İkinci Soyuq müharibə və ya Yeni Soyuq müharibə — dünyanın iki əks geo-siyasi güc blokları arasında yenilənən hərbi və siyasi qarşıdurmaya verilən ad. Bu qarşıdurmanın tərəflərdən biri Rusiya, Çin və onların müttəfiqləri, digəri isə Amerika Birləşmiş Ştatları, NATO və onların müttəfiqləri hesab edilir. Bu hadisənin original Soyuq müharibəyə oxşarlığı ABŞ-ın başçılıq etdiyi Qərb bloku və Rusiyanın xələfi SSRİ-nin başçılıq etdiyi Şərq bloku arasında baş verən qarşıdurmadan ibarət idi.
Dünyanın geo-siyasi qütb xəritəsi
Ümumi vəziyyət və etimologiya
Bəzi mənbələr bu hadisənin mümkün gələcəkdə, digərləri isə artıq baş verdiyini yazırlar. Belə ki, bəzi mənbələr bu hadisənin birbaşa 2014-cü ildə baş vermiş Krım böhranına görə başladığını bildirmişdilər. Lakin digər mənbələrdə bunun 2011-ci ildə Ərəb Baharı ilə başladığını xüsusi qeyd edirlər. Digər fərziyələrə görə 2-ci Soyuq Müharibə 2008-ci ildə baş vermiş olan Rusiya-Gürcüstan müharibəsi, digərlərinə görə isə 1999-cu ildə Yuqoslaviyada baş vermiş müharibədən yaranmışdır. Oksford Universitetinin proffesoru Filipp Houvard hesab edir ki, Soyuq Müharibə hal-hazırda mətbuat üzərində gedir və Rusiya daha təbliğat vasitələrindən istifadə edərək Qərb mətbuatında qələbə qazanmağa çalışır. 2016-cı ilin yanvar ayında əsas Birləşmiş Krallıq hökumət üzvləri bunu belə şərh edirlər: “Dünya yeni Soyuq müharibəyə qədəm basıb. Görünən odur ki, Rusiya Avropa dəyərlərini və birliyini dağıtmaq istəyir”. Digər tərəfdən avtoritar hakimiyyətlər də kibermüharibə üsulundan istifadə edərək, öz mövqelərini qorumağa çalışırlar.
2016-cı ilin fevral ayında NATO-nun Münhen Təhlükəsizlik Konfransında NATO baş katibiYens Stoltenberq mövcud vəziyyəti şərh edərkən belə demişdir: “NATO və Rusiya münasibətləri Soyuq Müharibə vəziyyətində deyil, amma Soyuq Müharibədən sonra qurduğumuz partnyorluq vəziyyətində də deyil”. Rusiyanın baş naziri Dmitri Medvedyev isə NATO-nun Rusiyaya qarşı siyasətini “qeyri-dostcasına və qeyri-şəffaf” adlandırmışdı.
2016-cı ilin fevralında Rusiya Xarici İşlər Naziri Sergey Lavrova yeni Soyuq Müharibə haqqında sual veriləndə, o bildirdi ki, münasibətlər hələ o qədər kəskinləşməyib və qeyd etdi ki, Rusiya və ABŞ arasında Soyuq Müharibədə olduğu kimi ideoloji kəsim yoxdur.
2016-cı ilin son rüblərinə doğru vəziyyət daha da gərginləşməyə başladı. ABŞ Rusiyanı Hillari Klintonun prezident kampaniyasına kiber hücum etməkdə günahlandırdı. Rusiya hökuməti bunu “isterika” adlandırdı. 2016-cı ilin oktyabrında Rusiya 2000-ci ildə imzalanmış “ABŞ-Rusiya Plutonim sərəncamı”ndan çıxdığını bəyan etdi. Ardınca İsgəndər 9K720 raketlərini NATO ilə sərhəd enklavı olan Kalininqrad vilayətinə yerləşdirdi.
