fbpx
Wikipedia

Nunivak çupikləri

September 02, 2021

Nunivak çupikləri (öz dilində olan adı: Cupʼig tək Cupiik iki Cupiit cəm və ya Nuniwarmiut 'Nunivak xalqı'; İngiliscə Nunivak Cup'ig) — Amerika Birləşmiş Ştatlarında, Alyaska ştatının qərbində, Berinq dənizində olan Nunivak adasında (Nuniwar) yaşayan yupik qolundan bir eskimos xalqıdır.

Nunivak çupikləri
Nunivak Çupik qadını və belinə şəllədiyi uşağı
Ümumi sayı
215
Yaşadığı ərazilər
Dili

Nunivak çupikcəsi
ingilis dili

Dini

Xristianlıq (1936-cı ilə qədər Şamanizm)

Qohum xalqlar

Alyaska yupikləri, İnyupiklər


Edvard Şerif Curtis tərəfindən çəkilən Nunivak qadın fotoşəkili, 1927-ci il
Dovşan kürklü Nunivak çupik uşağı, 1930
Nunivak çupik uşaqları, 1930

Alyaska ərazisində yaşayan yupiklərin bir qəbiləsi olsa da onlardan ayrı yaşamaları nəticəsində onlardan müəyyən qədər təcrid olmuşdur. Bu da onların digər qohum xalqlardan həm mədəniyyət, həm də dil baxımından fərqlənməsinə səbəb olmuşdur.

Etimologiya

Alyaskanın materikdə olan Yukon və Kuskokvim bölgələrindəki xalqlar Yupʼik adını daşıyarkən, yenə materikdə olan Hooper Bay və Chevak bölgəsindəkilər Cupʼik adını daşıyırlar. Nunivak adasındakilər isə Cupʼig olaraq özlərini adlandırırkən, materikdəki yupiklərə də Yupʼig adını verirlər. Onların hamısı yupikcə deyilən eyni dilin fərqli dialektlərində danışarlar.

Kanada eskimosları "Eskimos" adını kiçildici tapıb özləri üçün istifadə qanuni olaraq engellerken, digər Alyaska eskimosları gibi, Nunivak çupikləri de özlərinə "Eskimos" deyilməsinə narahatlıq duymazlar.

Təsnifatı

Əhali

İndiki zamanda Nunivak çupiklərinin sayı 215 dir və anadillərini yalnız Mekoryuk qəsəbəsində yaşayan yaşlı insanlar tərəfindən danışılır; uşaqlar danışamadıqları dillərini məktəbdə öyrənirlər.

1900-cı ildə USS Manning gəmisinin cərrahı Alanson Uiks tərəfindən keçirilmiş məhdud ABŞ əhali sayımına görə 110 nəfər qəbul olundu. 1910-cu ildə agent L.L. Beyls tərəfindən edilən məhdud ABŞ əhali sayımına görə 10 yaşayış yerində cəmi 131 nəfər qeyd edildi. 1920-ci ildə məhdud ABŞ əhali sayımına görə 6 yaşayış yerində cəmi 189 əhali qeyd edildi.

Nunivak adasının ABŞ tərəfindən keçirilən ilk əhali sayımı 1890-ci ildə İvan Petrov tərəfindən həyata keçirildi və 15 yaşayış yerində cəmi 745 nəfər qeydə alındı. Bu böyük rəqəm həm Nunivak cupikləri, həm də akademik səviyyədə aparılan tədqiqatlarda həmişə şübhə altına alınır.

1890-cı ildə həyata keçirilən və sual işarələriylə dolu olan bu siyahıyaalmamanın rəqəmləri başqa bir qaynaqda belə bölüşdürülür:

1890 ci ilə görə yaşayış yerləri Bu yerlərin indiki vaxtdakı adı 1890 ci ildəki sayımına görə əhali
Kwigamiut Entrance of Duchikthluk Bay 43
Koot Cape Etolin 117
Ingreamiut Ingrimiut 35
Chuligimiut Between Ingrimiut & Cape Etolin 32
Upper Chuligimiut Between Ingrimiut & Cape Etolin 30
Kahmiut Ahikitook 40
Kinegnamiut Near Cape Mohican 76
Tunaghamiut Between Cape Mohican and Cape Mendenhall 71
Kanagmiut Between Cape Mohican and Cape Mendenhall 41
CƏMİ . 700

Tarix

Nunivak çupiklərinin Qərblilərlə (Kass'ar) ilk qarşılaşması 1821-ci ildə ruslarla olmuşdur. Qərblilər üçün istifadə etdikləri Kass'ar adı da Rusca Kazak (Казак) adından gəlir. Bu Kass'ar adı indiki vaxtda ağ amerikalılar üçün istifadə edilərkən, daha sonra Ruslar üçün Kass'alugpiag (hərfi əsl qərbli) adı törədilmişdir. Amerikalıların Alyaskanı 30 mart 1867-ci ildə Rusiya İmperiyasından satın almasıyla Nunivak adası da ABŞ-a daxil edilmişdir. Nunivak çupiklərinin Alyaska ərazisində yaşayan digər yupiklərdən fərqli olduğu ancaq 1897-ci ildə Kuskokvim Çayı Moravian missioneri Con H. Kilbuk tərəfindən adaya edilən bir ziyarətlə ortaya çıxmışdır.

18 dekabr 1971-ci ildə Alyaska Yerli Tələbləri Təhlil etmə Qanununun təsdiqi Alyaskadaki bütün yerli xalqlar kimi Nunivak çupiklərinə də iqtisadi rahatlıq gətirmişdir. Bu qanuna əsaslanaraq həmin ildə çupiklərin adadakı hüquqlarını qorumaq və iqtisadi inkişaflarını təmin etmək məqsədilə Nunivak Island Mekoryuk Alaska Corporation (NIMA) adlı kənd şirkəti qurulmuşdur.

İctimai həyat

 
Maskalı bir kişi, Nunivak, 1927
 
Nunivak barabanı və ya dəfi, 1927

Ailə

Ənənəvi nikah qohumlar (xala, əmi, bibi və dayıuşaqları) arasında olar. Çoxarvadlılıq (polygyny) və ya çoxərlilik (poliandriya) az də olsa, daha çox iki bacı və ya iki qardaşla evlilik formasında görünür. Ölən arvadın qardaşıyla (levirat) və ya arvadın bacısıyla (sororat) evlilik normal qarşılansa da çox rast gəlinmir. İlk dəfə saqqallı suitini ovlayan gənc, evliliyə hazır bir yetkin nəfər olaraq görülər.

