Vaxtilə bir neçə yüz min nəfərdən ibarət olan Ermənistanın Azərbaycanlı icması (irəvanlı, yerevanlı, "qərbi azərbaycanlı") 1948–1991-ci illərdən bəri mövcud deyil. Həmin illər Ermənistan azərbaycanlıları Dağlıq Qarabağ münaqişəsi üzündən təzyiqə və təcavüzə məruz qalıb ölkəni tərk etməyə məcbur oldular. BMT-nin Qaçqınlar üzrə Ali Komissarı İdarəsinin məlumatına görə Ermənistanda hal-hazırda təxminən 30 nəfərdən bir neçə yüz nəfərə qədər azərbaycanlı yaşayır. Bunların çoxsu əyalətdə yaşayan ermənilərlə ailə qurmuş Azərbaycanlı qadınlar və həmçinin yaşlı və xəstə olduğuna görə Ermənistanı tərk edə bilməyən insanlardır. Bəyan edilir ki, onların əksəriyyəti ayrıseçkiliyə məruz qalmamaq üçün adlarını dəyişmiş və kimliyini gizli saxlamağa məcburdurlar.
1828-ci ildən başlayıb 1948–1989-cu illərdə başa çatan "Türksüz Ermənistan" sityasəti sayəsində indiki Ermənistan ərazisində 605-dən çox kənd azərbaycanlılarsız qaldı. 1,5 milyondan çox azərbaycanlı öz doğma ocağından qaçmalı oldu. 500 mindən çox günahsız və silahsız soydaşımız qətlə yetirildi. Xankəndindən Ağbabaya, Qazaxdan Göyçəyədək Azərbaycanın 40 min km² ərazisi erməni qəsbkarları tərəfindən zəbt edildi. Erməni tarixçisi Leonun yazdığına görə Batum müqaviləsinə əsasən Ermənistanın ərazisi 8400 km² olub ki, bu da ancaq Göyçə gölü ətrafında ermənuilərin dəfn edilməsi üçün bir qəbirstanlıq kimi kifayət edirdi. Burada azərbaycanlılar yaşayan ərazi isə ən azı 20 min km² olmuşdur. 1916-cı ildə İrəvan quberniyasında azərbaycanlıların sayı 373582 nəfər idi. İndi həmin ərazidə bir nəfər də azərbaycanlı qalmayıb.
indiki Ermənistan ərazilərində 1886–1890-cı illərdə azərbaycanlıların yaşadığı ərazilər
Tarix
Erməni-amerikalı tarixçi Corc Burnutyanun tədqiqatına əsasən, "XIX əsrin birinci rübündə İrəvan xanlığı Şərqi Ermənistanın əksərini, təqribən 7 min kvadrat mil ərazi əhatə etmişdir. Bu ərazi böyük dərəcədə dağlı və quraq idi; 100 min nəfərdən ibarət olan əhalisinin 80%-inə yaxın müsəlmanlar (farslar, azərbaycanlılar, kürdlər), 20%-ini isə məsihilər (ermənilər) təşkil edirdilər".
1828-ci ildə İrəvan xanlığının Rusiyanın tərkibinə əlavə olunmasından dərhal sonra xeyli müsəlman (azərbaycanlı, kürd, ləzgi və müxtəlif köçəri tayfalar) bu ərazini tərk etdi. Onların əvəzinə İrandan çar hökuməti tərəfindən bu yerlərə on minlərlə erməni köçürüldü. Məsihilərdə (xristianlarda) dayaq görən rus hökuməti ermənilərin Türkiyə və İrandanQafqaza köçməsini bilavasitə dəstəkləyirdi. Bu səbəbdən erməni mühacirəti XIX əsrin ərzində və XX əsrin əvvəlində burada kəsilmədən davam edirdi. Nəticədə artıq 1832-ci ildə keçmiş İrəvan xanlığının ərazisində həm yerli, həm mühacir ermənilərin ümumi sayı müsəlmanların sayını ötmüşdür. Brokhauz və Efron qamusuna əsasən XX əsrin əvvəlində azərbaycanlıların (mənbədə "Azərbeycan tatarları" kimi göstərilmişdirlər) böyük qismi hələ də Rus Ermənistanında yaşayırdı. 300 minə yaxın sakindən ibarət olan azərbaycanlı icması İrəvan valiliyinin 37,5%-ini təşkil edirdi. Əksəriyyəti kəndlərdə yaşayıb əkinçilik, maldarlıq və xalçaçılıq ilə məşqul idi. Valiliyin 7 qəzasından 4-ündə, o cümlədən valilik mərkəzi İrəvanda azərbaycanlılar çoxluq təşkil edirdilər. Tarixçi Luici Villarinin məlumatına görə 1905-ci ildə (Erməni-müsəlman davasının astanasında) İrəvandaazərbaycanlılar iqdisadi baxımdan ermənilərdən daha dövlətli idilər.
