fbpx
Wikipedia

Azərbaycan Xalq Cəbhəsi

Noyabr 01, 2021

Azərbaycan Xalq Cəbhəsi (AXC) — Azərbaycan Milli Azadlıq hərəkatının və 1993-cü ilə qədərki dövrün aparıcı ictimai-siyasi təşkilatı. 1995-ci il parlament seçkilərinə siyasi partiya kimi qatılmaq məqsədiylə 1995-ci ildə Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası (AXCP) olaraq təsis edilərək tarixə qovuşmuşdur.

Azərbaycan Xalq Cəbhəsi
Lider Əbülfəz Elçibəy
Sədri Əbülfəz Elçibəy
Quruluş tarixi 16 iyul 1989
Qeydiyyat tarixi 5 oktyabr 1989
Dağılma tarixi 1995
Bölünmə Azərbaycan Sosial Demokrat Partiyası (1989)
Azərbaycan Demokrat Partiyası (1990)
Ana Vətən Partiyası (1990)
Azərbaycan İslam Partiyası (1991)
Azərbaycan Ana Torpaq Partiyası (1992)
Azərbaycan Milli İstiqlal Partiyası (1992)
Bozqurd Partiyası (1992)
Doğru Yol Partiyası (1992)
Vahid Azərbaycan Milli Birlik Partiyası (1992)
Vətəndaş Həmrəyliyi Partiyası (1992)
Azərbaycan Yurddaş Partiyası (1993)
Ədalət Partiyası (1993)
Vəhdət Partiyası (1994)
Azərbaycan Xalq Partiyası (1995)
Sələf Bakı Alimlər Klubu
Varlıq təşkilatı
Çənlibel təşkilatı
Xələfi Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası
Baş qərargah Bakı
İdeologiya Liberalizm (Quruluş dövründə)
Azərbaycan milliyətçiliyi
Türkçülük
Antikommunizm
Parlamentdə
45 / 360
Azərbaycan SSR Ali Sovetinin XII çağırışı

Ötən əsrin 80-ci illərinin ortalarından etibarən Sovet İttifaqı hüdudları daxilində bir sıra iqtisadi, siyasi, o cümlədən sosial islahat hərəkatlarının start götürməsi nəticəsində keçmişdə tabu hesab olunan bir sıra ictimai debatların geniş vüsət alması, müstəqillik nöqteyi-nəzərindən müttəfiq respublikaların vətəndaşları üçün yeni perspektivlər vəd edirdi. SSRİ-nin demək olar ki, əksər bölgələrində elmi cəmiyyətlərdə və siyasi klublarda cəmlənmiş ziyalı seqmenti daha sonra "Xalq cəbhələri" olaraq adlanacaq siyasi qurumların inzibati aparatlarının, habelə ideoloji əsaslarının özəyini formalaşdırırdı. Azərbaycan SSR-də də bu hal "Perestroyka" və "Qlastnost" dalğasının gətirdiyi yeni mühitdə özünü aşkar büruzə verməyə başladı. Artıq müxtəlif tələbə təşkilatlarında, elmi və siyasi diskusiya klublarında SSRİ çərçivəsində Azərbaycanın suverenliyi məsələləri də müzakirə olunurdu. Belə bir şəraitdə, Estoniya Xalq Cəbhəsi modelində Azərbaycan Xalq Cəbhəsini formalaşdırmaq üçün 1988-ci ildə Bakı Alimlər klubunda bir qrup ziyalı tərəfindən Təşəbbüs qrupu yaradıldı. Ardınca təbliğat prosesi başladı və "Varlıq", "Çənlibel" kimi yarımleqal təşkilatlar da təşəbbüs qrupuna qoşuldular. Azərbaycan Xalq Cəbhəsi 16 iyul 1989-cu ildə təsis olunmuş və "Elçibəy" təxəllüslü Əbülfəz Əliyev sədr seçilmişdir. 5 oktyabr 1989-cu ildə isə təşkilat rəsmən dövlət qeydiyyatına alınmışdır.

Azərbaycan Xalq Cəbhəsi faktiki olaraq, 1989–1993-cü illərdə Azərbaycandakı ictimai-siyasi proseslər üzərində əhəmiyyətli təsirə malik olmuşdur. Bunun nəticəsi kimi, Azərbaycan SSR Ali Sovetində 45 deputatla təmsil olunmuş, 1992-ci ilin mayında Azərbaycanda hərbi dövlət çevrilişi reallaşdıraraq hakimiyyəti ələ almış və həmin ayda keçirilən Prezident seçkilərində namizədi Əbülfəz Elçibəylə qalib olmuşdur. Müxtəlif dövrlərdə, sözügedən seçkilər ərəfəsində və sonrasında Azərbaycan Xalq Cəbhəsi funksionerləri tərəfindən verilən bəyənatların fonunda, Azərbaycan Xalq Cəbhəsi lehinə seçki saxtakarlığına yol verildiyinə dair iddialar səsləndirilmişdir.

Azərbaycan Xalq Cəbhəsi 1992-ci ilin iyunundan 1993-cü ilin iyununa kimi hakimiyyətdə olmuş və bu dövr ərzində milli valyutanın dövriyəyə buraxılması, ali təhsil müəssisələrinə qəbulda test üsulunu tətbiqi, dövlət əmlakının özəlləşdirilməsi kimi əhəmiyyətli addımlar atılmışdır. Lakin Azərbaycan Xalq Cəbhəsi hakimiyyətinin mahiyyətcə vəd etdiyi ölçüdə ciddi dəyişikliklər edə bilməməsi, kadr siyasətindəki uyğunsuzluqlar, mətbuat nümayəndələrinə qarşı zorakılıqlar, təhlükəsizlik problemləri fonunda silahlı dəstələrin meydana çıxması və Qarabağ müharibəsindəki müvəffəqiyyətsizlik onun tənqid olunan cəhətləri arasındadır.

