Hans Georg Qadamer alm Hans Georg Gadamer 11 fevral 1900 Marburq Hessen 13 mart 2002 Heydelberq Baden Vürtemberq alman f

Hans-Georg Qadamer (alm. Hans-Georg Gadamer‎;11 fevral 1900^[…], Marburq, Hessen – 13 mart 2002^[…], Heydelberq, Baden-Vürtemberq) — alman filosofu, hermenevtika sahəsindəki töhfələri ilə tanınır. Onun əsas əsəri olan (Wahrheit und Methode, 1960) XX əsrin ən mühüm fəlsəfi əsərlərindən biri sayılır. Qadamer hermenevtikanı yalnız mətnlərin təfsiri sahəsi kimi deyil, bütövlükdə insanın dünyanı anlama yolu kimi təqdim etmişdir.

Hans-Georg Qadamer
alm. Hans-Georg Gadamer‎

Doğum tarixi	11 fevral 1900(1900-02-11)^[…]
Doğum yeri	Marburq, Gissen inzibati rayonu^[d], Hessen, Almaniya Federativ Respublikası
Vəfat tarixi	13 mart 2002(2002-03-13)^[…](102 yaşında)
Vəfat yeri	Heydelberq, Karlsrue^[d], Baden-Vürtemberq, Almaniya Federativ Respublikası
Dəfn yeri	Heydelberq
Əsas maraqları	fəlsəfə, estetika, ontologiya, epistemologiya, dil
Təsirlənib	Martin Haydeqqer, Platon, Aristotel, İmmanuel Kant, Georq Vilhelm Fridrix Hegel, Sorn Kyerkeqor, Fridrix Şleyermaher, Wilhelm Dilthey, Edmund Husserl
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Bioqrafiyası

Qadamer 1900-cü ildə Almaniyanın Marburq şəhərində anadan olmuşdur. Onun atası kimyaçı idi və elmi dəqiqliyə önəm verirdi. Qadamer Marburq Universitetində və Heydelberq Universitetində təhsil almış, burada Martin Haydeggerin təsiri altına düşmüşdür. Qadamer Haydeggerin tələbəsi olmuş, daha sonra onun fəlsəfi irsini inkişaf etdirərək hermenevtik fəlsəfəyə yönəlmişdir. 1949-cu ildə o, Heydelberq Universitetində fəlsəfə kafedrasının müdiri təyin olunmuş və burada uzun müddət elmi fəaliyyət göstərmişdir. Qadamerin fəlsəfəsi hermenevtika və anlam problemi üzərində qurulmuşdur. O, anlama prosesini tarixi, dil və mədəniyyət kontekstində araşdırmış və aşağıdakı əsas ideyaları irəli sürmüşdür.

Qadamerə görə, anlama prosesi heç vaxt neytral və ya tam obyektiv olmur. İnsanlar öz tarixilikləri və mədəni baxış bucaqları ilə yanaşaraq mətnləri və hadisələri başa düşürlər. Bu vəziyyətə o, tarixi şüur (historical consciousness) adını verir.
Qadamerin fikrincə, dil anlama prosesinin əsas vasitəsidir. İnsanlar dünyanı dil vasitəsilə anlamlandırır və bu dil onların düşüncə və təcrübələrini formalaşdırır. O, belə nəticəyə gəlir ki, "varlıq, dil olaraq anlayışda meydana çıxır" (Being that can be understood is language).
Horizont birləşməsi (alm. Horizontverschmelzung‎) anlayışı Qadamerin əsas töhfələrindən biridir. Bu anlayışa görə, tədqiqatçı və mətn arasında mənaların toqquşması nəticəsində yeni bir anlam üfüqü yaranır. Bu proses anlamağın dinamik və qarşılıqlı təbiətini əks etdirir.

Qadamerin hermenevtik fəlsəfəsi yalnız fəlsəfə deyil, həmçinin teologiya, ədəbiyyat nəzəriyyəsi, tarix, hüquq, sosiologiya və digər humanitar elmlərə dərin təsir göstərmişdir. O, hermenevtika anlayışını Martin Haydeggerin ontologiyası ilə zənginləşdirmiş və onu praktiki anlam sahəsinə genişləndirmişdir. Onun ideyaları , Yürgen Habermas, Riçard Rorti və digər müasir filosoflarla dialoq şəklində inkişaf etmişdir.

Qadamer 2000-ci ildə 100 yaşını qeyd etmiş və fəlsəfi fəaliyyətini son illərinə qədər davam etdirmişdir. O, 2002-ci ildə Heydelberqdə vəfat etmişdir.