Mixail Qorbaçov kimi bəzi tanınmış fiqurlar 2014-cü ildə TIME jurnalına verdiyi müsahibədə xəbərdarlıq etmişdilər ki, Ukrayna üzərində Qərb-Rusiya toqquşması yeni Soyuq Müharibəyə səbəb ola bilər və ya artıq səbəb olub, amma digər araşdırmaçılar hesab edirlər ki, hazırki Rusiya-Qərb münasibətlərinin təbiəti fərqlidir. Rusiya və Qərb arasındakı yeni qarşıdurma Soyuq Müharibə dönəminə çox oxşasa da, əsas fərqli cəhəti Rusiyanın SSRİ-yə nisbətən daha açıq iqtisadi sistemə malik olması və dünya ölkələri ilə münasibətlərin saxlanmasıdır. Buna görə də “İkinci Soyuq Müharibə” anlayışı nisbətən özünü doğrultmur.
Müharibə "cəbhələri"
Ukrayna
Analitklərin və politoploqların əksəriyyəti Qərb-Rusiya münasibətlərinin pisləşmə nöqtəsi kimi Ukraynada 2014-cü ildə baş vermiş hadisələri göstərirlər. Belə ki, Avromeydan hadisələri, ardınca Krımın Rusiyaya ilhaq edilməsi və Ukrayna ərazisində Donbass müharibəsinin başlanması bütün bu hadisələrin mənbəyi hesab edilir. Bundan əlavə Malaziya Hava Yollarına məxsus "MH17/MAS17" təyyarəsinin müharibə bölgəsi üzərində vurulması vəziyyəti daha da kəskinləşdirdi. 2016-cı ildə təyyarə qəzasını araşdıran qurum hadisənin separatçılar tərəfindən törədildiyini bildirdi. Bundan sonra münasibətlərdə kəskinləşmə yarandı. Bütün bu hadisələrdən sonra hər iki tərəf bir-birini günahlandırdı və digərlərinə qarşı iqtisadi sanksiyalar irəli sürməyə başladılar. Demək olar ki, bütün Qərb ölkələri Rusiyaya qarşı sanksiya paketinə qoşuldular.
Suriya və Yaxın Şərq
Ərəb baharının ardında Yaxın Şərqdə vəziyyətin pisləşməsi fonunda Rusiya öz “müttəfiqləri”ni qorumaq üçün müəyyən addımlar atmağa başladı. Ərəb baharı hadisəsi Suriya və Yəməndəvətəndaş müharibəsi ilə nəticələndi. Suriyada ABŞ-ın dəstəklədiyi müxalifət və Rusiyanın dəstəklədiyi Bəşər Əsəd rejimi arasındakı müharibə geo-siyasi blokların qarşıdurmasını daha da qızışdırdı. 2015-ci ilin oktyabr ayında Rusiyanın Suriyaya hərbi müdaxiləsindən sonra bir çox ekspert bunun ABŞ və Rusiya arasında yeni “proksi müharibə” və ya “Proto-Dünya Müharibəsi”nə səbəb olduğunu bildirdilər. Beləki, Brukinq İnstitutunun üzvü Ceremi Şiparo bildirib ki, Suriyadakı bu vəziyyət “Soyuq Müharibə” dövrü ilə eynidir. 24 noyabr 2015-ci ildə Rusiya Hərbi Hava Qüvvələrinə məxsus 1 ədəd Su-24 təyyarəsi Türkiyənin hava məkanını pozduğuna görə Türkiyə Silahlı Qüvvələri tərəfindən vuruldu. Hadisənin ardınca Rusiya Türkiyə ilə olan bütün əlaqələrini dondurdu və Türkiyəyə sanksiyalar tətbiq etməyə başladı. 24 avqust 2016-cı ildə Türkiyə “Fərat Qalxanı” adı altında Suriyanın şimalına İŞİD-lə mübarizə üçün qoşun yeritdi. Bu hadisədən sonra Suriya iqtidarı Türkiyəni işğalçılıqda günahlandırdı. 2016-cı ilin sentyabr ayında ABŞ hərbi hava qüvvələri İŞİD tərəfindən mühasirətə alınmış və hökumət qüvvələrinin nəzarətində olan Deyr əz-Zor şəhərinə hava zərbələri endirdi. Rusiya bu hadisədən sonra ABŞ-ın Suriyada sülh istəmədiyini və qarşıdurmanı artırdığını bildirdi. 2016-cı ilin oktyabr ayında Hələb şəhərinin Suriya hökumət qüvvələri tərəfindən mühasirəsinin başladılması və şəhərin Rusiya aviasiyası tərəfindən bombardman edilməsinə görə ABŞ və Qərb Rusiyanı qınadı və təcili olaraq bu hərəkətləri dayandırmasını tələb etdi.