Kiiyar

Kiiyar (Alyaska Yupiklərində Qasgi , Chevak Çupiklərində Qaygiq , İnyupiklərdə Qargi ; İngiliscə community house, traditional community house, communal men's house, men’s community house, men's house, ceremonial house, council house, dance house, communal gathering place) : Yalnız qışda kişilər tərəfindən istifadə edilən, ümumiyyətlə yarısınadək torpağa basdırılmış tək otaqlı geniş və böyük evdir. Qadınlar və qızlar isə normal evlərdə (Enpiar) yaşayarlar. Kiiyarların keçmiş dövrdə məktəb kimi də istifadə edildiyi fikri mövcuddur.

Şənlik və Mərasimlər

Qusngim Kevga (İngiliscə Reindeer Messenger Festival) : Ənənəvi Nunivak yeməklərinin təqdim edildiyi şənliklər üç gün davam edir. Bu müddət ərzində qarşılıqlı ailə ziyarətləri həyata keçirilir. Şənliklərdə rəqs nümayişi də baş verir. Rəqslərdən, yelpik kimi də xarakterizə edilə biləcək "barmaq maskaları" (tegumiar) şimal maralının saqqallarından edilir. Ayrıca suiti, dəniz quşu və ya şimal maralı təsvirlərinin olduğu "üz maskaları"ndan (agayu) da istifadə edilir.

Mesane Bayramı (İngiliscə Bladder Festival) : Ovlanan suitlərinin ruhlarının sakitləşməsi üçün Kiiyar içində bir suitinin qurudulmuş sidik kisəsi (Nakacug) (Nakacugtaller) şamanistik ritualların həyata keçdiyi və rəqslərlə başlayıb sonuna doğru seksual proseslərlə davam edən bayramdır. İctimai bir ünsür olaraq bəzən yeniyetməlik dövründəki gənc qızlar ataları tərəfindən kilyardakı cəmiyyətin digər üzvlərinə hədiyyə olaraq təqdim olunur. Bu gün bu bayram yalnız folklorik dəyər daşımaqda və cinsi əlaqəyə girilməməkdədir.

Agayar (İngiliscə Fall-time dance festival) : Son baharda edilən rəqs festivalıdır. Kişilərin rəqs papağı (Nacarpig'ar) və dəfəbənzər barabanlar (Cauyar) rəqsin ən mühüm detallarıdır.

Din

 
Nunivak Çupiklərindən quzğun maskalı bir kişi, 1929

Şamanizm

Çupik şamanizmində yaradıcı güc Ellam Cua (kainatın insanı) adı ilə adlandırılır. Şamanizmdə Panteizm olmadığı halda, Ellam Cua indiki vaxtda Xristian Çupik inancında Tanrı (God) üçün də istifadə olunur.

Ruhlar yaxşı (Qel'a) ya da pis (Qelangnagar) ola bilər.

Angalku (şaman) :

Agayu (maska) : ətrafında ağac halqası (Ellanguar) olar. Üzərində də şəkillər (Qamurat) mövcuddur. İndiki vaxtda, müasir İfritələr bayramı (Qaaritar) maskaları da bu adla xatırlanır.

Rəqs  : Nunivak çupiklərinin rəqs etməsi 1930-cu illərdə Xristian misyonerləri tərəfindən qadağan edildi. Ancaq illər sonra rəqsin yenidən canlandırılmasına çalışdılar və 2002-ci ildə Nuniwarmiut Kassiyurtait adıyla Çupik rəqs qrupu yaradıldı.

Xristianlıq

Nunivak çupiklərinin Xristianlıqla tanış olmaları 1936-ci ildə Mekoryuk qəsəbəsində Evangelical Covenant Church adlı kilsəsinin tikilməsi ilə başlayır. Mekoryukun ilk keşişi Jacob Kenizk adaya gəlməsiylə eskimos adəti ilə rəqs etmə və ya mahnı oxuma, maska taxma onu ​​istehsal etmə, kimi bütün şamanistik mərasimlər qadağan edilmişdir.

Xristian və bir sıra qərb ölkələrində qeyd olunan, Şükran günü (Quyaner), Milad (Agayunerpag), Yeni il bayramı (Allrakuukeggtaar), İfritələr bayramı (Qaaritar) və Pasxa (Ussukcauteller) kimi bayramlar indiki vaxtda da Nunivak Çupikləri arasında da qeyd edilir. Beynəlxalq xüsusiyyət daşıyan Analar günü (Aanat Erenrat) də qeyd olunan bayramlar arasındadır.

Ovçuluq və yığıcılıq

 
Ellikarrmiut dərəsinin dənizə tökülən ağzında balıq düşərgəsi, Nash Harbor (Naasaapelarmiut), Nunivak, 1927
 
Qayıq içindəki ovçu ovuna mizraq atmağa hazırlanarkən,1927
 
Nunivak Çupiklərindən ata və oğul qayıqda
 
Nunivak qayıqları, 1936
 
Nunivak Çupiklərinə ait qayıq kabinasında bilərzik dəstəkləri (Ayaperwig). İki dənə olub taxtadan hazırlanar və birinə gülümsəyən kişi, digərinə də çox sərt bir qadın üzü təsvir edilərdi.

Bütün eskimos xalqları kimi Nunivak Çupikləri də ovçu və yığıcıdır. Berinq dənizinin (Imarpig 'böyük dəniz') məməli (imarpillar) ve balıqları (iqallug) ovladıqları əsas qida məmulatlarıdır.

Mövsümlər:

Ay adları :

  • Yanvar : Tanqiluryag Kinguqlir ('ikinci ay')
  • Fevral : Kuiget Aanit (< kuiget = çaylar + aanit = ?)
  • Mart : ?
  • Aprel : Tengaurtet Tanqiat ('quş uçan ayı')
  • May : Tengmiarat Tanqiat ('quşların ayı')
  • İyun : Tengmiarat Tengutit ('quş balalarının ucum ayı')
  • İyul : Alpaaruswig (' Uria cinsindən təmizçilərin cənuba uçma ayı')
  • Avqust : Qilangaaruswig (' Sakit Okean kütdimdiyinin hərəkətlənmə zamanı')
  • Sentyabr : Kakeggliyarwig ('burun axıntısı ayı')
  • Oktyabr : Nanwarat Cikutit ('gölcüklərin üstünün donduğu zaman')
  • Noyabr : Imam Umgut'i ('dənizin buzla örtüldüyü zaman')
  • Dekabr : Tanqiluryag Ciuqlir ('ilk ay')

Okeandakı dəniz məməliləri nin ovu üçün lazım olan vasitələrdən ən önəmlisi qayıqdır.Və onu "Eskimos qayığı" adlandırırlar.

