Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Faiz riski və ya faiz dərəcəsinin riski (ing. Interest rate risk) — faiz dərəcələrinin əlverişsiz dəyişməsi nəticəsində maliyyə itkiləri (zərərləri) riski (mümkünlüyü). Faiz riski tələb və öhdəliklərin tələb (ödəniş) şərtlərinin uyğunsuzluğu, habelə tələblər və öhdəliklər üzrə faiz dərəcələrinin qeyri-bərabər dərəcədə dəyişməsi ilə bağlı ola bilər.
Eyni zamanda qeyd etmək lazımdır ki, sabit gəlirli maliyyə alətlərinin bazar dəyəri (məsələn, daimi kuponlu istiqrazlar) bazar gəlirlilik dərəcələrinin artması ilə azalır və onların azalması ilə artır. Və bu asılılıq nə qədər güclüdürsə, istiqrazın müddəti də bir o qədər uzundur (daha doğrusu, müddəti). Bəzi bazar dərəcələrinə bağlanmış üzən məzənnəli maliyyə alətləri birbaşa bu bazar dərəcələrindən asılıdır - dərəcələrin artması ilə alətin özünün rentabelliyi artır və əksinə, şirkətin gəlir və xərclərinə birbaşa təsir göstərir, bu alətdəki mövqedən asılı olaraq. Bəzi alətlər üçün emitentin əvvəlcədən müəyyən edilmiş vaxt çərçivəsində faiz dərəcələrinə yenidən baxa biləcəyi gələcəkdə qeyri-müəyyən dərəcə də ola bilər ki, bu da daha böyük faiz dərəcəsi riskləri yaradır.
Faiz dərəcəsinin riski, itkilərin maliyyə hesabatlarında rəsmi şəkildə əks olunmamasına baxmayaraq, bazar qiymətləri olmayan alətlər üçün də mövcuddur (məsələn, adi bank kreditləri və depozitlər üçün). Sabit bir faiz dərəcəsi ilə uzunmüddətli kredit verərkən risk, bazarda kredit faizlərinin artması ilə mənfəət itkisinin olmasıdır, çünki əvvəllər uzun müddətə verilmiş kredit üçün tələblər ortaya çıxır. bazar gəlirindən az olması (əgər borcalan krediti qaytarıbsa, o zaman bu məbləği eyni kredit riski səviyyəsində daha yüksək faizlə yenidən vermək mümkün olardı).
Faiz dərəcəsinin riskini təhlil edərkən, yalnız faiz dərəcələrində mümkün ümumi sürüşməni deyil, həm də gəlir əyrisinin formasının dəyişməsini nəzərə almaq lazımdır. Məsələn, ümumi likvidlik böhranı zamanı məhz qısamüddətli dərəcələr uzunmüddətli olanların bir qədər artması ilə kəskin şəkildə yüksələ bilər.
Faiz dərəcəsi riskinin qiymətləndirilməsi üsulları
GAP təhlili
GAP təhlili faiz dərəcəsi riskini ölçmək üçün ən çox yayılmış üsullardan biridir. Boşluq (boşluq) hər bir zaman intervalı üçün müəyyən edilmiş faiz dərəcələrindəki dəyişikliklərə həssas olan maliyyə alətlərindəki uzun mövqelərin cəmi ilə qısa mövqelərin cəmi arasındakı fərqdir. Boşluğu nisbi ifadələrlə də hesablamaq olar: hər bir vaxt intervalında hesablama metodu ilə hesablanmış aktivlərin məbləğinin öhdəliklərin məbləğinə nisbəti kimi, həmçinin hər bir zaman intervalında hesablama metodu ilə hesablanır.
GAP ölçüsü (müsbət və ya mənfi ola bilər) faiz dərəcələrinin dəyişməsi nəticəsində kredit təşkilatının xalis faiz gəlirində mümkün dəyişikliyi təhlil etməyə imkan verir. Bu təsir fərqin mütləq dəyərinin və faiz dərəcələrində gözlənilən dəyişikliyin məhsulu kimi hesablanır. Boşluq nə qədər böyükdürsə, kredit təşkilatı faiz dərəcələrinin dəyişməsi nəticəsində itki riskinə məruz qalır. Müsbət boşluq ilə (faiz dərəcələrindəki dəyişikliklərə həssas olan aktivlər (uzun mövqe) faiz dərəcələrindəki dəyişikliklərə həssas olan öhdəlikləri (qısa mövqe) üstələyir) xalis faiz gəliri faiz dərəcələri yüksəldikdə artacaq və faiz dərəcələri azaldıqda azalacaq. Mənfi boşluq (faiz dərəcələrindəki dəyişikliklərə həssas olan aktivlər, faiz dərəcələrindəki dəyişikliklərə həssas olan öhdəliklərdən az) ilə xalis faiz gəliri faiz dərəcələri azaldıqda artacaq, faiz dərəcələri yüksəldikdə isə azalacaq.
