fbpx
Wikipedia

Vacib

September 12, 2021

Vacib əməl yerinə yetirildikdə axirət savabı yazılan, yerinə yetirilmədikdə isə günah yazılan əməldir.

Növləri

Vacib əməlin növləri aşağıdakılardan ibarətdir:

Nəfsi və qeyri-vaciblər

Nəfsi vacib ayrı bir əmələ çatmaq üçün deyil, məhz özlüyündə vacib sayılan əmələ deyilir ki, buna misal olaraq namaz və orucu qeyd etmək olar.

Qeyri-vacib isə ayrı bir vacib əmələ çatmaq üçün vacib sayılan əmələ deyilir ki, buna misal olaraq, dəstəmaz, cənabət qüslü, paltarı paketmək və s. bu kimi işləri qeyd etmək olar. Bu növ vacib əməllərə «müqqəddəmi» vacib də deyilir.

Təəbbüdi və təvəssüli vaciblər

Təəbüdi vacib elə bir əmələ deyilir ki, yalnız qürbət və ibadət niyyəti ilə əncam verilməli, əks təqdirdə isə batil hesab olunacaqdır. Məsələn, həcc və namaz və s. Təvəssüli vacib isə qürbət niyyəti olmasa belə, əməlin özünün əncam verilməsi kifayətedici sayılan vacib işə deyilir. Buna misal olaraq namaz qılmaq üçün murdar şeyi yumaq və ya bədəni pak etmək kimi əməlləri qeyd etmək olar.

Eyni və kifayi vaciblər

Eyni vacib hər bir mükəlləfin xüsusi tərzdə tələb edilən vacib əmələ deyilir. Məsələn, namaz, oruc, dəstəmaz və s. Kifayi vacib isə bir meyyitin dəfn edilməsi kimi bu işdən xəbərdar olan bir dəstə camaatdan tələb edilən vacibə deyilir.

Təyini və təxyiri vaciblər

Təyini vacib mükəlləfdən tələb edilən müəyyən bir əmələ deyilir. Məsələn, sübh namazı və s. Təxyiri vacib isə iki, üç və ya bir çox əməllər arasında ixtiyarla bir əməlin həyata keçirilməsinin vacib olmasından ibarətdir ki, buna misal olaraq, zöhr və ya cümə namazları, həmçinin Ramazan ayında orucun açılması kəffarəsini qeyd etmək olar.

Mütləq və məşrut vaciblər

Mütləq vacib, salamın cavabının vacibliyi kimi, vacib olmasında heç bir şərtə malik olmayan işə deyilir. Məşrut vacib isə vacibliyinin müəyyən şərtə bağlı olan işlərə deyilir. Məsələn, vacibliyi üçün istitaət (imkan) şərti sayılan həcc əməli və s.

Münəccəz və müəlləq vaciblər

Münəccəz vacib, hal-hazırda tələb edilən əmələ deyilir. Məsələn, vaxtı çatmış borcun ödənilməsi kimi və s. Müəlləq vacib isə gələcəkdən və müəyyən müddətdən sonra tələb edilən əməldən ibarətdir ki, buna misal olaraq, iki aydan və ya həcc mövsümündən Məkkəyə getdikdən sonra ödəniləsi borcu qeyd etmək olar.

Şəri və əqli vaciblər

Şəri vacib, Quran və ya sünnətdə (Peyğəmbər və onun Əhli-beytinin davranışında) vacib sayılan əməldən ibarətdir. Əqli vacib isə insan ağlının lazım bildiyi əmələ deyilir. Məsələn, islam şəriətində həcc və ömrə əməllərini yerinə yetirmək vacib olarsa, insan ağılı bu səfərin vasitəsini hazırlamağı vacib bilir. Belə bir halda həcc və ömrə əməlləri, şəri vacib, bu səfərin vasitəsini (məsələn təyyarə biletini almaq və s.) hazırlmaq isə əqli vacib sayılır. Həmçinin Allahı tanımaq, yaxşılıq qarşısında yaxşılıq, nemət qarşısında təşəkkür, zülm, yalan və bu kimi ağıl hökmünə əsasən işlər də bu qəbildəndir. Hərçənd şəriətin də ağıl hökmünə uyğun göstəriş verməsi də mümkündür.

Mövləvi və irşadi vaciblər

Peyğəmbər (s), İmam (ə) və ya onların canişinləri kimi itaəti vacib olanlar tərəfindən verilən göstərişi onların özü tərəfindən olarsa, yəni məsləhət üzündən vacib edilərsə, belə bir göstərişi mövləvi və ya vilai göstərişi, o vacib isə mövləvi vacib sayılacaqdır. Lakin ayrı bir vacib işə tərəf hidayət və yönəltmə hədəfi ilə həyata keçərsə, belə bir göstəriş irşadi vacib sayılır. Məsələn, ümmətin vəlliyyi-əmri tərəfindən verilən ordunun yaranması, atəşkəs və ya həmlə kimi fərmanlar mövləvi vacib, onun namaz və oruc kimi əməllərə verdiyi göstərişi isə irşadi vacib adlanır.