Yəməndə 2015-ci ildən başlamış vətəndaş müharibəsində isə ABŞ-ın dəstəklədiyi Səudiyyə Ərəbistan və müttəfiqləri İran və Rusiyanın dəstək verdiyi şiə Husi üsyançılarına qarşı gedir. Səudiyyə Ərəbistanın Yəməndə əsasən mülki hədəfləri vurmasının ardında Rusiya və İran yenidən ABŞ-ı günahkar bilib. Səudiyyə Ərəbistan isə özünü İrandan gələ biləcək bütün təhdidlərdən qorumaq üçün bunu etdiyini bildirdi.
2014-cü ilin ortalarında İŞİD terror təşkilatının İraqınMosul şəhərini zəbt etməsinin ardınca ölkə yeni vətəndaş müharibəsinə qədəm qoyub. ABŞ və müttəfiqlərinin köməyi ilə İraq ordusu və Peşmərgə bir neçə ay ərzində işğal edilmiş ərazilərin böyük bir qismini azad edə bildi. 2016-cı ilin oktyabr ayında İraq hökuməti Peşmərgəyə təlim keçən Türkiyə Silahlı Qüvvələrinin təcili olaraq ölkədən çıxmasını tələb etdi. Əks təqdirdə onlara qarşı cavab tədbrilərinin görüləcəyini bildirdi. 15 İyul Türkiyədə qiyam cəhdindən sonra Türkiyə-Rusiya münasibətlərinin yaxşılaşaması fonunda ABŞ yönümlü İraqın belə bəyanat verməsi Türkiyəni qıcıqlandırdı və Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan qoşunlarını İraqdan çıxartmayacağını bəyan etdi.
Qafqaz
Cənubi Qafqaz regionunda dondurumuş münaqişələrin olması və separatçı dövlətlərə birbaşa Rusiyanın dəstəyinin verilməsi regionda vəziyyətin arabir qızışmasına səbəb olmuşdur. 2008-ci ildə GürcüstanınAbxaziya və Cənubi Osetiyada başlatdığı əməliyyatlar sonra Rusiya-Gürcüstan müharibəsi ilə bitdi. 2016-cı ilin aprel ayında Rusiyanın dəstəklədiyi ErmənistanınDağlıq Qarabağda təxribat törətməsi və Dördgünlük müharibənin başlanması da buna misaldır. Bunun ardından 2016-cı ilin sentyabr ayında Rusiyanın Ermənistana 9K720 İskəndər-M raketlərini satması və Gümrüdəki Rusiyanın 102-ci hərbi bazasına yeni silahların əlavə edilməsinin ardından regiondakı geo-siyasi vəziyyət daha da gərginləşdi.
Şərqi Avropa
Ukraynadan fərqli olaraq digər Şərqi Avropa ölkələrində gərgin vəziyyət müharibə fazasına keçməyib. Rusiyanın dəstəyi ilə qurulan Dnestryanı Rusiya separatçı respublikası Moldovada Qərb-Rusiya qarşıdurmasını təzahür edir.
Ukrayna hadisələrindən sonra Latviya, Litva və Estoniyadakı etnik ruslar arasında etirazların olması həmin dövlətlər üçün təhlükəsizlik tədbirlərinin görülməsinə məcburiyyət yaradıb. 2016-cı ilin oktyabrında NATO Pribaltika ölkələrində və Rusiya ilə sərhəddə hərbi təlimlər keçirməyə başladı. Buna cavab olaraq Rusiya nüvə başlıqlı və ballistik raketlərini Kalninqrad vilayətinə yerləşdirdi.