GAP təhlilinin bir hissəsi kimi kumulyativ (müəyyən dövr üçün) boşluğun dəyəri də hesablanır. Kumulyativ boşluq adətən bir il ərzində hesablanır.
Dünya təcrübəsində hesab olunur ki, ilin sonunda məcmu fərqin (GAP nisbəti) nisbi dəyəri 0,9-1,1 arasında dəyişərsə, faiz dərəcəsi riskinin səviyyəsi kredit təşkilatının maliyyə sabitliyinə təhlükə yaratmır.
Dürasiya metodu
Dürasiya metodu sabit gəlirli alətlərə tətbiq edilir. Hesablamanın asanlığı üçün müddət əvəzinə tez-tez dəyişdirilmiş müddət istifadə olunur. Faiz dərəcəsinin mümkün dəyişməsi ilə alətin dəyişdirilmiş müddətinin məhsulu alətin dəyərində mümkün azalma (artım) şəklində faiz dərəcəsi riskinin qiymətləndirilməsini verir. Normal müddət vəziyyətində loqarifmik sürətin dəyişməsinə vurmaq lazımdır.
Maliyyə alətinin aid olduğu hər bir zaman intervalı üçün sabit həssaslıq əmsallarından istifadə edən sadələşdirilmiş müddət metodundan da istifadə olunur. Bu həssaslıq faktorları əslində müəyyən fərziyyələr əsasında əldə edilmiş müəyyən bir zaman intervalı üçün müddətin bəzi təxminlərini təmsil edir. Həssaslıq əmsalları Bazel Komitəsi tərəfindən qiymətləndirilir.
İstinadlar
- Walter Herzog, Zinsänderungsrisiken in Kreditinstituten, 1990, S. 18
- Ross, Westerfield, Jordan. Fundamentals of Corporate Finance. New York: McGraw Hill / Irwin. 2010. ISBN .
- Heinz Zimmermann, Asset- & Liability Management, in: Bruno Gehrig/Heinz Zimmermann, Fit for Finance – Theorie und Praxis der Kapitalanlage 1997
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Faiz riski ve ya faiz derecesinin riski ing Interest rate risk nbsp faiz derecelerinin elverissiz deyismesi neticesinde maliyye itkileri zererleri riski mumkunluyu Faiz riski teleb ve ohdeliklerin teleb odenis sertlerinin uygunsuzlugu habele telebler ve ohdelikler uzre faiz derecelerinin qeyri beraber derecede deyismesi ile bagli ola biler Eyni zamanda qeyd etmek lazimdir ki sabit gelirli maliyye aletlerinin bazar deyeri meselen daimi kuponlu istiqrazlar bazar gelirlilik derecelerinin artmasi ile azalir ve onlarin azalmasi ile artir Ve bu asililiq ne qeder gucludurse istiqrazin muddeti de bir o qeder uzundur daha dogrusu muddeti Bezi bazar derecelerine baglanmis uzen mezenneli maliyye aletleri birbasa bu bazar derecelerinden asilidir derecelerin artmasi ile aletin ozunun rentabelliyi artir ve eksine sirketin gelir ve xerclerine birbasa tesir gosterir bu aletdeki movqeden asili olaraq Bezi aletler ucun emitentin evvelceden mueyyen edilmis vaxt cercivesinde faiz derecelerine yeniden baxa bileceyi gelecekde qeyri mueyyen derece de ola biler ki bu da daha boyuk faiz derecesi riskleri yaradir Faiz derecesinin riski itkilerin maliyye hesabatlarinda resmi sekilde eks olunmamasina baxmayaraq bazar qiymetleri olmayan aletler ucun de movcuddur meselen adi bank kreditleri ve depozitler ucun Sabit bir faiz derecesi ile uzunmuddetli kredit vererken risk bazarda kredit faizlerinin artmasi ile menfeet itkisinin olmasidir cunki evveller uzun muddete verilmis kredit ucun telebler ortaya cixir bazar gelirinden az olmasi eger borcalan krediti qaytaribsa o zaman bu meblegi eyni kredit riski seviyyesinde daha yuksek faizle yeniden vermek mumkun olardi Faiz derecesinin riskini tehlil ederken yalniz faiz derecelerinde mumkun umumi surusmeni deyil hem de gelir eyrisinin