Suiti növləri içində ən çox ovlananı saqqallı suitidir.Daha sonra halqalı suiti ilə xallı suiti növləri gəlir.

Balıqçılıq da əhəmiyyətli sahələrdən hesab olunur. Balıqçı kəndləri arasında Duchikimiut, Queeguilmiut, Kathalgmiut, Machagimiut, Kwecluechikmiut, Ikongimiut, Kewigimiut kəndləri qeyd oluna bilər. Yaz və payız ayları balıq ovu üçün ideal zaman sayılır. Yazın ilk balıqlarından Sakit Okean siyənəyi kiçik olduğu üçün qurutmaq məqsədilə rahatdır. Balıqlar qurudulur və ya hisə verilir, daha sonra isə qış mövsümündə həm insanlar həm də, itlərin yeməsi üçün istifadə edilir. İyun ayından etibarən som balıqları dənizdən şirin sulara kürüləməyə gəlirlər. Yay aylarında Nunivakdaki dərələrdə ovlanan ən qiymətli balıq som balığıdır.Bu balığın bir neçə növü vardır. Məsələn: Taryaqvag, Cayag, Ciayuryar və Macutar növlərini misal göstərmək olar. Ovlanan və təmizlənən balıqların qurudulma yollarından biri də qaya üzərinə sərilmələridir. Ovlanan digər balıqlar arasında Iqalluyagar, Culugpaugar, Naternar, Cagir, Atgiiyar, Iqalluar, Osmerus mordax, Qussur, Dallia pectoralis növləri qeyd oluna bilər.

Qadınlar, tundrada göl və ya digər qamışlıq kimi ərazilərdə tayarut adlı göyərtini yemək üçün toplayırlar. Ikitug və Ciwassar adlı bitkilər də tərəvəz olaraq suiti yağı ilə birlikdə yeyilir. Meyvələr əsasən tumsuz olan meyvələrdir: Paunrat, (Empetrum nigrum) Atsat (Rubus spectabilis), Kavlag (Arctostaphylos alpina), Curer (Vaccinium uliginosum) kimi meyvələri misal göstırmək olar. Bir qaymaqçiçəyi növünün (Ranunculus pallasi) çiçək açmadan əvvəlki sürgünləri Wivlat adlı yeyilir.

Yeməklərin saxlanılmasında yerli NİMA şirkətinin anbarlarından istifadə edilir. Xüsusilə yeni nəsil milli yeməklərdən daha çox qərb mətbəxtinə maraq göstərir.

Şimal maralı adaya ilk dəfə 1920-ci ildə ABŞ hökuməti tərəfindən gətirilmişdir. İnsan məskunlaşması əsasən cənub hissəsində olduğu üçün 4.000 baş şimal maralı cənuba göndərilmişdir.

Alyaska ov komissiyası (Alaska Game Commission) tərəfindən Qrenlandiyada tutulan 31 müşk öküzü ovçuluq məqsədi ilə 1935-ci və 1936-ci illərdə Nunivak təbiətinə gətirilmişdir. Bunun əsas səbəbi ovlanma üçün nəzərdə tutulan heyvanların sayını artırmaq idi. İlk ov mövsümü 1975-ci ildə açılmışdır.

Nunivak çupiklərinin geyimləri

Geyimlər

Parka adlanan qeyimdən çox istifadə olunur. Alyaskadakı Yupiklərdə də parka "kuspuk" (parka köynəyi) Nunivakda isə Qasper adlanır. Adadakı dəniz quşlarının bolluğu onların dərilərindən müxtəlif geyimlərin hazırlanmasında istifadə edilir.Dəniz quşlarının dərisi digər quşlara görə daha möhkəm olduğu üçün parka istehsalına əlverişlidir. Təmizçilər fəsiləsinə aid olan növlər daha çox parka hazırlanmasında istifadə edilir. Parkalıq dəniz ördəyi növləri arasında, dimdik (Somateria mollissima) tükləriylə birlikdə təmizlənən moryankyaı misal göstərmək olar. qağayının tükləriylə birlikdə dərisindən hazırlanan Tengaurtet parkası ağ rəngiylə ovlanarkən buz üzərində sürüşərək vurmaq üçün ideal kamuflyaj materialıdır. Balıq dəriləri də Amirag adlı parka istehsalında istifadə olunur. Ağartılmış suiti dərisinin yenə suiti bağırsağıyla və ya balıq dərisiylə astarlanmasıyla edilən Ellangrat parkası da vardır. Suiti dərisindən edilən parkalar Qutngug olarak adlandırılır. Vizon (Neovison vison) kürkündən edilən Imarmiutat parkası, sincab kürkündən edilən Qanganar parkası və şimal maralı dərisindən edilən Qalilurrlugar parkası da quru məməlilərinin geyəcək vəsaiti olaraq istifadə edildiyi nümunələrdir. Ağ kamuflyaj parkaları Qatrin adını alır. Qadınların geydiyi Kinguqaleg adlı kürk parka ön və arxadan iki parça olaraq hzırlanar.

Şalvar olaraq suiti dərisindən uzun (Qerrullig) və ya qısa(Qerrulcuarag) şalvarlar bir kəmər (Nungirta) ilə birlikdə istifadə edilir.

Əlcək olaraq tək barmaqlı (Aritvag) və ya beş barmaqlı (Asgar) əlcəklər istifadə edilər. Uşaqlar Aritvacuar adlı daha kiçik ölçülü olanlardan istifadə edər. Dirsəklərə qədər uzanan tək barmaqlı qolçaqlı əlcək (Aiqpak) də vardır. Kişilərin xizək sürərkən istifadə etdiyi Arikarer adlı tək barmaqlı əlcək dəridən hazırlanır. Tüksüz suiti dərisindən istehsal olunan tək ya da beş barmaqlı qolçaqlı əlcək Arillugar adını daşıyırr.

Ayaqqabı olaraq daha çox uzunboğaz ayaqqabı və ya çəkmədən istifadə edilir. Uzunqunclu dəri çəkmə (Kameksag) və dəridən At'ar adlı uzunboğaz istifadə edilər. Ayaqqabının dərisi üçün daha çox yaşlı suiti dəriləri (Arinacir) istifadə edilər. Kişi ayaqqabıları arasında kürklü Ac'iqer, içi kürklü Ilutmurtar, qışlıq An'giuteg ilə suiti dərisindən düzəldilən line kürklü və su keçirməyən Ivrucir (iki: ivrucig) sayıla bilər. Yenə kişilərin istifadə etdiyi Qamquinar adlı bot isə uzunqunc su keçirməz olub su içində və qarda getmək üçün idealdır. Bunun gənc oğlan və qızların geydiyi növünə Qalluwit adı verilər. Qadınlar Unillugag adlı botu və ya Yuunin adlı yüksək konçlu çizmeyi istifadə. Şalvar kimi qurşağa qədər qunclu olan və sukeçirməz suiti dərisindən hazırlanan At'ayagglugar adlı uzunboğaz çəkmə da qadınların tərəfindən geyinilir. Qadınların köhnə uzun dəri ayaqqabıları Ac'upegglugar adını daşıyır. Ayaqqabı line corab (Ilupeqsar) olaraq daha çox Elymus mollis və ya Elymus arenarius adlı uzun saplı otlardan edilən corablar istifadə edilər.

