Oqtay Güləliyev (siyasətçi)
Oqtay Əligüşadoğlu Güləliyev (27 iyun 1970, Bakı) — Azərbaycan siyasətçisi, hüquqşünası.
Oqtay Gülalıyev | |
---|---|
Oqtay Əligüşadoğlu Güləliyev | |
Doğum tarixi | 27 iyun 1970 (51 yaş) |
Doğum yeri | |
Vətəndaşlığı | |
Həyat yoldaşı | Firuzə |
Uşaqları | Təbriz və Əligüşad |
Atası | Əligüşad |
Anası | Nailə |
Milliyyəti | azərbaycanlı |
İxtisası | Hüquqşünas |
Təhsili | |
Fəaliyyəti | İctimai-siyasi |
Fəaliyyət illəri | 2010–2019 |
Mükafatları | Nərgiz mükafatı 2020 Sülh uğrunda mübarizə - 2018 Qafqazın Qəhrəmanı - 2016 |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Həyatı
Oqtay Gülalıyev 1975-ci ildə Azərbaycan SSR Bakı şəhərində anadan olub.
1998-ci ildə Prezident Administrasiyası yanında Dövlət İdarəçilik Akademiyasını bitirib və hüquqşünas kimi çalışıb.
2010-cu ildə Sabirabad rayonunda böyük daşqından əziyyət çəkmiş sakinlərlə qarşılaşan O.Gülalıyev hüquq-müdafiə işi ilə məşğul olmağa başlayıb. 2010-cu ildə O.Gülalıyev “Kür” vətəndaş cəmiyyəti qərargahına rəhbərlik edib. Qərargah 2010-cu ilin may-iyun aylarında Kür və Araz çaylarında daşqından zərər çəkmiş əhalinin hüquqlarının müdafiəsi ilə məşğul olub.
Hakimiyyət təbii fəlakətin nəticələrinin aradan qaldırılması üçün tədbirlər görüb, lakin yerli sakinlər problemlərin olduğunu bildirib - onların sözlərinə görə, zərərçəkənlərin yaşayış evləri tam bərpa olunmayıb və kompensasiya tam həcmdə ödənilməyib. 2012-ci ildə O.Gülalıyev ilk dəfə hüquq-müdafiə fəaliyyəti ilə əlaqədar həbs edilib.
O, aprelin 8-də Sabirabad rayonunun Minbaşı kəndində yerli sakinlərlə görüş zamanı saxlanılıb. Fəal selin nəticələrinin aradan qaldırılması ilə bağlı tədbirlərin monitorinqi üçün regiona getmişdi və guya ictimai yerdə təhqiramiz ifadə işlətdiyinə görə saxlanılmışdı. O, məhkəmə tərəfindən həbsə məruz qalıb. Sonradan məhkəmə O.Gulalıvevin barəsində həbs qətimkan tədbirini dəyişib, lakin ittihamı götürməyib.
Hüquq müdafiəçisinə qarşı iş dörd il sonra, 2016-cı ilin dekabrında Sabirabad Rayon Məhkəməsi tərəfindən bağlanıb və fəal, nəhayət, xarici pasport ala bilib.
2012-ci ildə O.Gülalıyev bir qrup hüquq müdafiəçisi və keçmiş siyasi məhbusla birlikdə hüquq müdafiə təşkilatını - “Siyasi Məhbuslarsız Azərbaycan” İctimai Alyansını (SMAİA) yaradıb. Yeni hüquq-müdafiə qurumunun təqdimatında O.Gülalıyev deyib: “Son iki ayda keçirilən bir sıra məsləhətləşmələrdən sonra Azərbaycanda siyasi məhbusların və digər günahsız məhkumların daha sistemli və ardıcıl müdafiəsi məqsədilə təşkilat yaratmağı qərara aldıq. Qərara aldıq ki, hər birimiz məhkumların hüquqları, cəza çəkdikləri təcridxanalarda, koloniyalarda saxlanma şəraiti ilə bağlı hesabat hazırlayaq. Həmin materialların əsasında hazırlanacaq hesabat yerli ictimaiyyətə və beynəlxalq təşkilatlara göndəriləcək.
