Qalaqayın
Qalaqayın — Azərbaycan Respublikasının Sabirabad rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd və həmin ərazi vahidinin mərkəzi.
Tarixi Səfəvilər dövləti, Cavad xanlığı, Şirvan xanlığının qala şəhəri və Muğan mahalının mərkəzi.
| Kənd | |
| Qalaqayın | |
|---|---|
| 39°58′41″ şm. e. 48°27′43″ ş. u. | |
| Ölkə | Azərbaycan |
| İqtisadi rayon | Aran iqtisadi rayonu |
| Rayon | Sabirabad rayonu |
| İcra nümayəndəsi | İsrəfil Əslanov |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Əsası qoyulub | bilinmir |
| İlk məlumat | 4-cü əsr |
| Əvvəlki adları | Xavərzəmin |
| Yaşayış məntəqəsi statuslu | rayon inzibati ərazi vahidində |
| Sahəsi | 27,12 |
| Mərkəzin hündürlüyü | -28 m |
| İqlimi | mülayim-isti, yarımsəhra və quru subtropik |
| Saat qurşağı | UTC+4, yayda UTC+5 |
| Əhalisi | |
| Əhalisi | ▲ 7658 nəfər (1 yanvar 2021) |
| Sıxlığı | 282,4 nəf./km² |
| Milli tərkibi | azərbaycanlılar |
| Etnoxronim | qalaqayınlılar |
| Rəsmi dili | Azərbaycan dili |
| Rəqəmsal identifikatorlar | |
| Telefon kodu | (+994) 21 2376 |
| Poçt indeksi | AZ 5423 |
| Nəqliyyat kodu | AZ 54 |
| Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
.svg.html){kind=link}
Tarixi
.jpg.html){kind=link}
Sabirabad rayonunun ən qədim kəndi və etnotoponimlərdən biri Qalaqayındır. Mənbələrə görə başlanğıc tarixi 4-cü əsrə aiddir. Əfsuslar olsun ki,ilkin dövrlərə aid geniş məlumat yoxdur. "Xavər zəmin", yəni "Günəşli torpaq" adı ilə tanınan Muğan torpağı bir çox illər ərəblərin, türklərin, farsların və digər yadelli işğalçıların təqiblərinə məruz qalmış, lakin düşmənlərin bütün hücumlarını dəf edərək basılmaz qalaya çevrilmişdir. O vaxtlardan da "Xavər zəmin" Qalaqayın adı ilə əvəz olunmuşdur.
_v%C9%99_Qalaqay%C4%B1n_(Cellan).png.html){kind=link}
Tarixçilərin yazdığına görə 1736-ci il 21 martda təşkil olunacaq qurultay üçün
| dövlətin "hər bucağına" qılınc gücünə tutulmuş bütün əyalətlərə qabaqcadan fərmanlar göndərilmiş və hakimlər, vilayət rəisləri, əyan və uləmalar Cavad keçidi yaxınlığında Qalaqayına-Muğana qurultaya çağırmışdılar. Bir də buyrulmuşdu ki,Kür və Arazın qovuşduğu yerdə, Cavad keçidi yaxınlığında ağac ve qarğıdan 12 min ev tikilsin;ayrıca karvansara,məscid və imarətlər qurulsun. Tezliklə bura 100 minə kimi adam toplandı. Nadir şah üçün burada ipək toxuma və parçalarla tutulmuş böyük çadırlar qurulmuşdu. İçəridən onlar saysız qızıl, gümüş və başqa daş-qaş əşyalarla bəzədilmişdi. Öz çadırında şəhanə qəbul qonaqlıqları verən Nadirin qonaqları qarşısına qızıl və gümüş qablarda arası kəsilmədən gözəl yeməklər düzülürdü. Onları çalğıçılar və xanəndələr, kəndirbaz və oyunbazlar şənləndirib əyləndirirdi. Məmləkət isə aldığı yaralardan, aclıq və qıtlıqdan inləyirdi, yollar dillənçilərlə, saysız savaşlarda işgörmə yararını itirmiş şikəst yazıqlarla dolu idi. |
Ağa Məhəmməd şah Qacar da özünü Qalaqayında şah elan etmişdir. Qafqazda rus ordusunun əsas qüvvələri Yəni Şamaxıdan (Ağsu) hərəkət etdi və noyabrın 21-də Kür və Araz çaylarının qovşağında dayandı. Gələn ilin yazına kimi qışı burada keçirtmək nəzərdə tutulurdu. Dənizdən desant çıxartmaq yolu ilə rus eskadrasının onlara kömək göstəriləcəyini güman edilirdi. Rusiyanın nəzərləri artıq Cənubi Azərbaycana və Xəzər dənizinin cənub sahillərinə yönəlmişdi. Bu hərəkətlər Ağa Məhəmməd şahın hakimiyyətinə güclü zərbə endirməli idi. Haqqında danışılan planı 1797-ci ilin yazında gerçəkləşdirmək nəzərdə tutulurdu. Düşərgə Kür və Araz çaylarının qovuşduğu yerdən bir qədər aşağı, Kürün sol sahillərində yerləşirdi. Rus qoşunları burada yaxşı istirahət etdilər, çünki, Bakıdan dəniz, Kür çayında kifayət qədər balıq var idi, Gürcüstandan donuz sürüləri gətirilirdi. Qoşqu heyvanları və atlar üçün kifayət qədər ot var idi.
