fbpx
Wikipedia

Mustafa Topçubaşov

Mustafa Ağabəy oğlu Topçubaşov (5 [17] avqust 1895, İrəvan, Qafqaz canişinliyi20 noyabr 1981(1981-11-20), Bakı) — Azərbaycan sovet cərrahı, ictimai və dövlət xadimi. Azərbaycanda tibb təhsili və səhiyyənin təşkilatçısı, respublikada cərrahlıq elmi məktəbinin banilərindən biri. Azərbaycan SSR EA akademiki (1945), Bolqarıstan Xalq Respublikası EA-nın müxbir üzvü (1951), SSRİ Tibb Elmləri Akademiyasının akademiki (1960), "Stalin" mükafatı laureatı (1943), Sosialist Əməyi Qəhrəmanı (1975), Azərbaycan SSR əməkdar elm xadimi (1940), Azərbaycan SSR EA vitse-prezidenti (1951–1956 və 1969–1981). Azərbaycan SSR Ali Sovetinin sədri (1955–59 və 1967–71), Azərbaycan SSR Ali Sovetinə (1–10-cu çağırış) deputat.

Mustafa Topçubaşov
Doğum tarixi
Doğum yeri Göykümbət, İrəvan qəzası, İrəvan quberniyası, Rusiya İmperiyası
Vəfat tarixi (86 yaşında)
Vəfat yeri Bakı, Azərbaycan SSR, SSRİ
Dəfn yeri
Vətəndaşlığı Rusiya İmperiyası
AXC
SSRİ
Həyat yoldaşı
Uşağı
Elm sahəsi Tibb
Elmi dərəcəsi tibb elmləri doktoru
Elmi adı Akademik
İş yeri N. Nərimanov adına Azərbaycan Tibb İnstitutu
Təhsili İrəvan kişi gimnaziyası, Kiyev Müqəddəs Vladimir Universiteti , tibb fakültəsi(1919)
Tanınır Cərrah
Mükafatları

 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyatı

Mustafa Topçubaşov 1895-ci ildə Qərbi Azərbaycanda (İndiki Ermənistan Respublikası) Göykümbət kəndində anadan olmuşdur.Akademik Mustafa bəy Topçubaşov qədim İrəvanın əsilli-köklü nəsillərindən birinin nümayəndəsi idi. 1895-ci il avqustun 17-də qoynunda dünyaya göz açdığı Göykümbət kəndi elə Topçubaşovların ata-baba malikanəsi imiş. Onların İrəvan şəhərində də mülkü olub. Atası Ağabəy, anası Fatimə xanım, Mustafa və üç qardaşı burada yaşayıblar. Ailənin ikinci oğlu Mustafa tanınmış Azərbaycan rəssamı Mirzə Qədim İrəvaninin nəvəsi Mirzə Rza Qədimovun açdığı ibtidai məktəbdə oxuyub.

1904-cü ildə ibtidai təhsilini başa vurub gimnaziyaya daxil olub. 1914-cü ildə gimnaziyanı bitirib. Valideynlərinin onu uzağa buraxmağa ürəkləri gəlməsə də, Mustafa Kiyevə gedib və orada universitetin tibb fakültəsinə qəbul olunub. Gələcəkdə necə mükəmməl bir insan olacağı isə bu gəncin hələ təhsil aldığı illərdə özünü büruzə verib. Onun tələbəliyi siyasi mübarizələrin kəskinləşdiyi illərə təsadüf edib. Üçüncü kursda oxuyanda Oktyabr inqilabı baş verib. Rusiyanın digər şəhərləri kimi, o zaman Kiyevdə də qalmaq təhlükəli imiş. Onunla birlikdə oxumağa gedənlərin çoxu evlərinə dönüb. Bir neçə tələbə təhsilini davam etdirib. Onlardan biri də Mustafa bəy olub. Çətinliklərə dözüb, səylə dövlət imtahanlarına hazırlaşıb. Nə aclıq, nə də ölüm qorxusu onu yolundan döndərə bilib. Mustafa ata-anasının ona göndərdiyi cib xərcliyini tətilə gələndə geriyə qaytarırmış ki, mən orada təkəm, aldığım təqaüdlə dolana bilirəm. Nəhayət, dövlət imtahanlarını verib diplom alıb. Vətənə geri dönmək üçün qan-qadanın baş alıb getdiyi böyük məmləkətin neçə-neçə şəhərlərindən keçib, gah qatarla, gah da gəmi ilə yol gəlib. Yollarda isə səfalət, xəstəlik içərisində çırpınan, can verən insanları görüb. Axır ki, Vətəninə yetişib, onu gözləyən doğmaları ilə görüşüb.