Alyans siyasi məhbuslara və onların ailələrinə yardım göstərməyi, Azərbaycanda insan hüquqlarının vəziyyəti ilə bağlı məlumatların yayılmasını qarşıya məqsəd qoymuşdu. Bir rəhbər kimi O.Gülalıyev ələ salma, işgəncə və korrupsiya ilə bağlı Azərbaycan prezidentinə məktub yazan 12 saylı koloniyanın məhbuslarının müdafiəsi üzrə işdə iştirak edib. “12 saylı koloniyanın məhbusları administrasiyadan şikayət edirlər”, “Azadlıq” Radiosu, 22.02.2013).
2013-cü ildə O.Gülalıyev Demokratik Qüvvələrin Milli Şurasından (DQMŞ) müxalifətin namizədi Cəmil Həsənlinin mətbuat mərkəzinin rəhbəri olub. Qəribə təsadüf kimi O.Gülalıyev demokratik qüvvələrin namizədi üçün çalışmağa başladığı vaxt onun 16 yaşlı oğlu Əli atasıgillə yaşadığı evin həyətində amansızcasına döyülüb və bıçaq yarası alıb. Polis yeniyetmə ilə atası ezamiyyətdə olarkən söhbət edib, oğlan təzyiqlərdən şikayət edib, lakin istintaq cinayətdə siyasi motivlər tapmayıb. Oğlu ilə baş verən bədbəxt hadisəyə baxmayaraq, fəal hüquq-müdafiə fəaliyyətindən əl çəkməyib.
2015-ci il dekabrın 18-də Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevin məhkumları əfv etməsi Oqtay Gülalıyevi “Bir uşağın göz yaşlarına dəyməyən əfv sərəncamı” adlı məqaləni yazmağa vadar edib. Məqalədə prezident aktından məyusluq ifadə olunurdu. Əfv olunanlar arasında yalnız bir neçə hüquq müdafiəçisi vardı. O, məqaləni ölkə KİV-ə göndərdikdən sonra Azərbaycan Baş Prokurorluğuna çağırılıb və xəbərdarlıq alıb.
2016-cı il iyunun 27-də Bakıda Reportyorların Azadlıq və Təhlükəsizlik İnstitutunun ofisində Oqtay Gülalıyev geniş araşdırma təqdim edib. Araşdırmada müəyyən edilib ki, Azərbaycanda penitensiar müəssisələrdə məhkumların saxlanma şəraiti beynəlxalq standartlara cavab vermir. “Çox sayda məhkumun bir yerdə olması, qeyri-adekvat qidalanma, istilik və ventilyasiya sistemlərinin olmaması, su qıtlığı, zəif tibbi xidmət məhbusların sağlamlığı və həyatı üçün risk yaradır”, - hüquq müdafiəçisi araşdırmanın təqdimatında deyib. Monitorinq zamanı hüquq müdafiəçiləri Penitensiar Xidmət rəhbərliyinin yaratdığı maneələrə görə bəzi müəssisələrə daxil ola bilməyiblər. Penitensiar Xidmət informasiya sorğularına cavab verməkdən də imtina edib, O.Gülalıyev bildirib. O əlavə edib ki, Alyans Penitensiar Xidmət rəhbərinə qarşı iddia qaldırıb. («"Siyasi Məhbuslarsız Azərbaycan" Alyansı siyasi islahatlara başlamağı təklif edib».
2016-cı ildə O.Gülalıyev Azərbaycanın siyasi məhbuslarının siyahısı üzərində işləyib. Onunla birlikdə siyahı üzərində xaricdə yaşayan hüquq müdafiəçisi Leyla Yunus və Siyasi Məhbusların Monitorinqi Mərkəzinin rəhbəri Elşən Həsənov da çalışıblar.
2016-cı il oktyabrın 18-də Sülh və Demokratiya İnstitutu, “Siyasi Məhbuslarsız Azərbaycan” İctimai Alyansı və Siyasi Məhbusların Monitorinqi Mərkəzi bu təşkilatlar tərəfindən siyasi məhbus kimi tanınan 166 nəfərin siyahısını təqdim ediblər. “Siyasi məhbusların yenilənmiş siyahısında 162 ad vardır”. Eyni zamanda onların təxminən yarısını 2015-ci il noyabrın 26-da Nardaran qəsəbəsində güc qurumlarının xüsusi əməliyyatı zamanı həbs olunmuş dini fəallar və dindarlar təşkil edirdi.
O.Gülalıyev həbs edilmiş şəxslərin dini ekstremist olması barədə rəsmi versiyanın təkzib edilməsində fəal iştirak edib, yerli və beynəlxalq hüquq-müdafiə strukturlarının diqqətini sübutların saxtalaşdırılmasına və həbs olunanların işgəncə altında ifadə verməyə məcbur edilməsinə yönəldib.