Azərbaycanda möhkəmlənməyi qarşısına məqsəd qoymuş rus hakimiyyət orqanları bir sıra siyasi-iqtisadi tədbirlər həyata keçirməyə çalışırdılar. Zubov rus qoşunlarının mövqeyini möhkəmləndirmək və diyarın iqtisadi mənimsənilməsini təmin etmək üçün layihə hazırlamışdı. Bu layihəyə görə Kürlə Arazın qovuşduğu yerin yaxınlığında - Cavad yanında, yəni Qalaqayında II Yekaterinanın şərəfinə Yekaterinaserd adlanan qala salınmalı idi. Bura iki min cavan rus əsgəri göndərilməli, gürcü və ermənilər onlara gəlin verməyə məcbur edilməli idilər.
Bu qala cənuba qarşı yönəlmiş dayaq məntəqəsi olmalı idi. Bununla yanaşı, həmin qala ticarət qovşağı,Xəzər, Cənubi Qafqaz, qismən Orta Asiya və İran ticarətinin iri bazarı olmalı idi. Kürün Araza töküldüyü yerdə Yekaterinaserd qalasının tikintisi üçün hətta Peterburqdan ustalar müəyyənləşdirilib göndərilmişdi.
1796-cı ilin noyabrın 6-da II Yekaterinanın ölümü hadisələrin gedişini dəyişdirdi. Hakimiyyətə gələn I Pavel əks siyasət yeritməyə başladı. O, rus qoşunlarının tezliklə Cənubi Qafqazdan çıxarılması barədə sərəncam verdi. V.Zubova II Yekaterinanın vəzifəyə təyin etdiyi adam kimi nifrət bəsləyən I Pavel bütün alay komandirlərinə qoşunların Qafqaz xəttinə geri qayıtması barədə buyruqlar göndərdi. Rus qoşunlarının çıxarılması başladı, lakin bəzi hissələr 1797-ci ilin martına kimi Muğanda qaldılar.
Həsən xan Muğanlının rəssam Rizvan Qarabağlı tərəfindən çəkilən portreti
Cavad xanlığının ərazisi
Cavad xanı Həsən xan Muğanlı Qalaqayında anadan olmuşdur. 1789-cu ildə vəfat etmişdir. Oğlanlarının adı Məhəmmədsalah хanla İbrahim xandır. O dövrdə xanlıqlar nikah vasitəsiylə münasibəti gücləndirirdilər. Eləcə də qalaqayınlı Məhəmmədsalah хan qızları Xeyrənisəni Talış xanlığının hökmdarı Mir Həsən xana, Pəricahan xanımı isə Şirvan xanlığının sonuncu xanı Mustafa xana ərə vermişdir. Cavad xanlığı dağılandan sonra torpaqların əksəriyyəti 2 əsas yerə Rudbar və Muğan mahalına bölündü.