Rusiyanın Şərqi Avropada əsas müttəfiqi olan Serbiyanın ərazisində ABŞ və müttəfiqləri tərəfindən Kosovo dövlətinin yaradılması Rusiya-Qərb münasibətlərinə təsirini göstərir.
Cənubi Asiya
Cənubi Asiyanın iki nüvə dövləti olan Hindistan və Pakistan 20-ci əsrdə mübahisəli Kəşmir ərazisinə görə bir neçə dəfə müharibə ediblər. Soyuq Müharibə dövründə Pakistan ABŞ ilə, Hindistan isə SSRİ ilə sıx əməkdaşlıq edirdi və hazırda da bu dünyanın geo-siyasətində öz əksini tapır. 2016-cı ilin sentyabr ayında Hindistan Silahlı Qüvvələrinin Kəşmirdə Pakistan Silahlı Qüvvələrinin nəzarətində olan postlara hücum etməsi və hər iki tərəfdən itkilərin olması regionda vəziyyətin gərginləşməsinə səbəb oldu.
Şərqi Asiya
Rusiyanın ən böyük müttəfiqi olan Çin və Koreya Xalq Demokratik RespublikasıŞərqi Asiyada ABŞ-ın müttəfiqləri olan Yaponiya, Koreya Respublikası, Filippin və Tayvan ilə qarşıdurmaya səbəb olurlar. Beləki, Çinin Cənubi Çin Dənizində hərbi aktivliyi və qonşu dövlətlərlə dəniz üzərində mübahisəli ərazilərin olması vəziyyəti gərgin saxlayır. Şimali Koreyanın nüvə silahı əldə etməsi, onu sınaqdan keçirməsi və qonşusu Cənubi Koreyanı işğal ilə hədələməsi də vəziyyəti gərginləşdirən səbəblərdən biridir.
ikinci, soyuq, müharibə, yeni, soyuq, müharibə, dünyanın, əks, siyasi, güc, blokları, arasında, yenilənən, hərbi, siyasi, qarşıdurmaya, verilən, qarşıdurmanın, tərəflərdən, biri, rusiya, çin, onların, müttəfiqləri, digəri, isə, amerika, birləşmiş, ştatları, na. Ikinci Soyuq muharibe ve ya Yeni Soyuq muharibe dunyanin iki eks geo siyasi guc bloklari arasinda yenilenen herbi ve siyasi qarsidurmaya verilen ad Bu qarsidurmanin tereflerden biri Rusiya Cin ve onlarin muttefiqleri digeri ise Amerika Birlesmis Statlari NATO ve onlarin muttefiqleri hesab edilir Bu hadisenin original Soyuq muharibeye oxsarligi ABS in basciliq etdiyi Qerb bloku ve Rusiyanin xelefi SSRI nin basciliq etdiyi Serq bloku arasinda bas veren qarsidurmadan ibaret idi Dunyanin geo siyasi qutb xeritesi Mundericat 1 Umumi veziyyet ve etimologiya 2 Muharibe cebheleri 2 1 Ukrayna 2 2 Suriya ve Yaxin Serq 2 3 Qafqaz 2 4 Serqi Avropa 2 5 Cenubi Asiya 2 6 Serqi Asiya 3 Xarici kecidler 4 Hemcinin baxUmumi veziyyet ve etimologiya RedakteBezi menbeler bu hadisenin mumkun gelecekde digerleri ise artiq bas verdiyini yazirlar Bele ki bezi menbeler bu hadisenin birbasa 2014 cu ilde bas vermis Krim bohranina gore basladigini bildirmisdiler Lakin diger menbelerde bunun 2011 ci ilde Ereb Bahari ile basladigini xususi qeyd edirler Diger ferziyelere gore 2 ci Soyuq Muharibe 2008 ci ilde bas vermis olan Rusiya Gurcustan muharibesi digerlerine gore ise 1999 cu ilde Yuqoslaviyada bas vermis muharibeden yaranmisdir Oksford Universitetinin proffesoru Filipp Houvard hesab edir ki Soyuq Muharibe hal hazirda metbuat uzerinde gedir ve Rusiya daha tebligat vasitelerinden istifade ederek