Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
| Sarı süsən | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Triba: Cins: Növ: Sarı süsən | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Sarı süsən (lat. Iris pseudacorus) — bitkilər aləminin qulançarçiçəklilər dəstəsinin süsənkimilər fəsiləsinin süsən cinsinə aid bitki növü. IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və status / National IUCN Status: "Nəsli kəsilməyə həssas olanlar" kateqoriyasına aiddir –VU B1ab(iii) + 2ab(iii). Azərbaycanın nadir növüdür.
Qısa morfoloji təsviri
| ]Çoxillik ot bitkisidir. Kökümsovu çox yoğun, uzun, çox budaqlanmışdır. Gövdəsi 80—100 sm hündürlükdə, yarpaqları boz—yaşıl, enli- xətvari və ya xətvari –lansetvari, 1-2(2,5) sm enindədir, aşağı yarpaqları gövdədən uzundur. Çiçək qrupu 4-8 çiçəklidir. Təpə yarpaqları yaşıl, kənarları və təpə hissəsi pərdəlidir. Çiçəkyanlığı 7 sm uzunluğunda, sarı rənglidir. Sütuncuq uzunsov, 3 sm uzunluöunda, tozcuq krem rəngli və ya narıncıdır. Qutucuq 4—5 sm uzunluğunda, küt, üçtillidir.
Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri
| ]Çiçəkləmə və meyvə əmələgətirmə dövrü may-iyun aylarına təsadüf edir. Kökümsov və toxum vasitəsilə çoxalır. Kriptofit (hidrofit) bitkidir, aranda yayılmışdır. Durğun sular, bulaqlar, arxlar, suvarma kanallarının kənarları, bataqlıq yerlər və çəmənliklərdə Berula erecta, Mentha aquatica, Veronica anagallis-aquatica, Nasturtium officinale bitkilərindən təşkil olunmuş senozlarda komponent kimi iştrirak edir. Boyaq, dekorativ və dərman bitkisidir.
Yayılması
| ]Samur-Dəvəçi ovalığı və Lənkəran ovalığı (Astara rayonu, Təngərud və Maşxan kəndləri ətrafında, Lənkəran rayonunun girəcəyi), Bozqır yaylası, Kür düzənliyi.
Sayı və tendensiyası
| ]Populyasiyalarının sayı azalır.
Məhdudlaşdırıcı amillər
| ]Antropogen amillər (növün bəzək bitkisi kimi yığılması, otarılma, tapdalanma) və iqlimin dəyişilməsi (quraqlıqların nəticəsində su hövzələrinin quruması).
Mühafizə tədbirləri
| ]Xüsusi mühafizə tədbirləri aparılmalıdır. Süni göl və gölməçələrin yaradılması, yayılma yerlərində antropogen təsirləri azaltmaq məqsədilə yasaqlıqların təşkili, populyasiya səviyyəsində genetik tədqqi, soğanaq və toxumlarının toxum bankında saxlanılması təklif olunur.
İstinadlar
| ]- Linnaeus C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 1. S. 38.