Milli bəzək və geyimə edilən əlavələr

Eskimos xalqlarının tipik ləvazimatları olan və "dodaq sırğası" də deyilən labretlər (Tuutar) məşhurdur. Kişi labretleri (Ungunqur) arasında yumru Wivvsag, ətrafı boncuklu Elciqaruar ilə ağ və yaşıl daşlı Kukupag sayıla bilər. Qadın labretleri arasında isə Caqiqsar ilə fil dişindən Aqerwig göstərilə bilər. Bilərzik (Tallirer) kadınlarca istifadə edilər. Sırğa olaraq Aqlin və Ciucin istifadə edilər. Boncuklu fil dişi sırğa isə Agar adını alar. Küpedeki qarışıqlığı önləmək üçün fil dişi parça (Qipsalkutet) əlavə olunur.

Tatu (Alzngar) bütün Eskimos xalqlarında olduğu kimi Nunivak Çupiklərində də görünür. Çənə tatusu (Tamlurutet) ilə bilək tatusu (Tayarnerutet) geniş yayılmışdır.

Dil və Təhsil

  Əsas məqalə: Nunivak çupikcəsi

Adada danışılan Yupik dialekti Nunivak çupikcəsi (öz dilində olan adı: Cugtun) olup Alyaskada yalnızca burada danışılır. Digər Yupik dialektlərindən olduqca fərqliləşən dialektleri ada həyatından qaynaqlanır. Dialektlərinə aid ilk söz toplama və qrammatika çalışması 1905-ci ildə Corc B. Qordon tərəfindən edilmişdir. Adalıların rəsmi veb saytında şivələrinin lüğəti vardır.

Alyaska yupikcəsinin dialektleri arasındaki yeri:

  • Alyaska yupik dili (öz adları Yugtun, Yugcetun, Cugtun)
    • Unaliq-Pastuliq yupikcəsi  : Norton Sound bölgəsində danışılır
    • Əsl Alyaska yupikcəsi : Yukon və Kuskokvim bölgələrində danışılır (öz dilində olan adı: Yugtun, Yugcetun)
    • Egegik yupikcəsi : Bristol Bay bölgəsində danışılır
    • Çupikcə : Hooper Bay və Chevak bölgələrində danışılır (öz dilində olan adı: Cugtun)
    • Nunivak Çupikcəsi (öz dilində olan adı: Cugtun)

Aşağı Kuskokwim Məktəb Bölgəsinə (LKSD Lower Kuskokwim School District) bağlı olan Mekoryuktaki məktəbdə (Nuniwarmiut School PK-12) Nunivak çupikcəsi "xarici dil" kimi öyrədilir. Alyaskadaki tək məktəbləri budur.

Nunivak çupikcəsinin təhlükə altındakı dillərdən olduğu Alyaska Yerli Dil Mərkəzi (ANLC) tərəfindən də sənədləşdirilmişdir. Dil hər an ölü dillər siyahısına salına bilər. Michael Krauss tərəfindən 1975-ci ildə aparılan araşdırmaya əsasən "bəzi uşaqlar çupikcə danışa bilir" deyilirdi, 1982-ci ildə isə "uşaqların heç biri çupik dilində danışa bilmir" nəticəsi əldə edilmişdir.

Qalereya

  • Heyvanlar

  • Cayag

  • Saqqallı suiti

  • Paunrat

  • şimal maralları (Qusngit) adaya 1920 -ci ildə ABŞ hökuməti tərəfindən gətirilmişdir.

  • Nunivak müşk öküzləri (Umingmat) adaya 1935-ci ildə Alyaska ov komissiyası tərəfindən gətirilmişdir.

İstinadlar

  1. . 2011-03-11 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-08-05.
  2. Nuniwarmiut Piciryarata Tamaryalkuti : We are Cup'it 2011-03-11 at the Wayback Machine (= We are called Eskimo by Westerners. Although this is a term that some disapprove of, it does not bother us. There are many "Eskimo" groups, so nowadays we prefer to be identified as Cup'ig)
  3. . 2011-03-11 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-08-05.
  4. . 2011-03-04 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-08-05.
  5. ↑ . 2011-07-27 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-08-05.
  6. (PDF). 2010-09-23 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-08-05.
  7. ↑ Margaret Lantis, Nunivak Eskimo, Handbook of North American Indians v5 Arctic pp 209-223, Government Printing Office, Washington. Copyright 1984 Smithsonian institution
  8. Qasgimi : In the Qasgi
  9. Qaygiq (Men’s House) by Dr. John Pingayak
  10. Richard Knecht & Theresa Arevgaq John (2006), Multiple Ways of Knowing: Life stories, Oral history and Education, INALCO 2009, Proceedings of the 15th Inuit Studies Conference, Orality (Paris, 2006)
  11. ↑ . 2008-12-25 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-08-05.
  12. Nuniwarmiut Piciryarata Tamaryalkuti : Nunivak Çupik maske resimleri[ölü keçid]
  13. . 2011-10-05 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-08-05.
  14. ↑ . 2011-10-05 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-08-05.
  15. (PDF). 2010-09-23 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-08-05.
  16. (PDF). 2010-07-26 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-08-05.
  17. . 2008-12-25 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-08-05.
  18. Mt. McKinley Meat & Sausage Company, Review & Recommendations, final report, December 1, 2003, Prepared by Marian Romano & Melanie Trost, State of Alaska, Department of Natural Resources, Division of Agriculture
  19. Nunivak Musk Ox with Bow and Arrow by Chuck Eisenhower
  20. ↑ . 2012-08-05 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-08-05.
  21. . 2012-08-05 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-08-05.
  22. Krauss, Michael E. (1975). Native peoples and languages of Alaska. [Map]. Fairbanks, AK: Alaska Native Language Center, University of Alaska.
  23. Krauss, Michael E. (1982). Native peoples and languages of Alaska. [Map]. Fairbanks, AK: Alaska Native Language Center, University of Alaska.
  24. . 2008-12-24 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-08-05.