Azərbaycan Xalq Cəbhəsindən bölünmələr Azərbaycan Sosial Demokrat Partiyası, Azərbaycan Demokrat Partiyası və Ana Vətən Partiyası ilə başlamış, 1995-ci ildə Azərbaycan Xalq Cəbhəsinin bazasında AXCP-nin yaradılması ilə yekunlaşmışdır.

Tarixi

Zəmin

Azərbaycanda Xalq Cəbhəsinin yaradılması ideyası Pribaltikadan qaynaqlanırdı. 1988-ci ilin aprelin 13-də Estoniya televiziyasının "Bir daha fikirləşək" proqramında belə bir ideya səslənmiş və artıq oktyabr ayında bu reallaşmışdı, yəni Xalq Cəbhəsi yaranmışdı. Belə ki, 1988-ci ilin oktyabr ayının 1–2-də Estoniyanın Tallin şəhərində Estoniya Xalq Cəbhəsinin təsis konfransı keçirilmişdir. 1988-ci ilin yayında Bakı Alimlər Klubunda (BAK) birləşmiş Azərbaycan ziyalılarının təmsilçiləri tərəfindən Pribaltika Xalq Cəbhəsi formasında Azərbaycan Xalq Cəbhəsi yaratmaq üçün Təşəbbüs Qrupu yaradıldı. Onun əsas şüar SSRİ daxilində suverenlik qazanmaq idi. 1988-ci ilin avqust-iyul aylarında Azərbaycan Xalq Cəbhəsinin yaradılması haqqında müzakirələr gedir, gizli toplantılara gələnlərin sayı get-gedə artırdı.

1988-ci ilin oktyabrın 13-də Üzeyir Hacıbəylinin ev muzeyində 37 yerlik zirzəmiyə 60-a yaxın adam toplaşir. Toplantıda Azərbaycan Xalq Cəbhəsinin Baki Alimlər Klubunun üzvü Zərdüşt Əlizadə tərəfindən hazırlanmış ilkin proqramı müzakirə edilir. Toplantıda iştirak edən Xudu Məmmdov ürək tutmasından vəfat edir. Toplantı yarımçıq qalır.

1988-ci ilin noyabr mitinqlərində Bakı Alimlər Klubunun üzvləri Azərbaycan Xalq Cəbhəsinin yaradılması təbliğatı ilə məşğul olur, Azərbaycan Xalq Cəbhəsinin ilk proqramını paylayırdılar. Azərbaycan Xalq Cəbhəsi təşəbbüs qrupuna Bakı Alimlər Klubundan əlavə ilk qoşulan təşkilatlar "Varlıq" və "Çənlibel" təşkilatları olub.

1989-cu ilin fevralın 25-də A.Salamovanın evində Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Təşəbbüs Qrupunun ilk toplantısı keçirildi. Müvəqqəti Təşəbbüs Mərkəzinin və Koordinasiya Şurasının üzvləri seçildi.

Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Müvəqqəti Təşəbbüs Mərkəzinin üzvləri:

  1. Arzu Abdullayeva
  2. Ağamalı Sadiq
  3. Fəxrəddin Ağayev
  4. Mirbaba Babayev
  5. Sabit Bağırov
  6. Sənubər Bağırova
  7. Tofiq Qasımov
  8. İsa Qəmbərov
  9. Məhəmmədhəsən Qəmbərov
  10. Anatoli Qraçov
  11. Müslüm Eldarov
  12. Vurğun Əyyubov
  13. Zərdüşt Əlizadə
  14. Əbülfəz Əliyev
  15. Altay Əfəndiyev
  16. Emin Əhmədov
  17. Nəriman Zülfüqarov
  18. Leyla Yunusova
  19. Vahab Manafov
  20. Nəcəf Nəcəfov
  21. Ağacavad Salamov
  22. Vaqif Səfixanov
  23. Georgi Tkaçenko
  24. Canbaxış Umudov
  25. Hikmət Hacızadə
  26. Pənah Hüseynov
  27. Zəminə Cabbarova

Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Koordinasiya Şurasının üzvləri ("Varlıq"=V; "Bakı Alimlər Klubu"=BAK) :

  1. Əbülfəz Əliyev (V)
  2. Nəcəf Nəcəfov (V)
  3. İsa Qəmbərov (V)
  4. Pənah Hüseynov (V)
  5. Vurğun Əyyubov (V)
  6. Tofiq Qasımov (BAK)
  7. Hikmət Hacızadə (BAK)
  8. Leyla Yunusova (BAK)
  9. Zərdüşt Əlizadə (BAK)
  10. Ağacavad Salamov (BAK)

Həmçinin şuranın nizamnaməsi hazırlandı. Bir neçə ay ərzində Şura Azərbaycan Xalq Cəbhəsinin proqram və nizamnamə layihəsini işləyib hazırladı.

Həmin dövrdə Azərbaycan ictimaiyyətini Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Müvəqqəti Təşəbbüs Mərkəzinin fəaliyyəti ilə məlumatlandırmaq üçün Azərbaycan və rus dillərində "samizdat" olaraq "Azərbaycan Xalq Cəbhəsi bülleteni" nəşr olunmağa başladı.

Təsisi

1989-cu ilin iyulun 16-da Ağamalı Sadiq Əfəndinin 7-ci mikrorayondakı mənzilinin həyətində olan "Xeyir-şər" mərasim evində yarıleqal şəraitdə Azərbaycan Xalq Cəbhəsinin Təsis Konfransı keçirilmişdir. Konfransın işində Azərbaycanın 30 rayonundan məşvərətçi səslə 240, səsvermə hüququ ilə 196 nəfər iştirak etmişdir.

Konfransda Azərbaycan Xalq Cəbhəsinin Mərkəzi Məclisi, İdarə Heyəti və Ağsaqqallar Şurasına üzvlər seçilmişdir.

