Hesablaşma riski (ing. settlement risk) — maliyyə əməliyyatlarının icrası zamanı tərəflərdən birinin öhdəliklərini yerinə yetirməməsi nəticəsində digər tərəfin maliyyə itkisi ilə üzləşmə ehtimalını ifadə edir. Bu risk adətən qiymətli kağızlar, valyuta mübadiləsi və digər maliyyə əməliyyatlarının hesablaşması prosesində yaranır.
Hesablaşma riskinin təzahürü bir, bir neçə və ya bir çox kredit təşkilatının hərəkəti və ya hərəkətsizliyi ilə bağlı xoşagəlməz hadisələrin baş verməsi və hesablaşma sisteminin işinin təşkili və saxlanmasında çatışmazlıqlar nəticəsində mümkündür.
Hesablaşma riski xüsusilə beynəlxalq maliyyə bazarlarında kritik rol oynayır. Maliyyə əməliyyatlarının böyük həcmdə və müxtəlif vaxt zonalarında aparıldığı müasir dünyada bu risklərin effektiv idarə olunması, maliyyə sisteminin davamlılığını və tərəflər arasında etibarı təmin edir. Bu risklərin nəzarət altında saxlanılmaması, bazar iştirakçıları üçün ciddi maliyyə itkilərinə və bazar sabitliyinin pozulmasına səbəb ola bilər.
Tarixi
| ]Herstatt-Bank-ın müflisləşməsi indiyə qədər yeganə hal idi ki, bir maliyyə institutunun problemləri dünyada ödəniş sistemlərinin fəaliyyəti üçün belə geniş nəticələrə səbəb olub. Amma buna bənzər hallar vaxtaşırı baş verir. 1990-cı illərdə bir sıra uğursuzluqlar baş verdi, lakin onlar miqyasına görə müqayisə olunmayacaq dərəcədə kiçik idi. Xüsusilə, 1990-cı ilin fevralında Drexel Burnham Lambert Group-un törəmə şirkəti olan Drexel Burnham Lambert Trading-in iflası forex və qızıl bazarlarında defolt zəncirinə səbəb oldu. 1991-ci ilin iyulunda BCCI-nin ləğvi yapon və britaniyalı kontragentlər üçün valyuta bazarında itkilərə səbəb oldu. 1995-ci ilin fevralında Baring Brothers bankının iflası Avropanın klirinq sistemlərində fasilələrə səbəb oldu.
Hesablaşma riskinin növləri
| ]- Kreditlə əlaqəli hesablaşma riski — tərəflərdən birinin maliyyə vəziyyətinin zəif olması səbəbindən öhdəliklərini yerinə yetirməməsi.
- Likvidliklə əlaqəli hesablaşma riski — ödənişlərin vaxtında həyata keçirilməməsi səbəbindən digər tərəfin qısamüddətli likvidlik problemləri ilə üzləşməsi.
- Operativ hesablaşma riski — hesablaşma zamanı texniki problemlər, əməliyyat səhvləri və ya məlumat ötürülməsində gecikmələr səbəbindən baş verən risk.
Xüsusiyyətləri
| ]Tərəflərdən biri müqavilə şərtlərinə uyğun olaraq ödənişi vaxtında həyata keçirmədikdə yaranır. Müxtəlif vaxt zonalarında fəaliyyət göstərən bazarlarda valyuta əməliyyatları zamanı bir tərəfin ödəniş etdiyi halda digər tərəfin ödənişi etməməsi. Əməliyyatlarda vasitəçi banklar və ya klirinq mərkəzləri iştirak etdikdə, bu vasitəçilərin öhdəliklərini yerinə yetirə bilməməsi əlavə risk yarada bilər.
Hesablaşma riskinin nümunələri
| ]Valyuta mübadiləsi
| ]Banklar arasında valyuta əməliyyatı zamanı bir tərəf ödənişi həyata keçirir, lakin qarşı tərəf valyutanı təqdim etmir. Bu, adətən "Herstatt riski" kimi tanınır.
Qiymətli kağızlar
| ]Səhmlər və ya istiqrazlar üzrə alqı-satqı əməliyyatında satıcı qiymətli kağızları təqdim etmir və ya alıcı ödənişi həyata keçirmir.
İstinadlar
| ]- European Securities and Markets Authority
- "О системном риске расчетной системы" (rus). Письмо Центрального банка Российской Федерации от 03 Мая 2011 г. N 67-Т. 25 avqust 2012 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 avqust 2011.
- What is Herstatt risk? Definition (BusinessDictionary.com).
- Рустамов А. Херштаттский риск (PDF) (Валютный спекулянт). 2003.
- "Overview of Settlement Risks across Europe (26 countries)". 12 noyabr 2012 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 noyabr 2024.
- Bank for International Settlements: Committee on Payment and Settlement Systems Arxiv surəti 13 iyul 2014 tarixindən (Wayback Machine) saytında Forum for central banks to monitor and analyse developments in domestic payment, settlement and clearing systems as well as in cross-border and multicurrency settlement schemes. Excellent publications and research showing various forms of settlement risk and mitigation strategies.