formasinin deyismesini nezere almaq lazimdir Meselen umumi likvidlik bohrani zamani mehz qisamuddetli dereceler uzunmuddetli olanlarin bir qeder artmasi ile keskin sekilde yuksele biler Mundericat 1 Faiz derecesi riskinin qiymetlendirilmesi usullari 1 1 GAP tehlili 1 2 Durasiya metodu 2 IstinadlarFaiz derecesi riskinin qiymetlendirilmesi usullariredakteGAP tehliliredakte GAP tehlili faiz derecesi riskini olcmek ucun en cox yayilmis usullardan biridir Bosluq bosluq her bir zaman intervali ucun mueyyen edilmis faiz derecelerindeki deyisikliklere hessas olan maliyye aletlerindeki uzun movqelerin cemi ile qisa movqelerin cemi arasindaki ferqdir Boslugu nisbi ifadelerle de hesablamaq olar her bir vaxt intervalinda hesablama metodu ile hesablanmis aktivlerin mebleginin ohdeliklerin meblegine nisbeti kimi hemcinin her bir zaman intervalinda hesablama metodu ile hesablanir 1 GAP olcusu musbet ve ya menfi ola biler faiz derecelerinin deyismesi neticesinde kredit teskilatinin xalis faiz gelirinde mumkun deyisikliyi tehlil etmeye imkan verir Bu tesir ferqin mutleq deyerinin ve faiz derecelerinde gozlenilen deyisikliyin mehsulu kimi hesablanir Bosluq ne qeder boyukdurse kredit teskilati faiz derecelerinin deyismesi neticesinde itki riskine meruz qalir Musbet bosluq ile faiz derecelerindeki deyisikliklere hessas olan aktivler uzun movqe faiz derecelerindeki deyisikliklere hessas olan ohdelikleri qisa movqe usteleyir xalis faiz geliri faiz dereceleri yukseldikde artacaq ve faiz dereceleri azaldiqda azalacaq Menfi bosluq faiz derecelerindeki deyisikliklere hessas olan aktivler faiz derecelerindeki deyisikliklere hessas olan ohdeliklerden az ile xalis faiz geliri faiz dereceleri azaldiqda artacaq faiz dereceleri yukseldikde ise azalacaq GAP tehlilinin bir hissesi kimi kumulyativ mueyyen dovr ucun boslugun deyeri de hesablanir Kumulyativ bosluq adeten bir il erzinde hesablanir Dunya tecrubesinde hesab olunur ki ilin sonunda mecmu ferqin GAP nisbeti nisbi deyeri 0 9 1 1 arasinda deyiserse faiz derecesi riskinin seviyyesi kredit teskilatinin maliyye sabitliyine tehluke yaratmir 2 Durasiya metoduredakte Durasiya metodu sabit gelirli aletlere tetbiq edilir Hesablamanin asanligi ucun muddet evezine tez tez deyisdirilmis muddet istifade olunur Faiz derecesinin mumkun deyismesi ile aletin deyisdirilmis muddetinin mehsulu aletin deyerinde mumkun azalma artim seklinde faiz derecesi riskinin qiymetlendirilmesini verir Normal muddet veziyyetinde loqarifmik suretin deyismesine vurmaq lazimdir Maliyye aletinin aid oldugu her bir zaman intervali ucun sabit hessasliq emsallarindan istifade eden sadelesdirilmis muddet metodundan da istifade olunur Bu hessasliq faktorlari eslinde mueyyen ferziyyeler esasinda elde edilmis mueyyen bir zaman intervali ucun muddetin bezi texminlerini temsil edir Hessasliq emsallari Bazel Komitesi terefinden qiymetlendirilir 3 Istinadlarredakte Walter Herzog Zinsanderungsrisiken in Kreditinstituten 1990 S 18 Ross Westerfield Jordan Fundamentals of Corporate Finance New York McGraw Hill Irwin 2010 ISBN nbsp 978 007 108855 8 Heinz Zimmermann Asset amp Liability Management in Bruno Gehrig Heinz Zimmermann Fit for Finance Theorie und Praxis der Kapitalanlage 1997 Menbe https az wikipedia org w index php title Faiz riski amp oldid 7851926