Həmçinin bax
| ]wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediya azad ensiklopediya sehifesinden istiqametlendirilmisdir Sari susenElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad Ali bitkilerKlad Coxsporlu bitkilerKlad Borulu bitkilerKlad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad BirlepelilerDeste QulancarciceklilerFesile SusenkimilerYarimfesile SusenkimilerTriba SusenkimilerCins SusenNov Sari susenBeynelxalq elmi adiIris pseudacorus L 1753Sekil axtarisiITIS 43194NCBI 82213EOL 491653 Sari susen lat Iris pseudacorus bitkiler aleminin qulancarcicekliler destesinin susenkimiler fesilesinin susen cinsine aid bitki novu IUCN Qirmizi Siyahisina gore novun kateqoriyasi ve status National IUCN Status Nesli kesilmeye hessas olanlar kateqoriyasina aiddir VU B1ab iii 2ab iii Azerbaycanin nadir novudur Qisa morfoloji tesviri span Coxillik ot bitkisidir Kokumsovu cox yogun uzun cox budaqlanmisdir Govdesi 80 100 sm hundurlukde yarpaqlari boz yasil enli xetvari ve ya xetvari lansetvari 1 2 2 5 sm enindedir asagi yarpaqlari govdeden uzundur Cicek qrupu 4 8 ciceklidir Tepe yarpaqlari yasil kenarlari ve tepe hissesi perdelidir Cicekyanligi 7 sm uzunlugunda sari renglidir Sutuncuq uzunsov 3 sm uzunluounda tozcuq krem rengli ve ya narincidir Qutucuq 4 5 sm uzunlugunda kut uctillidir Bioloji ekoloji ve fitosenoloji xususiyyetleri span Cicekleme ve meyve emelegetirme dovru may iyun aylarina tesaduf edir Kokumsov ve toxum vasitesile coxalir Kriptofit hidrofit bitkidir aranda yayilmisdir Durgun sular bulaqlar arxlar suvarma kanallarinin kenarlari bataqliq yerler ve cemenliklerde Berula erecta Mentha aquatica Veronica anagallis aquatica Nasturtium officinale bitkilerinden teskil olunmus senozlarda komponent kimi istrirak edir Boyaq dekorativ ve derman bitkisidir Yayilmasi span Samur Deveci ovaligi ve Lenkeran ovaligi Astara rayonu Tengerud ve Masxan kendleri etrafinda Lenkeran rayonunun gireceyi Bozqir yaylasi Kur duzenliyi Sayi ve tendensiyasi span Populyasiyalarinin sayi azalir Mehdudlasdirici amiller span Antropogen amiller novun bezek bitkisi kimi yigilmasi otarilma tapdalanma ve iqlimin deyisilmesi quraqliqlarin neticesinde su hovzelerinin qurumasi Muhafize tedbirleri span Xususi muhafize tedbirleri aparilmalidir Suni gol ve golmecelerin yaradilmasi yayilma yerlerinde antropogen tesirleri azaltmaq meqsedile yasaqliqlarin teskili populyasiya seviyyesinde genetik tedqqi soganaq ve toxumlarinin toxum bankinda saxlanilmasi teklif olunur Istinadlar span Linnaeus C Species Plantarum lat Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas 1753 C 1 S 38 Hemcinin bax span Takson eynilesdirmeleriWikidata Q21173 Wikispecies Iris pseudacorus AoFP 1975 APA 4314 APDB 160658 APNI 171918 iris pseudacorus BioLib 42065 BOLD 126458 Calflora 4358 Cal IPC iris pseudacorus Ecocrop 6955 EoL 491653 EPPO IRIPS EUNIS 186664 FEIS iripse FNA 200028201 FoIO IRIPSE GBIF 5298231 GISD 873 GRIN 20385 iNaturalist 47779 IPA 5853 IPNI 438992 1 IRMNG 10456945 ISC 114983 ITIS 43194 IUCN 163999 MichiganFlora 1475 281137 NAS 1115 NBN NBNSYS0000002269 NCBI 82213 Iris pseudacorus NZOR d9d4a236 effc 4a22 b7dd e05f7d4eea96 3315 PalDat Iris pseudacorus Iris pseudacorus Plant List kew 322261 PLANTS IRPS POWO urn lsid ipni org names 438992 1 Tropicos 16600257 VASCAN 6184 VicFlora 49ca3cfd 0108 4b9c 84a8 45c51dd7faba WCSP 322261 WisFlora 3942 WoI 271 WFO wfo 0000783754 WoRMS 1416223 Kateqoriya SusenGizli kateqoriyalar Vikipediya Kartockasinda yanlis alem gosterilen biologiya meqaleleriVikipediya Vikidatada menbeleri olan meqalelerVikinovlere istinadi olmayan meqalelerTakson sablonu istifade olunan meqalelerTaksonbarda from parametri daxil edilmemis meqaleler40 ID olan Taksonbar