Hələ 1820-ci ildə keçmişdə Cavad xanlığına (mərkəzi indiki Cavad kəndi) bağlı olan istehkam qala vardı. 1 istehkam-qala (Qalaqayın) və 44 obada (onların bir hissəsinin adı məlumdur: Bildik, Ulucalı-Xəlfəli, Məmişli, Kürkəndi, Cəngən, Birinci Rəncbərlər, Müridlər, İkinci Rəncbərlər, Qarağlı, Minbaşı, Molla Vaizli, Dəymədağıldı, Əli Sultanlı, Şahatlı, Quştan, Məlday, Mustafabəyli, Haşımxanlı, Potular) 500 ailə yaşayırdı.
Muğan mahalını idarə edən mahalbəyi (naibi) Qalaqayında əyləşirdi. Mənbədə Qalaqayın qalasında 100-ə qədər ailənin, ümumilikdə Muğan mahalında isə 400-ə qədər tərəkəmə ailəsinin məskunlaşdığı qeyd olunurdu. 300 ailə vergi verirdi. Ellərə başçılıq edən bəylərin siyahısı cədvəldə verilir. Kollegiya qeydiyyatçısı Suşko tərəfindən tərtib olunmuş Şirvan əyaləti əhalisinin kameral təsvirinə dair sənədlərdə Muğan mahalının 19 kəndində 468 ailənin olduğu, bu ailələrdə 1216 kişi cinsli əhalinin yaşadığı göstərilir.
Muğan mahalı bəylərinin siyahısı (1820-ci il)
| 1-2 | Məmməd Rza bəy | Məlik bəy |
| 3-4 | Məhəmməd Əli bəy | Abdulla bəy |
| 5-6 | Yolçu bəy | Səfi Mirzə bəy |
| 7-8 | Əhməd bəy | Molla Abdulla |
| 9-10 | Cəmşid bəy | Məhəmməd Hüseyn bəy |
| 11-12 | Ağa bəy | Əsədulla bəy |
| 13-14 | Məhəmməd Xəlif bəy | Şahmurad bəy |
| 15-16 | Kəlbəlai bəy | Abdulla Hüseyn bəy |
| 17-18 | MəlikMəmməd bəy | Əli xan |
| 19-20 | Əhməd Əli bəy | Əli bəy |
| 21-22 | Talib bəy | Şərif bəy |
| 23-24 | Məmməd Əli bəy | Hüseyn bəy |
| 25-26 | Cəfər bəy | Məşədi Həsən Əli bəy |
| 27-28 | Əhməd bəy | Mehmed bəy |
| 29-30 | Qaynaqdan oxunmur | Cosuz bəy |
| 31-32 | Əli Məmməd bəy | Potu bəy |
| 33-34 | Əli Mirzə bəy | Axund Qasım bəy |
| 35-36 | Ağa Rəhim bəy | Seyid Qasım bəy |
| 37-38 | Allahverdi bəy | İbrahim bəy |
Qeyd: Cədvəl general Mədətov tərəfindən 1820-cü ildə həyata keçirilmiş Şirvan əyalətinin təsviri əsasında tərtib olunub.
Qalaqayın.1823-cü il.
Qalaqayında icarə haqqı 150 şirvan rublu olan boyaq evi var idi. İcarə haqqını əvvəllər (1820-ci ilə qədər - S.İ.) Mustafa xana verirdilər. İrandan və digər yerlərdən Muğan mahalı ərazisindən keçən karvanın hər bir yükünə mahal bəyinin xeyrinə 6 abbası gömrük haqqı alınırdı. Qalaqayından 6 ağaclıqda 6 duz gölü var idi. Yerli əhali duz göllərindən vergi ödəmədən istifadə etdikləri halda, Şirvan əyalətinin digər yerlərindən duz aparmağa gələnlər hər yükə - taya 1 abbası verməli idilər. Kür arxasında yaşayan muğanlılardan çervondan (çervon 10-luq qızıl pul) başqa, digər vergi və mükəlləfiyyətlərdən azad olunurdular. Bunun əvəzində muğanlılar İran tərəfdən, Rusiyaya qarşı Muğançöldən gələn hər hansı təhlükənin qarşısını almalı, gözətçilik etməli və hərbi xidmətə həmişə hazır olmalı idilər. Beləliklə, muğanlılar ildə xəzinəyə hər ailəyə təqribən 1 çervon vergi ödəyirdilər. 1820-ci ildə sonuncu Şirvan xanlığının sonucu xanı Mustafa xan İrana qaçarkən Şirvan əyalətindən bir çox ailələr də onunla İrana qaçmışdı. Muğan mahalı da istisna təşkil etmirdi. Mustafa xanın mühacirəti zamanı xanın özündən narazı olanlar isə digər xanlıqlara dağılmışdı. Muğandan 50 ailə Talış xanlığına, 60 ailə isə Qarabağ xanlığına qaçmışdı. 1820-ci ildə Talış xanlığına qaçan ailələr geri qayıtsalar da Qarabağ xanlığına gedənləri Mehdiqulu xan hələ də geri qaytarmamışdı.
