Yenidənqurma (rus.перестройка) — SSRİ-də 1980-ci illərdən etibarən reallaşdırılan iqtisadi və siyasi sistemi yenidən konfiqurasiya və islahat hərəkatı. İlk olaraq 1979-cu ildə Leonid Brejnev tərəfindən təqdim olunmuş, dövrün dövlət başçısı Mixail Qorbaçov tərəfindən dəstəklənmiş və təşviq edilmişdir.
Öncəki hadisələr
Artıq 80-ci illərin ortalarında sovet ölkəsinin ictimai-siyasi, iqtisadi və mənəvi həyatında böhran yaranmışdı. Böhranlı vəziyyətin simptomları hələ 70-ci illərin ortalarından görünürdü, - elmi-texniki tərəqqi ləngiyirdi, sənayedə avadanlığın mənəvi aşınması, infrastrukturun zəifliyi, təbii ehtiyatlar hasilatının çətinləşməsi və bahalaşması, maddi ehtiyatlar qıtlığının meydana gəlməsi təzahür edirdi. Əmək məhsuldarlığının orta illik artımı 1965-1970-ci illərdəki 5,2 faizə qarşı 1981-1985-ci illərdə cəmi 3 faiz təşkil edirdi. Bu dövrdə istehsal olunan məhsulun orta illik artımı sənayedə 8,5 faizdən 3,1 faizə, kənd təsərrüfatında 4 faizdən 1,2 faizə, mal dövriyyəsi 8,2 faizdən 2,8 faizə, əsaslı vəsait qoyuluşu 7,6 faizdən 3,3 faizə enmişdi. 60-cı illərdə ölkədə keçirilən islahatlar iflasa uğradı. Çünki faktiki olaraq köhnə ictimai-siyasi rejim toxunulmaz qalmışdı, effektli olmayan iqtisadiyyat, ekstensiv inkişaf modeli qalmaqda idi. Sovet İttifaqının iflası mühüm xarici səbəblərlə də şərtlənirdi. Qərbdə "Bəla imperiyası" kimi damğalanan bu "super" dövlət iki sistem - kapitalist və sosialist sistemləri arasında çox böyük çətinliklə hərbi paritet yaratmağa nail olmuşdu. Lakin dünyanın demokratik dövlətləri ona qarşı qüvvələrini birləşdirirdilər. Ümumdünya antikommunizm liqasının fəaliyyəti genişlənmişdi. Beynəlxalq müsəlman dini mərkəzləri də bu liqaya qoşulmuşdu. Ümumdünya "İslam Liqası" 1976-cı ildə kommunizmə qarşı müqəddəs müharibə elan etmişdi. 70-ci illərin sonlarında təşkil olunmuş "İslam İnternasionalı" da SSRİ-də müsəlman antikommunist və antisovet qüvvələri birləşdirmək uğrunda mübarizə aparırdı. 70-ci illərin ortalarında SSRİ Şərqi Avropada orta mənzilli raketlər yerləşdirdi. Bu, mövcud strateji tarazlığı pozdu. 1979-cu ilin dekabrında sovet ordusu Əfqanıstana soxuldu. Nəticədə demokratik ölkələr tərəfindən artan sovet təhlükəsinə qarşı yeni hərbi proqramlar, o cümlədən ABŞ-ın "Ulduz müharibələri" proqramı hazırlandı. İqtisadi sanksiyalar tətbiq edildi. ABŞ SSRİ-yə taxıl ixracını dayandırdı. SSRİ-nin isə bu tədbirlərə, xüsusən külli miqdarda vəsait tələb edən yeni proqramlara cavab verməyə imkanı yox idi. Dünya dövlətlərinin mövcud satış və xammal bazarlarını, tranzit imkanlarını yeni real qüvvələrə müvafiq yenidən bölüşdürmək cəhdləri də SSRİ-nin iflasını sürətləndirirdi. Onu növbəti böhranlı vəziyyətdən qurtarmaq üçün 80-ci illərin ikinci yarısında cəhdlər göstərildi. Sovet İttifaqı Kommunist Partiyasına rəhbərliyi ələ keçirdikdən sonra həqiqi siyasi məqsədini eklektik ideoloji və dövlətçilik sistemi