O.Gülalıyev azərbaycanlı müstəqil jurnalistlərin müdafiəsində yaxından iştirak edir, 2015-ci il Nardaran hadisələrinə görə mühakimə olunanlara kömək edir. Prezidentin xanımı Mehriban Əliyevanın vitse-prezident təyin edilməsinə qarşı ictimai aksiyalarda iştirak edib, beynəlxalq hüquq-müdafiə təşkilatları ilə əməkdaşlıq edir. “Son günlər hakimiyyət Mehman Əliyevi, Faiq Əmirovu, Nardaran hadisələrinə görə mühakimə olunmuş 18 dindarı azad edib. Lakin həbsxanalarda hələ də 140 siyasi məhbus qalır”, -o, AŞPA nümayəndələrinin Azərbaycan həbsxanalarına səfərinin nəticələrini şərh edib.
2016-cı il dekabrın 11-də Beynəlxalq İnsan Hüquqları Günü münasibətilə hüquq müdafiəçilərinin görüşündə siyasi məhbusların siyahısı açıqlanıb. Görüş Oqtay Gülalıyevin rəhbərliyilə “Siyasi Məhbuslarsız Azərbaycan” İctimai Alyansının təşəbbüsü ilə təşkil edilib. Tədbirdə genişmiqyaslı siyasi islahatlarla bağlı tələblər irəli sürülüb və Azərbaycan hakimiyyətinə müvafiq bəyanat qəbul edilib. Görüşdə hüquq müdafiəçiləri, siyasi məhbusların qohumları, müstəqil jurnalistlər iştirak ediblər.
“Son bir ildə Azərbaycanda insan hüquqları ilə bağlı vəziyyət pisləşib. Hakimiyyət insan hüquq və azadlıqları sahəsində beynəlxalq öhdəlikləri yerinə yetirməkdən tamamilə imtina edib. Özgəfikirliliyə və siyasi plüralizmə qarşı dözümsüzlük dövlət siyasəti səviyyəsinə qaldırılıb. Siyasi məhbusların sayı 10 ildə ən yüksək səviyyəyə çataraq 160 nəfəri ötüb. Ancaq bu da son hədd deyil. Məhkumların qohumlarından bizə daxil olan müraciətləri araşdırmaqda davam edirik. Yəqin ki, yaxın vaxtlarda siyahılarımıza yeni adlar əlavə ediləcək”, - görüşü açan O.Gülalıyev deyib. «“Siyasi Məhbuslarsız Azərbaycan” Alyansı siyasi islahatlara başlamağı təklif edib».
2017-ci il yanvarın 28-də O.Gülalıyev bundan öncə Sülh və Demokratiya İnstitutunun direktoru Leyla Yunus, “Siyasi Məhbuslarsız Azərbaycan” İctimai Birliyi və Siyasi Məhbusların Monitorinqi Mərkəzi tərəfindən yaradılmış işçi qrupunun bazasında yaradılan Siyasi Məhbusları Müdafiəsi Mərkəzinin (SMMM) koordinatorlarından biri olub.
2017-ci il oktyabrın 28-də O.Gülalıyev Bakıda korrupsiyaya qarşı keçirilən mitinqdə çıxış edib.
2018-ci il aprelin 26-da Məhbus Ailələrinin Koordinasiya Mərkəzinin və Azərbaycan Ziyalılar Birliyinin təşkilatçılığı ilə keçirilən tədbirdə O. Gülalıyev toplaşanlara “Siyasi məhbusları müalicə edin!” ictimai kampaniyasına başlamağı təklif edib.
2018-ci il mayın 4-də Azərbaycan Siyasi Məhbusları Müdafiə Mərkəzi “Avropa işi: azərbaycanlı siyasi mühacirlərə və onların qohumlarına təzyiqlər, mövcud vəziyyət və reallıqlar” adlı hesabat yayıb. Hesabatın müəlliflərindən biri, SMMM-in koordinatoru O.Gülalıyev olub.
2018-ci il dekabrın 26-da Siyasi Məhbusları Müdafiə Mərkəzinin (SMMM) “Azərbaycanda həbsxanalarda vəziyyət və siyasi məhbuslar problemi” adlı 32 səhifəlik hesabatının təqdimatı olub. Tədbirdə SMMM-in koordinatoru O.Gülalıyev iştirak edib.