Muğan mahalı əhalisinin kəndlər üzrə yerləşməsi
| Sıra sayı | Kəndlər | Həyətlərin sayı | Kişi cinsli əhali (nəfərlə) | |
| 1 | Bəylik | 31 | 79 | |
| 2 | Mənbədən oxunulmur | 13 | 39 | |
| 3 | Məmişli | 23 | 61 | |
| 4 | Kürkəndi | 13 | 47 | |
| 5 | Çəngən | 13 | 29 | |
| 6 | Rəncbər-1 | 16 | 46 | |
| 7 | Mənbədən oxunulmur | 2 | 3 | |
| 8 | Rəncbər-2 | 13 | 29 | |
| 9 | Qırağlı | 24 | 46 | |
| 10 | Minbaşıh | 18 | 52 | |
| 11 | Potubəyli | 28 | 67 | |
| 12 | Molla-Vaizli | 24 | 90 | |
| 13 | Mənbədən oxunulmur | 31 | 79 | |
| 14 | Əli-Sultanlı | 24 | 58 | |
| 15 | Saatlı | 28 | 67 | |
| 16 | Quzman | 24 | 65 | |
| 17 | Molday | 27 | 66 | |
| 18 | Mustafa bəyli | 20 | 60 | |
| 19 | QALAQAYIN | 96 | 233 | |
| Cəmi | 19 | 468 | 1216 |
Qeyd: Cədvəl Ali Gürcüstan Hökumətinin Xəzinə Ekspedisiyasının kollegiya qeydiyyatçısı Suşko tərəfindən həyata keçirilmiş 1831-ci ildə Şirvan əyaləti əhalisinin kameral təsviri əsasında tərtib olunub.
19-cu əsrin sonu Bakı quberniyasına aid xəritədə Qalaqayın.
._Turkey_in_Asia,_Transcaucasia._1861_(BFB).jpg.html){kind=link}
.jpg.html){kind=link}
Arxeoloji və tarixi mədəni abidələri
Qalaqayın kəndinin ərazisində qədim yaşayış yerləri və nekropollar e.ə.V - I əsrlər, V - II, b.e. I əsrlər və III əsirlərə aid edilir. Əlavə olaraq 1657-ci ildə Səfəvilər dövründə əsası qoyulmuş Qalaqayın məscidi də daxildir.
Coğrafiyası
Sabirabad rayonun şimali-qərb hissəsində yerləşən Qalaqayın kəndi yalnız Saatlı rayonuyla həmsərhəddir. İqlimi quru subtropik iqlimdir. Burada il ərzində yayı quraq keçən mülayim-isti yarımsəhra və quru çöl iqlimi müşahidə olunur. Ərazidə il ərzində günəşli saatların miqdarı çoxdur. Bu da bitkiçiliyin inkişafına müsbət təsir göstərir. Torpaqları əsasən boz-çəmən,boz- qonur torpaqlardır. Dəniz səviyyəsindən 28 metr,okean səviyyəsindən 17 metr aşağıdır.
İqtisadiyyatı
- Əhalinin əsas məşğuliyyətini kənd təsərrüfatı-əkinçilik, maldarlıq və heyvandarlıq təşkil edir.
İnfrastrukturu
Qalaqayında dəmir-beton zavodu, məktəb, mədəniyyət evi, kitabxana, tibb məntəqəsi, poçt, ATS və 3 məscid var.