Xarici keçidlər

  • Alaska's Digital Archives

September 02, 2021
nunivak, çupikləri, dilində, olan, adı, cupʼig, tək, cupiik, cupiit, cəm, nuniwarmiut, nunivak, xalqı, ingiliscə, nunivak, amerika, birləşmiş, ştatlarında, alyaska, ştatının, qərbində, berinq, dənizində, olan, nunivak, adasında, nuniwar, yaşayan, yupik, qolund. Nunivak cupikleri oz dilinde olan adi Cupʼig tek Cupiik iki Cupiit cem ve ya Nuniwarmiut Nunivak xalqi Ingilisce Nunivak Cup ig Amerika Birlesmis Statlarinda Alyaska statinin qerbinde Berinq denizinde olan Nunivak adasinda Nuniwar yasayan yupik qolundan bir eskimos xalqidir Nunivak cupikleri Nunivak Cupik qadini ve beline sellediyi usagiUmumi sayi215 1 Yasadigi erazilerABS Alyaska DiliNunivak cupikcesiingilis diliDiniXristianliq 1936 ci ile qeder Samanizm Qohum xalqlarAlyaska yupikleri Inyupikler Edvard Serif Curtis terefinden cekilen Nunivak qadin fotosekili 1927 ci il Dovsan kurklu Nunivak cupik usagi 1930 Nunivak cupik usaqlari 1930 Alyaska erazisinde yasayan yupiklerin bir qebilesi olsa da onlardan ayri yasamalari neticesinde onlardan mueyyen qeder tecrid olmusdur Bu da onlarin diger qohum xalqlardan hem medeniyyet hem de dil baximindan ferqlenmesine sebeb olmusdur Mundericat 1 Etimologiya 2 Tesnifati 3 Ehali 4 Tarix 5 Ictimai heyat 5 1 Aile 5 2 Kiiyar 5 3 Senlik ve Merasimler 6 Din 6 1 Samanizm 6 2 Xristianliq 7 Ovculuq ve yigiciliq 8 Nunivak cupiklerinin geyimleri 8 1 Geyimler 8 2 Milli bezek ve geyime edilen elaveler 9 Dil ve Tehsil 10 Qalereya 11 Istinadlar 12 Xarici kecidlerEtimologiya RedakteAlyaskanin materikde olan Yukon ve Kuskokvim bolgelerindeki xalqlar Yupʼik adini dasiyarken yene materikde olan Hooper Bay ve Chevak bolgesindekiler Cupʼik adini dasiyirlar Nunivak adasindakiler ise Cupʼig olaraq ozlerini adlandirirken materikdeki yupiklere de Yupʼig adini verirler Onlarin hamisi yupikce deyilen eyni dilin ferqli dialektlerinde danisarlar Kanada eskimoslari Eskimos adini kicildici tapib ozleri ucun istifade qanuni olaraq engellerken diger Alyaska eskimoslari gibi Nunivak cupikleri de ozlerine Eskimos deyilmesine narahatliq duymazlar 2 Tesnifati RedakteEskimos Aleut xalqlari Aleut xalqi Eskimoslar Sirenik eskimoslari Yupik xalqlari Sirenik yupikleri Esl Yupik xalqlari Sibir yupikleri Naukan yupikleri Alyaska yupikleri Nunivak cupikleri Supikler Inuit xalqlari Inyupikler ve ya Alyaska inuitleri Inuitler ve ya Kanada inuitleri Qerbi Kanada inuitleri Serqi Kanada inuitleri Qrenlandiya inuitleriEhali RedakteIndiki zamanda Nunivak cupiklerinin sayi 215 3 dir ve anadillerini yalniz Mekoryuk qesebesinde yasayan yasli insanlar terefinden danisilir 4 usaqlar danisamadiqlari dillerini mektebde oyrenirler 1900 ci ilde USS Manning gemisinin cerrahi Alanson Uiks terefinden kecirilmis mehdud ABS ehali sayimina gore 110 nefer qebul olundu 1910 cu ilde agent L L Beyls terefinden edilen mehdud ABS ehali sayimina gore 10 yasayis yerinde cemi 131 nefer qeyd edildi 1920 ci ilde mehdud ABS ehali sayimina gore 6 yasayis yerinde cemi 189 ehali qeyd edildi 5 Nunivak adasinin ABS terefinden kecirilen ilk ehali sayimi 1890 ci ilde Ivan Petrov terefinden heyata kecirildi ve 15 yasayis yerinde cemi 745 nefer qeyde alindi Bu boyuk reqem hem Nunivak cupikleri hem de akademik seviyyede aparilan tedqiqatlarda hemise subhe altina alinir 5 1890 ci ilde heyata kecirilen ve sual isareleriyle dolu olan bu siyahiyaalmamanin reqemleri basqa bir qaynaqda bele bolusdurulur 6 1890 ci ile gore yasayis yerleri Bu yerlerin indiki vaxtdaki adi 1890 ci ildeki sayimina gore ehaliKwigamiut Entrance of Duchikthluk Bay 43Koot Cape Etolin 117Ingreamiut Ingrimiut 35Chuligimiut Between Ingrimiut amp Cape Etolin 32Upper Chuligimiut Between Ingrimiut amp Cape Etolin 30Kahmiut Ahikitook 40Kinegnamiut Near Cape Mohican 76Tunaghamiut Between Cape Mohican and Cape Mendenhall 71Kanagmiut Between Cape Mohican and Cape Mendenhall 41CEMI 700Tarix RedakteNunivak cupiklerinin Qerblilerle Kass ar ilk qarsilasmasi 1821 ci ilde ruslarla olmusdur Qerbliler ucun istifade etdikleri Kass ar adi da Rusca Kazak Kazak adindan gelir Bu Kass ar adi indiki vaxtda ag amerikalilar ucun istifade edilerken daha sonra Ruslar ucun Kass alugpiag herfi esl qerbli adi toredilmisdir Amerikalilarin Alyaskani 30 mart 1867 ci ilde Rusiya Imperiyasindan satin almasiyla Nunivak adasi da ABS a daxil edilmisdir Nunivak cupiklerinin Alyaska erazisinde yasayan diger yupiklerden ferqli oldugu ancaq 1897 ci ilde Kuskokvim Cayi Moravian missioneri Con H Kilbuk terefinden adaya edilen bir ziyaretle ortaya cixmisdir 5 18 dekabr 1971 ci ilde Alyaska Yerli Telebleri Tehlil etme Qanununun tesdiqi Alyaskadaki butun yerli xalqlar kimi Nunivak cupiklerine de iqtisadi rahatliq getirmisdir Bu qanuna esaslanaraq hemin ilde cupiklerin adadaki huquqlarini qorumaq ve iqtisadi inkisaflarini temin etmek meqsedile Nunivak Island Mekoryuk Alaska Corporation NIMA adli kend sirketi qurulmusdur Ictimai heyat Redakte Maskali bir kisi Nunivak 1927 Nunivak barabani ve ya defi 1927 Aile Redakte Enenevi nikah qohumlar xala emi bibi ve dayiusaqlari arasinda olar Coxarvadliliq polygyny ve ya coxerlilik poliandriya az de olsa daha cox iki baci ve ya iki qardasla evlilik formasinda gorunur Olen arvadin