fbpx
Wikipedia

Sofu Mehmed Paşa

Sofu Mehmed Paşa (ö. avqust 1649) — I İbrahim dövründə 9 ay 14 gün Osmanlı imperiyasının sədrəzəmi olmuş dövlət adamıdır.

Sofu Mehmed Paşa
سوفو محمد باشا
Sələfi Həzərparə Əhməd Paşa
Xələfi Qara Div Murad Paşa
Şəxsi məlumatlar
Vəfat tarixi
Vəfat yeri

Həyatı

Əslən türkdür və atası qapıqulu süvarilərindəndir. Əvvəlcə dəftərdar Baki Paşanın yanında işləməyə başlamış və onun yanında kəndxudalığa qədər yüksəlmişdir. Ardından 1628-ci ilin oktyabrında yeniçəri ağası seçilən Sofu Mehmed ağa bir ay sonra bu vəzifəsindən alındı və Aydın bölgəsinin vergi məmuru təyin olundu. 1636-cı ildə başdəftərdar İbrahim ağa vəzifədən alınaraq edam edilmiş, onun yerinə Sofu Mehmed ağa başdəftərdarlığa gətirilmişdir. Ancaq bu vəzifədə də çox qalmayıb 1639-cu ildə azad edildi. 1641-ci ildə sədrəzəm Qara Mustafa Paşanın göstərişi ilə yenidən başdəftər seçildi. Bu vəzifədə ikən sədrəzəmin hazırladığı maliyyə islahatlarında iştirak etsə də, sədrəzəmlə münasibətlərinin korlanması səbəbilə vəzifəsindən azad olundu. Qara Mustafa Paşanın edamından sonra 1644-1645-ci illərdə yenidən başdəftərdarlığa gətirilsə də, nəhayət 1645-ci ilin noyabrında vəzirlik rütbəsi aldı.

7 avqust 1648 tarixində üləma və yeniçərilər Sultan İbrahimə qarşı ayaqlandılar. O dövrdə yenə başdəftərdar olan Sofu Mehmed Paşa Fateh məscidinə çağırıldı və burada yeniçəri ağaları və üləma tərəfindən dövlət işlərindəki təcrübəsi səbəbilə sədrəzəm elan olundu. Dövrün sədrəzəmi Əhməd Paşa qaçıb gizləndiyi üçün sədarət möhürü ondan alınmamışdı. Buna görə, saraydakı digər möhür olan has odabaşı möhürünü almaq və Sultan İbrahimə qaçan sədrəzəmin təslim edilməsi haqqında məsləhət vermək üçün Sofu Mehmed Paşa saraya göndərildi. Saraydakı möhür Sofu Mehmed Paşaya təqdim edildi və sədrəzəmliyi təsdiq olundu. Ancaq Sultan İbrahim kürəkəni olan Əhməd Paşanın edam olunmasına qarşı çıxdı.

Sofu Mehmed Paşa Fateh məscidinə geri dönsə də, gətirdiyi xəbərlər üsyançıları qane etmədi və yenidən saraya göndərildi. Burada Sultan İbrahim “Bre koca kopek! Veziriazam olmak için kulu tahrik ettin. Bu cemiyet bertaraf olduktan sonra göresin. Senin hakkında gelirim.” deyərək onu təhqir edib saraydan qovmuşdur. Bunun ardından Sofu Mehmed Paşa sədarətdə çəkilmək istədiyini bildirib Fateh məscidinə döndü. Ancaq üsyançılar onun bu istehfasını qəbul etmədilər.

O günlərdə İstanbul böyük bir ayaqlanmaya şahid oldu. Sultan İbrahim sarayın qüllələrinə toplar düzmüş, üsyançıların göndərdiyi ayaq divanı təklifini də qəbul etməmişdi. Bu səbəblə cümə namazı qılınmamış, gecəni Fateh məscidində keçirən üləmanın önünə, o gecə ələ keçirilən sədrəzəm Əhməd Paşa gətirildi. Sofu Mehmed Paşanın önündə cəllad Qara Əli tərəfindən edam olunan sabiq sədrəzəmin cəsədi ata bağlanaraq küçələr boyunca gəzdirildi. Ardından əhali nifrət bəslədiyi sədrəzəmin cəsədini parça-parça etdi. Bu səbəblə mərhum paşa Həzərparə, yəni “min tikə” ləqəbi ilə anılır.