2019-cu il martın 27-də O.Gülalıyev Azərbaycanda “işgəncə laboratoriyaları”nın fəaliyyəti barədə bildirib.
Əsasən hüquq müdafiəçisi 2017-ci ildə “Tərtər işi” üzrə həbs olunmuş hərbçilərin amansız işgəncələrə məruz qaldığını göstərib. Hərbçilər “dövlətə xəyanət” və Ermənistanın xeyrinə casusluqda ittiham olunublar. İşgəncələr Tərtər rayonunda hərbi hissənin keçmiş qərargahında (fəalın “işgəncə laboratoriyası” adlandırdığı yer) verilib. Həbs olunmuş 8 nəfərə ölüncəyədək işgəncə verilib.
2019-cu il yanvarın 31-də Tərtər Hərbi Məhkəməsi istintaq zamanı öldürülən 8 nəfərdən 5-nə bəraət verib. Eyni zamanda onlara işgəncə verən şəxslərin barəsində qətl ittihamı götürülüb və yüngül cəzalar verilib. “Hüquq müdafiəçisi Azərbaycanda işgəncə laboratoriyalarının olduğunu iddia edir”
2019-cu il aprelin 21-də O.Gülalıyev baş prokuror Zakir Qaralova açıq məktubla müraciət edib.
O, ictimai-siyasi fəalların böhtan ittihamları ilə həbs olunması hallarının artdığını, onlara təzyiq göstərilməsi, işgəncələrin verilməsi və qətlə yetirilməsi barədə bildirib. Əsasən hüquq müdafiəçisi Gəncə hadisələri, “Tərtər işi” üzrə həbs olunanların və müxalifət nümayəndələrinin işgəncələrə məruz qaldığını göstərib.
“2018-ci il iyulun 10-da Sabunçu Rayon Məhkəməsində Gəncə hadisələri üzrə proses zamanı bir daha aydın oldu ki, tutulanlar Gəncə polisində və DİN Baş Mütəşəkkil Cinayətkarlıqla Mübarizə İdarəsində işgəncələrə məruz qalıblar. Bütün bunlar Baş Prokurorluğun yüksək vəzifəli şəxslərinin gözləri qarşısında baş verib. İttiham olunan şəxslərin əksəriyyəti bildirib ki, işgəncələrə rəhbərlik edənlərdən biri Baş Prokurorluğun Ağır Cinayətlər üzrə İstintaq İdarəsinin məsul əməkdaşı Orxan Babayev olub. Lakin müttəhimlərin və vəkillərin vəsatətlərinə baxmayaraq, Orxan Babayev məhkəməyə çağırılmayıb, işgəncə tətbiq edənlərə qarşı heç bir tədbir görülməyib”, - O.Gülalıyev yazıb.
O.Gülalıyev təəssüflə bildirir ki, Baş Prokurorluq yuxarıda göstərilən cinayət əməllərinə nəinki cavab verməyib, həm də bir sıra hallarda onları ört-basdır etdi. O, Qaralovu işgəncə və qətl faktlarının araşdırılması üçün tədbirlər görməyə çağırıb. "Hüquq müdafiəçisi Baş Prokuroru işgəncə faktlarını araşdırmağa çağırıb".
2019-cu il mayın 10-da Dindar Məhbusların Hüquqlarını Müdafiə Komitəsi Azərbaycan Ziyalılar Birliyinin ofisində “Siyasi məhbuslara qarşı repressiya və işgəncələr” mövzusunda dinləmələr keçirib. Tədbirdə Siyasi Məhbusları Müdafiə Mərkəzinin rəhbəri Oqtay Gülalıyev iştirak edib. Onun təşəbbüsü ilə Repressiyalar və İşgəncələr Əleyhinə Komitənin yaradılması qərara alınıb.
Mayın 13-də O.Gülalıyev Baş Prokurorluğa çağırılıb. Ona xəbərdarlıq edilib ki, əgər bundan sonra müvafiq dövlət orqanları ilə dəqiqləşdirmədən “real faktlara əsaslanmayan və ictimai rəyi çaşdırmaq məqsədilə” məlumat yaymaqda davam edərsə, onun barəsində cinayət təqibi də daxil olmaqla, qanunvericiliklə nəzərdə tutulmuş daha ciddi tədbirlər görüləcək”. Oqtay Gülalıyev Baş Prokurorluğa çağırılıb.