qardasiyla levirat ve ya arvadin bacisiyla sororat evlilik normal qarsilansa da cox rast gelinmir Ilk defe saqqalli suitini ovlayan genc evliliye hazir bir yetkin nefer olaraq goruler 7 Kiiyar Redakte Kiiyar Alyaska Yupiklerinde Qasgi 8 Chevak Cupiklerinde Qaygiq 9 Inyupiklerde Qargi Ingilisce community house traditional community house communal men s house men s community house men s house ceremonial house council house dance house communal gathering place Yalniz qisda kisiler terefinden istifade edilen umumiyyetle yarisinadek torpaga basdirilmis tek otaqli genis ve boyuk evdir Qadinlar ve qizlar ise normal evlerde Enpiar yasayarlar Kiiyarlarin kecmis dovrde mekteb kimi de istifade edildiyi fikri movcuddur 10 Senlik ve Merasimler Redakte Qusngim Kevga Ingilisce Reindeer Messenger Festival Enenevi Nunivak yemeklerinin teqdim edildiyi senlikler uc gun davam edir Bu muddet erzinde qarsiliqli aile ziyaretleri heyata kecirilir Senliklerde reqs numayisi de bas verir Reqslerden yelpik kimi de xarakterize edile bilecek barmaq maskalari tegumiar simal maralinin saqqallarindan edilir Ayrica suiti deniz qusu ve ya simal marali tesvirlerinin oldugu uz maskalari ndan agayu da istifade edilir 11 Mesane Bayrami Ingilisce Bladder Festival Ovlanan suitlerinin ruhlarinin sakitlesmesi ucun Kiiyar icinde bir suitinin qurudulmus sidik kisesi Nakacug Nakacugtaller samanistik rituallarin heyata kecdiyi ve reqslerle baslayib sonuna dogru seksual proseslerle davam eden bayramdir Ictimai bir unsur olaraq bezen yeniyetmelik dovrundeki genc qizlar atalari terefinden kilyardaki cemiyyetin diger uzvlerine hediyye olaraq teqdim olunur Bu gun bu bayram yalniz folklorik deyer dasimaqda ve cinsi elaqeye girilmemekdedir 7 Agayar Ingilisce Fall time dance festival Son baharda edilen reqs festivalidir Kisilerin reqs papagi Nacarpig ar ve defebenzer barabanlar Cauyar reqsin en muhum detallaridir Din Redakte Nunivak Cupiklerinden quzgun maskali bir kisi 1929 Samanizm Redakte Cupik samanizminde yaradici guc Ellam Cua kainatin insani adi ile adlandirilir Samanizmde Panteizm olmadigi halda Ellam Cua indiki vaxtda Xristian Cupik inancinda Tanri God ucun de istifade olunur Ruhlar yaxsi Qel a ya da pis Qelangnagar ola biler Angalku saman Agayu maska etrafinda agac halqasi Ellanguar olar Uzerinde de sekiller Qamurat movcuddur 12 Indiki vaxtda muasir Ifriteler bayrami Qaaritar maskalari da bu adla xatirlanir Reqs Nunivak cupiklerinin reqs etmesi 1930 cu illerde Xristian misyonerleri terefinden qadagan edildi 11 Ancaq iller sonra reqsin yeniden canlandirilmasina calisdilar ve 2002 ci ilde Nuniwarmiut Kassiyurtait adiyla Cupik reqs qrupu yaradildi 13 Gunes ve Ay bir birine qardas sayilir 7 Xristianliq Redakte Nunivak cupiklerinin Xristianliqla tanis olmalari 1936 ci ilde Mekoryuk qesebesinde Evangelical Covenant Church adli kilsesinin tikilmesi ile baslayir Mekoryukun ilk kesisi Jacob Kenizk adaya gelmesiyle eskimos adeti ile reqs etme ve ya mahni oxuma maska taxma onu istehsal etme kimi butun samanistik merasimler qadagan edilmisdir Xristian ve bir sira qerb olkelerinde qeyd olunan Sukran gunu Quyaner Milad Agayunerpag Yeni il bayrami Allrakuukeggtaar Ifriteler bayrami Qaaritar ve Pasxa Ussukcauteller kimi bayramlar indiki vaxtda da Nunivak Cupikleri arasinda da qeyd edilir Beynelxalq xususiyyet dasiyan Analar gunu Aanat Erenrat de qeyd olunan bayramlar arasindadir Ovculuq ve yigiciliq Redakte Ellikarrmiut deresinin denize tokulen agzinda baliq dusergesi Nash Harbor Naasaapelarmiut Nunivak 1927 Qayiq icindeki ovcu ovuna mizraq atmaga hazirlanarken 1927 Nunivak Cupiklerinden ata ve ogul qayiqda Nunivak qayiqlari 1936 Nunivak Cupiklerine ait qayiq kabinasinda bilerzik destekleri Ayaperwig Iki dene olub taxtadan hazirlanar ve birine gulumseyen kisi digerine de cox sert bir qadin uzu tesvir edilerdi Butun eskimos xalqlari kimi Nunivak Cupikleri de ovcu ve yigicidir Berinq denizinin Imarpig boyuk deniz memeli imarpillar ve baliqlari iqallug ovladiqlari esas qida memulatlaridir Movsumler payiz Uksuar qis Uksur yaz Upnerkar yay KiagAy adlari Yanvar Tanqiluryag Kinguqlir ikinci ay Fevral Kuiget Aanit lt kuiget caylar aanit Mart Aprel Tengaurtet Tanqiat qus ucan ayi May Tengmiarat Tanqiat quslarin ayi Iyun Tengmiarat Tengutit qus balalarinin ucum ayi Iyul Alpaaruswig Uria cinsinden temizcilerin cenuba ucma ayi Avqust Qilangaaruswig Sakit Okean kutdimdiyinin hereketlenme zamani Sentyabr Kakeggliyarwig burun axintisi ayi Oktyabr Nanwarat Cikutit golcuklerin ustunun dondugu zaman Noyabr Imam Umgut i denizin buzla ortulduyu zaman Dekabr Tanqiluryag Ciuqlir ilk ay Okeandaki deniz memelileri nin ovu ucun lazim olan vasitelerden en onemlisi qayiqdir Ve onu Eskimos qayigi adlandirirlar Suiti novleri icinde en cox ovlanani saqqalli suitidir Daha sonra halqali suiti ile xalli suiti novleri gelir 14 Baliqciliq da ehemiyyetli sahelerden hesab olunur Baliqci kendleri arasinda Duchikimiut Queeguilmiut Kathalgmiut Machagimiut Kwecluechikmiut Ikongimiut Kewigimiut kendleri qeyd oluna biler Yaz ve payiz aylari baliq ovu ucun ideal zaman sayilir Yazin ilk baliqlarindan Sakit Okean siyeneyi kicik oldugu ucun qurutmaq meqsedile rahatdir Baliqlar qurudulur ve ya hise verilir daha