 biteref5 Covdet Sunay 1899 1982 turk Cevdet Sunay 28 mart 1966 28 mart 1973 biterefi o 1905 1993 turk Mehmet Tekin Ariburun 28 mart 1973 6 aprel 19736 Fexri Sabit Qoruturk 1903 1987 turk Fahri Sabit Koruturk 6 aprel 1973 6 aprel 1980 biterefi o 1908 1993 turk Ihsan Sabri Caglayangil 6 aprel 1980 12 sentyabr 1980 Milli Tehlukesizlik Surasi MTS rehberi general Ehmed Kenan Evren 12 sentyabr 1980 9 noyabr 1982 ordu7 Ehmed Kenan Evren 1917 2015 turk Ahmet Kenan Evren 9 noyabr 1982 9 noyabr 1989 musteqil8 Xelil Turqut Ozal 1927 1993 turk Halil Turgut Ozal 9 noyabr 1989 17 aprel 1993i o 1933 turk Ahmet Husamettin Cindoruk 17 aprel 1993 16 may 1993 Dogru Yol Partiyasi9 Sami Suleyman Gundogdu Demirell 1924 2015 turk Sami Suleyman Gundogdu Demirel 16 may 1993 16 may 200010 Ehmed Necdet Sezer 1941 turk Ahmet Necdet Sezer 16 may 2000 28 avqust 2007 musteqil11 Abdullah Gul 1950 turk Abdullah Gul 28 avqust 2007 28 avqust 2014 Edalet ve Inkisaf Partiyasi12 Receb Tayyib Erdogan 1954 turk Recep Tayyip Erdogan 28 avqust 2014 24 iyun 2018 Edalet ve Inkisaf Partiyasi 201424 iyun 2018 28 may 202328 may 2023 hazirki 2023Hemcinin baxTurkiye Bas nazirlerinin siyahisiIstinadlarSerhler 2007 ci ile qeder parlamentin terkibini formalasdiran ve olke prezidentini secen parlament seckileri aparilirdi gore 24 noyabr 1934 cu ilde TBMM terefinden Mustafa Kamala Ataturk soyadi verildi 10 noyabr 1924 cu ilde Xalq Partiyasi yeni Cumhuriyyet Xalq Partiyasi adini qebul etdi Vezife muddetinde vefat etmisdir Turkiye Boyuk Millet Meclisinin sedri kimi vezifeni icra eden idi 27 may 1960 ci ilde herbi cevrilis neticesinde hakimiyyetden uzaqlasdirildi korrupsiya ve konstitusiyanin pozulmasi ittihami ile hebs ve muhakime olundu edama mehkum edilse de omurluk hebs cezasi ile evez etdiler 1964 cu ilde azadliga buraxildi 1966 ci ilde beraet qazandi 27 may 1960 ci ilde Silahli Quvvelerin numayendelerinin herbi cevrilis neticesinde yaradildi Xesteliye gore vezifeden uzaqlasdirildi Konstitusiya referendumunun movzularindan biri Ehmed Kenan Evrenin 1989 cu ile qeder prezident teyin olunmasi idi Turkiye prezidentinin ilk birbasa secimi Menbe A L Macfie British Views of the Turkish National Movement in Anatolia 1919 22 Review 38 3 2002 27 46 ing History of The Grand National Assembly of Turkey Turkiye Buyuk Millet Meclisi 2020 02 24 tarixinde ing Full text of the Treaty of Lausanne 1923 Wwi lib byu edu 2012 12 23 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2013 10 19 ing 1921 1924 1961 ve 1982 Anayasalarini karsilastirilmasi PDF Kampus beykent edu tr 2020 02 24 tarixinde PDF turk Zheltov Maksim Konstitucionnyj referendum v Turcii voshod Erdoganskogo sultanata InterIzbirkom 2020 02 24 tarixinde Atatyurk olu kecid Bolshaya rossijskaya enciklopediya v 35 t gl red Yu S Osipov M Bolshaya rossijskaya enciklopediya 2004 2017 Zhevahov Aleksandr Atatyurk 3000 nus Moskva 2008 ISBN 978 5 235 03163 0 Mustafa Kemal Ataturk TDV Islam Ansiklopedisi 2020 02 23 tarixinde turk Mustafa Abdulhalik Renda kimdir Biyografi net tr 2020 02 29 tarixinde turk Mustafa Abdulhalik