Əmək fəaliyyəti

1919-cu ildə təhsilini başa vuran gənc həkim Naxçıvan və Bakı xəstəxanalarında cərrahlıq edir. 1920–1923-cü illərdə ADU-nun (Azərbaycan Dövlət Universiteti) tibb fakültəsinin fakültə cərrahlığı klinikasında ordinator, 1923–1930-cu illərdə fakültə cərrahlığı klinikasında assisent işləmişdir. 1930-cu ildə "Malyariya mənşəli splenomeqaliyanın klinikası, patologiyası və cərrahi müalicəsi" mövzusunda doktorluq dissertasiyası müdafiə edir. Bu işin əhəmiyyətinə görə M.Topçubaşova professor adı verilir və o, Azərbaycan Tibb Universitetinin cərrahiyyə kafedrasının (indi — III cərrahi xəstəliklər kafedrası) müdiri seçilərək ömrünün sonuna qədər həmin vəzifəni şərəflə yerinə yetirir.

Elmi fəaliyyəti

Uzunmüddətli elmi axtarışlar, səylə aparılan tədqiqatlar nəticəsiz qalmır. Odur ki, dünya tibb elmində bir sıra yeniliklər də məhz bu Azərbaycan aliminin adı ilə bağlıdır.

M.Topçubaşov 1937-ci ildə dünya anesteziologiya elmi tarixində ilk dəfə olaraq orijinal keyitmə üsulunu — inyeksion efir-yağ narkozunu — analgeziya üsulunu kəşf etdi. Bu metod sadəliyinə, hazırlanma və tətbiq texnikasının asanlığına, inhalyasion narkoz zamanı rast gəlinən bir sıra mənfi halların (dərin narkoz yuxusu, qanda narkotik maddələrin yüksək konsentrasiyada toplanması və s.) aradan qaldırılmasına imkan verdiyinə görə geniş tətbiq edilməyə başlandı. Efir-yağ qarışığı inyeksiyaları həm də öddaşı xəstəliyinin sancıları, travmatik şok, tetanus, qıcolma hallarında, müalicə və doğuş zamanı ağrısızlaşdırma vasitəsi kimi istifadə edilirdi. 1945-ci ildə SSRİ Xalq Səhiyyə Komissarlığı Elmi Tibbi Şurası tərəfindən Farmakologiya Komitəsinin iclasında efir-yağ qarışığının "Analgezin" adı altında istehsal edilməsinə icazə verildi.

Topçubaşov müharibə illərində Azərbaycan Xalq Səhiyyə Komissarlığı Hərbi Xəstəxanalar İdarəsinin baş cərrahı vəzifəsində çalışıb. Görkəmli alim SSRİ-də ilk dəfə olaraq təxliyə hospitallarının yaradılmasının təşəbbüskarı olub və bu təklif hərbi cərrahlıq işinin təşkilində uğurla istifadə edilib.

Həmin illərdə Mustafa bəy bir-birinin ardınca ağır cərrahiyyə əməliyyatları aparıb və yüzlərlə, minlərlə yaralı döyüşçünü ölümün pəncəsindən xilas edərək yenidən həyata qaytarıb. Onun başçılıq etdiyi klinikada müasir cərrahlıq problemləri — öd yolları xəstəliklərinin, xərçəngin cərrahi müalicəsi, travmatologiya məsələləri, bərpa cərrahlığı və s. xəstəliklər üzrə daimi axtarışlar aparılıb, yeni təkliflər irəli sürülüb.

Mustafa bəyin tutduğu vəzifələri və qazandığı titulları saymaqla qurtarmaz. Maraqlıdır ki, onun keçdiyi həyat yolundan bəhs edən sənədlərin özündə də təltifləri və fəxri adları sadalanarkən ardıcıllıq pozulur.

Müharibədən sonra professor M.Topçubaşov 1945–1950 illərdə Azərbaycan SSR Səhiyyə Nazirliyinin baş cərrahı olmuşdur. 1945-ci ildə Azərbaycan SSR EA-nın həqiqi üzvü (akademik) seçilir. 1945–1948-ci illərdə Azərbaycan SSR EA Eksperimental Tibb İnstitutunda direktor vəzifəsində çalışır. Müxtəlif dövrlərdə iki dəfə (1951–1956 və 1969–1981) Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyasının vitse-prezidenti vəzifəsini daşıyır.