9 avqust günü səhər saatlarında Validə Kösəm Sultanın da icazəsini alan üsyançılar saraya gəldi və burada Babüssəadə qapısı önündə, başda sədrəzəm Sofu Mehmed Paşa olmaqla 6 yaşlı IV Mehmedə itaətlərini göstərdilər. Taxtdan endirilən Sultan İbrahim sarayda həbs olundu. Ancaq şəhərdə sabiq padşahın saraydan qaçması barədə şayələr yayılmışdı. Bu səbəblə paytaxtı yenidən üsyan havası bürüdü. Buna çarə olaraq bir gün sonra Sofu Mehmed Paşa divan vəzirləri və üləmanı sarayda topladı. Verilən qərara görə, Sultan İbrahimin həbs olunduğu saray köşkünün qapıları və pəncərələri hörüldü. Bu əsnada sabiq padşahın harayı bütün Əndərun əhalisini kədərləndirmiş, buna görə də, sarayda Sultan İbrahimi yenidən taxta çıxarmaq istəyənlər peyda olmağa başlamışdı. Çox keçmədən bu təhlükənin qarşısı alındı. 18 avqust 1648 günü sədrəzəm Sofu Mehmed Paşa, Şeyxülislam Əbdürrəhim Əfəndi, bostançıbaşıcəlladlar sultanın həbs olunduğu köşkün önünə gəldilər və köşkün hörülü qapısı dağıdıldı. Bu edamdan qorxan cəllad Qara Əlini Sofu Mehmed Paşa əlindəki çubuqla döyüb içəri itələdi və cəllad sabiq padşahı boğaraq edam etdi.

Sofu Mehmed Paşa 1649-cu ilin iyun ayınadək həm sədrəzəm, həm də 6 yaşlı padşahın səltənət atabəyi olaraq fəaliyyət göstərdi. Bu vəzifədə ikən yeniçəri ağası Qara Murad ağa dövlət işlərinə müdaxilə edirdi, Böyük validə Kösəm Sultan isə səltənət naibəliyini tələb edirdi. Bu vəziyyətdə dövlətin maliyyə vəziyyətini tənzimləmək üçün bəzi işlər gördü.

Sədrəzəmin yürütdüyü maliyyə siyasəti qapıqulu sipahilərini narazı salmışdı və onlar 25-28 oktyabrda Sultanəhməd meydanına toplanıb üsyan etdilər. Ancaq üsyanın son günü üsyançı sipahilərlə sədrəzəmin tərəfdarı olan yeniçərilər arasında atışmalar oldu. Bu atışmada məğlub olan sipahilərin bir qismi Sultanəhməd məscidinə sığınsa da, buraya gələn yeniçərilər məscidin içinə girərək burada qətliam törətdi. Ancaq yeniçərilərin bu üsyanın yatırılmasındakı önəmi ilə yeniçəri ağası Qara Murad ağa nüfuzunu artırmışdı.

Çox keçmədən Sofu Mehmed Paşa ilə Qara Murad ağanın münasibətləri pisləşdi. Artıq ən böyük dəstəkçisi olan Böyük validə Kösəm Sultan da sədrəzəmin əleyhində idi. Nəhayət, Sofu Mehmed Paşanı sədarətdən uzaqlaşdırmq üçün lazımi bəhanə tapıldı. Osmanlı donanmasının Foça sahilindəki məğlubiyyəti ilə 21 may 1649 tarixində Sofu Mehmed Paşa sədrəzəmlikdən azad olundu. Onun yerinə rəqibi yeniçəri ağası Qara Murad Paşa sədrəzəm seçildi.

Sofu Mehmed Paşa vəzifəsindən azad edildikdən sonra əvvəlcə bostançıbaşı tərəfindən həbs olundu və sonra Təkirdağa sürgün edildi. Ancaq yeni sədrəzəm onun sağ qalmasının əleyhinə idi və buna görə də bir neçə ay sonra təxminən 80 yaşlarındakı Sofu Mehmed Paşa Təkirdağda edam olundu. Cənazəsi də elə burada dəfn olunmuşdur.

Mənbə

  • Uzunçarsılı, İsmail Hakkı, (1954) Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım , XVİ. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna kadar), Ankara: Türk Tarih Kurumu (Altıncı Baskı 2011 ISBN 978-975-16-0010) say.395-397
  • Sakaoğlu, Necdet (1999), Bu Mülkün Sultanları, İstanbul:Oğlak ISBN 975-329-2996 say. 265
  • Bardakçı, Özkan ve François Prugnière, (2008) La dernıère croisade, les Français et la guerre de Candie 1669, Rennes: Presses Üniversitaires de Rennes, ISBN 978-2-7535-0642-8 (Fransızca)
  • Katip Çelebi "Fezleke" adlı eserinin bir bölümünde mezarının "Malkara"'da olduğunu yazmakla beraber, bir diğer bölümünde mezarının Zağra'da olduğunu bildirmektedir.

