fbpx
Wikipedia

Su nəqliyyatı

Avqust 01, 2021

Su nəqliyyatı — yüklərin (və ya sərnişin) su yolları (okean, dəniz, göl, çay həmçinin süni kanallar və s.) üzrə daşınmasıdır. Gəmi əsas nəqliyyat vasitəsidir. Su nəqliyyatı ən ucuz nəqliyyat növüdür.

Ümumi məlumat

Yer kürəsinin 71%-inin Dünya okeamndan ibarət olması və materiklərarası iqtisadi əlaqələrin inkişafı dəniz nəqliyyatının həddən çox əhəmiyyət daşımasım müəyyən edir. Yük dövriyyəsinə görə son 50 il ərzində dünyada birinci yeri məhz dəniz nəqliyyatı tutur. Belə ki, dünyada ümumi yük dövriyyəsinin 60%-i dəniz nəqliyyatının payma düşür. Bu nəqliyyat növü yük daşımalannın orta uzunluğu ilə də fərqlənir. Bu göstərici 7 min km-dən çoxdur.

Su nəqliyyatı haqqında

Su nəqliyyatı — yüklərin (və ya sərnişin) su yolları (okean, dəniz, göl, çay həmçinin süni kanallar və s.) üzrə daşınmasıdır. Gəmi əsas nəqliyyat vasitəsidir. Su nəqliyyatı ən ucuz nəqliyyat növüdür. Azərbaycanın bütün dəniz yollarının başladığı Bakı – Xəzərin ən iri limanıdır. Bakıdan Həştərxana, Mahaçqalaya, Mərkəzi Asiyaya, Iranın Ənzəli limanına üzmək olar. Azərbaycan Xəzər dənizi → Volqa çayı → Volqa — Don kanalı → Don çayı → Azov dənizi vasitəsi ilə dünya okeanına çıxa bilər. Azərbaycan gəmiləri Volqa-Don kanalından başqa Volqa-Baltik və Baltik-Ağ dəniz kanalları ilə də dünya okeanına çıxa bilər. Bakı-Türkmənbaşı, Bakı-Aktau və Bakı-Bekdaş arasında işləyən dəmiryol bərə keçidi 11 saata iki sahil arasında əlaqə yaradır. Xəzərdə tankerlər vasitəsi ilə neft də daşınır. Qışda Xəzərin şimalı donduğundan Bakı-Həştərxan yolunda hərəkət kəsilir. Bu zaman bu xətt üzrə işləyən gəmilərin çoxu Qara və Aralıq dənizlərində yerləşən limanlara yük daşımaqla Azərbaycan büdcəsinə xeyli valyuta gətirirlər. Azərbaycanın su nəqliyyatında Azərbaycan Dövlət Xəzər Dəniz Gəmiçiliyi (ADXDC) və Bakı Dəniz Ticarət Limanı (BTTL) xüsusi rol oynayır. İstifadə edilən akvatoriyalar üzrə aşağıdakı tiplərə bölünür:

Dəniz gəmiləri dəniz səfərinə yararlı (üzmə qabiliyyətinə) olmalıdır; dəniz gəmiləri çaylarda hərəkət edən gəmilərdən daha böyük olur.

Yükləmə və boşaltma üçün sahildə limanlar xidmət göstərir; sərnişinlər üçün sahildə vağzal olur.

Su nəqliyyatı yüksək daşıma qabiliyyətiylə və daşınmaların çox aşağı maya dəyəriylə fərqlənir; bundan başqa, o demək olar ki, istənilən iri qabaritli yükləri daşımağa imkan verir. Su nəqliyyatından ən çox quru nəqliyyatı az olan yerlərdə, qitələr arasını adalarda, həmçinin sahilyanı rayonlarda istifadə olunur. Bərələr su nəqliyyatının əhəmiyyətli növüdür.

Su nəqliyyatında hərəkət sürəti aşağıdır, buna görə demək olar ki, işgüzar sərnişin daşınmalarında istifadə olunmur. Aktiv istirahət etmək üçün əlverişlidir və turistlərin maraq dairəsindədir. Bunun üçün böyük turizm gəmilərindən, və ən müxtəlif katerlər, yaxtalar və qayıqlardan istifadə edilir.

Su nəqliyyatının xüsusi növü — buyer — suyun donmuş səthi üzərində küləyin təsiri altında hərəkət edir.