Ermənistanazərbaycanlıları üçün XX əsr sıxışdırma, ayrıseçkilik və ölkənin demoqrafiyasını tamam dəyişdirən kütləvi və çox dəfə zorakı sürgünlər dövrü idi. Buna baxmayaraq Dağlıq Qarabağ münaqişəsinə qədər onlar Ermənistanın ən iri etnik azlığını təşkil etməyə davam edirdilər. 1905–1907 illərdə İrəvan valiliyi ermənilər və azərbaycanlılar arasında baş verən qanlı döyüşün arenası oldu. Döyüş çar hökuməti tərəfindən doğurulub, cəmiyyətin diqqətini Birinci Rus inqilabından yayındırmaq üçün, tarixdə o vaxta qədər bir biri ilə münaqişədə olmayan bu iki xalqın arasına fitnə vasitəsi ilə düşmançılıq salındı.
Azərbaycanın və Ermənistanın 1918-ci ildə müstəqillik elan etməsi vəziyyəti daha da gərginləşdirdi. Hər iki dövlət eyni əraziləri öz tərkibində görmək istəyirdi. Ermənistan öz iddialarını əsaslandırmaq üçün bu ərazilərdə müsəlmanların tam məhvinə yönədilmiş siyasətə girişdi. Qanlı və vəhşi talan azərbaycanlırın qismən qırılmasına, qismən Azərbaycana, Türkiyəyə və İrana qaçıb xilas olmağına səbəb oldu. Hətta Sovet İttifaqının formalaşmasıdan sonra çoxsu qayıtmadı; 1926-ci Ümumittifaq əhali qeydinə əsasən Ermənistanda yalnız 83.181 nəfər azərbaycanlı yaşayırdı.
Second Report Submitted by Armenia Pursuant to Article 25, Paragraph 1 of the Framework Convention for the Protection of National Minorities. 24 Noyabr 2004-də qəbul olunub
International Protection Considerations Regarding Armenian Asylum-Seekers and Refugees 2014-04-16 at the Wayback Machine. United Nations High Commissioner for Refugees. Geneva: September 2003
Country Reports on Human Rights Practices – 2003: Armenia U.S. Department of State. 25 fevral 2004-də açıqlanıb
Erməni separatizmi və milli şovinizminin ideya-təşkilat əsasları
George A. Bournoutian. Eastern Armenia in the Last Decades of Persian Rule, 1807 – 1828 (Malibu: Undena Publications, 1982), pp. xxii + 165
Conflict in Nagorno-Karabakh, Abkhazia and South Ossetia: A Legal Appraisal by Tim Potier. Martinus Nijhoff Publishers. 2001. p.2 ISBN 90-411-1477-7
Small Nations and Great Powers: A Study of Ethnopolitical Conflict in the Caucasus by Svante Cornell. Routledge. 2001. p.67 ISBN 0-7007-1162-7
"Brockhaus and Efron Encyclopedic Dictionary: Erivan Governorate". 2006-07-09 tarixində . İstifadə tarixi: 2006-07-09.
"Brockhaus and Efron Encyclopedic Dictionary: Erivan". 2006-02-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2006-02-25.
Fire and Sword in the Caucasus by Luigi Villari. London, T. F. Unwin, 1906: p. 267
Black Garden: Armenia and Azerbaijan Through Peace and War by Thomas de Waal ISBN 0-8147-1945-7
Memories of the Revolution in Transcaucasia by Boris Baykov
de Waal. Black Garden. p. 127–8.
Modern Hatreds: The Symbolic Politics of Ethnic War by Stuart J. Kaufman. Cornell University Press. 2001. p.58 ISBN 0-8014-8736-6
. 2007-03-12 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-03-19.
Turkish-Armenian War: Sep.24 – Dec.2, 1920 by Andrew Andersen
Ethnic Conflicts in the USSR: 1917–1991 2007-09-29 at the Wayback Machine. State Archives of the Russian Federation, fund 1318, list 1, folder 413, document 21
Garegin Njdeh and the KGB: Report of Interrogation of Ohannes Hakopovich Devedjian 2007-10-30 at the Wayback Machine 28 avqust 1947.