Landşaftları və bioloji xüsusiyyətləri
İqlimi yayı quraq keçən mülayim-isti yarımsəhra və quru çöl iqliminə aiddir.Ayrı-ayrı sahələrdə səhra bitkiliyi də mövcuddur. Səhra bitkiliyində şoran torpaqlara da rast gəlinir. Şoran yarımsəhralarında çox vaxt halofit kolcuqlara: qara-soğan , xəzər sarıbaşı rast gəlinir. Onlar yumru təpəciklər əmələ gətirir. Burada, həmçinin, Xəzər şahsevdisi , kolvari dəvəayağı , çərən , həmçinin birillik lətli şorangələr - duzlaq coğanı və s. bitkilərə rast gəlinir.
.jpg.html){kind=link}
_Bot._Mag._29._1148._1809.jpg.html){kind=link}
Regionda yarımsəhra qruplaşmalarında yovşanlı , şorangəli efemerli və az sahədə kəvər yarımsəhraları geniş yayılmışdır. Yovşan yarımsəhrasının geniş sahələri pambıq və taxıl bitkiləri altında istifadə olunur.
Efemer qruplaşmaları üçün soğanaqlı qırtıc daha xarakterikdir. Çəmən yarımsəhrasının tərkibinə taxıl otları - yabanı arpa, bülbülotu üstünlük təşkil edir.Ağyarpaq qovaq, qaragac, söyüd, yulğun və iydə üstünlük təşkil edir.
İqlimi
| Ay | Yanvar | Fevral | Mart | Aprel | May | İyun | İyul | Avqust | Sentyabr | Oktyabr | Noyabr | Dekabr | İl | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Orta temperatur (°C) | 3.7 | 4.5 | 7.8 | 14.4 | 19.3 | 24.2 | 27 | 26 | 22.4 | 16 | 11.3 | 5.6 | 15.2 | |
| Orta yağıntı (sm) | 26.3 | 36.6 | 36.2 | 35.5 | 35.2 | 27.5 | 10.4 | 14.4 | 30.5 | 49.3 | 34 | 26.6 | 362.5 | |
| Orta yağıntının miqdarı (günlər) | 6.1 | 7.4 | 7.8 | 5.6 | 6.4 | 3.8 | 1.9 | 2.4 | 4.3 | 6.7 | 6.6 | 5.1 | 65.1 | |
| Orta gün uzunluğu (saatlar) | 10.2 | 11.2 | 12.4 | 12.4 | 14.9 | 15.5 | 15.2 | 14.2 | 12.9 | 11.6 | 10.5 | 9.9 | 12.7 | |
| Orta nisbi rütubət (%) | 77.6 | 78.8 | 74.1 | 67.8 | 66.1 | 60.7 | 56.5 | 60.5 | 67.8 | 76.5 | 70.2 | 75.1 | 69.3 | |
| Orta şeh nöqtəsi (°C) | 0.1 | 1.1 | 3.5 | 8.5 | 12.8 | 16.1 | 17.6 | 17.8 | 16.2 | 11.9 | 6.1 | 1.5 | 9.6 | |
| Küləyin orta sürəti (km/h) | 7.6 | 7.6 | 7.9 | 7.6 | 7.6 | 7.6 | 7.2 | 7.2 | 7.2 | 7.2 | 7.2 | 6.5 | 7.4 | |
| Mənbə: www.weatherbase.com | ||||||||||||||
Faunası
Ərazi, əsasən, su-bataqlıq quşları ilə zəngindir. Burada boz qaz , ağqalın qaz , ağqaş qaz , qırmızıdöş kazarka , harayçı ququ quşu , fısıldayan ququ quşu , anqut və s. quşlara rast gəlinir. Burada məməlilərdən canavar,adi tülkü və s. canlılar yaşayır.
_in_flight_1700.jpg.html){kind=link}
Kulinariya
Bu gün Sabirabad bostan bitkisi olan qarpızı ilə məşhurdur. Hətta onun qabığından belə mürəbbə bişirirlər. Qarpız çox yeyilən həm də müalicəvi məhsuldur. Məclislərdə və evlərdə ən çox bişirilən ət yeməkləri piti, qovurma, dolma, çığırtma, cız-bız, kabab, bozartma, kələfur və s. lobyalı, balqabaqlı plov, qaralı aş, tutmac, kəsmə əriştə, ovduğ, dovğa, ayran, təndir çörəyi, lavaş, fətir Qalaqayının mili kulinariyasının əsasını təşkil edir.