Qerb metbuatinda qelebe qazanmaga calisir 2016 ci ilin yanvar ayinda esas Birlesmis Kralliq hokumet uzvleri bunu bele serh edirler Dunya yeni Soyuq muharibeye qedem basib Gorunen odur ki Rusiya Avropa deyerlerini ve birliyini dagitmaq isteyir Diger terefden avtoritar hakimiyyetler de kibermuharibe usulundan istifade ederek oz movqelerini qorumaga calisirlar 2016 ci ilin fevral ayinda NATO nun Munhen Tehlukesizlik Konfransinda NATO bas katibi Yens Stoltenberq movcud veziyyeti serh ederken bele demisdir NATO ve Rusiya munasibetleri Soyuq Muharibe veziyyetinde deyil amma Soyuq Muharibeden sonra qurdugumuz partnyorluq veziyyetinde de deyil Rusiyanin bas naziri Dmitri Medvedyev ise NATO nun Rusiyaya qarsi siyasetini qeyri dostcasina ve qeyri seffaf adlandirmisdi 2016 ci ilin fevralinda Rusiya Xarici Isler Naziri Sergey Lavrova yeni Soyuq Muharibe haqqinda sual verilende o bildirdi ki munasibetler hele o qeder keskinlesmeyib ve qeyd etdi ki Rusiya ve ABS arasinda Soyuq Muharibede oldugu kimi ideoloji kesim yoxdur 2016 ci ilin son rublerine dogru veziyyet daha da gerginlesmeye basladi ABS Rusiyani Hillari Klintonun prezident kampaniyasina kiber hucum etmekde gunahlandirdi Rusiya hokumeti bunu isterika adlandirdi 2016 ci ilin oktyabrinda Rusiya 2000 ci ilde imzalanmis ABS Rusiya Plutonim serencami ndan cixdigini beyan etdi Ardinca Isgender 9K720 raketlerini NATO ile serhed enklavi olan Kalininqrad vilayetine yerlesdirdi Mixail Qorbacov kimi bezi taninmis fiqurlar 2014 cu ilde TIME jurnalina verdiyi musahibede xeberdarliq etmisdiler ki Ukrayna uzerinde Qerb Rusiya toqqusmasi yeni Soyuq Muharibeye sebeb ola biler ve ya artiq sebeb olub amma diger arasdirmacilar hesab edirler ki hazirki Rusiya Qerb munasibetlerinin tebieti ferqlidir Rusiya ve Qerb arasindaki yeni qarsidurma Soyuq Muharibe donemine cox oxsasa da esas ferqli ceheti Rusiyanin SSRI ye nisbeten daha aciq iqtisadi sisteme malik olmasi ve dunya olkeleri ile munasibetlerin saxlanmasidir Buna gore de Ikinci Soyuq Muharibe anlayisi nisbeten ozunu dogrultmur Muharibe cebheleri RedakteUkrayna Redakte Analitklerin ve politoploqlarin ekseriyyeti Qerb Rusiya munasibetlerinin pislesme noqtesi kimi Ukraynada 2014 cu ilde bas vermis hadiseleri gosterirler Bele ki Avromeydan hadiseleri ardinca Krimin Rusiyaya ilhaq edilmesi ve Ukrayna erazisinde Donbass muharibesinin baslanmasi butun bu hadiselerin menbeyi hesab edilir Bundan elave Malaziya Hava Yollarina mexsus MH17 MAS17 teyyaresinin muharibe bolgesi uzerinde vurulmasi veziyyeti daha da keskinlesdirdi 2016 ci ilde teyyare qezasini arasdiran qurum hadisenin separatcilar terefinden toredildiyini bildirdi Bundan sonra munasibetlerde keskinlesme yarandi Butun bu hadiselerden sonra her iki teref bir birini gunahlandirdi ve digerlerine qarsi iqtisadi sanksiyalar ireli surmeye basladilar Demek olar ki butun Qerb olkeleri