Həmçinin bax

İstinadlar

Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
Hans-Georg Gadamer // Encyclopædia Britannica (ing.).
Journal for General Philosophy of Science (ing.). Springer Publishing, Springer Science+Business Media. ISSN 0925-4560; 1572-8587; 0044-2216
www.accademiadellescienze.it (it.).
Stanford Encyclopedia of Philosophy (ing.). Stanford University, Center for the Study of Language & Information, 1995. ISSN 1095-5054
Gadamer: Hermeneutics and the Human Sciences — YouTube platformasında
"Hans-Georg Gadamer Dies; Noted German Philosopher". Washington Post. 16 March 2002. İstifadə tarixi: 25 March 2011.
Roberts, Julian. "Hans-Georg Gadamer". The Guardian. 18 March 2002. İstifadə tarixi: 25 March 2011.
Jeff Malpas, Hans-Helmuth Gande (eds.), The Routledge Companion to Hermeneutics, Routledge, 2014, p. 259.
Hans-Georg Gadamer, "Towards a phenomenology of ritual and language", in Lawrence Kennedy Schmidt (ed.), Language and Linguisticality in Gadamer's Hermeneutics, Lexington Books, 2000, p. 30; James Hans, "Hans-Georg Gadamer and Hermeneutic Phenomenology," Philosophy Today 22 (1978), 3–19.
"Hans-Georg Gadamer", Stanford Encyclopedia of Philosophy
Gadamer, Hans-Georg. The Relevance of the Beautiful and Other Essays (PDF). Cambridge University Press. 1986. səh. 35. ISBN . İstifadə tarixi: 16 January 2018. As a Protestant, I have always found especially significant the controversy over the Last Supper, which raged in the Protestant Church, particularly between Luther and Zwingli.
Ideologische Mächte im deutschen Faschismus Band 5: Heidegger im Kontext: Gesamtüberblick zum NS-Engagement der Universitätsphilosophen, George Leaman, Rainer Alisch, Thomas Laugstien, Verlag: Argument Hamburg, 1993, p. 105, ISBN
"Hans-Georg Gadamer". The Independent. 26 March 2002. 12 October 2011 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 March 2011.
"Department of Classics". Dalhousie University.
Dostal, Robert. The Cambridge Companion to Gadamer. Cambridge University Press. 2002. səh. 20. ISBN .
Imamichi, Tomonobu; Fagot-Largeault, Anne. "In Search of Wisdom. One Philosopher's Journey" (PDF). Le Devenir Impensable. Tokyo, International House of Japan: Collège de France. 2004. 28 December 2010 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 7 December 2006.
Richard Wolin, ‚Nazism and the complicities of Hans-Georg Gadamer. Untruth and Method', The New Republic, 15 May 2000, pp. 36–45
Leaman, Georg / Simon, Gerd: Deutsche Philosophen aus der Sicht des Sicherheitsdienstes des Reichsführers SS. Jahrbuch für Soziologie-Geschichte 1992, pages 261–292
Lavietes, Stuart. "Hans-Georg Gadamer, 102, Who Questioned Fixed Truths". The New York Times (ingilis). 2002-03-25. ISSN 0362-4331. İstifadə tarixi: 2025-01-11.

Ədəbiyyat

Cesare, Donatella Di. Gadamer: A Philosophical Portrait. Keane, Niall tərəfindən tərcümə olunub. Bloomington, IN: Indiana University Press. 2007. ISBN .
Gonzales, Francisco J. "Dialectic and Dialogue in the Hermeneutics of Paul Ricouer and H.G. Gadamer". Continental Philosophy Review. 39 (1). 2006: 313–345. doi:10.1007/s11007-006-9031-4.
Grondin, Jean. Hans-Georg Gadamer: A Biography. Weinsheimer, Joel tərəfindən tərcümə olunub. New Haven, CT: Yale University Press. 2003. ISBN .
Orozco, Teresa. Platonische Gewalt: Gadamers politische Hermeneutik der NS-Zeit (alman). Hamburg; Berlin: Argument Verlag. 1995. ISBN .
Palmer, Richard. Hermeneutics: Interpretation Theory in Schleiermacher, Dilthey, Heidegger, and Gadamer. Evanston, IL: Northwestern University Press. 1969. ISBN .
Schleiermacher, Friedrich D.E.; Wojcik, Jan; Haas, Roland. "The Hermeneutics: Outline of the 1819 Lectures". New Literary History. 10 (1). 1978: 1–16. doi:10.2307/468302. JSTOR 468302.