Renda Biyografi info 2020 02 29 tarixinde turk Inyonyu olu kecid Bolshaya rossijskaya enciklopediya v 35 t gl red Yu S Osipov M Bolshaya rossijskaya enciklopediya 2004 2017 Inonu Mustafa Ismet TDV Islam Ansiklopedisi 2020 02 23 tarixinde turk Bayar olu kecid Bolshaya rossijskaya enciklopediya v 35 t gl red Yu S Osipov M Bolshaya rossijskaya enciklopediya 2004 2017 Bayar Celal TDV Islam Ansiklopedisi 2020 02 23 tarixinde turk Mahmut Celal Bayar Celalbayar org 2020 02 23 tarixinde turk Cemal Gursel kimdir Biyografi net tr 2020 02 23 tarixinde turk Cemal Gursel Biyografi info 2020 02 23 tarixinde turk Prof Dr Ibrahim Sevki Atasagun 1899 1984 Kimkimdir gen tr 2020 02 29 tarixinde turk Ibrahim Sevki Atasagun 1899 1984 Biyografi net 2020 02 29 tarixinde turk Cevdet Sunay kimdir Biyografi net tr 2020 02 29 tarixinde turk Cevdet Sunay Biyografi info 2020 02 29 tarixinde turk Sunay Cevdet TDV Islam Ansiklopedisi 2020 02 29 tarixinde turk Tekin Ariburun Turkiye Cumhurbaskanlari 2020 02 29 tarixinde turk Tekin Ariburun Biyografisi Turkce Sozlukler 2020 02 29 tarixinde Istifade tarixi 2020 09 17 turk Fahri Koruturk Biyografi info 2020 02 29 tarixinde turk Koruturk Fahri Sabit TDV Islam Ansiklopedisi 2020 02 29 tarixinde turk Ihsan Sabri Caglayangil Biyografi info 2020 02 29 tarixinde turk Ihsan Sabri Caglayangil Biyografisi Turkce Sozlukler 2020 02 29 tarixinde Istifade tarixi 2020 09 17 turk Kenan Evren Biyografi info 2020 02 29 tarixinde turk Evren Ahmet Kenan TDV Islam Ansiklopedisi 2020 02 29 tarixinde turk Ozal olu kecid Bolshaya rossijskaya enciklopediya v 35 t gl red Yu S Osipov M Bolshaya rossijskaya enciklopediya 2004 2017 Turgut Ozal kimdir Biyografi net tr 2020 02 23 tarixinde turk Turgut Ozal Biyografi info 2020 02 23 tarixinde turk Husamettin Cindoruk kimdir Biyografi net tr 2020 02 29 tarixinde turk Husamettin Cindoruk Biyografisi Turkce Sozlukler 2020 02 29 tarixinde Istifade tarixi 2020 09 17 turk Demirel olu kecid Bolshaya rossijskaya enciklopediya v 35 t gl red Yu S Osipov M Bolshaya rossijskaya enciklopediya 2004 2017 Suleyman Demirel Biyografi info 2020 02 23 tarixinde turk Ahmet Necdet Sezer kimdir Biyografi net tr 2020 02 29 tarixinde turk Ahmet Necdet Sezer Biyografi info 2020 02 29 tarixinde turk Abdullah Gul kimdir Biyografi net tr 2020 02 23 tarixinde turk Abdullah Gul Biyografi info 2020 02 23 tarixinde turk Recep Tayyip Erdogan kimdir Biyografi net tr 2020 02 23 tarixinde turk Recep Tayyip Erdogan Biyografi info 2020 02 23 tarixinde turk EdebiyyatAhmad Feroz Geschichte der Turkei Essen Magnus 2005 alm Giritli Dr Ismet Fifty Years of Turkish Political development 1919 1969 Istanbul Fakultler Matbaasi 1969 ing Kreiser Klaus Kleines Turkei Lexikon Munchen C H Beck 1992 alm Nohlen Dieter Stover Philip Elections in Europe A data handbook Baden Baden Nomos 2010 ISBN 978 3 8329 5609 7 ing Robinson Richard The First Turkish Republic a case study in national development Cambridge Harvard University Press 1963 ing Vikianbarda Turkiye prezidentlerinin siyahisi ile elaqeli mediafayllar var Turkiye portali