sofu, mehmed, paşa, avqust, 1649, ibrahim, dövründə, gün, osmanlı, imperiyasının, sədrəzəmi, olmuş, dövlət, adamıdır, سوفو, محمد, باشاosmanlı, sədrəzəmi7, avqust, 1648, 1649sələfi, həzərparə, əhməd, paşaxələfi, qara, murad, paşaşəxsi, məlumatlarvəfat, tarixi, . Sofu Mehmed Pasa o avqust 1649 I Ibrahim dovrunde 9 ay 14 gun Osmanli imperiyasinin sedrezemi olmus dovlet adamidir Sofu Mehmed Pasaسوفو محمد باشاOsmanli sedrezemi7 avqust 1648 21 may 1649Selefi Hezerpare Ehmed PasaXelefi Qara Div Murad PasaSexsi melumatlarVefat tarixi Avqust 1649Vefat yeri Malkara d TurkiyeHeyati RedakteEslen turkdur ve atasi qapiqulu suvarilerindendir Evvelce defterdar Baki Pasanin yaninda islemeye baslamis ve onun yaninda kendxudaliga qeder yukselmisdir Ardindan 1628 ci ilin oktyabrinda yeniceri agasi secilen Sofu Mehmed aga bir ay sonra bu vezifesinden alindi ve Aydin bolgesinin vergi memuru teyin olundu 1636 ci ilde basdefterdar Ibrahim aga vezifeden alinaraq edam edilmis onun yerine Sofu Mehmed aga basdefterdarliga getirilmisdir Ancaq bu vezifede de cox qalmayib 1639 cu ilde azad edildi 1641 ci ilde sedrezem Qara Mustafa Pasanin gosterisi ile yeniden basdefter secildi Bu vezifede iken sedrezemin hazirladigi maliyye islahatlarinda istirak etse de sedrezemle munasibetlerinin korlanmasi sebebile vezifesinden azad olundu Qara Mustafa Pasanin edamindan sonra 1644 1645 ci illerde yeniden basdefterdarliga getirilse de nehayet 1645 ci ilin noyabrinda vezirlik rutbesi aldi 7 avqust 1648 tarixinde ulema ve yeniceriler Sultan Ibrahime qarsi ayaqlandilar O dovrde yene basdefterdar olan Sofu Mehmed Pasa Fateh mescidine cagirildi ve burada yeniceri agalari ve ulema terefinden dovlet islerindeki tecrubesi sebebile sedrezem elan olundu Dovrun sedrezemi Ehmed Pasa qacib gizlendiyi ucun sedaret mohuru ondan alinmamisdi Buna gore saraydaki diger mohur olan has odabasi mohurunu almaq ve Sultan Ibrahime qacan sedrezemin teslim edilmesi haqqinda meslehet vermek ucun Sofu Mehmed Pasa saraya gonderildi Saraydaki mohur Sofu Mehmed Pasaya teqdim edildi ve sedrezemliyi tesdiq olundu Ancaq Sultan Ibrahim kurekeni olan Ehmed Pasanin edam olunmasina qarsi cixdi Sofu Mehmed Pasa Fateh mescidine geri donse de getirdiyi xeberler usyancilari qane etmedi ve yeniden saraya gonderildi Burada Sultan Ibrahim Bre koca kopek Veziriazam olmak icin kulu tahrik ettin Bu cemiyet bertaraf olduktan sonra goresin Senin hakkinda gelirim deyerek onu tehqir edib saraydan qovmusdur Bunun ardindan Sofu Mehmed Pasa sedaretde cekilmek istediyini bildirib Fateh mescidine dondu Ancaq usyancilar onun bu istehfasini qebul etmediler O gunlerde Istanbul boyuk bir ayaqlanmaya sahid oldu Sultan Ibrahim sarayin qullelerine toplar duzmus usyancilarin gonderdiyi ayaq divani teklifini de qebul etmemisdi Bu sebeble cume namazi qilinmamis geceni Fateh mescidinde keciren ulemanin onune o gece ele kecirilen sedrezem Ehmed Pasa getirildi Sofu Mehmed Pasanin onunde cellad Qara Eli terefinden edam olunan sabiq sedrezemin cesedi ata baglanaraq kuceler boyunca gezdirildi Ardindan ehali nifret beslediyi sedrezemin cesedini parca parca etdi Bu sebeble merhum pasa Hezerpare yeni min tike leqebi ile anilir 9 avqust gunu seher saatlarinda Valide Kosem Sultanin da icazesini alan usyancilar saraya geldi ve burada Babusseade qapisi onunde basda sedrezem