Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Tibet (çin. 西藏 Şican, tib. བོད་ Bod, Bö, q.türk 𐱅𐰇𐰯𐰇𐱅 Tüpüt) — Mərkəzi Asiyada yerləşən tarixi-coğrafi ərazi. Fərqləndirici cəhəti tibet dili və tibet buddizmi olan mədəni və dini birlik. Yerli əhalisi — tibetlilərdir.
| Tibet | |
|---|---|
 | |
| Ölkə | |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Sahəsi |
|
| Mərkəzin hündürlüyü | 4.380 m |
| Əhalisi | |
| Əhalisi |
|
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
1950-ci ildə Çin tərəfindən işğal edildikdən sonra Tibet xarici vətəndaşlar üçün qapalı məkan olub. Yalnız 1984-cü ildə Çin mərkəzi hökumətinin icazəsindən sonra bura səyahət etmək imkanı yaranıb. Tibetin ərazisinə yalnız Çin hökumətinin nəzarəti altında turistik qrupların tərkibində daxil olmaq olar. Paytaxtı Lxasa şəhəridir. Şəhər VII əsrdə şahzadə Sronçzen Qamponun əmri ilə Tibetin rəsmi paytaxtına çevrilmişdir. Sonralar Lxasa paytaxt statusunu itirmiş və yalnız 1642-ci ildə Beşinci Dalay Lamanın əmri ilə yenidən paytaxt olmuşdur.
Adları və kökənləri
- Çincə bə bölgəyə Şican (西藏) deyilir. Anlamı "Tibetli bölgəsi", şi - bölgə, can (zang) isə tibet dili, milləti, mədəniyyəti üçün işlənən sözdür.
- Yerli əhalinin, Tibetlilərin mənbələrində བོད olaraq yazılırdı, bunun tələffüzü qədimi ləhcədə Bod idi, çağdaş ləhcədə isə Bö kimi tələffüz olunur.
- Qədim türk dilində bu məkanın adı Tüpüt (𐱅𐰇𐰯𐰇𐱅) olaraq tanınırdı. Bu sözün qədim türkcə 𐱅𐰇𐰯𐰇 (töpö/töpü/tüpü - təpə) sözündən gəlməsi ehtimal olunur.
- Mahmud Qaşqarlının məşhur Divanü Lüğat-it-Türk kitabında Qaraxanlı türkcəsində eyni qədim türk dilindəki kimi Tübüt (تُبُتْ) olaraq qeydə alınıb, lakin həmin əlifbada olmadığına görə P hərfinin işlənməməsini qeyd etmək olar.
Mətbəxi
Tibetdə ənənəvi içki – "düyü şərabıdır". Onun hazırlanması üçün qaynadılmış düyüyə xüsusi ədviyyatlar əlavə edilir, bir həftə saxlandıqdan sonra süzülür və nəticədə, cüzi spirtli ekzotik içki əldə olunur.
Tibet çayı digər çaylardan öz qeyri-adi dadı ilə fərqlənir.
Tibetin tanınmış tsampa yeməyi arpa unu, yağ, çay və ya arpa pivəsindən hazırlanır.
Təbabəti
Tibet təbabəti barədə məlumat XI əsrdə yazılmış və XVII əsrdə tərcümə olunmuş "Cud Şi" əsərində toplanıb. Burada əsas diqqət xəstəliyin müalicəsinə və uzunömürlülüyə ayrılır. Bəzi bölmələr yuxu, yemək, xəstəliklərin yaranma səbəbinə, hamiləlik, cinsi həyat və düzgün həyatın qaydalarına həsr olunub.
İstinadlar
Bu məqalədəki istinadlar müvafiq ilə göstərilməlidir. |
- Tibet 2012-11-17 at the Wayback Machine // Britannica
- Bazin, Louis; Hamilton, James (1991), “L’origine du nom Tibet”, in Ernst Steinkellner, editor, , pages 9–28.
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun meqalenin muzakire sehifesine diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Tibet cin 西藏 Sican tib བ ད Bod Bo q turk 𐱅𐰇𐰯𐰇𐱅 Tuput Merkezi Asiyada yerlesen tarixi cografi erazi Ferqlendirici ceheti tibet dili ve tibet buddizmi olan medeni ve dini birlik Yerli ehalisi tibetlilerdir Tibet29 40 sm e 91 04 s u Olke CinTarixi ve cografiyasiSahesi 2 500 000 km Merkezin hundurluyu 4 380 mEhalisiEhalisi 3 002 166 nef 2010 Xeriteni goster gizle Tibet Vikianbarda elaqeli mediafayllar 1950 ci ilde Cin terefinden isgal edildikden sonra Tibet xarici vetendaslar ucun qapali mekan olub Yalniz 1984 cu ilde Cin merkezi hokumetinin icazesinden sonra bura seyahet etmek imkani yaranib Tibetin erazisine yalniz Cin hokumetinin nezareti altinda turistik qruplarin terkibinde daxil olmaq olar Paytaxti Lxasa seheridir Seher VII esrde sahzade Sronczen Qamponun emri ile Tibetin resmi paytaxtina cevrilmisdir Sonralar Lxasa paytaxt statusunu itirmis ve yalniz 1642 ci ilde Besinci Dalay Lamanin emri ile yeniden paytaxt olmusdur Adlari ve kokenleriCince be bolgeye Sican 西藏 deyilir Anlami Tibetli bolgesi si bolge can zang ise tibet dili milleti medeniyyeti ucun islenen sozdur Yerli ehalinin Tibetlilerin menbelerinde བ ད olaraq yazilirdi bunun teleffuzu qedimi lehcede Bod idi cagdas lehcede ise Bo kimi teleffuz olunur Qedim turk dilinde bu mekanin adi Tuput 𐱅𐰇𐰯𐰇𐱅 olaraq taninirdi Bu sozun qedim turkce 𐱅𐰇𐰯𐰇 topo topu tupu tepe sozunden gelmesi ehtimal olunur Mahmud Qasqarlinin meshur Divanu Lugat it Turk kitabinda Qaraxanli turkcesinde eyni qedim turk dilindeki kimi Tubut ت ب ت olaraq qeyde alinib lakin hemin elifbada olmadigina gore P herfinin islenmemesini qeyd etmek olar MetbexiTibetde enenevi icki duyu serabidir Onun hazirlanmasi ucun qaynadilmis duyuye xususi edviyyatlar elave edilir bir hefte saxlandiqdan sonra suzulur ve neticede cuzi spirtli ekzotik icki elde olunur Tibet cayi diger caylardan oz qeyri adi dadi ile ferqlenir Tibetin taninmis tsampa yemeyi arpa unu yag cay ve ya arpa pivesinden hazirlanir TebabetiTibet tebabeti barede melumat XI esrde yazilmis ve XVII esrde tercume olunmus Cud Si eserinde toplanib Burada esas diqqet xesteliyin mualicesine ve uzunomurluluye ayrilir Bezi bolmeler yuxu yemek xesteliklerin yaranma sebebine hamilelik cinsi heyat ve duzgun heyatin qaydalarina hesr olunub IstinadlarBu meqaledeki istinadlar muvafiq istinad sablonlari ile gosterilmelidir Tibet 2012 11 17 at the Wayback Machine Britannica Bazin Louis Hamilton James 1991 L origine du nom Tibet in Ernst Steinkellner editor pages 9 28 Hemcinin baxTasilunpoXarici kecidler