Azərbaycan Xalq Cəbhəsi İdarə Heyətinin üzvləri:

  1. Əbülfəz Elçibəy
  2. Tofiq Qasımov
  3. İsa Qəmbərov
  4. Pənah Hüseynov
  5. Sabit Bağırov
  6. Hikmət Hacızadə
  7. Leyla Yunusova
  8. Zərdüşt Əlizadə
  9. Sülhəddin Əkbərov
  10. Əlikram Hümbətov
  11. Rəhim Qazıyev
  12. Etibar Məmmədov
  13. Nəcəf Nəcəfov
  14. Nemət Pənahov
  15. Yusif Səmədoğlu
  16. Canbaxış Umudov

Həmçinin Bəxtiyar Vahabzadə, İsmayıl Şıxlı, Sabir Rüstəmxanlı, Vaqif Səmədoğlu və Tağı Xalisbəylidən ibarət Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Ağsaqqalllar Şurası təşkil olunmuşdur.

İclasda keçirilən açıq səsvermədə Əbülfəz Elçibəy 9 əleyhinə, əksəriyyət lehinə olmaqla Azərbaycan Xalq Cəbhəsi sədri seçilmişdir. Nizamnaməyə uyğun olaraq Əbülfəz Elçibəy sədr seçildikdən sonra İdarə Heyəti üzvlüyündən çıxmışdır.

Konfrans adından aşağıdakı qətnamələr qəbul edilmişdir.

  • Azərbaycan Xalq Cəbhəsinin təsisi haqqında
  • Azərbaycan SSR-in dövlət suverenliyi haqqında
  • Azərbaycan SSR-in dövlət iqtisadiyyatı haqqında
  • Azərbaycan demokratik Respublikası haqqında
  • Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətində xüsusi idarə forması haqqında
  • Azərbaycan SSR-in bəzi yerlərindəki xüsusi vəziyyət haqqında
  • Siyasi məhbuslar haqqında.
  • Türk xalqlarının müasir dövrdə vəziyyəti və vəzifələri haqqında
  • SSRİ-də milli mübnasibətlər haqqında
  • Ölkədəki ictimai-siyasi vəziyyət haqqında

Azərbaycan SSR-in dövlət suverenliyi haqqında qətnamədə deyilir:

  AXC SSRİ tərkibində qalmaqla respublikanın suverenliyinə nail olmaq perspektivini yalnız inqilabi yenidənqurma proseslərinin davam etməsi şəraitində mümkün hesab edir. Yenidənqurma baş tutmayacağı halda Azərbaycanın tam dövlət suverenliyi uğrunda mübarizəyə başlayacaqdır.  

Konfransda qəbul olunan proqramın "Ümumi prinsipləri"ndə 'Azərbaycan Xalq Cəbhəsinin respublika əhalisinin yenidənqurma və ölkənin həyatının demokratikləşdirilməsi uğrunda mübarizə aparan ictimai təşkilat olduğu qeyd olunsa da, sonradan dəyişiklik edilmiş Məramnamə və Nizamnamədə Azərbaycan Xalq Cəbhəsinin müstəqil, vahid, demokratik Azərbaycan uğrunda mübarizə aparan şəxsləri və qurumları birləşdirən ictimai-siyasi təşkilat olduğu deyilirdi.

5 oktyabr 1989-cu ildə Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin 404 №-li qərarı ilə rəsmi dövlət qeydiyyatına alınmışdır.

Siyasi proseslərdə daha aktiv iştirak etmək, o cümlədən 1995-ci il parlament seçkilərinə siyasi partiya kimi qatılmaq məqsədiylə 1995-ci ildə Azərbaycan Xalq Cəbhəsinin bazasında Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası (AXCP) təsis edilmiş, 1 sentyabr 1995-ci il tarixində Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası Ədliyyə Nazirliyi tərəfindən qeydiyyata alınmışdır.

Təşkilat

Sədr

Sədr Başlanğıc müddəti Bitmə müddəti
1.
 
Əbülfəz Qədirqulu oğlu Elçibəy
 16 iyun 1989 1995

Naxçıvan Xalq Cəbhəsi

Azərbaycan Xalq Cəbhəsinin Naxçıvan Muxtar Respublikası (Naxçıvan Muxtar Sovet Sosialist Respublikası) şöbəsi Naxçıvan Xalq Cəbhəsi olaraq da adlanırdı. Naxçıvan Xalq Cəbhəsinə 1991-ci ildə keçirilən konfransa Arif Rəhimov, 1992-ci ilin oktyabrnda isə Asəf Quliyev sədr seçilmişdir.

1990-cı il Naxçıvan MSSR Ali Sovetinə keçirilən seçkilərdə Naxçıvan Xalq Cəbhəsi uğur qazanmışdır. Ali Sovetdə Naxçıvan Xalq Cəbhəsinin üzvləri Heydər Əliyevin sədr namizədliyini dəstəkləmiş, sədrliyə seçilən Azərbaycan Kommunist Partiyası üzvü Heydər Əliyev Naxçıvan Xalq Cəbhəsinin üzvlərini (Qafar Məmmədov, Asəf Kələntərli və başqaları) Ali Sovetin sədr müavinləri təyin etmişdir.

Seçkilərdə

Parlament seçkiləri

Azərbaycan

Seçki Sədr Səs Faiz Məclis Sıra
# % ± (%) # ±
1990  
Əbülfəz Elçibəy
45 / 360
 — Ana müxalifət 2.

Naxçıvan

Seçki Sədr Səs Mandat Məcllis Sıra
# % ± (%) # ±
1990  
Əbülfəz Elçibəy 		—

Prezident Seçkiləri

Azərbaycan Xalq Cəbhəsinin sədri Əbülfəz Elçibəy 1992-ci ildə baş tutan Prezident seçkilərində qalib gəlib və 1992–1993-cü illərdə Azərbaycan Prezidenti olub.