1926-cı il siyahıyaalınmasında Ermənistan SSR-da 76870 nəfər türk, 6311 nəfər qarapapaq qeydə alınmışdır.
Демоскоп Weekly (еженедельная демографическая газета. Электронная версия): Всесоюзная перепись населения 1926 года. Национальный состав населения по регионам республик СССР :Закавказская СФСР/Армянская ССР---Источник: Всесоюзная перепись населения 1926 года.М.: Издание ЦСУ Союза ССР, 1928–29. Том 10–16. Таблица VI. Население по полу, народности.---А также Excel файл
The Alteration of Place Names and Construction of National Identity in Soviet Armenia 2009-09-27 at the Wayback Machine by Arseny Sarapov
Armenia: Political and Ethnic Boundaries 1878–1948 2007-09-26 at the Wayback Machine by Anita L. P. Burdett (ed.) ISBN 1-85207-955-X
UNHCR U.S. Department of Homeland Security, Citizenship and Immigration Services Country Reports Azerbaijan. The Status of Armenians, Russians, Jews and Other Minorities
Xarici keçidlər
VikianbardaErmənistan azərbaycanlıları ilə əlaqəli mediafayllar var.
Ermənilər zaman-zaman torpaqlarımızı qəsb edib[ölü keçid]
ermənistan, azərbaycanlıları, qərbi, azərbaycanlılar, irəvanlı, yeraz, qərbi, azərbaycanlı, qərbi, azərbaycanda, indi, ermənistanda, əsrlər, boyu, yaşamış, azərbaycanlılar, ramin, xəlilov, təvəkkül, hüseynov, eldar, ismayıl, əli, vəkil, şahmar, əhmədovheydər, . Qerbi Azerbaycanlilar irevanli yeraz qerbi azerbaycanli Qerbi Azerbaycanda indi ki Ermenistanda esrler boyu yasamis azerbaycanlilar Ramin Xelilov Tevekkul Huseynov Eldar Ismayil Eli Vekil Sahmar EhmedovHeyder Huseynov Mustafa Topcubasov Ehmed Cemil Hesen Mirzeyev Evez ElekberovUmumi sayi500 min neferden coxDiliAzerbaycan diliDiniIslam Sielik MenseyiOguz Turk Qohum xalqlarTurk xalqlariVaxtile bir nece yuz min neferden ibaret olan Ermenistanin Azerbaycanli icmasi irevanli yerevanli qerbi azerbaycanli 1948 1991 ci illerden beri movcud deyil Hemin iller Ermenistan azerbaycanlilari Dagliq Qarabag munaqisesi uzunden tezyiqe ve tecavuze meruz qalib olkeni terk etmeye mecbur oldular BMT nin Qacqinlar uzre Ali Komissari Idaresinin melumatina gore Ermenistanda hal hazirda texminen 30 neferden bir nece yuz nefere qeder azerbaycanli yasayir 1 Bunlarin coxsu eyaletde yasayan ermenilerle aile qurmus Azerbaycanli qadinlar ve hemcinin yasli ve xeste olduguna gore Ermenistani terk ede bilmeyen insanlardir Beyan edilir ki onlarin ekseriyyeti ayriseckiliye meruz qalmamaq ucun adlarini deyismis ve kimliyini gizli saxlamaga mecburdurlar 2 3 1828 ci ilden baslayib 1948 1989 cu illerde basa catan Turksuz Ermenistan sityaseti sayesinde indiki Ermenistan erazisinde 605 den cox kend azerbaycanlilarsiz qaldi 1 5 milyondan cox azerbaycanli oz dogma ocagindan qacmali oldu 500 minden cox gunahsiz ve silahsiz soydasimiz qetle yetirildi Xankendinden Agbabaya Qazaxdan Goyceyedek Azerbaycanin 40 min km erazisi ermeni qesbkarlari terefinden zebt edildi Ermeni tarixcisi Leonun yazdigina gore Batum muqavilesine esasen Ermenistanin erazisi 8400 km olub ki bu da ancaq Goyce golu etrafinda ermenuilerin defn edilmesi ucun bir qebirstanliq kimi kifayet edirdi Burada azerbaycanlilar yasayan erazi ise en azi 20 min km olmusdur 1916 ci ilde Irevan quberniyasinda azerbaycanlilarin sayi 373582 nefer idi Indi hemin erazide bir nefer de azerbaycanli qalmayib 4 indiki Ermenistan erazilerinde 1886 1890 ci illerde azerbaycanlilarin yasadigi eraziler Mundericat 1 Tarix 2 Istinadlar 3 Xarici kecidler 4 Hemcinin baxTarix RedakteErmeni amerikali tarixci Corc