Azərbaycan Dövlət Xəzər Dəniz Gəmiçiliyi

Xəzər Dəniz Gəmiçiliyinin (XDG) rəsmi yaranma tarixi 1858-ci il may ayının 21-i sayılır. Məhz bu tarixdə Rusiya senatının fərmanı ilə "Qafqaz və Merkuri" Səhmdar Dənizçilik Cəmiyyəti yaradılmışdır. Xəzər Dəniz Gəmiçiliyi (XDG) 1992-ci ilə qədər SSRİ Dəniz Donanması Nazirliyinin tərkibindəki 17 gəmiçilik idarəsindən biri idi. SSRİ dağıldıqdan sonra 15 Sovet Respublikalarından 7-si SSRİ dəniz donanmasına varis oldu. Xəzərdə bu varislik ancaq Azərbaycana qismət oldu. Nəqliyyat donanması 71 nəqliyyat gəmisindən və 1 ədəd sudaşıyan gəmidən ibarətdir. Bunlardan 36-sı maye yükdaşıyan gəmilər-tankerlərdir, 7 ədədi gəmi-bərələr, 2 ədədi RO-RO tipli universal gəmi, 26 ədədi quru yükdaşıyan gəmilər olmaqla ümumi dedveyd 375 min tondur. Nəqliyyat donanmasına 23 quru yükdaşıyan gəmisi Qara və Aralıq dənizlərində taym-çarter müqaviləsi əsasında kommersiya reysləri icra edir, qalan gəmilər Xəzər hövzəsində istismar olunur. Gəmiçilik Xəzərdə Avropa-Qafqaz-Asiya (TRACECA) nəqliyyat dəhlizində bağlayıcı rolunu oynayır. Transxəzər istiqamətində yüklərin daşınması üçün hazırda dəmir yol vaqonları, avtomaşınlar və sərnişin daşıyan gəmi-bərələrindən və tankerlərdən istifadə olunur. Xəzər Dəniz Gəmiçiliyinin (XDG) tanker donanması Xəzərdə ən güclüdür. Avroasiya dəhlizi Çinin Lyanyunqan limanından başlayaraq Avstriyanın paytaxtı Vena şəhərinədək uzanır. Bu təxminən 11–12 min km məsifədir. Yüklər müxtəlif növ nəqliyyat vasitələri ilə fərqli qanunvericiliklərə, gömrük və sərhəd prosedurlarına malik olan bir çox ölkələrdən keçirilməklə daşınır. Avroasiya dəhlizi Xəzər Dəniz Gəmiçiliyi üçün Xəzərdə əsas yük bazasıdır. Daşınmalar Xəzər Dəniz Gəmiçiliyinin tankerləri ilə Aktau-Abşeron, Alaca-Abşeron, Alaca-Bakı, Okarem-Abşeron, Okarem-Bakı, Aktau-Bakı və Türkmənbaşı-Bakı marşrutları üzrə icra edilir.