Konfrans və qurultayları

Qurultay/Konfrans Tarix Seçilən sədr Namizəd
Azərbaycan Xalq Cəbhəsi (1989–1995)
Təsis Konfransı 16 iyul 1989 Əbülfəz Elçibəy Əbülfəz Elçibəy
II Konfrans 10 dekabr 1989 - -
I Qurultay 13–17 iyul 1990 - -

Təltifləri

1990-cı ilin fevral ayında Azərbaycan Xalq Cəbhəsinin İdarə Heyətinin qərarı ilə Azərbaycan Xalq Cəbhəsi "Məhəmməd Əmin Rəsulzadə mükafatı" təsis edildi. İdarə Heyəti Məhəmməd Əmin Rəsulzadə mükafatını ilk olaraq milli-azadlıq hərəkatındakı xidmətlərinə görə iki şəxsə: görkəmli alim, vətənpərvər Xudu Məmmədova (ölümündən sonra) və "Azadlıq" radiosunun baş redaktoru Mirzə Xəzərə verilməsi qərarını yekdilliklə qəbul etdi. Qərar Əbülfəz Elçibəy tərəfindən imzalandı və eyni gün İdarə Heyətinin üzvü, görkəmli yazıçı və ictimai-xadim Yusif Səmədoğlunun səsi ilə bu xəbər "Azadlıq" radiosundan yayıldı.

Rəmzləri

 

Azərbaycan Xalq Cəbhəsinin rəsmi logosunun təsviri belə idi:

Logosu

  • Ağ bayrağın ortasında qara rəngdə AHC sözü yazılıb.
  • AHC (Azərbaycan Halq Cəbhəsi).
  • C hərfinin daxilində isə Azərbaycan bayrağı var.

Mənbə

İstinadlar

  1. "Did Perestroika Cause the Fall of the Soviet Union?". history.com (ingilis). History. 16 iyul 2018. 2021-04-25 tarixində . İstifadə tarixi: 11 sentyabr 2021.
  2. ""Mən özüm Xalq Cəbhəsini onun üçün yaradırdım ki..." Zərdüşt Əlizadə". bbc.com (az.). BBC. 26 sentyabr 2019. 2021-07-17 tarixində . İstifadə tarixi: 11 sentyabr 2021.
  3. ""AzTV-ni ələ keçirən silahlı dəstəyə mən rəhbərlik edirdim"". pia.az (az.). Poliqon İnformasiya Agentliyi. 9 aprel 2015. 11 sentyabr 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 11 sentyabr 2021.
  4. "Tariximizi təhrif etməyə imkan verməyək - 1992-ci ilin prezident seçkiləri necə saxtalaşdırıldı?". olke.az (az.). "Ölkə.Az" xəbər agentliyi. 14 dekabr 2020. 2021-01-21 tarixində . İstifadə tarixi: 11 sentyabr 2021.
  5. "Rəsul Quliyev 1992-ci seçkilərini şübhəli adlandırdı TƏRS BAXIŞ". sia.az (az.). Səs İnformasiya Agentliyi. 1 fevral 2018. 2019-09-17 tarixində . İstifadə tarixi: 11 sentyabr 2021.
  6. "Köhnə təfəkkürlü müxalifət". old.xalqqazeti.com (az.). Xalq qəzeti. 13 aprel 2012. 2021-09-12 tarixində . İstifadə tarixi: 11 sentyabr 2021.
  7. "Rəhim Qazıyev İsa Qəmbəri ittihamladı". hafta.az (az.). Həftə içi (qəzet). 1 dekabr 2010. İstifadə tarixi: 11 sentyabr 2021.
  8. "Killer tutub məni öldürmək istəyirdilər"– 1992-ci il seçkiləri haqda Şok faktlar". publika.az (az.). "Publika.az" xəbər portalı. 7 iyun 2014. 2021-09-12 tarixində . İstifadə tarixi: 11 sentyabr 2021.
  9. "AXC hakimiyyətinin bir ili: Elçibəy hansı işləri gördü?". pia.az (az.). Poliqon İnformasiya Agentliyi. 8 iyun 2019. 2021-09-11 tarixində . İstifadə tarixi: 11 sentyabr 2021.
  10. "Test üsulu ilk dəfə Azərbaycana necə "gəldi"... - 27 il öncə "qəbul mafiyası" belə zərərsizləşdirilmişdi... - TARİX". azedu.az (az.). 9 avqust 2019. 2021-09-11 tarixində . İstifadə tarixi: 11 sentyabr 2021.
  11. "Bir adamın ölməkliyi: İsgəndər Həmidov olduğu kimi..." milli.az (az.). 30 yanvar 2019. 11 sentyabr 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 11 sentyabr 2021.
  12. "Keçmiş nazir İsgəndər Həmidov onu tanıyanların xatirəsində necə qalacaq?". bbc.com (az.). BBC. 26 fevral 2020. 11 sentyabr 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 11 sentyabr 2021.
  13. "Pənah Hüseyn: "AXC hakimiyyəti inqilabi dəyişiklik edə bilmədi"". bbc.com (az.). BBC. 13 oktyabr 2019. 11 sentyabr 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 11 sentyabr 2021.
  14. "Fəzail Ağamalı: «Bu gün əldə edilən uğurlar məhz iyunun 15-nə söykənir»". azadliq.org (az.). Azadlıq Radiosu. 15 iyun 2012. 15 iyun 2012 tarixində . İstifadə tarixi: 11 sentyabr 2021.
  15. "Cavid Osmanov: "Torpaqlarımız bu şəxslərin yarıtmazlığı ucbatından işğal edildi"". pravda.az (az.). 25 Noyabr 2020. 2021-09-12 tarixində . İstifadə tarixi: 11 sentyabr 2021.
  16. AMAHE, 2018. səh. 618
  17. ↑ AMAHE, 2018. səh. 622
  18. AMAHE, 2018. səh. 621
  19. AMAHE, 2018. səh. 620
  20. AMAHE, 2018. səh. 623-624
  21. AMAHE, 2018. səh. 625
  22. AMAHE, 2018. səh. 633
  23. ↑ AMAHE, 2018. səh. 637
  24. AMAHE, 2018. səh. 635
  25. AMAHE, 2018. səh. 631
  26. AMAHE, 2018. səh. 636-637
  27. AMAHE, 2018. səh. 639
  28. Azərbaycan Xalq Cəbhəsinin Məramnamə və Nizamnaməsi. Bakı, 1992. səh. 3.
  29. https://www.azadliq.org/a/24241968.html
  30. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2021-09-12 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-09-12.
  31. Mehdi Məmmədovun xatirələri[ölü keçid]
  32. Elnur Məmmədli. "Partiyaların simvolları – ARAŞDIRMA" ( (az.)). lent.az. 2009-12-05. 2009-12-08 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-12-13.