yaratmaq cəhdləri ilə pərdələyən M.S.Qorbaçov Mərkəzi Komitənin 1985-ci il Aprel plenumunda iqtisadi və sosial-mədəni tərəqqinin "sürətləndirmə konsepsiyası"nı irəli atdı. Elmi-texniki tərəqqini, cəmiyyətin maddi-texniki bazasını inkişaf etdirmək, istehsal münasibətlərini təkmilləşdirmək, bütün ictimai, siyasi və ideoloji təsisatlar sistemini fəallaşdırmaq, "insan amilinin rolunu yüksəltmək" üçün sözdə təşəbbüslər edildi. Əməyin təşkili, təsərrüfat hesabının tətbiqi, çoxukladlı iqtisadiyyatı, eləcə də icarə sistemini, kooperasiyanı inkişaf etdirmək, müxtəlif mülkiyyət formalarına əsaslanan təsərrüfatlara bərabər imkanlar yaratmaq haqqında qanun və qərarlar qəbul olundu. Lakin onların işləməsi üçün münasib şərait yaranmadı. Əvvəlki direktiv aktlar kimi, bu qanun və qərarlar da gözlənilən nəticələri vermədi. Təkpartiyalı siyasi sistem, partiya amirliyi ləğv olunmadan, respublikaların suveren hüquqlarını özlərinə qaytarmadan iqtisadiyyatı dirçəltmək mümkün deyildi.
İstinadlar
↑ "PERESTROIKA AND GLASNOST". www.history.com. www.history.com. 23 avqust 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 avqust 2016.
Avqust 28, 2021
yenidənqurma, məqalənin, bəzi, məlumatlarının, mənbəsi, göstərilməmişdir, daha, ətraflı, məlumat, üçün, məqalənin, müzakirə, səhifəsinə, baxa, məqaləyə, uyğun, formada, mənbələr, əlavə, edib, vikipediyanı, zənginləşdirə, bilərsiniz, avqust, 2021, məqaləni, vik. Bu meqalenin bezi melumatlarinin menbesi gosterilmemisdir Daha etrafli melumat ucun meqalenin muzakire sehifesine baxa ve meqaleye uygun formada menbeler elave edib Vikipediyani zenginlesdire bilersiniz avqust 2021 Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Yenidenqurma rus perestrojka SSRI de 1980 ci illerden etibaren reallasdirilan iqtisadi ve siyasi sistemi yeniden konfiqurasiya ve islahat herekati 1 Ilk olaraq 1979 cu ilde Leonid Brejnev terefinden teqdim olunmus dovrun dovlet bascisi Mixail Qorbacov terefinden desteklenmis ve tesviq edilmisdir 1 Onceki hadiseler RedakteArtiq 80 ci illerin ortalarinda sovet olkesinin ictimai siyasi iqtisadi ve menevi heyatinda bohran yaranmisdi Bohranli veziyyetin simptomlari hele 70 ci illerin ortalarindan gorunurdu elmi texniki tereqqi lengiyirdi senayede avadanligin menevi asinmasi infrastrukturun zeifliyi tebii ehtiyatlar hasilatinin cetinlesmesi ve bahalasmasi maddi ehtiyatlar qitliginin meydana gelmesi tezahur edirdi Emek mehsuldarliginin orta illik artimi 1965 1970 ci illerdeki 5 2 faize qarsi 1981 1985 ci illerde cemi 3 faiz teskil edirdi Bu dovrde istehsal olunan mehsulun orta illik artimi senayede 8 5 faizden 3 1 faize kend teserrufatinda 4 faizden 1 2 faize mal dovriyyesi 8 2 faizden 2 8 faize esasli vesait qoyulusu 7 6 faizden 3 3 faize enmisdi 60 ci illerde olkede kecirilen islahatlar iflasa ugradi Cunki faktiki olaraq kohne ictimai siyasi rejim toxunulmaz qalmisdi effektli olmayan