1954-cü ildə özü işlədiyi kafedrada operasion-auditoriya təşkil edir.

Əməkdar elm xadimi adını Mustafa bəy Topçubaşov 1940-cı ildə alır. 1960-cı ildə SSRİ Tibb Elmləri Akademiyasının akademiki seçilir. O, 1943-cü ildə Stalin mükafatı laureatı olur və 1975-ci ildə Sosialist Əməyi Qəhrəmanı yüksək adına layiq görülür.

1981-ci il noyabrın 20-də Bakı şəhərində vəfat etmişdir.

Haqqında

Yazıçı Anar çıxışlarının birində deyib:

"Sovet dövründən əvvəl hörmətli adamlara müxtəlif cür xitab edirdilər, bəy, mirzə və ya əfəndi çağırırdılar. Məsələn, Əlimərdan bəy, Əbdürrəhim bəy, Üzeyir bəy, yaxud Mirzə Ələkbər Sabir, Mirzə Cəlil, Cavid əfəndi, Şaiq əfəndi və s. Sovet dövründə bu adlar get-gedə unuduldu, aradan qaldırıldı. Mənim xatirimdə yalnız iki adam qalıb ki, onlara "bəy" deyirdilər: Mustafa bəy Topçubaşov, bir də Üzeyir bəy Hacıbəyli".

Topçubaşovun musiqiyə olan sonsuz marağı onu Üzeyir bəy Hacıbəyli ilə yaxın dost etmişdi. Üzeyir bəy onu "təbabətin filosofu və bəstəkarı" adlandırırdı. Məclislərin birində dahi bəstəkar deyib:

"Əgər təbabəti musiqi kimi səsləndirmək mümkün olsaydı, bizim Mustafa bəy təbabət musiqisinin ən böyük bəstəkarlarından biri olardı".

Akademik Heydər Hüseynov ona etiraz edib:

"Təbabətin filosofu adı Mustafa bəyə daha çox yaraşır".

Xatirəsi

Azərbaycanda tibb elminin inkişafında xüsusi xidmətlərini nəzərə alaraq akademik Mustafa Topçubaşovun anadan olmasının 100 illik yubileyinin dövlət səviyyəsində keçirilməsi haqqında 31 iyul 1995-ci ildə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Heydər Əliyev sərəncam vermişdir.

Rejissor Yalçın Əfəndiyev "Mustafa Topçubaşov. Əsrin fonunda portret" adlı sənədli filmi çəkmişdir.

Həmçinin bax

Mənbə

İstinadlar

  1. [1]
  2. Топчибашев Мустафа Агабек оглы // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a>
  3. CBC (21.04.2016). "Музей медицины Азербайджана" (rus). Youtube.com. İstifadə tarixi: 2016-04-21.
  4. Топчибашев Мустафа Агабек оглы
  5. Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası, IX cild, Bakı-1986, səh. 317
  6. http://anl.az/down/meqale/azerbaycan/2010/avqust/131076.htm
  7. Azərbaycan Tibb Universiteti — 80. Bakı, 2010. səh. 24
  8. http://salamnews.org/az/news/read/87191
  9. http://big.az/25038-Dunyada_ilk_defe_anelgeziyani_kesf_eden_-_Topcubasov.html
  10. . 2014-07-06 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-07-21.
  11. М. А. Топчибашев. Библиография. Баky-1965, səh. 16
  12. Ermənistan Azərbaycanlılarının tarixi coğrafiyası // Tərtib edəni: S.Əsədov; Elmi red. B.Budaqov, Q.Qeybullayev. Bakı: "Gənclik", 1995. ISBN 5-8020-0852-0
  13. http://nizami.libmks.az/1305-mustafa-topgubaeov.html[ölü keçid]
  14. Azərbaycan Respublikasının Prezidentinin 31 iyul 1995-ci il tarixli, 200 nömrəli Sərəncamı[ölü keçid]
  15. Akadеmik Mustafa Ağabəy oğlu Topçubaşovun anadan olmasının 100 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 31 iyul 1995-ci il tarixli Sərəncamıanl.az saytı
  16. Akademik Topçubaşov haqqında sənədli film çəkilib: [rejissor Yalçın Əfəndiyevin "Mustafa Topçubaşov. Əsrin fonunda portret." filmi haqqında] //Ayna.- 2011.- 19 noyabr.- S.20.