Ədəbiyyat

  1. Nəsiman Yaqublu. Azərbaycan Milli Azadlıq Hərəkatı Ensiklopediyası. Bakı: Qanun Nəşriyyatı. 2018. səh. 1000.

Xarici keçidlər

Noyabr 01, 2021
azərbaycan, xalq, cəbhəsi, azərbaycan, milli, azadlıq, hərəkatının, 1993, ilə, qədərki, dövrün, aparıcı, ictimai, siyasi, təşkilatı, 1995, parlament, seçkilərinə, siyasi, partiya, kimi, qatılmaq, məqsədiylə, 1995, ildə, partiyası, axcp, olaraq, təsis, edilərək. Azerbaycan Xalq Cebhesi AXC Azerbaycan Milli Azadliq herekatinin ve 1993 cu ile qederki dovrun aparici ictimai siyasi teskilati 1995 ci il parlament seckilerine siyasi partiya kimi qatilmaq meqsediyle 1995 ci ilde Azerbaycan Xalq Cebhesi Partiyasi AXCP olaraq tesis edilerek tarixe qovusmusdur Azerbaycan Xalq CebhesiLider Ebulfez ElcibeySedri Ebulfez ElcibeyQurulus tarixi 16 iyul 1989Qeydiyyat tarixi 5 oktyabr 1989Dagilma tarixi 1995Bolunme Azerbaycan Sosial Demokrat Partiyasi 1989 Azerbaycan Demokrat Partiyasi 1990 Ana Veten Partiyasi 1990 Azerbaycan Islam Partiyasi 1991 Azerbaycan Ana Torpaq Partiyasi 1992 Azerbaycan Milli Istiqlal Partiyasi 1992 Bozqurd Partiyasi 1992 Dogru Yol Partiyasi 1992 Vahid Azerbaycan Milli Birlik Partiyasi 1992 Vetendas Hemreyliyi Partiyasi 1992 Azerbaycan Yurddas Partiyasi 1993 Edalet Partiyasi 1993 Vehdet Partiyasi 1994 Azerbaycan Xalq Partiyasi 1995 Selef Baki Alimler KlubuVarliq teskilatiCenlibel teskilatiXelefi Azerbaycan Xalq Cebhesi PartiyasiBas qerargah BakiIdeologiya Liberalizm Qurulus dovrunde Azerbaycan milliyetciliyi Turkculuk AntikommunizmParlamentde 45 360 Azerbaycan SSR Ali Sovetinin XII cagirisiOten esrin 80 ci illerinin ortalarindan etibaren Sovet Ittifaqi hududlari daxilinde bir sira iqtisadi siyasi o cumleden sosial islahat herekatlarinin start goturmesi neticesinde kecmisde tabu hesab olunan bir sira ictimai debatlarin genis vuset almasi musteqillik noqteyi nezerinden muttefiq respublikalarin vetendaslari ucun yeni perspektivler ved edirdi 1 SSRI nin demek olar ki ekser bolgelerinde elmi cemiyyetlerde ve siyasi klublarda cemlenmis ziyali seqmenti daha sonra Xalq cebheleri olaraq adlanacaq siyasi qurumlarin inzibati aparatlarinin habele ideoloji esaslarinin ozeyini formalasdirirdi Azerbaycan SSR de de bu hal Perestroyka ve Qlastnost dalgasinin getirdiyi yeni muhitde ozunu askar buruze vermeye basladi Artiq muxtelif telebe teskilatlarinda elmi ve siyasi diskusiya klublarinda SSRI cercivesinde Azerbaycanin suverenliyi meseleleri de muzakire olunurdu 2 Bele bir seraitde Estoniya Xalq Cebhesi modelinde Azerbaycan Xalq Cebhesini formalasdirmaq ucun 1988 ci ilde Baki Alimler klubunda bir qrup ziyali terefinden Tesebbus qrupu yaradildi Ardinca tebligat prosesi basladi ve Varliq Cenlibel kimi yarimleqal teskilatlar da tesebbus qrupuna qosuldular Azerbaycan Xalq Cebhesi 16 iyul 1989 cu ilde tesis olunmus ve Elcibey texelluslu Ebulfez Eliyev sedr secilmisdir 5 oktyabr 1989 cu ilde ise teskilat resmen dovlet qeydiyyatina alinmisdir Azerbaycan Xalq Cebhesi faktiki olaraq 1989 1993 cu illerde Azerbaycandaki ictimai siyasi prosesler uzerinde ehemiyyetli tesire malik olmusdur Bunun neticesi kimi Azerbaycan SSR Ali Sovetinde 45 deputatla temsil olunmus 1992 ci ilin mayinda Azerbaycanda herbi dovlet cevrilisi reallasdiraraq hakimiyyeti ele almis 3 ve hemin ayda kecirilen Prezident seckilerinde namizedi Ebulfez Elcibeyle qalib olmusdur Muxtelif dovrlerde sozugeden seckiler erefesinde ve sonrasinda Azerbaycan Xalq Cebhesi funksionerleri terefinden verilen beyenatlarin fonunda Azerbaycan Xalq Cebhesi lehine secki saxtakarligina yol verildiyine dair iddialar seslendirilmisdir 4 5 6 7 8 Azerbaycan Xalq Cebhesi 1992 ci ilin iyunundan 1993 cu ilin iyununa kimi hakimiyyetde olmus ve bu dovr erzinde milli valyutanin dovriyeye buraxilmasi 9 ali tehsil muessiselerine qebulda test usulunu tetbiqi 10 dovlet emlakinin ozellesdirilmesi kimi ehemiyyetli addimlar atilmisdir Lakin Azerbaycan Xalq Cebhesi hakimiyyetinin mahiyyetce ved etdiyi olcude ciddi deyisiklikler ede bilmemesi kadr siyasetindeki uygunsuzluqlar metbuat numayendelerine qarsi zorakiliqlar 11 12 tehlukesizlik problemleri fonunda silahli destelerin