Burnutyanun tedqiqatina esasen XIX esrin birinci rubunde Irevan xanligi Serqi Ermenistanin ekserini teqriben 7 min kvadrat mil erazi ehate etmisdir Bu erazi boyuk derecede dagli ve quraq idi 100 min neferden ibaret olan ehalisinin 80 ine yaxin muselmanlar farslar azerbaycanlilar kurdler 20 ini ise mesihiler ermeniler teskil edirdiler 5 Azerbaycanlilar 1860 ci ilde Irevan seherinde 1828 ci ilde Irevan xanliginin Rusiyanin terkibine elave olunmasindan derhal sonra xeyli muselman azerbaycanli kurd lezgi ve muxtelif koceri tayfalar bu erazini terk etdi Onlarin evezine Irandan car hokumeti terefinden bu yerlere on minlerle ermeni kocuruldu Mesihilerde xristianlarda dayaq goren rus hokumeti ermenilerin Turkiye ve Irandan Qafqaza kocmesini bilavasite destekleyirdi Bu sebebden ermeni muhacireti XIX esrin erzinde ve XX esrin evvelinde burada kesilmeden davam edirdi 6 Neticede artiq 1832 ci ilde kecmis Irevan xanliginin erazisinde hem yerli hem muhacir ermenilerin umumi sayi muselmanlarin sayini otmusdur 7 Brokhauz ve Efron qamusuna esasen XX esrin evvelinde azerbaycanlilarin menbede Azerbeycan tatarlari kimi gosterilmisdirler boyuk qismi hele de Rus Ermenistaninda yasayirdi 300 mine yaxin sakinden ibaret olan azerbaycanli icmasi Irevan valiliyinin 37 5 ini teskil edirdi 8 Ekseriyyeti kendlerde yasayib ekincilik maldarliq ve xalcaciliq ile mesqul idi Valiliyin 7 qezasindan 4 unde o cumleden valilik merkezi Irevanda azerbaycanlilar coxluq teskil edirdiler 9 Tarixci Luici Villarinin melumatina gore 1905 ci ilde Ermeni muselman davasinin astanasinda Irevanda azerbaycanlilar iqdisadi baximdan ermenilerden daha dovletli idiler 10 Ermenistan azerbaycanlilari ucun XX esr sixisdirma ayriseckilik ve olkenin demoqrafiyasini tamam deyisdiren kutlevi ve cox defe zoraki surgunler dovru idi 11 Buna baxmayaraq Dagliq Qarabag munaqisesine qeder onlar Ermenistanin en iri etnik azligini teskil etmeye davam edirdiler 1905 1907 illerde Irevan valiliyi ermeniler ve azerbaycanlilar arasinda bas veren qanli doyusun arenasi oldu Doyus car hokumeti terefinden dogurulub cemiyyetin diqqetini Birinci Rus inqilabindan yayindirmaq ucun tarixde o vaxta qeder bir biri ile munaqisede olmayan bu iki xalqin arasina fitne vasitesi ile dusmanciliq salindi 12 Azerbaycanin ve Ermenistanin 1918 ci ilde musteqillik elan etmesi veziyyeti daha da gerginlesdirdi Her iki dovlet eyni erazileri oz terkibinde gormek isteyirdi Ermenistan oz iddialarini esaslandirmaq ucun bu erazilerde muselmanlarin tam mehvine yonedilmis siyasete girisdi 13 14 15 16 17 18 Qanli ve vehsi talan azerbaycanlirin qismen qirilmasina qismen Azerbaycana Turkiyeye ve Irana qacib xilas olmagina sebeb oldu Hetta Sovet Ittifaqinin formalasmasidan sonra coxsu qayitmadi 1926 ci Umumittifaq ehali qeydine esasen Ermenistanda yalniz 83 181 19 nefer azerbaycanli yasayirdi 20 21 1948 1950 ci illerde Sovnarkom Ermenistan SSR den azerbaycanli ehalinin Azerbaycan SSR in Kur Araz ovaligina kocurulmesi haqqinda qetname qebul etmisdir 22 Ermenistanin ilden ile boyuyen azerbaycanli icmasinin boyuk qisminin guya konullu suretde merkezi Azerbaycana kocmesi eslinde Orta Serqden ve Avropadan tarixi vetenine qayidan ermeniler ucun yer bosaltmaq meqsedini gudurdu O illerde daha 100 min azerbaycanli Ermenistani terk etdi 1988 1991 ci illerde Ermenistandan Azerbaycana son 200 min qacqin qebul olundu Bunlarin ekseriyyeti Ermenistanin 22 rayonundan didergin dusen azerbaycanlilar idi 23 Istinadlar Redakte Second