Bakı Beynəlxalq Dəniz Ticarət Limanı

1902-ci ildə Bakı Beynəlxalq Dəniz Ticarəti Limanının (BBDTL) əsası qoyulmuşdur. Azərbaycan Respublikası dövlət müstəqilliyini qazandıqdan sonra, 1992-ci il yanvar ayının 1-dən etibarən Liman Xəzər Dəniz Gəmiçiliyinin (LXDG) strukturundan çıxaraq müstəqil müəssisə olmuşdur. Liman il boyu günün 24 saatı ərzində fasiləsiz iş cədvəli əsasında işləyir. Liman 5 terminaldan ibarətdir: 1. Əsas yük terminalı; 2. Konteyner terminalı; 3. Bərə terminalı; 4. Dübəndi neft terminalı; 5. Sərnişin terminalı Əsas yük terminalı ümumi uzunluğu 858 m-ə bərabər olan 7 körpüdən ibarətdir. Bu körpülərdən biri xüsusi olaraq "Ro-Ro" tipli gəmilərin qəbulu üçün nəzərdə tutulub. Körpüdə suyun dərinliyi 7 metrə bərabərdir. Texniki bazasında yük qaldırma qabiliyyəti 5 tondan 40 tona kimi olan 16 portal kranları, 1,5 tondan 10 tona kimi müxtəlif növ avtoyükləyiciləri, 100 ədəd roltreylerlər və "Sisu" markalı dartıcı traktorları vardır. Terminalda əsasən dənə-ədəd, qalaq və səpkili, meşə, avtotexnika və konteyner kimi yüklər aşırılır. Terminal ildə 2 mln ton yük aşırma gücünə malikdir. Gün ərzində eyni zamanda 3 gəmi, 150-ə yaxın vaqon və 100 avtomaşın qəbul edib, yük aşırma işləri aparıla bilər. Terminalın dəmir yolu xətlərinin ümumi uzunluğu 8 km-dir. Manevr işləri üçün 4 ədəd teplovozu, lokomotiv briqadası, deposu, dəmir yolu və avtomaşın tərəziləri vardır. Terminalın 24000 m² olan açıq anbarı və ümumi sahəsi 10000 m² olan 5 ədəd bağlı anbarları vardır. Konteyner terminalı ildə 15000 ədəd konteyner qəbul etmək gücünə malikdir. Terminalda konrteynerləri və onların içərisindəki yükləri işləmək üçün sahəsi 1250 m² olan bağlı anbarı və sahəsi 1600 m² olan konteyner meydançası vardır. Konteyner əməliyyatlarına nəzarət məqsədi ilə təhvil-təslim məntəqəsində xüsusi proqramlaşdırılmış kompüter sistemi quraşdırılmışdır. Terminalda bütün əməliyyatlar 2 ədəd müasir "Kalmar" tipli konteyner avtoyükləyici, 2 ədəd "Terberq" tipli dartıcı, 6 ədəd konteyner qoşqusu və hər birinin yük qaldırma qabiliyyəti 2,5 T 3 ədəd "Hayster" tipli avtoyükləyicilər vasitəsilə həyata keçirilir. Bərə terminalı hər birinin uzunluğu 87 metrə bərabər olan 2 qaldırıcı körpüyə malikdkir. Körpülərin yanında suyun dərinliyi 8–10 metrə bərabərdir. Bərə hər reys üçün 28 vaqon və ya 45 treyler yük maşını, 202 nəfər sərnişin və 50 ədəd minik maşını götürə bilər. Terminal ildə 8 milyon ton yük aşırma gücünə malikdir. Neft terminalı ümumi uzunluğu 582 metr olan 4 körpüyə malikdir. Onlardan ikisi istismardadır. Eyni zamanda 5000 tondan 12000 tona qədər ağırlıqda 4 tankerə xidmət göstərilə bilər. Körpülərin yanında suyun dərinliyi 9,6 metrdir. Neft terminalı ildə 10 milyon ton yükaşırma gücünə malikdir. Gəmilərin hərəkətini idarə etmə xidməti (GHİX) terminalda yerləşir. 600 və 1600 a.g.-də iki yedəkçi gəmi gəmilərin təhlükəsiz yanalmalarını təmin edir. Sərnişin terminalında uzunluğu 130 metr olan körpü vardır. Terminalda gəzinti gəmiləri Bakı əhalisi və şəhərimizin qonaqlarına xidmət edir. Dövlət Neft Şirkətinin işçiləri (DNŞ) Xəzərin dəniz yataqlarına sərnişin terminalından yola düşürlər. Bakı Dəniz Limanında həmçinin Liman Donanması fəaliyyət göstərir. Donanmaya 20 gəmi daxildir. Burlar aşağıdakılardır: yedəkçi gəmilər, neft tullantılarını yığan gəmilər, yanğınsöndürən gəmilər, losman kateri, çirkab və fekal sular qəbul edən gəmilər, reyd kateri, kran gəmisi, gəzinti gəmiləri, yanacaq dolduran gəmisi.

Bakı Dəniz Vağzalı

Bu vağzalın binasının əsası 1970-ci ildə qoyulmuşdur. Hazırda yenidən təmirdən çıxmış vağzaldan Qazaxıstan, Türkmənistan və Rusiyaya gəmi-bərələr işləyir, iki gəmi isə Neft daşlarına reyslər həyata keçirir. Vağzalda 120 nəfərlik ziyafət, 400 yerlik konfrans salonları, qonaq və digər xidmət otaqları fəaliyyət göstərir.