meydana cixmasi ve Qarabag muharibesindeki muveffeqiyyetsizlik onun tenqid olunan cehetleri arasindadir 13 14 15 Azerbaycan Xalq Cebhesinden bolunmeler Azerbaycan Sosial Demokrat Partiyasi Azerbaycan Demokrat Partiyasi ve Ana Veten Partiyasi ile baslamis 1995 ci ilde Azerbaycan Xalq Cebhesinin bazasinda AXCP nin yaradilmasi ile yekunlasmisdir Mundericat 1 Tarixi 1 1 Zemin 1 2 Tesisi 2 Teskilat 2 1 Sedr 2 2 Naxcivan Xalq Cebhesi 3 Seckilerde 3 1 Parlament seckileri 3 1 1 Azerbaycan 3 1 2 Naxcivan 3 1 3 Prezident Seckileri 4 Konfrans ve qurultaylari 5 Teltifleri 6 Remzleri 7 Menbe 7 1 Istinadlar 7 2 Edebiyyat 8 Xarici kecidlerTarixi RedakteZemin Redakte Azerbaycanda Xalq Cebhesinin yaradilmasi ideyasi Pribaltikadan qaynaqlanirdi 1988 ci ilin aprelin 13 de Estoniya televiziyasinin Bir daha fikirlesek proqraminda bele bir ideya seslenmis ve artiq oktyabr ayinda bu reallasmisdi yeni Xalq Cebhesi yaranmisdi Bele ki 1988 ci ilin oktyabr ayinin 1 2 de Estoniyanin Tallin seherinde Estoniya Xalq Cebhesinin tesis konfransi kecirilmisdir 16 1988 ci ilin yayinda Baki Alimler Klubunda BAK birlesmis Azerbaycan ziyalilarinin temsilcileri terefinden Pribaltika Xalq Cebhesi formasinda Azerbaycan Xalq Cebhesi yaratmaq ucun Tesebbus Qrupu yaradildi Onun esas suar SSRI daxilinde suverenlik qazanmaq idi 17 1988 ci ilin avqust iyul aylarinda Azerbaycan Xalq Cebhesinin yaradilmasi haqqinda muzakireler gedir gizli toplantilara gelenlerin sayi get gede artirdi 18 1988 ci ilin oktyabrin 13 de Uzeyir Hacibeylinin ev muzeyinde 37 yerlik zirzemiye 60 a yaxin adam toplasir Toplantida Azerbaycan Xalq Cebhesinin Baki Alimler Klubunun uzvu Zerdust Elizade terefinden hazirlanmis ilkin proqrami muzakire edilir Toplantida istirak eden Xudu Memmdov urek tutmasindan vefat edir Toplanti yarimciq qalir 17 1988 ci ilin noyabr mitinqlerinde Baki Alimler Klubunun uzvleri Azerbaycan Xalq Cebhesinin yaradilmasi tebligati ile mesgul olur Azerbaycan Xalq Cebhesinin ilk proqramini paylayirdilar Azerbaycan Xalq Cebhesi tesebbus qrupuna Baki Alimler Klubundan elave ilk qosulan teskilatlar Varliq ve Cenlibel teskilatlari olub 19 1989 cu ilin fevralin 25 de A Salamovanin evinde Azerbaycan Xalq Cebhesi Tesebbus Qrupunun ilk toplantisi kecirildi Muveqqeti Tesebbus Merkezinin ve Koordinasiya Surasinin uzvleri secildi Azerbaycan Xalq Cebhesi Muveqqeti Tesebbus Merkezinin uzvleri Arzu Abdullayeva Agamali Sadiq Fexreddin Agayev Mirbaba Babayev Sabit Bagirov Senuber Bagirova Tofiq Qasimov Isa Qemberov Mehemmedhesen Qemberov Anatoli Qracov Muslum Eldarov Vurgun Eyyubov Zerdust Elizade Ebulfez Eliyev Altay Efendiyev Emin Ehmedov Neriman Zulfuqarov Leyla Yunusova Vahab Manafov Necef Necefov Agacavad Salamov Vaqif Sefixanov Georgi Tkacenko Canbaxis Umudov Hikmet Hacizade Penah Huseynov Zemine Cabbarova Azerbaycan Xalq Cebhesi Koordinasiya Surasinin uzvleri Varliq V Baki Alimler Klubu BAK Ebulfez Eliyev V Necef Necefov V Isa Qemberov V Penah Huseynov V Vurgun Eyyubov V Tofiq Qasimov BAK Hikmet Hacizade BAK Leyla Yunusova BAK Zerdust Elizade BAK Agacavad Salamov BAK Hemcinin suranin nizamnamesi hazirlandi Bir nece ay erzinde Sura Azerbaycan Xalq Cebhesinin proqram ve nizamname layihesini isleyib hazirladi 20 Hemin dovrde Azerbaycan ictimaiyyetini Azerbaycan Xalq Cebhesi Muveqqeti Tesebbus Merkezinin fealiyyeti ile melumatlandirmaq ucun Azerbaycan ve rus dillerinde samizdat olaraq Azerbaycan Xalq Cebhesi bulleteni nesr olunmaga basladi 21 Tesisi Redakte 1989 cu ilin iyulun 16 da Agamali Sadiq Efendinin 7 ci mikrorayondaki menzilinin heyetinde olan Xeyir ser merasim evinde yarileqal seraitde Azerbaycan Xalq Cebhesinin Tesis Konfransi kecirilmisdir Konfransin isinde Azerbaycanin 30 rayonundan mesveretci sesle 240 sesverme huququ ile 196 nefer istirak etmisdir 22 Konfransda Azerbaycan Xalq Cebhesinin Merkezi Meclisi Idare Heyeti ve Agsaqqallar Surasina uzvler secilmisdir 23 Azerbaycan Xalq Cebhesi Idare Heyetinin uzvleri Ebulfez Elcibey Tofiq Qasimov Isa Qemberov Penah Huseynov Sabit Bagirov Hikmet Hacizade Leyla Yunusova Zerdust Elizade Sulheddin Ekberov Elikram Humbetov Rehim Qaziyev Etibar Memmedov Necef Necefov