Qış aylarında müxtəlif turşular, şorabalar da qoyulur, tut və qarpızdan doşab və bəhməz hazırlanır.
.jpg.html){kind=link}
Əhalisi
2021-ci ilin siyahıyaalınmasına əsasən kənddə 7658 nəfər əhali yaşayır.
| 2018-cı il | 2019-cu il | 2020-ci il | 2021-ci il |
|---|---|---|---|
| ▲ 7489 | ▲ 7551 | ▲ 7631 | ▲ 7658 |
Görkəmli şəxslər
Həsən xan Muğanlı — Cavad xanlığının II xanı, Səfi xan Muğanlı — Cavad xanlığının IV xanı, Məhəmmədsalah хan — Şahsevən elinə mənsub olan xanzadə, Həsən xan Muğanlının oğlu. | ||||||||||
1.Qiyas xan Şahsevən — Şahsevən elinə mənsub olan Cavad xanlığının qurucusu, ilk xanı, sərkərdə.
2.Həsən xan Muğanlı — Şahsevən elinə mənsub olan Cavad xanlığının ikinci xanı, sərkərdə.
3.İbrahim xan Muğanlı — Şahsevən elinə mənsub olan Cavad xanlığının üçüncü xanı, sərkərdə.
4.Səfi xan Muğanlı — Şahsevən elinə mənsub olan Cavad xanlığının dördüncü xanı, sərkərdə.
5.Məhəmmədsalah хan — Cavad (Muğan) xanının oğlu.
6.Bəybala Xankişiyev — İqtisadiyyat üzrə fəlsəfə doktoru, Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin ilk azərbaycanlı professoru, Azərbaycan Respublikasının əməkdar iqtisadçısı.
7.Zəminə Aslanova — Azərbaycan SSR Ali Sovetinin (7, 8 və 9-cu çağırış) deputatı, Azərbaycan pambıq ustası (1973), SSRİ Dövlət Mükafatı laureatı (1976)
8.Asif Hüseynov — Şabran Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı.
9.Aslan Xankişiyev — Ədalət Keşiyində qəzetinin təsisçi və baş redaktoru, MediaMaqnatTV.info saytının rəhbəri.
Şəhidlər
| Şəkil | Soyadı, adı, atasının adı | Doğum tarixi | Ölüm tarixi | Vəfat yeri | Dəfn yeri |
|---|---|---|---|---|---|
| Məmmədov Mehman Sahibəli oğlu | 26 yanvar 1971 | 20 yanvar 1990 | Bakı Azərbaycan SSR | ||
| Mirzəyev Sahib Paşa oğlu | 15 may 1974 | 4 aprel 1993 | Kəlbəcər Azərbaycan | ||
| Məmmədov Elman Əlqənbər oğlu | 1975 | 1 yanvar 1994 | Füzuli Azərbaycan | ||
| Mirzəyev Elşən Barat oğlu | 11 avqust 1975 | 17 fevral 1994 | Ağdərə Azərbaycan | ||
| Fərzullayev Zakir Ulduz oğlu | 20 fevral 1974 | 20 aprel 1994 | Tərtər Azərbaycan | ||
| Fərzullayev Vaqif Ulduz oğlu | 1967 | 20 aprel 1994 | Ağdam Azərbaycan | ||
| Əliyev Bəxtiyar Məzlum oğlu | 29 dekabr 1974 | 24 yanvar 1994 | Füzuli Azərbaycan | ||
| Abuşov Fikrət Nərçə oğlu (itkin) | 4 yanvar 1975 | 23 avqust 1993 | Ağdam Azərbaycan | ||
| Qarayev Süleyman Əlbağış oğlu | 3 iyul 1995 | 7 oktyabr 2020 | Ağdam Azərbaycan |
Bələdiyyə
Bələdiyyə sədri Valid Hüseynovdur. Üzvlərinin sayı 11 nəfərdir.
Din
Kənddə Qalaqayın kənd məscidi dini icması fəaliyyət göstərir.