Rusiyaya qarsi sanksiya paketine qosuldular Suriya ve Yaxin Serq Redakte Ereb baharinin ardinda Yaxin Serqde veziyyetin pislesmesi fonunda Rusiya oz muttefiqleri ni qorumaq ucun mueyyen addimlar atmaga basladi Ereb bahari hadisesi Suriya ve Yemende vetendas muharibesi ile neticelendi Suriyada ABS in desteklediyi muxalifet ve Rusiyanin desteklediyi Beser Esed rejimi arasindaki muharibe geo siyasi bloklarin qarsidurmasini daha da qizisdirdi 2015 ci ilin oktyabr ayinda Rusiyanin Suriyaya herbi mudaxilesinden sonra bir cox ekspert bunun ABS ve Rusiya arasinda yeni proksi muharibe ve ya Proto Dunya Muharibesi ne sebeb oldugunu bildirdiler Beleki Brukinq Institutunun uzvu Ceremi Siparo bildirib ki Suriyadaki bu veziyyet Soyuq Muharibe dovru ile eynidir 24 noyabr 2015 ci ilde Rusiya Herbi Hava Quvvelerine mexsus 1 eded Su 24 teyyaresi Turkiyenin hava mekanini pozduguna gore Turkiye Silahli Quvveleri terefinden vuruldu Hadisenin ardinca Rusiya Turkiye ile olan butun elaqelerini dondurdu ve Turkiyeye sanksiyalar tetbiq etmeye basladi 24 avqust 2016 ci ilde Turkiye Ferat Qalxani adi altinda Suriyanin simalina ISID le mubarize ucun qosun yeritdi Bu hadiseden sonra Suriya iqtidari Turkiyeni isgalciliqda gunahlandirdi 2016 ci ilin sentyabr ayinda ABS herbi hava quvveleri ISID terefinden muhasirete alinmis ve hokumet quvvelerinin nezaretinde olan Deyr ez Zor seherine hava zerbeleri endirdi Rusiya bu hadiseden sonra ABS in Suriyada sulh istemediyini ve qarsidurmani artirdigini bildirdi 2016 ci ilin oktyabr ayinda Heleb seherinin Suriya hokumet quvveleri terefinden muhasiresinin basladilmasi ve seherin Rusiya aviasiyasi terefinden bombardman edilmesine gore ABS ve Qerb Rusiyani qinadi ve tecili olaraq bu hereketleri dayandirmasini teleb etdi Yemende 2015 ci ilden baslamis vetendas muharibesinde ise ABS in desteklediyi Seudiyye Erebistan ve muttefiqleri Iran ve Rusiyanin destek verdiyi sie Husi usyancilarina qarsi gedir Seudiyye Erebistanin Yemende esasen mulki hedefleri vurmasinin ardinda Rusiya ve Iran yeniden ABS i gunahkar bilib Seudiyye Erebistan ise ozunu Irandan gele bilecek butun tehdidlerden qorumaq ucun bunu etdiyini bildirdi 2014 cu ilin ortalarinda ISID terror teskilatinin Iraqin Mosul seherini zebt etmesinin ardinca olke yeni vetendas muharibesine qedem qoyub ABS ve muttefiqlerinin komeyi ile Iraq ordusu ve Pesmerge bir nece ay erzinde isgal edilmis erazilerin boyuk bir qismini azad ede bildi 2016 ci ilin oktyabr ayinda Iraq hokumeti Pesmergeye telim kecen Turkiye Silahli Quvvelerinin tecili olaraq olkeden cixmasini teleb etdi Eks teqdirde onlara qarsi cavab tedbrilerinin goruleceyini bildirdi 15 Iyul Turkiyede qiyam cehdinden sonra Turkiye Rusiya munasibetlerinin yaxsilasamasi fonunda ABS yonumlu Iraqin bele beyanat vermesi Turkiyeni qiciqlandirdi ve Turkiye prezidenti Receb Tayyib Erdogan qosunlarini Iraqdan