Nemet Penahov Yusif Semedoglu Canbaxis Umudov Hemcinin Bextiyar Vahabzade Ismayil Sixli Sabir Rustemxanli Vaqif Semedoglu ve Tagi Xalisbeyliden ibaret Azerbaycan Xalq Cebhesi Agsaqqalllar Surasi teskil olunmusdur Iclasda kecirilen aciq sesvermede Ebulfez Elcibey 9 eleyhine ekseriyyet lehine olmaqla Azerbaycan Xalq Cebhesi sedri secilmisdir 24 Nizamnameye uygun olaraq Ebulfez Elcibey sedr secildikden sonra Idare Heyeti uzvluyunden cixmisdir 23 Konfrans adindan asagidaki qetnameler qebul edilmisdir 25 Azerbaycan Xalq Cebhesinin tesisi haqqinda Azerbaycan SSR in dovlet suverenliyi haqqinda Azerbaycan SSR in dovlet iqtisadiyyati haqqinda Azerbaycan demokratik Respublikasi haqqinda Dagliq Qarabag Muxtar Vilayetinde xususi idare formasi haqqinda Azerbaycan SSR in bezi yerlerindeki xususi veziyyet haqqinda Siyasi mehbuslar haqqinda Turk xalqlarinin muasir dovrde veziyyeti ve vezifeleri haqqinda SSRI de milli mubnasibetler haqqinda Olkedeki ictimai siyasi veziyyet haqqindaAzerbaycan SSR in dovlet suverenliyi haqqinda qetnamede deyilir 26 AXC SSRI terkibinde qalmaqla respublikanin suverenliyine nail olmaq perspektivini yalniz inqilabi yenidenqurma proseslerinin davam etmesi seraitinde mumkun hesab edir Yenidenqurma bas tutmayacagi halda Azerbaycanin tam dovlet suverenliyi ugrunda mubarizeye baslayacaqdir Konfransda qebul olunan proqramin Umumi prinsipleri nde Azerbaycan Xalq Cebhesinin respublika ehalisinin yenidenqurma ve olkenin heyatinin demokratiklesdirilmesi ugrunda mubarize aparan ictimai teskilat oldugu qeyd olunsa da 27 sonradan deyisiklik edilmis Meramname ve Nizamnamede Azerbaycan Xalq Cebhesinin musteqil vahid demokratik Azerbaycan ugrunda mubarize aparan sexsleri ve qurumlari birlesdiren ictimai siyasi teskilat oldugu deyilirdi 28 5 oktyabr 1989 cu ilde Azerbaycan Xalq Cebhesi Azerbaycan SSR Nazirler Sovetinin 404 li qerari ile resmi dovlet qeydiyyatina alinmisdir 23 Siyasi proseslerde daha aktiv istirak etmek o cumleden 1995 ci il parlament seckilerine siyasi partiya kimi qatilmaq meqsediyle 1995 ci ilde Azerbaycan Xalq Cebhesinin bazasinda Azerbaycan Xalq Cebhesi Partiyasi AXCP tesis edilmis 1 sentyabr 1995 ci il tarixinde Azerbaycan Xalq Cebhesi Partiyasi Edliyye Nazirliyi terefinden qeydiyyata alinmisdir Teskilat RedakteSedr Redakte Sedr Baslangic muddeti Bitme muddeti1 Ebulfez Qedirqulu oglu Elcibey 16 iyun 1989 1995Naxcivan Xalq Cebhesi Redakte Azerbaycan Xalq Cebhesinin Naxcivan Muxtar Respublikasi Naxcivan Muxtar Sovet Sosialist Respublikasi sobesi Naxcivan Xalq Cebhesi olaraq da adlanirdi Naxcivan Xalq Cebhesine 1991 ci ilde kecirilen konfransa Arif Rehimov 1992 ci ilin oktyabrnda ise Asef Quliyev sedr secilmisdir 29 30 1990 ci il Naxcivan MSSR Ali Sovetine kecirilen seckilerde Naxcivan Xalq Cebhesi ugur qazanmisdir Ali Sovetde Naxcivan Xalq Cebhesinin uzvleri Heyder Eliyevin sedr namizedliyini desteklemis sedrliye secilen Azerbaycan Kommunist Partiyasi uzvu Heyder Eliyev Naxcivan Xalq Cebhesinin uzvlerini Qafar Memmedov Asef Kelenterli ve basqalari Ali Sovetin sedr muavinleri teyin etmisdir 30 Seckilerde RedakteParlament seckileri Redakte Azerbaycan Redakte Secki Sedr Ses Faiz Meclis Sira 1990 Ebulfez Elcibey 45 360 Ana muxalifet 2 Naxcivan Redakte Secki Sedr Ses Mandat Mecllis Sira 1990 Ebulfez Elcibey Prezident Seckileri Redakte Azerbaycan Xalq Cebhesinin sedri Ebulfez Elcibey 1992 ci ilde bas tutan Prezident seckilerinde qalib gelib ve 1992 1993 cu illerde Azerbaycan Prezidenti olub Konfrans ve qurultaylari RedakteQurultay Konfrans Tarix Secilen sedr NamizedAzerbaycan Xalq Cebhesi 1989 1995 Tesis Konfransi 16 iyul 1989 Ebulfez Elcibey Ebulfez ElcibeyII Konfrans 10 dekabr 1989 I Qurultay 13 17 iyul 1990 Teltifleri Redakte1990 ci ilin fevral ayinda Azerbaycan Xalq Cebhesinin Idare Heyetinin qerari ile Azerbaycan Xalq Cebhesi Mehemmed Emin Resulzade mukafati tesis edildi Idare Heyeti Mehemmed Emin Resulzade mukafatini ilk olaraq milli azadliq herekatindaki xidmetlerine gore iki sexse gorkemli alim vetenperver Xudu Memmedova olumunden sonra ve Azadliq radiosunun bas redaktoru Mirze Xezere verilmesi qerarini yekdillikle qebul etdi