Həmçinin bax

Xarici keçidlər

İstinadlar

  1. Su nəqliyyatında nə qədər adam daşımaq olar
  2. Dünyanın iqtisadi və sosial coğrafiyası, dərslik, səh 595

Avqust 01, 2021
nəqliyyatı, yüklərin, sərnişin, yolları, okean, dəniz, göl, çay, həmçinin, süni, kanallar, üzrə, daşınmasıdır, gəmi, əsas, nəqliyyat, vasitəsidir, ucuz, nəqliyyat, növüdür, islandiyada, sietl, portu, mündəricat, ümumi, məlumat, haqqında, azərbaycan, dövlət, xə. Su neqliyyati yuklerin ve ya sernisin su yollari okean deniz gol cay hemcinin suni kanallar ve s uzre dasinmasidir Gemi esas neqliyyat vasitesidir Su neqliyyati en ucuz neqliyyat novudur Islandiyada Sietl portu Mundericat 1 Umumi melumat 2 Su neqliyyati haqqinda 3 Azerbaycan Dovlet Xezer Deniz Gemiciliyi 4 Baki Beynelxalq Deniz Ticaret Limani 5 Baki Deniz Vagzali 6 Hemcinin bax 7 Xarici kecidler 8 IstinadlarUmumi melumat RedakteYer kuresinin 71 inin Dunya okeamndan ibaret olmasi ve materiklerarasi iqtisadi elaqelerin inkisafi deniz neqliyyatinin hedden cox ehemiyyet dasimasim mueyyen edir Yuk dovriyyesine gore son 50 il erzinde dunyada birinci yeri mehz deniz neqliyyati tutur Bele ki dunyada umumi yuk dovriyyesinin 60 i deniz neqliyyatinin payma dusur Bu neqliyyat novu yuk dasimalannin orta uzunlugu ile de ferqlenir Bu gosterici 7 min km den coxdur 1 Su neqliyyati haqqinda RedakteSu neqliyyati yuklerin ve ya sernisin su yollari okean deniz gol cay hemcinin suni kanallar ve s uzre dasinmasidir Gemi esas neqliyyat vasitesidir Su neqliyyati en ucuz neqliyyat novudur Azerbaycanin butun deniz yollarinin basladigi Baki Xezerin en iri limanidir Bakidan Hesterxana Mahacqalaya Merkezi Asiyaya Iranin Enzeli limanina uzmek olar Azerbaycan Xezer denizi Volqa cayi Volqa Don kanali Don cayi Azov denizi vasitesi ile dunya okeanina cixa biler Azerbaycan gemileri Volqa Don kanalindan basqa Volqa Baltik ve Baltik Ag deniz kanallari ile de dunya okeanina cixa biler Baki Turkmenbasi Baki Aktau ve Baki Bekdas arasinda isleyen demiryol bere kecidi 11 saata iki sahil arasinda elaqe yaradir Xezerde tankerler vasitesi ile neft de dasinir Qisda Xezerin simali dondugundan Baki Hesterxan yolunda hereket kesilir Bu zaman bu xett uzre isleyen gemilerin coxu Qara ve Araliq denizlerinde yerlesen limanlara yuk dasimaqla Azerbaycan budcesine xeyli valyuta getirirler Azerbaycanin su neqliyyatinda Azerbaycan Dovlet Xezer Deniz Gemiciliyi ADXDC ve Baki Deniz Ticaret Limani BTTL xususi rol oynayir Istifade edilen akvatoriyalar uzre asagidaki tiplere bolunur Cay neqliyyati caylar ve goller uzre dasinmalar adeten cay neqliyyati ile en boyuk gol Xezer denizinde bu neqliyyatdan istifade edilir aparilir Deniz neqliyyati Deniz gemileri deniz seferine yararli uzme qabiliyyetine olmalidir deniz gemileri caylarda hereket eden gemilerden daha boyuk olur Yukleme ve bosaltma ucun sahilde limanlar xidmet gosterir sernisinler ucun sahilde vagzal olur Su neqliyyati yuksek dasima qabiliyyetiyle ve dasinmalarin cox asagi maya deyeriyle ferqlenir bundan basqa o demek olar ki istenilen iri qabaritli yukleri dasimaga imkan verir Su neqliyyatindan en cox quru neqliyyati az olan yerlerde qiteler arasini adalarda hemcinin sahilyani rayonlarda istifade olunur Bereler su neqliyyatinin