Xarici keçidlər

mustafa, topçubaşov, mustafa, ağabəy, oğlu, topçubaşov, avqust, 1895, irəvan, qafqaz, canişinliyi, noyabr, 1981, 1981, bakı, azərbaycan, sovet, cərrahı, ictimai, dövlət, xadimi, azərbaycanda, tibb, təhsili, səhiyyənin, təşkilatçısı, respublikada, cərrahlıq, el. Mustafa Agabey oglu Topcubasov 5 17 avqust 1895 Irevan Qafqaz canisinliyi 2 20 noyabr 1981 1981 11 20 Baki Azerbaycan sovet cerrahi ictimai ve dovlet xadimi Azerbaycanda tibb tehsili ve sehiyyenin teskilatcisi respublikada cerrahliq elmi mektebinin banilerinden biri 3 Azerbaycan SSR EA akademiki 1945 Bolqaristan Xalq Respublikasi EA nin muxbir uzvu 1951 SSRI Tibb Elmleri Akademiyasinin akademiki 1960 Stalin mukafati laureati 1943 Sosialist Emeyi Qehremani 1975 Azerbaycan SSR emekdar elm xadimi 1940 4 Azerbaycan SSR EA vitse prezidenti 1951 1956 ve 1969 1981 Azerbaycan SSR Ali Sovetinin sedri 1955 59 ve 1967 71 Azerbaycan SSR Ali Sovetine 1 10 cu cagiris deputat 5 Mustafa TopcubasovDogum tarixi 17 avqust 1895Dogum yeri Goykumbet Irevan qezasi Irevan quberniyasi Rusiya ImperiyasiVefat tarixi 20 noyabr 1981 86 yasinda Vefat yeri Baki Azerbaycan SSR SSRIDefn yeri Fexri xiyabanVetendasligi Rusiya Imperiyasi AXC SSRIHeyat yoldasi Reyhan TopcubasovaUsagi Ibrahim TopcubasovElm sahesi TibbElmi derecesi tibb elmleri doktoruElmi adi AkademikIs yeri N Nerimanov adina Azerbaycan Tibb InstitutuTehsili Irevan kisi gimnaziyasi Kiyev Muqeddes Vladimir Universiteti tibb fakultesi 1919 1 Taninir CerrahMukafatlari Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Heyati 2 Emek fealiyyeti 3 Elmi fealiyyeti 4 Haqqinda 5 Xatiresi 6 Hemcinin bax 7 Menbe 8 Istinadlar 9 Xarici kecidlerHeyati RedakteMustafa Topcubasov 1895 ci ilde Qerbi Azerbaycanda Indiki Ermenistan Respublikasi Goykumbet kendinde anadan olmusdur Akademik Mustafa bey Topcubasov qedim Irevanin esilli koklu nesillerinden birinin numayendesi idi 1895 ci il avqustun 17 de qoynunda dunyaya goz acdigi Goykumbet kendi ele Topcubasovlarin ata baba malikanesi imis Onlarin Irevan seherinde de mulku olub Atasi Agabey anasi Fatime xanim Mustafa ve uc qardasi burada yasayiblar Ailenin ikinci oglu Mustafa taninmis Azerbaycan ressami Mirze Qedim Irevaninin nevesi Mirze Rza Qedimovun acdigi ibtidai mektebde oxuyub 1904 cu ilde ibtidai tehsilini basa vurub gimnaziyaya daxil olub 1914 cu ilde gimnaziyani bitirib Valideynlerinin onu uzaga buraxmaga urekleri gelmese de Mustafa Kiyeve gedib ve orada universitetin tibb fakultesine qebul olunub Gelecekde nece mukemmel bir insan olacagi ise bu gencin hele tehsil aldigi illerde ozunu buruze verib Onun telebeliyi siyasi mubarizelerin keskinlesdiyi illere tesaduf edib Ucuncu kursda oxuyanda Oktyabr inqilabi bas verib Rusiyanin diger seherleri kimi o zaman Kiyevde de qalmaq tehlukeli imis Onunla birlikde oxumaga gedenlerin coxu evlerine donub Bir nece telebe tehsilini davam etdirib Onlardan biri de Mustafa bey olub Cetinliklere dozub seyle dovlet imtahanlarina hazirlasib Ne acliq ne de olum qorxusu onu yolundan dondere bilib Mustafa ata anasinin ona gonderdiyi cib xercliyini tetile gelende geriye qaytarirmis ki men orada tekem aldigim teqaudle dolana bilirem Nehayet dovlet imtahanlarini verib diplom alib Vetene geri donmek ucun qan qadanin bas alib getdiyi boyuk memleketin nece nece seherlerinden kecib gah qatarla gah da gemi ile yol