Müvəssə və müzəyyəq vaciblər

Müvəssə vacib əncam verilməsi üçün geniş vaxta malik olan əmələ deyilir. Belə ki, mükəlləf bu əməli günün əvvəli, ortası və ya sonunda yerinə yetirə bilər. Buna misal olaraq zöhr azanından məğribədək (günəş batanadək) vaxtı olan günorta namazını qeyd etmək olar.

Müzəyyəq əməli isə vaxtı dar (az) olan əməllərə deyilir. Məsələn, Ramazan ayının orucunun vaxtı yalnız sübh azanından axşam azanınadəkdir. Belə ki bu əməli nə qabağa, nə də arxaya atmaq mümkün deyil. Həmçinin buna misal olaraq cümə namazını da qeyd etmək olar ki, bu namaz cümə gününün günorta çağının əvvəlində və adi namaz vaxtı müddətində yerinə yetirilməlidir.

Fövri və qeyri-fövri vaciblər

Fövri vacib dərhal və heç bir təxir olmadan yerinə yetiriləsi vacib əmələ deyilir. Məsələn, salamın cavabı, Ayət namazı və ya vaxtı çatmış və sahibinin tələb etdiyi borcun ödənilməsi kimi əməllər. Qeyri-fövri vacib üçün isə qəzaya getmiş gündəlik namazlar və ya sahibi tərəfindən tələb olunmayan borcu qeyd etmək olar.

Əsli və təbii vaciblər

İslam şəriətinin vacib etdiyi hər bir əməlin tərk edilməsi də istər-istəməz qadağan olunmuşdur. Beləliklə şəriətin göstəriş verdiyi əməl «əsli vacib», onu tərk etmək isə «təbii» haram sayılır. Həmçinin şəriətin haram etdiyi hər bir əməlin tərk edilməsi də istər-istəməz zəruridir. Beləliklə də o əməlin özü «əsli haram», onu tərk etmək isə «təbii» vacib sayılır. Demək hər əsli vacib bir təbii haram və hər əsli haram isə bir təbii vacib ilə birgədir. Elə buna görə də bu kitabda təbii vacib və haram əməllərə də işarə olunmuş və məsələn deyilmişdir: Şərab haramdır, onu tərk etmək isə vacibdir. Zəkat vermək vacibdir, onu tərk etmək isə haramdır. Təbii vacib və haram sözləri başqa yerlərdə də işlədilir.


   Din ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.