sonra ise qis movsumunde hem insanlar hem de itlerin yemesi ucun istifade edilir Iyun ayindan etibaren som baliqlari denizden sirin sulara kurulemeye gelirler Yay aylarinda Nunivakdaki derelerde ovlanan en qiymetli baliq som baligidir Bu baligin bir nece novu vardir Meselen Taryaqvag Cayag Ciayuryar ve Macutar novlerini misal gostermek olar Ovlanan ve temizlenen baliqlarin qurudulma yollarindan biri de qaya uzerine serilmeleridir Ovlanan diger baliqlar arasinda Iqalluyagar Culugpaugar Naternar Cagir Atgiiyar Iqalluar Osmerus mordax Qussur Dallia pectoralis novleri qeyd oluna biler 14 15 Qadinlar tundrada gol ve ya diger qamisliq kimi erazilerde tayarut adli goyertini yemek ucun toplayirlar Ikitug ve Ciwassar adli bitkiler de terevez olaraq suiti yagi ile birlikde yeyilir Meyveler esasen tumsuz olan meyvelerdir Paunrat Empetrum nigrum Atsat Rubus spectabilis Kavlag Arctostaphylos alpina Curer Vaccinium uliginosum kimi meyveleri misal gostirmek olar 14 Bir qaymaqciceyi novunun Ranunculus pallasi cicek acmadan evvelki surgunleri Wivlat adli yeyilir 16 Yemeklerin saxlanilmasinda yerli NIMA sirketinin anbarlarindan istifade edilir Xususile yeni nesil milli yemeklerden daha cox qerb metbextine maraq gosterir 14 Simal marali adaya ilk defe 1920 ci ilde ABS hokumeti terefinden getirilmisdir Insan meskunlasmasi esasen cenub hissesinde oldugu ucun 4 000 bas simal marali cenuba gonderilmisdir 17 18 Alyaska ov komissiyasi Alaska Game Commission terefinden Qrenlandiyada tutulan 31 musk okuzu ovculuq meqsedi ile 1935 ci ve 1936 ci illerde Nunivak tebietine getirilmisdir Bunun esas sebebi ovlanma ucun nezerde tutulan heyvanlarin sayini artirmaq idi Ilk ov movsumu 1975 ci ilde acilmisdir 19 Nunivak cupiklerinin geyimleri RedakteGeyimler Redakte Parka adlanan qeyimden cox istifade olunur Alyaskadaki Yupiklerde de parka kuspuk parka koyneyi Nunivakda ise Qasper adlanir Adadaki deniz quslarinin bollugu onlarin derilerinden muxtelif geyimlerin hazirlanmasinda istifade edilir Deniz quslarinin derisi diger quslara gore daha mohkem oldugu ucun parka istehsalina elverislidir Temizciler fesilesine aid olan novler daha cox parka hazirlanmasinda istifade edilir Parkaliq deniz ordeyi novleri arasinda dimdik Somateria mollissima tukleriyle birlikde temizlenen moryankyai misal gostermek olar qagayinin tukleriyle birlikde derisinden hazirlanan Tengaurtet parkasi ag rengiyle ovlanarken buz uzerinde suruserek vurmaq ucun ideal kamuflyaj materialidir Baliq derileri de Amirag adli parka istehsalinda istifade olunur Agartilmis suiti derisinin yene suiti bagirsagiyla ve ya baliq derisiyle astarlanmasiyla edilen Ellangrat parkasi da vardir Suiti derisinden edilen parkalar Qutngug olarak adlandirilir Vizon Neovison vison kurkunden edilen Imarmiutat parkasi sincab kurkunden edilen Qanganar parkasi ve simal marali derisinden edilen Qalilurrlugar parkasi da quru memelilerinin geyecek vesaiti olaraq istifade edildiyi numunelerdir Ag kamuflyaj parkalari Qatrin adini alir Qadinlarin geydiyi Kinguqaleg adli kurk parka on ve arxadan iki parca olaraq hzirlanar 20 Salvar olaraq suiti derisinden uzun Qerrullig ve ya qisa Qerrulcuarag salvarlar bir kemer Nungirta ile birlikde istifade edilir 20 Elcek olaraq tek barmaqli Aritvag ve ya bes barmaqli Asgar elcekler istifade ediler Usaqlar Aritvacuar adli daha kicik olculu olanlardan istifade eder Dirseklere qeder uzanan tek barmaqli qolcaqli elcek Aiqpak de vardir Kisilerin xizek surerken istifade etdiyi Arikarer adli tek barmaqli elcek deriden hazirlanir Tuksuz suiti derisinden istehsal olunan tek ya da bes barmaqli qolcaqli elcek Arillugar adini dasiyirr 20 Ayaqqabi olaraq daha cox uzunbogaz ayaqqabi ve ya cekmeden istifade edilir Uzunqunclu deri cekme Kameksag ve deriden At ar adli uzunbogaz istifade ediler Ayaqqabinin derisi ucun daha cox yasli suiti derileri Arinacir istifade ediler Kisi ayaqqabilari arasinda kurklu Ac iqer ici kurklu Ilutmurtar qisliq An giuteg ile suiti derisinden duzeldilen line kurklu ve su kecirmeyen Ivrucir iki ivrucig sayila biler Yene kisilerin istifade etdiyi Qamquinar adli bot ise uzunqunc su kecirmez olub su icinde ve qarda getmek ucun idealdir Bunun genc oglan ve qizlarin geydiyi novune Qalluwit adi veriler Qadinlar Unillugag adli botu ve ya Yuunin adli yuksek konclu cizmeyi istifade Salvar kimi qursaga qeder qunclu olan ve sukecirmez suiti derisinden hazirlanan At ayagglugar adli uzunbogaz cekme da qadinlarin terefinden geyinilir Qadinlarin kohne uzun deri ayaqqabilari Ac upegglugar adini dasiyir Ayaqqabi line corab Ilupeqsar olaraq daha cox Elymus mollis ve ya Elymus arenarius adli uzun sapli otlardan edilen corablar istifade ediler 20 Milli bezek ve geyime edilen elaveler Redakte Eskimos xalqlarinin tipik levazimatlari olan ve dodaq sirgasi de deyilen labretler Tuutar meshurdur Kisi labretleri Ungunqur arasinda yumru Wivvsag etrafi boncuklu Elciqaruar ile ag ve yasil dasli Kukupag sayila biler Qadin labretleri arasinda ise Caqiqsar ile fil disinden Aqerwig gosterile biler Bilerzik Tallirer kadinlarca istifade ediler Sirga olaraq Aqlin ve Ciucin istifade ediler Boncuklu fil disi sirga ise Agar adini alar Kupedeki qarisiqligi onlemek ucun fil disi parca Qipsalkutet elave olunur 