ehemiyyetli novudur Su neqliyyatinda hereket sureti asagidir buna gore demek olar ki isguzar sernisin dasinmalarinda istifade olunmur Aktiv istirahet etmek ucun elverislidir ve turistlerin maraq dairesindedir Bunun ucun boyuk turizm gemilerinden ve en muxtelif katerler yaxtalar ve qayiqlardan istifade edilir Su neqliyyatinin xususi novu buyer suyun donmus sethi uzerinde kuleyin tesiri altinda hereket edir Azerbaycan Dovlet Xezer Deniz Gemiciliyi RedakteXezer Deniz Gemiciliyinin XDG resmi yaranma tarixi 1858 ci il may ayinin 21 i sayilir Mehz bu tarixde Rusiya senatinin fermani ile Qafqaz ve Merkuri Sehmdar Denizcilik Cemiyyeti yaradilmisdir Xezer Deniz Gemiciliyi XDG 1992 ci ile qeder SSRI Deniz Donanmasi Nazirliyinin terkibindeki 17 gemicilik idaresinden biri idi SSRI dagildiqdan sonra 15 Sovet Respublikalarindan 7 si SSRI deniz donanmasina varis oldu Xezerde bu varislik ancaq Azerbaycana qismet oldu Neqliyyat donanmasi 71 neqliyyat gemisinden ve 1 eded sudasiyan gemiden ibaretdir Bunlardan 36 si maye yukdasiyan gemiler tankerlerdir 7 ededi gemi bereler 2 ededi RO RO tipli universal gemi 26 ededi quru yukdasiyan gemiler olmaqla umumi dedveyd 375 min tondur Neqliyyat donanmasina 23 quru yukdasiyan gemisi Qara ve Araliq denizlerinde taym carter muqavilesi esasinda kommersiya reysleri icra edir qalan gemiler Xezer hovzesinde istismar olunur Gemicilik Xezerde Avropa Qafqaz Asiya TRACECA neqliyyat dehlizinde baglayici rolunu oynayir Transxezer istiqametinde yuklerin dasinmasi ucun hazirda demir yol vaqonlari avtomasinlar ve sernisin dasiyan gemi berelerinden ve tankerlerden istifade olunur Xezer Deniz Gemiciliyinin XDG tanker donanmasi Xezerde en gucludur Avroasiya dehlizi Cinin Lyanyunqan limanindan baslayaraq Avstriyanin paytaxti Vena seherinedek uzanir Bu texminen 11 12 min km mesifedir Yukler muxtelif nov neqliyyat vasiteleri ile ferqli qanunvericiliklere gomruk ve serhed prosedurlarina malik olan bir cox olkelerden kecirilmekle dasinir Avroasiya dehlizi Xezer Deniz Gemiciliyi ucun Xezerde esas yuk bazasidir Dasinmalar Xezer Deniz Gemiciliyinin tankerleri ile Aktau Abseron Alaca Abseron Alaca Baki Okarem Abseron Okarem Baki Aktau Baki ve Turkmenbasi Baki marsrutlari uzre icra edilir Baki Beynelxalq Deniz Ticaret Limani Redakte1902 ci ilde Baki Beynelxalq Deniz Ticareti Limaninin BBDTL esasi qoyulmusdur Azerbaycan Respublikasi dovlet musteqilliyini qazandiqdan sonra 1992 ci il yanvar ayinin 1 den etibaren Liman Xezer Deniz Gemiciliyinin LXDG strukturundan cixaraq musteqil muessise olmusdur Liman il boyu gunun 24 saati erzinde fasilesiz is cedveli esasinda isleyir Liman 5 terminaldan ibaretdir 1 Esas yuk terminali 2 Konteyner terminali 3 Bere terminali 4 Dubendi neft terminali 5 Sernisin terminali Esas yuk terminali umumi uzunlugu 858 m e beraber olan 7 korpuden ibaretdir Bu korpulerden biri xususi olaraq Ro Ro tipli gemilerin qebulu ucun nezerde tutulub Korpude suyun derinliyi 7 metre beraberdir Texniki bazasinda yuk qaldirma qabiliyyeti 5 tondan 40 tona kimi olan 16 portal kranlari 1 5 tondan 10 tona kimi muxtelif nov avtoyukleyicileri 100 eded roltreylerler ve Sisu markali dartici traktorlari vardir Terminalda esasen dene eded qalaq ve sepkili mese