September 12, 2021
vacib, əməl, yerinə, yetirildikdə, axirət, savabı, yazılan, yerinə, yetirilmədikdə, isə, günah, yazılan, əməldir, mündəricat, növləri, nəfsi, qeyri, vaciblər, təəbbüdi, təvəssüli, vaciblər, eyni, kifayi, vaciblər, təyini, təxyiri, vaciblər, mütləq, məşrut, vac. Vacib emel yerine yetirildikde axiret savabi yazilan yerine yetirilmedikde ise gunah yazilan emeldir Mundericat 1 Novleri 1 1 Nefsi ve qeyri vacibler 1 2 Teebbudi ve tevessuli vacibler 1 3 Eyni ve kifayi vacibler 1 4 Teyini ve texyiri vacibler 1 5 Mutleq ve mesrut vacibler 1 6 Muneccez ve muelleq vacibler 1 7 Seri ve eqli vacibler 1 8 Movlevi ve irsadi vacibler 1 9 Muvesse ve muzeyyeq vacibler 1 10 Fovri ve qeyri fovri vacibler 1 11 Esli ve tebii vaciblerNovleri RedakteVacib emelin novleri asagidakilardan ibaretdir Nefsi ve qeyri vacibler Redakte Nefsi vacib ayri bir emele catmaq ucun deyil mehz ozluyunde vacib sayilan emele deyilir ki buna misal olaraq namaz ve orucu qeyd etmek olar Qeyri vacib ise ayri bir vacib emele catmaq ucun vacib sayilan emele deyilir ki buna misal olaraq destemaz cenabet quslu paltari paketmek ve s bu kimi isleri qeyd etmek olar Bu nov vacib emellere muqqeddemi vacib de deyilir Teebbudi ve tevessuli vacibler Redakte Teebudi vacib ele bir emele deyilir ki yalniz qurbet ve ibadet niyyeti ile encam verilmeli eks teqdirde ise batil hesab olunacaqdir Meselen hecc ve namaz ve s Tevessuli vacib ise qurbet niyyeti olmasa bele emelin ozunun encam verilmesi kifayetedici sayilan vacib ise deyilir Buna misal olaraq namaz qilmaq ucun murdar seyi yumaq ve ya bedeni pak etmek kimi emelleri qeyd etmek olar Eyni ve kifayi vacibler Redakte Eyni vacib her bir mukellefin xususi terzde teleb edilen vacib emele deyilir Meselen namaz oruc destemaz ve s Kifayi vacib ise bir meyyitin defn edilmesi kimi bu isden xeberdar olan bir deste camaatdan teleb edilen vacibe deyilir Teyini ve texyiri vacibler Redakte Teyini vacib mukellefden teleb edilen mueyyen bir emele deyilir Meselen subh namazi ve s Texyiri vacib ise iki uc ve ya bir cox emeller arasinda ixtiyarla bir emelin heyata kecirilmesinin vacib olmasindan ibaretdir ki buna misal olaraq zohr ve ya cume namazlari hemcinin Ramazan ayinda orucun acilmasi keffaresini qeyd etmek olar Mutleq ve mesrut vacibler Redakte Mutleq vacib salamin cavabinin vacibliyi kimi vacib olmasinda hec bir serte malik olmayan ise deyilir Mesrut vacib ise vacibliyinin mueyyen serte bagli olan islere deyilir Meselen vacibliyi ucun istitaet imkan serti sayilan hecc emeli ve s Muneccez ve muelleq vacibler Redakte Muneccez vacib hal hazirda teleb edilen emele deyilir Meselen vaxti catmis borcun odenilmesi kimi ve s Muelleq vacib ise gelecekden ve mueyyen muddetden sonra teleb edilen emelden ibaretdir ki buna misal olaraq iki aydan ve ya hecc movsumunden Mekkeye getdikden sonra odenilesi borcu qeyd etmek olar Seri ve eqli vacibler Redakte Seri vacib Quran ve ya sunnetde Peygember ve onun Ehli beytinin davranisinda vacib sayilan emelden ibaretdir Eqli vacib ise insan aglinin lazim bildiyi emele deyilir Meselen islam serietinde hecc ve omre emellerini yerine yetirmek vacib olarsa insan agili bu seferin vasitesini hazirlamagi vacib bilir Bele bir halda hecc ve omre emelleri seri vacib bu seferin vasitesini meselen teyyare biletini almaq ve s hazirlmaq ise eqli vacib sayilir Hemcinin Allahi tanimaq yaxsiliq qarsisinda yaxsiliq nemet qarsisinda tesekkur zulm yalan ve bu kimi agil hokmune esasen isler de bu qebildendir Hercend serietin de agil hokmune uygun gosteris vermesi de mumkundur Movlevi ve irsadi vacibler Redakte Peygember s Imam e ve ya onlarin canisinleri kimi itaeti vacib olanlar terefinden verilen gosterisi onlarin ozu terefinden olarsa yeni meslehet uzunden vacib edilerse bele bir gosterisi movlevi ve ya vilai gosterisi o vacib ise movlevi vacib sayilacaqdir Lakin ayri bir vacib ise teref hidayet ve yoneltme hedefi ile heyata kecerse bele bir gosteris irsadi vacib sayilir Meselen ummetin velliyyi emri terefinden verilen ordunun yaranmasi ateskes ve ya hemle kimi fermanlar movlevi vacib onun namaz ve oruc kimi emellere verdiyi gosterisi ise irsadi vacib adlanir Muvesse ve muzeyyeq vacibler Redakte Muvesse vacib encam verilmesi ucun genis vaxta malik olan emele deyilir Bele ki mukellef bu emeli gunun evveli ortasi ve ya sonunda yerine yetire biler Buna misal olaraq zohr azanindan megribedek gunes batanadek vaxti olan gunorta namazini qeyd etmek olar Muzeyyeq emeli ise vaxti dar az olan emellere deyilir Meselen Ramazan ayinin orucunun vaxti yalniz subh azanindan axsam azaninadekdir Bele ki bu emeli ne qabaga ne de arxaya atmaq mumkun deyil Hemcinin buna misal olaraq cume namazini da qeyd etmek olar ki bu namaz cume gununun gunorta caginin evvelinde ve adi namaz vaxti muddetinde yerine yetirilmelidir Fovri ve qeyri fovri vacibler Redakte Fovri vacib derhal ve hec bir texir olmadan yerine yetirilesi vacib emele deyilir Meselen salamin cavabi Ayet namazi ve ya vaxti catmis ve sahibinin teleb etdiyi borcun odenilmesi kimi emeller Qeyri fovri vacib ucun ise qezaya getmis gundelik namazlar ve ya sahibi terefinden teleb olunmayan borcu qeyd etmek olar Esli ve tebii vacibler Redakte Islam serietinin vacib etdiyi her bir emelin terk edilmesi de ister istemez qadagan olunmusdur Belelikle serietin gosteris verdiyi emel esli vacib onu terk etmek ise tebii haram sayilir Hemcinin serietin haram etdiyi her bir emelin terk edilmesi de ister istemez zeruridir Belelikle de o emelin ozu esli haram onu terk etmek ise tebii vacib sayilir Demek her esli vacib bir tebii haram ve her esli haram ise bir tebii vacib ile birgedir Ele buna gore de bu kitabda tebii vacib ve haram emellere de isare olunmus ve meselen deyilmisdir Serab haramdir onu terk etmek ise vacibdir Zekat vermek vacibdir onu terk etmek ise haramdir Tebii vacib ve haram sozleri basqa yerlerde de isledilir Din ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Menbe https az wikipedia org w index php title Vacib amp oldid 2741526, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.