Qalereya
Mənbə
- Abbasqulu ağa Bakıxanov. Gülüstani-İrəm (tərcümə edən: M.Əsgərli) (PDF) (Minarə). Bakı: Minarə. Buraxılışa məsul Haçı Əli Dərkah oğlu İbrahimov. 2000. Təkrar nəşr (düzəlişsiz). 224. ISBN B-47020600000 108M-00.
- Prof.S.Əliyarlı. Azərbaycan tarixi. Bakı:Azərbaycan. 1996. 870.
- ŞAHİN FƏRZƏLİYEV- tarix elmləri doktoru, professor. Quba xanlığı: əhali tarixi və azadlıq mücadiləsi. Bakı: "Elm". 2012. 336. ISBN 978-9952-453-43-0.
- Mustafazadə Tofiq. Quba xanlığı (PDF) ("Elm"). Bakı: A.A.Bakıxanov adına Tarix İnstitutu. 2005. 480. ISBN 5-8066-1747-5.
- Г.Б. Абдуллаев. Азербайджан в XVIII веке и взаимоотношения его с Россией. Баку: Изд-во Академии наук Азербайджанской ССР. 1965. 620.
- Nailə Bayramova. Şamaxı xanlığı. Bakı: Təhsil. 2009.
- Ənvər Çingizoğlu. Həsən xanın törəmələri. Bakı: "Soy" dərgisi, 2 (22). 2009.
- Описание Ширванской провинции, составленное въ 1820 году, по распоряжению главноуправляющего въ Грузии А.П.Ермолова, генералмаером князем Мадатовымъ и действи- тельным статским советником Могилевским. Тифлис: типо- графия Главного Управления наместника Кавказского. 1867. 287.
- Аzərbaycan Respublikası Dövlət Тarix Аrxivi (АRDТА). Bakı.
- "MOḠĀN". Encyclopædia Iranica. 2013-01-21 tarixində arxivləşdirilib.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Sabirabad rayon icra hakimiyyəti. "Sabirabad rayon İcra Hakimiyyəti başçısının aparatında rayon (şəhər) məhkəmələrinin baxdığı inzibati xətalar haqqında işlər üzrə protokol tərtib etmək səlahiyyəti olan vəzifəli şəxslərin siyahısı" (az.). İstifadə tarixi: 2018-12-12.
- ↑ Sabirabad rayon icra hakimiyyəti. "Sabirabad rayonunda fəaliyyət göstərən bələdiyyələr haqqında məlumat" (az.). İstifadə tarixi: 2018-12-12.
- Azərpoçt. "İndekslər" (az.). www.azerpost.az. 2016-04-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-04-19.
- Joachim Ottens.Nova ac Verissima Maris Caspii.1723
- Mirzə Rəhim Fəna. Qarabağnamələr. Bakı,Şərq-Qərb. 2006. 247. ISBN 9952-34-070-2,978-9952-34-070-9.Orijinal mətn (az.)
HÜDUDİ ƏYALƏTİ QARABAĞ-Cənub tərəfdən mis mədənləri olan Qapan dağlarının imtidadilə bir yerdə sariyal ru be məşriq gedir Araz çayınadək. Oradan məcrayi-nəhri-Araz ilə bir yerdə şərqdən gedir ta haman suyun qərbdən şərqə dəryayi-Xəzərə tərəf cari Kür nəhrinin məcrasınadək ki, oradan hər iki nəhrin suyu bir yerə qarışıb axar dəryayə. Bu nöqtə Qalaqayın adlı qəsəbədir ki, sabiqi Mustafaxanlı pristavlığına daxildir.
- ↑ А.П.Ермолова, генералмаером князем Мадатовы, 1867. səh. 252
- Prof.S.Əliyarlı, 1996. səh. 494
- (PDF) (az.). 2018-04-03 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib.
- AKAK, c. Vl, his. 2, əlavələr, sən. 38
- Зубов (1873), 889-890)
- Alexander, 1989. səh. 321
- "Дубровин Н. cild 3. 1886 193"
- Ismail bey Zardabli. "Ethnic and political history of Azerbaijan.From ancient times to the present day" (ingilis). Published by Rossedale Books 3101 Hillsborough Street Suite 210 Raleigh,NC 27607-5436 United States of America. 2018. səh. 570. ISBN 978-0-244-99782-3.Orijinal mətn (ing.)