cixartmayacagini beyan etdi Qafqaz Redakte Cenubi Qafqaz regionunda dondurumus munaqiselerin olmasi ve separatci dovletlere birbasa Rusiyanin desteyinin verilmesi regionda veziyyetin arabir qizismasina sebeb olmusdur 2008 ci ilde Gurcustanin Abxaziya ve Cenubi Osetiyada baslatdigi emeliyyatlar sonra Rusiya Gurcustan muharibesi ile bitdi 2016 ci ilin aprel ayinda Rusiyanin desteklediyi Ermenistanin Dagliq Qarabagda texribat toretmesi ve Dordgunluk muharibenin baslanmasi da buna misaldir Bunun ardindan 2016 ci ilin sentyabr ayinda Rusiyanin Ermenistana 9K720 Iskender M raketlerini satmasi ve Gumrudeki Rusiyanin 102 ci herbi bazasina yeni silahlarin elave edilmesinin ardindan regiondaki geo siyasi veziyyet daha da gerginlesdi Serqi Avropa Redakte Ukraynadan ferqli olaraq diger Serqi Avropa olkelerinde gergin veziyyet muharibe fazasina kecmeyib Rusiyanin desteyi ile qurulan Dnestryani Rusiya separatci respublikasi Moldovada Qerb Rusiya qarsidurmasini tezahur edir Ukrayna hadiselerinden sonra Latviya Litva ve Estoniyadaki etnik ruslar arasinda etirazlarin olmasi hemin dovletler ucun tehlukesizlik tedbirlerinin gorulmesine mecburiyyet yaradib 2016 ci ilin oktyabrinda NATO Pribaltika olkelerinde ve Rusiya ile serhedde herbi telimler kecirmeye basladi Buna cavab olaraq Rusiya nuve basliqli ve ballistik raketlerini Kalninqrad vilayetine yerlesdirdi Rusiyanin Serqi Avropada esas muttefiqi olan Serbiyanin erazisinde ABS ve muttefiqleri terefinden Kosovo dovletinin yaradilmasi Rusiya Qerb munasibetlerine tesirini gosterir Cenubi Asiya Redakte Cenubi Asiyanin iki nuve dovleti olan Hindistan ve Pakistan 20 ci esrde mubahiseli Kesmir erazisine gore bir nece defe muharibe edibler Soyuq Muharibe dovrunde Pakistan ABS ile Hindistan ise SSRI ile six emekdasliq edirdi ve hazirda da bu dunyanin geo siyasetinde oz eksini tapir 2016 ci ilin sentyabr ayinda Hindistan Silahli Quvvelerinin Kesmirde Pakistan Silahli Quvvelerinin nezaretinde olan postlara hucum etmesi ve her iki terefden itkilerin olmasi regionda veziyyetin gerginlesmesine sebeb oldu Serqi Asiya Redakte Rusiyanin en boyuk muttefiqi olan Cin ve Koreya Xalq Demokratik Respublikasi Serqi Asiyada ABS in muttefiqleri olan Yaponiya Koreya Respublikasi Filippin ve Tayvan ile qarsidurmaya sebeb olurlar Beleki Cinin Cenubi Cin Denizinde herbi aktivliyi ve qonsu dovletlerle deniz uzerinde mubahiseli erazilerin olmasi veziyyeti gergin saxlayir Simali Koreyanin nuve silahi elde etmesi onu sinaqdan kecirmesi ve qonsusu Cenubi Koreyani isgal ile hedelemesi de veziyyeti gerginlesdiren sebeblerden biridir Xarici kecidler Redakte 1 2 3 4 5 Hemcinin bax RedakteUcuncu dunya muharibesi Soyuq Muharibe Kollektiv Tehlukesizlik Muqavilesi TeskilatiMenbe https az wikipedia org w index php title Ikinci Soyuq muharibe amp oldid 6074580, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