Report Submitted by Armenia Pursuant to Article 25 Paragraph 1 of the Framework Convention for the Protection of National Minorities 24 Noyabr 2004 de qebul olunub International Protection Considerations Regarding Armenian Asylum Seekers and Refugees Arxivlesdirilib 2014 04 16 at the Wayback Machine United Nations High Commissioner for Refugees Geneva September 2003 Country Reports on Human Rights Practices 2003 Armenia U S Department of State 25 fevral 2004 de aciqlanib Ermeni separatizmi ve milli sovinizminin ideya teskilat esaslari George A Bournoutian Eastern Armenia in the Last Decades of Persian Rule 1807 1828 Malibu Undena Publications 1982 pp xxii 165 Conflict in Nagorno Karabakh Abkhazia and South Ossetia A Legal Appraisal by Tim Potier Martinus Nijhoff Publishers 2001 p 2 ISBN 90 411 1477 7 Small Nations and Great Powers A Study of Ethnopolitical Conflict in the Caucasus by Svante Cornell Routledge 2001 p 67 ISBN 0 7007 1162 7 Brockhaus and Efron Encyclopedic Dictionary Erivan Governorate 2006 07 09 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2006 07 09 Brockhaus and Efron Encyclopedic Dictionary Erivan 2006 02 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2006 02 25 Fire and Sword in the Caucasus by Luigi Villari London T F Unwin 1906 p 267 Black Garden Armenia and Azerbaijan Through Peace and War by Thomas de Waal ISBN 0 8147 1945 7 Memories of the Revolution in Transcaucasia by Boris Baykov de Waal Black Garden p 127 8 Modern Hatreds The Symbolic Politics of Ethnic War by Stuart J Kaufman Cornell University Press 2001 p 58 ISBN 0 8014 8736 6 Turkish Armenian War of 1920 2007 03 12 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2008 03 19 Turkish Armenian War Sep 24 Dec 2 1920 by Andrew Andersen Ethnic Conflicts in the USSR 1917 1991 Arxivlesdirilib 2007 09 29 at the Wayback Machine State Archives of the Russian Federation fund 1318 list 1 folder 413 document 21 Garegin Njdeh and the KGB Report of Interrogation of Ohannes Hakopovich Devedjian Arxivlesdirilib 2007 10 30 at the Wayback Machine 28 avqust 1947 1926 ci il siyahiyaalinmasinda Ermenistan SSR da 76870 nefer turk 6311 nefer qarapapaq qeyde alinmisdir Demoskop Weekly ezhenedelnaya demograficheskaya gazeta Elektronnaya versiya Vsesoyuznaya perepis naseleniya 1926 goda Nacionalnyj sostav naseleniya po regionam respublik SSSR Zakavkazskaya SFSR Armyanskaya SSR Istochnik Vsesoyuznaya perepis naseleniya 1926 goda M Izdanie CSU Soyuza SSR 1928 29 Tom 10 16 Tablica VI Naselenie po polu narodnosti A takzhe Excel fajl The Alteration of Place Names and Construction of National Identity in Soviet Armenia Arxivlesdirilib 2009 09 27 at the Wayback Machine by Arseny Sarapov Armenia Political and Ethnic Boundaries 1878 1948 Arxivlesdirilib 2007 09 26 at the Wayback Machine by Anita L P Burdett ed ISBN 1 85207 955 X UNHCR U S Department of Homeland Security Citizenship and Immigration Services Country Reports Azerbaijan The Status of Armenians Russians Jews and Other MinoritiesXarici kecidler Redakte Vikianbarda Ermenistan azerbaycanlilari ile elaqeli mediafayllar var Ermeniler zaman zaman torpaqlarimizi qesb edib olu kecid Hemcinin bax RedakteErmenilerin Azerbaycana yerlesdirilmesi XX esrde Azerbaycanlilarin Ermenistandan deportasiyasi ve kocurulmesi Qarabag muharibesi Quqark qirgini Menbe https az wikipedia org w index php title Ermenistan azerbaycanlilari amp oldid 6221827, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