gelib Yollarda ise sefalet xestelik icerisinde cirpinan can veren insanlari gorub Axir ki Vetenine yetisib onu gozleyen dogmalari ile gorusub 6 Emek fealiyyeti Redakte1919 cu ilde tehsilini basa vuran genc hekim Naxcivan ve Baki xestexanalarinda cerrahliq edir 1920 1923 cu illerde ADU nun Azerbaycan Dovlet Universiteti tibb fakultesinin fakulte cerrahligi klinikasinda ordinator 1923 1930 cu illerde fakulte cerrahligi klinikasinda assisent islemisdir 5 1930 cu ilde Malyariya menseli splenomeqaliyanin klinikasi patologiyasi ve cerrahi mualicesi movzusunda doktorluq dissertasiyasi mudafie edir Bu isin ehemiyyetine gore M Topcubasova professor adi verilir ve o Azerbaycan Tibb Universitetinin cerrahiyye kafedrasinin indi III cerrahi xestelikler kafedrasi 7 mudiri secilerek omrunun sonuna qeder hemin vezifeni serefle yerine yetirir 8 Elmi fealiyyeti RedakteUzunmuddetli elmi axtarislar seyle aparilan tedqiqatlar neticesiz qalmir Odur ki dunya tibb elminde bir sira yenilikler de mehz bu Azerbaycan aliminin adi ile baglidir M Topcubasov 1937 ci ilde dunya anesteziologiya elmi tarixinde ilk defe olaraq orijinal keyitme usulunu inyeksion efir yag narkozunu analgeziya usulunu kesf etdi 9 Bu metod sadeliyine hazirlanma ve tetbiq texnikasinin asanligina inhalyasion narkoz zamani rast gelinen bir sira menfi hallarin derin narkoz yuxusu qanda narkotik maddelerin yuksek konsentrasiyada toplanmasi ve s aradan qaldirilmasina imkan verdiyine gore genis tetbiq edilmeye baslandi Efir yag qarisigi inyeksiyalari hem de oddasi xesteliyinin sancilari travmatik sok tetanus qicolma hallarinda mualice ve dogus zamani agrisizlasdirma vasitesi kimi istifade edilirdi 10 1945 ci ilde SSRI Xalq Sehiyye Komissarligi Elmi Tibbi Surasi terefinden Farmakologiya Komitesinin iclasinda efir yag qarisiginin Analgezin adi altinda istehsal edilmesine icaze verildi 6 Topcubasov muharibe illerinde Azerbaycan Xalq Sehiyye Komissarligi Herbi Xestexanalar Idaresinin bas cerrahi vezifesinde calisib Gorkemli alim SSRI de ilk defe olaraq texliye hospitallarinin yaradilmasinin tesebbuskari olub ve bu teklif herbi cerrahliq isinin teskilinde ugurla istifade edilib Hemin illerde Mustafa bey bir birinin ardinca agir cerrahiyye emeliyyatlari aparib ve yuzlerle minlerle yarali doyuscunu olumun pencesinden xilas ederek yeniden heyata qaytarib Onun basciliq etdiyi klinikada muasir cerrahliq problemleri od yollari xesteliklerinin xercengin cerrahi mualicesi travmatologiya meseleleri berpa cerrahligi ve s xestelikler uzre daimi axtarislar aparilib yeni teklifler ireli surulub Mustafa beyin tutdugu vezifeleri ve qazandigi titullari saymaqla qurtarmaz Maraqlidir ki onun kecdiyi heyat yolundan behs eden senedlerin ozunde de teltifleri ve fexri adlari sadalanarken ardicilliq pozulur Muharibeden sonra professor M Topcubasov 1945 1950 illerde Azerbaycan SSR Sehiyye Nazirliyinin bas cerrahi olmusdur 11 1945 ci ilde Azerbaycan SSR EA nin heqiqi uzvu akademik secilir 1945 1948 ci illerde Azerbaycan SSR EA Eksperimental Tibb Institutunda direktor vezifesinde calisir Muxtelif dovrlerde iki defe 1951 1956 ve 1969 1981 Azerbaycan SSR Elmler Akademiyasinin vitse prezidenti vezifesini dasiyir 1954 cu ilde ozu islediyi kafedrada operasion auditoriya teskil edir Emekdar elm xadimi adini Mustafa bey Topcubasov 1940 ci ilde alir 1960 ci ilde SSRI Tibb