avtotexnika ve konteyner kimi yukler asirilir Terminal ilde 2 mln ton yuk asirma gucune malikdir Gun erzinde eyni zamanda 3 gemi 150 e yaxin vaqon ve 100 avtomasin qebul edib yuk asirma isleri aparila biler Terminalin demir yolu xetlerinin umumi uzunlugu 8 km dir Manevr isleri ucun 4 eded teplovozu lokomotiv briqadasi deposu demir yolu ve avtomasin terezileri vardir Terminalin 24000 m olan aciq anbari ve umumi sahesi 10000 m olan 5 eded bagli anbarlari vardir Konteyner terminali ilde 15000 eded konteyner qebul etmek gucune malikdir Terminalda konrteynerleri ve onlarin icerisindeki yukleri islemek ucun sahesi 1250 m olan bagli anbari ve sahesi 1600 m olan konteyner meydancasi vardir Konteyner emeliyyatlarina nezaret meqsedi ile tehvil teslim menteqesinde xususi proqramlasdirilmis komputer sistemi qurasdirilmisdir Terminalda butun emeliyyatlar 2 eded muasir Kalmar tipli konteyner avtoyukleyici 2 eded Terberq tipli dartici 6 eded konteyner qosqusu ve her birinin yuk qaldirma qabiliyyeti 2 5 T 3 eded Hayster tipli avtoyukleyiciler vasitesile heyata kecirilir Bere terminali her birinin uzunlugu 87 metre beraber olan 2 qaldirici korpuye malikdkir Korpulerin yaninda suyun derinliyi 8 10 metre beraberdir Bere her reys ucun 28 vaqon ve ya 45 treyler yuk masini 202 nefer sernisin ve 50 eded minik masini goture biler Terminal ilde 8 milyon ton yuk asirma gucune malikdir Neft terminali umumi uzunlugu 582 metr olan 4 korpuye malikdir Onlardan ikisi istismardadir Eyni zamanda 5000 tondan 12000 tona qeder agirliqda 4 tankere xidmet gosterile biler Korpulerin yaninda suyun derinliyi 9 6 metrdir Neft terminali ilde 10 milyon ton yukasirma gucune malikdir Gemilerin hereketini idare etme xidmeti GHIX terminalda yerlesir 600 ve 1600 a g de iki yedekci gemi gemilerin tehlukesiz yanalmalarini temin edir Sernisin terminalinda uzunlugu 130 metr olan korpu vardir Terminalda gezinti gemileri Baki ehalisi ve seherimizin qonaqlarina xidmet edir Dovlet Neft Sirketinin iscileri DNS Xezerin deniz yataqlarina sernisin terminalindan yola dusurler Baki Deniz Limaninda hemcinin Liman Donanmasi fealiyyet gosterir Donanmaya 20 gemi daxildir Burlar asagidakilardir yedekci gemiler neft tullantilarini yigan gemiler yanginsonduren gemiler losman kateri cirkab ve fekal sular qebul eden gemiler reyd kateri kran gemisi gezinti gemileri yanacaq dolduran gemisi Baki Deniz Vagzali RedakteBu vagzalin binasinin esasi 1970 ci ilde qoyulmusdur Hazirda yeniden temirden cixmis vagzaldan Qazaxistan Turkmenistan ve Rusiyaya gemi bereler isleyir iki gemi ise Neft daslarina reysler heyata kecirir Vagzalda 120 neferlik ziyafet 400 yerlik konfrans salonlari qonaq ve diger xidmet otaqlari fealiyyet gosterir 2 Hemcinin bax RedakteNeqliyyat novleri Neqliyyat Deniz neqliyyatiXarici kecidler Redaktehttp azerbaijans com http www traceca org org az countries azrbaycan azrbaycan respublikasinin nqliyyat sektoru su nqliyyati Arxivlesdirilib 2017 09 13 at the Wayback MachineIstinadlar Redakte Su neqliyyatinda ne qeder adam dasimaq olar Dunyanin iqtisadi ve sosial cografiyasi derslik seh 595Menbe https az wikipedia org w index php title Su neqliyyati amp oldid 5939725, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.