Azərbaycanca AzərbaycancaБеларускі БеларускіDansk DanskDeutsch DeutschEspañola EspañolaFrançais FrançaisIndonesia IndonesiaItaliana Italiana日本語 日本語Қазақ ҚазақLietuvos LietuvosNederlands NederlandsPortuguês PortuguêsРусский Русскийසිංහල සිංහලแบบไทย แบบไทยTürkçe TürkçeУкраїнська Українська中國人 中國人United State United StateAfrikaans Afrikaans
Dəstək
www.wikimedia.az-az.nina.az
  • Vikipediya

Bu adın digər istifadə formaları üçün bax Yol dəqiqləşdirmə Yol nəqliyyatda istifadə olunan və müxtəlif məntəqələri bir

Yol

Yol
www.wikimedia.az-az.nina.azhttps://www.wikimedia.az-az.nina.az
Bu adın digər istifadə formaları üçün bax: Yol (dəqiqləşdirmə).

Yol – nəqliyyatda istifadə olunan və müxtəlif məntəqələri bir-birinə bağlayan şəbəkə. Bütün yollar yol nişanları, siqnalverici qurğular və s. ilə tənzimlənir.

Etimologiyası

Yol sözünün mənşəyi Qədim Türkcədən gələn "yolak" (cığır, yol) sözüdür. Güman ki, "" sözü də "yori-" kəliməsindən gəlir.

Yolun tarixi

Yolların yaranması

Tarixdəki ilk yollar heyvanlar tərəfindən istifadə olunan yerlərdə öz-özünə yaranan cığırlar idi. Zaman keçdikcə bu yollar insanlar tərəfindən istifadə olunmağa başlandı. Belə yaranmış və -ci illərdən qalmış yollara misal kimi şəhəri yaxınlığındakı su qaynaqları ətrafında rast gəlinir. Qədim Mesopotamiyada, hazırkı İraq ərazilərində yerləşən şəhərindəki döşənmiş yollar və İngiltərənin hazırkı qəsəbəsində taxta deöşənmiş yollar isə təxminən -ci illərə aiddir.

Yolların istiqamətlənməsi

image
Yol

Bir zamanlar hər kəs ingilislər kimi yolun solundan gedirdi. Bunun səbəbi əsrlər əvvəl yolun qarşısından gələnin dost, yoxsa düşmən olduğunu bilmək mümkün olmaması idi. İnsanların çoxu sağ əllərini istifadə etdikləri üçün yolun solundan, divar dibindən (piyada və ya atla) gedərək sol tərəflərinin təhlükəsizliyini təmin edir, sağ əllərini isə qılınclarını dərhal çəkəcək şəkildə hazır saxlayırdılar. Yolun solundan səyahət ilk dəfə 1300-cü illərdə papanın Romaya gələcək hacıların yolda qarışıqlığa səbəb olmamaları üçün yolun solundan getmələrini söyləməsi ilə rəsmi hal aldı və əsrlər boyu davam etdi. 18-ci əsrin sonlarında ABŞ-də bir çox atın çəkdiyi avtomobillərdə sürücü oturacağı yox idi və sürücü ən arxada, soldakı atın üstündə otururdu. Bu da yolun solundan gediləndə qarşıdan gələni görməyi və yolun idarəsini çətinləşdirirdi. Çox keçmədən ABŞ-də yol hərəkəti sağdan işləməyə başladı. Fransız Qiyamı əsnasında isə qiyamın liderlərindən Maksimillian Robespyer, böyük ehtimalla, Katolik kilsəsinə meydan oxuyanlara bir jest olsun deyə, parislilərdən yolların sağından getmələrini istədi. Bir müddət sonra, əslində, özü də bir solaxay olan Napoleon ordularındakı hərbi avtomobillərinin yolların sağından getmələri əmrini verdi və zəbt etdiyi hər ölkədə də bu tətbiqi həyata keçirdi. İngiltərə heç bir zaman Napoleon tərəfindən zəbt edilə bilmədiyindən ingilislər yolun solundan getmə vərdişlərindən imtina etmədilər. İngilislər Avstraliya, Hindistan kimi bütün köhnə müstəmləkələrində də bu üsulu davam etdirdilər. İngilislərdə amerikalılardan fərqli olaraq sürücü avtomobilin üstündə və sağında otururdu. Müasir avtomobil texnologiyasının inkişafı ilə bu inkişafın dünyada qabaqcılı olan ABŞ-də sürücü oturacağı və sağdan gedişə uyğun olaraq sola qoyuldu və dünyanın bir çox bölgəsində bu şəkildə yayıldı.

Yolun növləri

Yolun aşağıdakı növləri inkişaf etmişdir:

  • Quru yolları
  • Su yolları

Su yolları

Su hövzələri vasitəsilə məntəqələri bağlayan yollar, boğazlar, kanallar və s. aiddir. Hal-hazırda dünya ticarətinin 90(%)-dən çoxu su yolları vasitəsilə aparılır. Su yollarının əsas məntəqələri port və limanlardır. Gəmi və digər su nəqliyyatı vasitəsilə istifadə olunur.

Hava yolları

Hava vasitəsilə hava limanlarını, şəhərləri və s. bağlayır. Su və quru yollarına nəzərən daha yenidir. Təyyarə, planer və digər hava nəqliyyatı vasitələri ilə istifadə olunur.

Quru yolları

Torpaq vasitəsilə, körpü və digər qurğularla məntəqələri əlaqələndirir. Su və hava yollarından daha çox inkişaf edib. Nəqliyyat vasitəsi kimi , avtomobil, qatar və digər maşınlardan istifadə olunur.