Xarici keçidlər

Vikianbarda Hans-Georg Qadamer ilə əlaqəli mediafayllar var.

Vikisitatda Hans-Georg Qadamer ilə əlaqədar sitatlar var.

Əsərləri və ya müəllifi olduğu işlər: Hans-Georg Qadamer İnternet arxivində
https://www.gadamer-gesellschaft.de/en/hans-georg-gadamer-society/ Arxivləşdirilib 28 oktyabr 2023 at the Wayback Machine
Hans-Georg Gadamer, Jeff Malpas, Stanford Encyclopedia of Philosophy
Hans-Georg Gadamer (1900—2002), Lauren Swayne Barthold, Internet Encyclopedia of Philosophy
Gadamer's Hermeneutics (introductory lecture by Henk de Berg, 2015)
Chronology (in German)
Works by Gadamer
Hans-Georg Gadamer: Plato as portratist
Miguel Ángel Quintana Paz: "On Hermeneutical Ethics and Education", a paper on the relevance of Gadamer's Hermeneutics for our understanding of music, ethics and education in both.

[_48359c5c3bdd3a51-1] Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.

[_a31e30a0ca4a0611-2] Hans-Georg Gadamer // Encyclopædia Britannica (ing.).

[_4a69896b56358514-3] Journal for General Philosophy of Science (ing.). Springer Publishing, Springer Science+Business Media. ISSN 0925-4560; 1572-8587; 0044-2216

[_ea9cd7f963f85441-4] www.accademiadellescienze.it (it.).

[_c5af92170aaf71e4-5] Stanford Encyclopedia of Philosophy (ing.). Stanford University, Center for the Study of Language & Information, 1995. ISSN 1095-5054

[6] Gadamer: Hermeneutics and the Human Sciences — YouTube platformasında

[washingtonpost_obit-7] "Hans-Georg Gadamer Dies; Noted German Philosopher". Washington Post. 16 March 2002. İstifadə tarixi: 25 March 2011.

[guardian_obit-8] Roberts, Julian. "Hans-Georg Gadamer". The Guardian. 18 March 2002. İstifadə tarixi: 25 March 2011.

[9] Jeff Malpas, Hans-Helmuth Gande (eds.), The Routledge Companion to Hermeneutics, Routledge, 2014, p. 259.

[10] Hans-Georg Gadamer, "Towards a phenomenology of ritual and language", in Lawrence Kennedy Schmidt (ed.), Language and Linguisticality in Gadamer's Hermeneutics, Lexington Books, 2000, p. 30; James Hans, "Hans-Georg Gadamer and Hermeneutic Phenomenology," Philosophy Today 22 (1978), 3–19.

[SEP-11] "Hans-Georg Gadamer", Stanford Encyclopedia of Philosophy

[12] Gadamer, Hans-Georg. The Relevance of the Beautiful and Other Essays (PDF). Cambridge University Press. 1986. səh. 35. ISBN . İstifadə tarixi: 16 January 2018. As a Protestant, I have always found especially significant the controversy over the Last Supper, which raged in the Protestant Church, particularly between Luther and Zwingli.

[13] Ideologische Mächte im deutschen Faschismus Band 5: Heidegger im Kontext: Gesamtüberblick zum NS-Engagement der Universitätsphilosophen, George Leaman, Rainer Alisch, Thomas Laugstien, Verlag: Argument Hamburg, 1993, p. 105, ISBN

[independent_obit-14] "Hans-Georg Gadamer". The Independent. 26 March 2002. 12 October 2011 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 25 March 2011.

[15] "Department of Classics". Dalhousie University.

[16] Dostal, Robert. The Cambridge Companion to Gadamer. Cambridge University Press. 2002. səh. 20. ISBN .

[Imamichi-17] Imamichi, Tomonobu; Fagot-Largeault, Anne. "In Search of Wisdom. One Philosopher's Journey" (PDF). Le Devenir Impensable. Tokyo, International House of Japan: Collège de France. 2004. 28 December 2010 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 7 December 2006.

[18] Richard Wolin, ‚Nazism and the complicities of Hans-Georg Gadamer. Untruth and Method', The New Republic, 15 May 2000, pp. 36–45

[19] Leaman, Georg / Simon, Gerd: Deutsche Philosophen aus der Sicht des Sicherheitsdienstes des Reichsführers SS. Jahrbuch für Soziologie-Geschichte 1992, pages 261–292

[20] Lavietes, Stuart. "Hans-Georg Gadamer, 102, Who Questioned Fixed Truths". The New York Times (ingilis). 2002-03-25. ISSN 0362-4331. İstifadə tarixi: 2025-01-11.