2019-cu il iyulun 10-da Repressiya və İşgəncələr Əleyhinə Komitə (RİƏK) Müsavat Partiyasının qərargahında Gəncə hadisələrinin 1-ci ildönümü ilə bağlı tədbir keçirib. Tədbirdə RİƏK-in koordinatoru O. Gülalıyev “2018-ci il Gəncə hadisələri: terror, təxribat və ya ictimai etirazlar. Reallıqlar və uydurmalar” adlı 24 səhifəlik hesabatı təqdim edib.
2019-cu il oktyabrın 28-də Azərbaycanda Repressiya və İşgəncələr Əleyhinə Komitə “İşgəncələrə son!” şüarı altında ictimai kampaniya elan edib. Kampaniyanın Təşkilat Komitəsinə Azərbaycanda tanınmış fəallar, o cümlədən Oqtay Gülalıyev daxil olub. Azərbaycanda işgəncələrə qarşı kampaniya iştirakçıları hakimiyyətin fəaliyyətsizliyini pisləyiblər.
2019-cu il oktyabrın 29-da O.Gülalıyev mətbuat konfransından qayıdarkən piyada keçidində avtomobil sürücüsü tərəfindən vurulub. Həmin mətbuat konfransında o, işgəncələrə qarşı kampaniya planını açıqlamışdı. Hüquq müdafiəçisinə kəllə sınığı və baş- beyin zədələnməsi diaqnozu qoyulub. Qəzadan sonrakı ilk saatlarda o huşsuz vəziyyət olub, sonra komaya düşüb. Türkiyəli həkimlərin tövsiyəsilə O.Gülalıyev noyabrın 6-da xüsusi təyyarə ilə İstanbul klinikasına göndərilib. Müalicə xərclərini Heydər Əliyev Fondu öz üzərinə götürüb.(«”İşgəncələr son qoyulmalıdır!” kampaniyası öz fəaliyyətinin gələcəyi haqda».
Azərbaycan müxalifətçiləri, hüquq müdafiəçiləri və vəkillər O.Gülalıyevin maşınla qəsdən vurulduğunu ehtimal edirlər. Eyni zamanda Repressiya və İşgəncələr Əleyhinə Komitənin üzvü Rövşən Əhmədli istintaqın obyektivliyini şübhə altına alıb. O deyib ki, istintaq videomüşahidə kameralarından yol-nəqliyyat qəzası ilə bağlı götüntüləri açıqlamayıb.
Dekabrın 11-də müxtəlif ölkələrdən 35-ə yaxın insan hüquqları təşkilatını birləşdirən Vətəndaş Həmrəyliyi Platforması Oqtay Gülalıyevlə bağlı yol-nəqliyyat qəzasının başvermə şəraitinin beynəlxalq araşdırılmasına çağırıb. Təkcə 2019-cu ildə O.Gülalıyev səkkiz dəfə hüquq-mühafizə orqanlarına çağırılıb, qanunsuz olaraq dindirilib. Ona psixoloji təzyiq göstərərək siyasi məhbusların müdafiəsini dayandırmağı tələb ediblər.
İstinadlar
- Azərbaycanda “Kür” qərargahının fəalı O.Gülalıyev həbsdən azad edildi” Avrasiyada fundamental azadlıqların müdafiəsi koalisiyası, 13.06.2012
- Hüquq müdafiəçisi xüsusunda cinayət işi bağlanıb” 24.10.2016
- “Bakıda “Siyasi Məhbuslarsız Azərbaycan”" İctimai Alyansı yaradıldı” 12.09.12
- *12 saylı koloniyanın məhbusları administrasiyadan şikayət edirlər”, “Azadlıq” Radiosu, 22.02.2013
- Baş Prokurorluq Oqtay Gülalıyevə xəbərdarlıq etdi
-
- "Siyasi Məhbuslarsız Azərbaycan" Alyansı siyasi islahatlara başlamağı təklif edib
- Siyasi məhbusların yenilənmiş siyahısında 162 ad vardır”
- Siyasi Məhbuslarsız Azərbaycan” Alyansı siyasi islahatlara başlamağı təklif edib
- “Hüquq müdafiəçisi Baş Prokuroru işgəncə faktlarını araşdırmağa çağırıb
- Oqtay Gülalıyev Baş Prokurorluğa çağırılıb
- İşgəncələr son qoyulmalıdır!” kampaniyası öz fəaliyyətinin gələcəyi haqda
Xarici keçidlər
- Vikianbarda Oqtay Güləliyev (siyasətçi) ilə əlaqəli mediafayllar var