Sofu Mehmed Pasa olmaqla 6 yasli IV Mehmede itaetlerini gosterdiler Taxtdan endirilen Sultan Ibrahim sarayda hebs olundu Ancaq seherde sabiq padsahin saraydan qacmasi barede sayeler yayilmisdi Bu sebeble paytaxti yeniden usyan havasi burudu Buna care olaraq bir gun sonra Sofu Mehmed Pasa divan vezirleri ve ulemani sarayda topladi Verilen qerara gore Sultan Ibrahimin hebs olundugu saray koskunun qapilari ve pencereleri horuldu Bu esnada sabiq padsahin harayi butun Enderun ehalisini kederlendirmis buna gore de sarayda Sultan Ibrahimi yeniden taxta cixarmaq isteyenler peyda olmaga baslamisdi Cox kecmeden bu tehlukenin qarsisi alindi 18 avqust 1648 gunu sedrezem Sofu Mehmed Pasa Seyxulislam Ebdurrehim Efendi bostancibasi ve celladlar sultanin hebs olundugu koskun onune geldiler ve koskun horulu qapisi dagidildi Bu edamdan qorxan cellad Qara Elini Sofu Mehmed Pasa elindeki cubuqla doyub iceri iteledi ve cellad sabiq padsahi bogaraq edam etdi Sofu Mehmed Pasa 1649 cu ilin iyun ayinadek hem sedrezem hem de 6 yasli padsahin seltenet atabeyi olaraq fealiyyet gosterdi Bu vezifede iken yeniceri agasi Qara Murad aga dovlet islerine mudaxile edirdi Boyuk valide Kosem Sultan ise seltenet naibeliyini teleb edirdi Bu veziyyetde dovletin maliyye veziyyetini tenzimlemek ucun bezi isler gordu Sedrezemin yurutduyu maliyye siyaseti qapiqulu sipahilerini narazi salmisdi ve onlar 25 28 oktyabrda Sultanehmed meydanina toplanib usyan etdiler Ancaq usyanin son gunu usyanci sipahilerle sedrezemin terefdari olan yeniceriler arasinda atismalar oldu Bu atismada meglub olan sipahilerin bir qismi Sultanehmed mescidine siginsa da buraya gelen yeniceriler mescidin icine girerek burada qetliam toretdi Ancaq yenicerilerin bu usyanin yatirilmasindaki onemi ile yeniceri agasi Qara Murad aga nufuzunu artirmisdi Cox kecmeden Sofu Mehmed Pasa ile Qara Murad aganin munasibetleri pislesdi Artiq en boyuk destekcisi olan Boyuk valide Kosem Sultan da sedrezemin eleyhinde idi Nehayet Sofu Mehmed Pasani sedaretden uzaqlasdirmq ucun lazimi behane tapildi Osmanli donanmasinin Foca sahilindeki meglubiyyeti ile 21 may 1649 tarixinde Sofu Mehmed Pasa sedrezemlikden azad olundu Onun yerine reqibi yeniceri agasi Qara Murad Pasa sedrezem secildi Sofu Mehmed Pasa vezifesinden azad edildikden sonra evvelce bostancibasi terefinden hebs olundu ve sonra Tekirdaga surgun edildi Ancaq yeni sedrezem onun sag qalmasinin eleyhine idi ve buna gore de bir nece ay sonra texminen 80 yaslarindaki Sofu Mehmed Pasa Tekirdagda edam olundu Cenazesi de ele burada defn olunmusdur Menbe RedakteUzuncarsili Ismail Hakki 1954 Osmanli Tarihi III Cilt 2 Kisim XVI Yuzyil Ortalarindan XVII Yuzyil Sonuna kadar Ankara Turk Tarih Kurumu Altinci Baski 2011 ISBN 978 975 16 0010 say 395 397 Sakaoglu Necdet 1999 Bu Mulkun Sultanlari Istanbul Oglak ISBN 975 329 2996 say 265 Bardakci Ozkan ve Francois Prugniere 2008 La derniere croisade les Francais et la guerre de Candie 1669 Rennes Presses Universitaires de Rennes ISBN 978 2 7535 0642 8 Fransizca Katip Celebi Fezleke adli eserinin bir bolumunde mezarinin Malkara da oldugunu yazmakla beraber bir diger bolumunde mezarinin Zagra da oldugunu bildirmektedir Menbe https az wikipedia org w index php title Sofu Mehmed Pasa amp oldid 6073011, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.