- Расчетный риск // Финансовый словарь Финам.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediya azad ensiklopediya Hesablasma riski ing settlement risk maliyye emeliyyatlarinin icrasi zamani tereflerden birinin ohdeliklerini yerine yetirmemesi neticesinde diger terefin maliyye itkisi ile uzlesme ehtimalini ifade edir Bu risk adeten qiymetli kagizlar valyuta mubadilesi ve diger maliyye emeliyyatlarinin hesablasmasi prosesinde yaranir Hesablasma riskinin tezahuru bir bir nece ve ya bir cox kredit teskilatinin hereketi ve ya hereketsizliyi ile bagli xosagelmez hadiselerin bas vermesi ve hesablasma sisteminin isinin teskili ve saxlanmasinda catismazliqlar neticesinde mumkundur Hesablasma riski xususile beynelxalq maliyye bazarlarinda kritik rol oynayir Maliyye emeliyyatlarinin boyuk hecmde ve muxtelif vaxt zonalarinda aparildigi muasir dunyada bu risklerin effektiv idare olunmasi maliyye sisteminin davamliligini ve terefler arasinda etibari temin edir Bu risklerin nezaret altinda saxlanilmamasi bazar istirakcilari ucun ciddi maliyye itkilerine ve bazar sabitliyinin pozulmasina sebeb ola biler Tarixi span Herstatt Bank in muflislesmesi indiye qeder yegane hal idi ki bir maliyye institutunun problemleri dunyada odenis sistemlerinin fealiyyeti ucun bele genis neticelere sebeb olub Amma buna benzer hallar vaxtasiri bas verir 1990 ci illerde bir sira ugursuzluqlar bas verdi lakin onlar miqyasina gore muqayise olunmayacaq derecede kicik idi Xususile 1990 ci ilin fevralinda Drexel Burnham Lambert Group un toreme sirketi olan Drexel Burnham Lambert Trading in iflasi forex ve qizil bazarlarinda defolt zencirine sebeb oldu 1991 ci ilin iyulunda BCCI nin legvi yapon ve britaniyali kontragentler ucun valyuta bazarinda itkilere sebeb oldu 1995 ci ilin fevralinda Baring Brothers bankinin iflasi Avropanin klirinq sistemlerinde fasilelere sebeb oldu Hesablasma riskinin novleri span Kreditle elaqeli hesablasma riski tereflerden birinin maliyye veziyyetinin zeif olmasi sebebinden ohdeliklerini yerine yetirmemesi Likvidlikle elaqeli hesablasma riski odenislerin vaxtinda heyata kecirilmemesi sebebinden diger terefin qisamuddetli likvidlik problemleri ile uzlesmesi Operativ hesablasma riski hesablasma zamani texniki problemler emeliyyat sehvleri ve ya melumat oturulmesinde gecikmeler sebebinden bas veren risk Xususiyyetleri span Tereflerden biri muqavile sertlerine uygun olaraq odenisi vaxtinda heyata kecirmedikde yaranir Muxtelif vaxt zonalarinda fealiyyet gosteren bazarlarda valyuta emeliyyatlari zamani bir terefin odenis etdiyi halda diger terefin odenisi etmemesi Emeliyyatlarda vasiteci banklar ve ya klirinq merkezleri istirak etdikde bu vasitecilerin ohdeliklerini yerine yetire bilmemesi elave risk yarada biler Hesablasma riskinin numuneleri span Valyuta mubadilesi span Banklar arasinda valyuta emeliyyati zamani bir teref odenisi heyata kecirir lakin qarsi teref valyutani teqdim etmir Bu adeten Herstatt riski kimi taninir Qiymetli kagizlar span Sehmler ve ya istiqrazlar uzre alqi satqi emeliyyatinda satici qiymetli kagizlari teqdim etmir ve ya alici odenisi heyata kecirmir Istinadlar span European Securities and Markets Authority O sistemnom riske raschetnoj sistemy rus Pismo Centralnogo banka Rossijskoj Federacii ot 03 Maya 2011 g N 67 T 25 avqust 2012 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 10 avqust 2011 What is Herstatt risk Definition BusinessDictionary com Rustamov A Hershtattskij risk PDF Valyutnyj spekulyant 2003 Overview of Settlement Risks across Europe 26 countries 12 noyabr 2012 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 21 noyabr 2024 Bank for International Settlements Committee on Payment and Settlement Systems Arxiv sureti 13 iyul 2014 tarixinden Wayback Machine saytinda Forum for central banks to monitor and analyse developments in domestic payment settlement and clearing systems as well as in cross border and multicurrency settlement schemes Excellent publications and research showing various forms of settlement risk and mitigation strategies Raschetnyj risk Finansovyj slovar Finam Maliyye riski ve maliyye riski menecmentiKateqoriyalarKredit riskiIstehlak krediti riski Suveren kredit riski Hesablasma riski Defolt riski Konsentrasiya riski Kredit derivativi SekuritizasiyaBazar riskiEmtee riski mes Qiymetlendirme riski FX riski Faiz riski Likvidlik riski mes Emeliyyat riskiModel riski Olke riski Siyasi riskDigerIcra riski Menfeet riski Sistemli riskModellesdirilmeBlek Soulz modeli Risksiz faiz Sarp emsali Sortino emsali ve genislendirmeler Esas konsepsiyalarAktivin qiymetlendirilmesi Esas kapital Kapitalin strukturu Korporativ maliyye Diversifikasiya Iqtisadi kopuk Gozlenilen gelir Maliyye musaviri muhendislik qanun risk Fundamental analiz Tehluke Investisiya menecmenti Risk Sigorta daxili Riyazi maliyye Menevi zerer Spekulyasiya Stress testi maliyye Sistemli riskMaliyye iqtisadiyyati Investisiya menecmenti Riyazi maliyye Kateqoriya Maliyye riski