İki yerə ayrılır:

  • Avtomobil yolları
  • Dəmiryolu

Mənbə

  • Soltərəfli hərəkət
image  Yol ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.

wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer

Bu adin diger istifade formalari ucun bax Yol deqiqlesdirme Yol neqliyyatda istifade olunan ve muxtelif menteqeleri bir birine baglayan sebeke Butun yollar yol nisanlari siqnalverici qurgular ve s ile tenzimlenir EtimologiyasiYol sozunun menseyi Qedim Turkceden gelen yolak cigir yol sozudur Guman ki sozu de yori kelimesinden gelir Yolun tarixiYollarin yaranmasi Tarixdeki ilk yollar heyvanlar terefinden istifade olunan yerlerde oz ozune yaranan cigirlar idi Zaman kecdikce bu yollar insanlar terefinden istifade olunmaga baslandi Bele yaranmis ve ci illerden qalmis yollara misal kimi seheri yaxinligindaki su qaynaqlari etrafinda rast gelinir Qedim Mesopotamiyada hazirki Iraq erazilerinde yerlesen seherindeki dosenmis yollar ve Ingilterenin hazirki qesebesinde taxta deosenmis yollar ise texminen ci illere aiddir Yollarin istiqametlenmesi Yol Bir zamanlar her kes ingilisler kimi yolun solundan gedirdi Bunun sebebi esrler evvel yolun qarsisindan gelenin dost yoxsa dusmen oldugunu bilmek mumkun olmamasi idi Insanlarin coxu sag ellerini istifade etdikleri ucun yolun solundan divar dibinden piyada ve ya atla gederek sol tereflerinin tehlukesizliyini temin edir sag ellerini ise qilinclarini derhal cekecek sekilde hazir saxlayirdilar Yolun solundan seyahet ilk defe 1300 cu illerde papanin Romaya gelecek hacilarin yolda qarisiqliga sebeb olmamalari ucun yolun solundan getmelerini soylemesi ile resmi hal aldi ve esrler boyu davam etdi 18 ci esrin sonlarinda ABS de bir cox atin cekdiyi avtomobillerde surucu oturacagi yox idi ve surucu en arxada soldaki atin ustunde otururdu Bu da yolun solundan gedilende qarsidan geleni gormeyi ve yolun idaresini cetinlesdirirdi Cox kecmeden ABS de yol hereketi sagdan islemeye basladi Fransiz Qiyami esnasinda ise qiyamin liderlerinden Maksimillian Robespyer boyuk ehtimalla Katolik kilsesine meydan oxuyanlara bir jest olsun deye parislilerden yollarin sagindan getmelerini istedi Bir muddet sonra eslinde ozu de bir solaxay olan Napoleon ordularindaki herbi avtomobillerinin yollarin sagindan getmeleri emrini verdi ve zebt etdiyi her olkede de bu tetbiqi heyata kecirdi Ingiltere hec bir zaman Napoleon terefinden zebt edile bilmediyinden ingilisler yolun solundan getme verdislerinden imtina etmediler Ingilisler Avstraliya Hindistan kimi butun kohne mustemlekelerinde de bu usulu davam etdirdiler Ingilislerde amerikalilardan ferqli olaraq surucu avtomobilin ustunde ve saginda otururdu Muasir avtomobil texnologiyasinin inkisafi ile bu inkisafin dunyada qabaqcili olan ABS de surucu oturacagi ve sagdan gedise uygun olaraq sola qoyuldu ve dunyanin bir cox bolgesinde bu sekilde yayildi Yolun novleriYolun asagidaki novleri inkisaf etmisdir Quru yollari Su yollariSu yollari Su hovzeleri vasitesile menteqeleri baglayan yollar bogazlar kanallar ve s aiddir Hal hazirda dunya ticaretinin 90 den coxu su yollari vasitesile aparilir Su yollarinin esas menteqeleri port ve limanlardir Gemi ve diger su neqliyyati vasitesile istifade olunur Hava yollari Hava vasitesile hava limanlarini seherleri ve s baglayir Su ve quru yollarina nezeren daha yenidir Teyyare planer ve diger hava neqliyyati vasiteleri ile istifade olunur Quru yollari Torpaq vasitesile korpu ve diger qurgularla menteqeleri elaqelendirir Su ve hava yollarindan daha cox inkisaf edib Neqliyyat vasitesi kimi avtomobil qatar ve diger masinlardan istifade olunur Iki yere ayrilir Avtomobil yollari DemiryoluMenbeSolterefli hereket Yol ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin

Nəşr tarixi: İyun 14, 2024, 20:20 pm
Ən çox oxunan
  • Mart 21, 2025

    Şoqakat kilsəsi

  • Mart 06, 2025

    Şomu Nobori

  • Mart 27, 2025

    Şoiçi Nakaqava

  • May 01, 2025

    Şofar

  • May 12, 2025

    Şo Sasaki

Gündəlik
  • Daşıyıcı raket

  • Tunc dövrü

  • Terror təşkilatı kimi tanınmış qrupların siyahısı

  • XIV Lev

  • Microsoft Teams

  • Xose Muxika

  • Rumıniya

  • 1992

  • 2025

  • Ümumdünya vaxt

NiNa.Az - Studiya

  • Vikipediya

Bülletendə Qeydiyyat

E-poçt siyahımıza abunə olmaqla siz həmişə bizdən ən son xəbərləri alacaqsınız.
Əlaqədə olmaq
Bizimlə əlaqə
DMCA Sitemap Feeds
© 2019 nina.az - Bütün hüquqlar qorunur.
Müəllif hüququ: Dadaş Mammedov
Yuxarı