By the coming of winter Russian troops moved to Mughan,Zubov prepared project about the strenghthening of the positions of Russian troops and providing economic conquer of the area.According to this project there should be build new city near Javad,which would be called by the name Ekaterina ll and there was planned to settle 2 thousand Russian soldiers who were married to georgian and armenian girls here
- Левиатов В.Н, 187
- Бутков П., II c., 418-419
- Левиатов В.Н, 188
- Fariz Xəlill — Tarix üzrə fəlsəfə doktoru. "Şirvan xanlarının şəcərəsi" (PDF) (az.). Bakı: Elm və təhsil,. 2019. (#invisible_char)
- Bayramova Nailə. (PDF). Bakı: "Təhsil". 2009. səh.44.
- ARDTA 2, iş.347, vər.5
- Şahin Fərzəliyev - tarix elmləri doktoru, professor. "Quba xanlığı: əhali tarixi və azadlıq mücadiləsi" (PDF) (az.). Elm. 2012.
- А.П.Ермолова, генералмаером князем Мадатовы, 1867. səh. 244-253
- Salman Ərzuman oğlu İbişov. (PDF) (az.). Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası A.A.Bakıxanov adına Tarix İnstitutu. 2007. 2019-01-23 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib.
- ARDTA, fond 24, siy.1, iş.347, vər.5
- Управление делами Президента Азербайджанской Республики. Административно-территориальное деление. С. 120
- Sabirabad Rayon Təhsil Şöbəsi. "Ümumtəhsil məktəbləri - Sabirabad Rayon Təhsil Şöbəsi" (az.). İstifadə tarixi: 2018-12-12.
- "Məscid və minarələr" (az.). İstifadə tarixi: 2018-12-12.
- Musayev M.Ə., Hacıyev D.V., Qasımov Ə.Q. və b. Azərbaycanm heyvanlar alomi, 3 cilddə. Bakı: Elm, 2000 - 2004.
- Biomüxtəiiflik və bitkilərin introduksiyası. AMEA Nəbatat Bağmın 75 iiliyinə həsr olunmuş beynəlxalq elmi konfransm materialları. 2 cilddə. Bakı: CBS, 2009.
- Tuayev D. Azərbaycan quşlarının kataloqu. Bakı: Şur, 1996
- "20 Yanvar Şəhidi" fəxri adının verilməsi haqqında Azərbaycan Respublikasının Prezidentinin 17 yanvar 2000-ci il tarixli 259 saylı Fərmanı
- ↑ Sabirabad LAYF Jurnalı ŞƏHİDLƏR ÖLMƏZ Xüsusi buraxılış
- ↑ . 2020-01-29 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-08-26.
- "Bələdiyyələr" (az.). İstifadə tarixi: 2021-01-01.
- ""Qalağayın" məscidi" (PDF) (az.). İstifadə tarixi: 2010.
Xarici keçidlər
- "Qalaqayın/facebook səhifəsi" (az.). İstifadə tarixi: 2020.
- "Sabirabad rayonu Əli Qurbanov adına Qalaqayın kənd tam orta məktəbin YouTube səhifəsi" (az.). İstifadə tarixi: 2019.
- (az.). Sabirabad rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi. 2019-02-12 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-02-18.
- "Sabirabaddakı dəmir-beton zavodu fəaliyyətə başlayıb" (az.). AZƏRBAYCAN DÖVLƏT İNFORMASİYA AGENTLİYİ. İstifadə tarixi: 2016-11-08.
- "İyirmi illik fasilədən sonra Sabirabad rayonunun Qalaqayın kəndinə təbii qazın verilməsi bərpa edilmişdir" (az.). AZƏRTAC. İstifadə tarixi: 2012-01-17.
- "Sabirabad rayonu icra hakimiyyətinin rəsmi rəsmi_saytıı" (az.). Sabirabad Rayon İH. İstifadə tarixi: 2018-12-14.
- Mülki Cəmiyyətə Doğru Mərkəzi[ölü keçid]