20 Tatu Alzngar butun Eskimos xalqlarinda oldugu kimi Nunivak Cupiklerinde de gorunur Cene tatusu Tamlurutet ile bilek tatusu Tayarnerutet genis yayilmisdir 20 Dil ve Tehsil Redakte Esas meqale Nunivak cupikcesiAdada danisilan Yupik dialekti Nunivak cupikcesi oz dilinde olan adi Cugtun olup Alyaskada yalnizca burada danisilir Diger Yupik dialektlerinden olduqca ferqlilesen dialektleri ada heyatindan qaynaqlanir Dialektlerine aid ilk soz toplama ve qrammatika calismasi 1905 ci ilde Corc B Qordon terefinden edilmisdir Adalilarin resmi veb saytinda sivelerinin lugeti vardir 21 Alyaska yupikcesinin dialektleri arasindaki yeri Alyaska yupik dili oz adlari Yugtun Yugcetun Cugtun Unaliq Pastuliq yupikcesi Norton Sound bolgesinde danisilir Esl Alyaska yupikcesi Yukon ve Kuskokvim bolgelerinde danisilir oz dilinde olan adi Yugtun Yugcetun Egegik yupikcesi Bristol Bay bolgesinde danisilir Cupikce Hooper Bay ve Chevak bolgelerinde danisilir oz dilinde olan adi Cugtun Nunivak Cupikcesi oz dilinde olan adi Cugtun Asagi Kuskokwim Mekteb Bolgesine LKSD Lower Kuskokwim School District bagli olan Mekoryuktaki mektebde Nuniwarmiut School PK 12 Nunivak cupikcesi xarici dil kimi oyredilir Alyaskadaki tek mektebleri budur Nunivak cupikcesinin tehluke altindaki dillerden oldugu Alyaska Yerli Dil Merkezi ANLC terefinden de senedlesdirilmisdir Dil her an olu diller siyahisina salina biler Michael Krauss terefinden 1975 ci ilde aparilan arasdirmaya esasen bezi usaqlar cupikce danisa bilir 22 deyilirdi 1982 ci ilde ise usaqlarin hec biri cupik dilinde danisa bilmir 23 neticesi elde edilmisdir 24 Qalereya RedakteHeyvanlar Cayag Saqqalli suiti Paunrat simal marallari Qusngit adaya 1920 ci ilde ABS hokumeti terefinden getirilmisdir Nunivak musk okuzleri Umingmat adaya 1935 ci ilde Alyaska ov komissiyasi terefinden getirilmisdir Istinadlar Redakte We are Cup it 2011 03 11 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 08 05 Nuniwarmiut Piciryarata Tamaryalkuti We are Cup it Arxivlesdirilib 2011 03 11 at the Wayback Machine We are called Eskimo by Westerners Although this is a term that some disapprove of it does not bother us There are many Eskimo groups so nowadays we prefer to be identified as Cup ig We are Cup it 2011 03 11 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 08 05 LKSD Department of Academic Programs and Support 2011 03 04 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 08 05 1 2 3 Nuniwarmiut Piciryarata Tamaryalkuti Nunivak History Timeline 2011 07 27 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 08 05 Fish and Wildlife Resourches of Nunivak Island Part 1 Fisheries 1966 PAGE 5 Population and location of Nunivak villages in 1890 PDF 2010 09 23 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 08 05 1 2 3 Margaret Lantis Nunivak Eskimo Handbook of North American Indians v5 Arctic pp 209 223 Government Printing Office Washington Copyright 1984 Smithsonian institution Qasgimi In the Qasgi Qaygiq Men s House by Dr John Pingayak Richard Knecht amp Theresa Arevgaq John 2006 Multiple Ways of Knowing Life stories Oral history and Education INALCO 2009 Proceedings of the 15th Inuit Studies Conference Orality Paris 2006 1 2 Nuniwarmiut Piciryarata Tamaryalkuti Qusngim Kevga 2008 12 25 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 08 05 Nuniwarmiut Piciryarata Tamaryalkuti Nunivak Cupik maske resimleri olu kecid Nuniwarmiut Piciryarata Tamaryalkuti Nuniwarmiut Kassiyurtait 2011 10 05 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 08 05 1 2 3 4 Nuniwarmiut Piciryarata Tamaryalkuti Director s Messages 2011 10 05 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 08 05 Fish and Wildlife Resourches of Nunivak Island Part 1 Fisheries 1966 PDF 2010 09 23 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 08 05 USDA Drum Beats Project Newsletter Spring 2006 PDF 2010 07 26 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 08 05 Nuniwarmiut Piciryarata Tamaryalkuti Returning to the old ways Nunivak herders take to their feet 2008 12 25 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 08 05 Mt McKinley Meat amp Sausage Company Review amp Recommendations final report December 1 2003 Prepared by Marian Romano amp Melanie Trost State of Alaska Department of Natural Resources Division of Agriculture Nunivak Musk Ox with Bow and Arrow by Chuck Eisenhower 1 2 3 4 5 6 Nuniwarmiut Piciryarata Tamaryalkuti Nunivak Island Cup ig Language Preliminary Dictionary 2012 08 05 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 08 05 Arxivlenmis suret 2012 08 05 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 08 05 Krauss Michael E 1975 Native peoples and languages of Alaska Map Fairbanks AK Alaska Native Language Center University of Alaska Krauss Michael E 1982 Native peoples and languages of Alaska Map Fairbanks AK Alaska Native Language Center University of Alaska Nuniwarmiut Piciryarata Tamaryalkuti Current Status of Cup ig Language 2008 12 24 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 08 05 Xarici kecidler RedakteAlaska s Digital ArchivesMenbe https az wikipedia org w index php title Nunivak cupikleri amp oldid 5736875, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.