Qerar Ebulfez Elcibey terefinden imzalandi ve eyni gun Idare Heyetinin uzvu gorkemli yazici ve ictimai xadim Yusif Semedoglunun sesi ile bu xeber Azadliq radiosundan yayildi 31 Remzleri Redakte Azerbaycan Xalq Cebhesinin resmi logosunun tesviri bele idi 32 Logosu Ag bayragin ortasinda qara rengde AHC sozu yazilib AHC Azerbaycan Halq Cebhesi C herfinin daxilinde ise Azerbaycan bayragi var Menbe RedakteIstinadlar Redakte Did Perestroika Cause the Fall of the Soviet Union history com ingilis History 16 iyul 2018 2021 04 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 11 sentyabr 2021 Men ozum Xalq Cebhesini onun ucun yaradirdim ki Zerdust Elizade bbc com az BBC 26 sentyabr 2019 2021 07 17 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 11 sentyabr 2021 AzTV ni ele keciren silahli desteye men rehberlik edirdim pia az az Poliqon Informasiya Agentliyi 9 aprel 2015 11 sentyabr 2021 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 11 sentyabr 2021 Tariximizi tehrif etmeye imkan vermeyek 1992 ci ilin prezident seckileri nece saxtalasdirildi olke az az Olke Az xeber agentliyi 14 dekabr 2020 2021 01 21 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 11 sentyabr 2021 Resul Quliyev 1992 ci seckilerini subheli adlandirdi TERS BAXIS sia az az Ses Informasiya Agentliyi 1 fevral 2018 2019 09 17 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 11 sentyabr 2021 Kohne tefekkurlu muxalifet old xalqqazeti com az Xalq qezeti 13 aprel 2012 2021 09 12 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 11 sentyabr 2021 Rehim Qaziyev Isa Qemberi ittihamladi hafta az az Hefte ici qezet 1 dekabr 2010 Istifade tarixi 11 sentyabr 2021 Killer tutub meni oldurmek isteyirdiler 1992 ci il seckileri haqda Sok faktlar publika az az Publika az xeber portali 7 iyun 2014 2021 09 12 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 11 sentyabr 2021 AXC hakimiyyetinin bir ili Elcibey hansi isleri gordu pia az az Poliqon Informasiya Agentliyi 8 iyun 2019 2021 09 11 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 11 sentyabr 2021 Test usulu ilk defe Azerbaycana nece geldi 27 il once qebul mafiyasi bele zerersizlesdirilmisdi TARIX azedu az az 9 avqust 2019 2021 09 11 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 11 sentyabr 2021 Bir adamin olmekliyi Isgender Hemidov oldugu kimi milli az az 30 yanvar 2019 11 sentyabr 2021 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 11 sentyabr 2021 Kecmis nazir Isgender Hemidov onu taniyanlarin xatiresinde nece qalacaq bbc com az BBC 26 fevral 2020 11 sentyabr 2021 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 11 sentyabr 2021 Penah Huseyn AXC hakimiyyeti inqilabi deyisiklik ede bilmedi bbc com az BBC 13 oktyabr 2019 11 sentyabr 2021 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 11 sentyabr 2021 Fezail Agamali Bu gun elde edilen ugurlar mehz iyunun 15 ne soykenir azadliq org az Azadliq Radiosu 15 iyun 2012 15 iyun 2012 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 11 sentyabr 2021 Cavid Osmanov Torpaqlarimiz bu sexslerin yaritmazligi ucbatindan isgal edildi pravda az az 25 Noyabr 2020 2021 09 12 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 11 sentyabr 2021 AMAHE 2018 seh 618 1 2 AMAHE 2018 seh 622 AMAHE 2018 seh 621 AMAHE 2018 seh 620 AMAHE 2018 seh 623 624 AMAHE 2018 seh 625 AMAHE 2018 seh 633 1 2 3 AMAHE 2018 seh 637 AMAHE 2018 seh 635 AMAHE 2018 seh 631 AMAHE 2018 seh 636 637 AMAHE 2018 seh 639 Azerbaycan Xalq Cebhesinin Meramname ve Nizamnamesi Baki 1992 seh 3 https www azadliq org a 24241968 html 1 2 Arxivlenmis suret 2021 09 12 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 09 12 Mehdi Memmedovun xatireleri olu kecid Elnur Memmedli Partiyalarin simvollari ARASDIRMA az lent az 2009 12 05 2009 12 08 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 12 13 Edebiyyat Redakte Nesiman Yaqublu Azerbaycan Milli Azadliq Herekati Ensiklopediyasi Baki Qanun Nesriyyati 2018 seh 1000 Xarici kecidler Redakte Menbe https az wikipedia org w index php title Azerbaycan Xalq Cebhesi amp oldid 6181953 Teltifleri, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.