iqtisadiyyat ekstensiv inkisaf modeli qalmaqda idi Sovet Ittifaqinin iflasi muhum xarici sebeblerle de sertlenirdi Qerbde Bela imperiyasi kimi damgalanan bu super dovlet iki sistem kapitalist ve sosialist sistemleri arasinda cox boyuk cetinlikle herbi paritet yaratmaga nail olmusdu Lakin dunyanin demokratik dovletleri ona qarsi quvvelerini birlesdirirdiler Umumdunya antikommunizm liqasinin fealiyyeti genislenmisdi Beynelxalq muselman dini merkezleri de bu liqaya qosulmusdu Umumdunya Islam Liqasi 1976 ci ilde kommunizme qarsi muqeddes muharibe elan etmisdi 70 ci illerin sonlarinda teskil olunmus Islam Internasionali da SSRI de muselman antikommunist ve antisovet quvveleri birlesdirmek ugrunda mubarize aparirdi 70 ci illerin ortalarinda SSRI Serqi Avropada orta menzilli raketler yerlesdirdi Bu movcud strateji tarazligi pozdu 1979 cu ilin dekabrinda sovet ordusu Efqanistana soxuldu Neticede demokratik olkeler terefinden artan sovet tehlukesine qarsi yeni herbi proqramlar o cumleden ABS in Ulduz muharibeleri proqrami hazirlandi Iqtisadi sanksiyalar tetbiq edildi ABS SSRI ye taxil ixracini dayandirdi SSRI nin ise bu tedbirlere xususen kulli miqdarda vesait teleb eden yeni proqramlara cavab vermeye imkani yox idi Dunya dovletlerinin movcud satis ve xammal bazarlarini tranzit imkanlarini yeni real quvvelere muvafiq yeniden bolusdurmek cehdleri de SSRI nin iflasini suretlendirirdi Onu novbeti bohranli veziyyetden qurtarmaq ucun 80 ci illerin ikinci yarisinda cehdler gosterildi Sovet Ittifaqi Kommunist Partiyasina rehberliyi ele kecirdikden sonra heqiqi siyasi meqsedini eklektik ideoloji ve dovletcilik sistemi yaratmaq cehdleri ile perdeleyen M S Qorbacov Merkezi Komitenin 1985 ci il Aprel plenumunda iqtisadi ve sosial medeni tereqqinin suretlendirme konsepsiyasi ni ireli atdi Elmi texniki tereqqini cemiyyetin maddi texniki bazasini inkisaf etdirmek istehsal munasibetlerini tekmillesdirmek butun ictimai siyasi ve ideoloji tesisatlar sistemini feallasdirmaq insan amilinin rolunu yukseltmek ucun sozde tesebbusler edildi Emeyin teskili teserrufat hesabinin tetbiqi coxukladli iqtisadiyyati elece de icare sistemini kooperasiyani inkisaf etdirmek muxtelif mulkiyyet formalarina esaslanan teserrufatlara beraber imkanlar yaratmaq haqqinda qanun ve qerarlar qebul olundu Lakin onlarin islemesi ucun munasib serait yaranmadi Evvelki direktiv aktlar kimi bu qanun ve qerarlar da gozlenilen neticeleri vermedi Tekpartiyali siyasi sistem partiya amirliyi legv olunmadan respublikalarin suveren huquqlarini ozlerine qaytarmadan iqtisadiyyati dirceltmek mumkun deyildi Istinadlar Redakte 1 2 PERESTROIKA AND GLASNOST www history com www history com 23 avqust 2016 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 23 avqust 2016 Menbe https az wikipedia org w index php title Yenidenqurma amp oldid 5960720, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