Elmleri Akademiyasinin akademiki secilir 12 O 1943 cu ilde Stalin mukafati laureati olur ve 1975 ci ilde Sosialist Emeyi Qehremani yuksek adina layiq gorulur 13 1981 ci il noyabrin 20 de Baki seherinde vefat etmisdir Haqqinda RedakteYazici Anar cixislarinin birinde deyib Sovet dovrunden evvel hormetli adamlara muxtelif cur xitab edirdiler bey mirze ve ya efendi cagirirdilar Meselen Elimerdan bey Ebdurrehim bey Uzeyir bey yaxud Mirze Elekber Sabir Mirze Celil Cavid efendi Saiq efendi ve s Sovet dovrunde bu adlar get gede unuduldu aradan qaldirildi Menim xatirimde yalniz iki adam qalib ki onlara bey deyirdiler Mustafa bey Topcubasov bir de Uzeyir bey Hacibeyli Topcubasovun musiqiye olan sonsuz maragi onu Uzeyir bey Hacibeyli ile yaxin dost etmisdi Uzeyir bey onu tebabetin filosofu ve bestekari adlandirirdi Meclislerin birinde dahi bestekar deyib Eger tebabeti musiqi kimi seslendirmek mumkun olsaydi bizim Mustafa bey tebabet musiqisinin en boyuk bestekarlarindan biri olardi Akademik Heyder Huseynov ona etiraz edib Tebabetin filosofu adi Mustafa beye daha cox yarasir Xatiresi RedakteAzerbaycanda tibb elminin inkisafinda xususi xidmetlerini nezere alaraq akademik Mustafa Topcubasovun anadan olmasinin 100 illik yubileyinin dovlet seviyyesinde kecirilmesi haqqinda 31 iyul 1995 ci ilde Azerbaycan Respublikasinin Prezidenti Heyder Eliyev serencam vermisdir 14 15 Rejissor Yalcin Efendiyev Mustafa Topcubasov Esrin fonunda portret adli senedli filmi cekmisdir 16 Hemcinin bax RedakteReyhan Topcubasovanin heyat yoldasidir Ibrahim Topcubasovun atasidir Menbe RedakteEsger Zeynalov Irevan ziyalilari Baki Oguz eli 1999 seh 154Istinadlar Redakte 1 Topchibashev Mustafa Agabek ogly Bolshaya sovetskaya enciklopediya v 30 t pod red A M Prohorova 3 e izd M Sovetskaya enciklopediya 1969 lt a href https wikidata org wiki Track Q17378135 gt lt a gt CBC 21 04 2016 Muzej mediciny Azerbajdzhana rus Youtube com Istifade tarixi 2016 04 21 Topchibashev Mustafa Agabek ogly 1 2 Azerbaycan Sovet Ensiklopediyasi IX cild Baki 1986 seh 317 1 2 http anl az down meqale azerbaycan 2010 avqust 131076 htm Azerbaycan Tibb Universiteti 80 Baki 2010 seh 24 http salamnews org az news read 87191 http big az 25038 Dunyada ilk defe anelgeziyani kesf eden Topcubasov html Arxivlenmis suret 2014 07 06 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2014 07 21 M A Topchibashev Bibliografiya Baky 1965 seh 16 Ermenistan Azerbaycanlilarinin tarixi cografiyasi Tertib edeni S Esedov Elmi red B Budaqov Q Qeybullayev Baki Genclik 1995 ISBN 5 8020 0852 0 http nizami libmks az 1305 mustafa topgubaeov html olu kecid Azerbaycan Respublikasinin Prezidentinin 31 iyul 1995 ci il tarixli 200 nomreli Serencami olu kecid Akademik Mustafa Agabey oglu Topcubasovun anadan olmasinin 100 illik yubileyinin kecirilmesi haqqinda Azerbaycan Respublikasi Prezidentinin 31 iyul 1995 ci il tarixli Serencami anl az sayti Akademik Topcubasov haqqinda senedli film cekilib rejissor Yalcin Efendiyevin Mustafa Topcubasov Esrin fonunda portret filmi haqqinda Ayna 2011 19 noyabr S 20 Xarici kecidler Redakte Vikianbarda Mustafa Topcubasov ile elaqeli mediafayllar var Vikisitatda Mustafa Topcubasov ile elaqedar sitatlar var Menbe https az wikipedia org w index php title Mustafa Topcubasov amp oldid 6027832, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.