fbpx
Wikipedia

Georq Vilhelm Fridrix Hegel

Georq Vilhelm Fridrix Hegel (alm. Georg Wilhelm Friedrich Hegel‎; 27 avqust 1770(1770-08-27)[…], Ştutqart, Vürtemberq qraflığı[d]14 noyabr 1831(1831-11-14)[…], Berlin) — alman filosofu, obyektiv idealist, klassik alman fəlsəfəsinin nümayəndəsi. Gəncliyində radikal təfəkkür tərzi ilə fərqlənmişdir.

Hegel Georq Vilhelm Fridrix
alm. Georg Wilhelm Friedrich Hegel
Doğum tarixi 27 avqust 1770(1770-08-27)[…]
Doğum yeri
Vəfat tarixi 14 noyabr 1831(1831-11-14)[…] (61 yaşında)
Vəfat yeri
Vəfat səbəbi vəba
Dəfn yeri
  • Doroteenştadt qəbiristanlığı[d]
Vətəndaşlığı
Dövr XIX əsr fəlsəfəsi
İstiqaməti Alman klassik fəlsəfəsi
Əsas maraqları fəlsəfə, məntiq, tarix fəlsəfəsi, estetika, din, metafizika, epistemologiya, siyasi fəlsəfə
Təsirlənib Fridrix Şellinq, İmmanuel Kant, Efesli Heraklit, Benedikt Spinoza, Şarl Lui Monteskyö, Aristotel, Platon, Plotin, Prokl, Kenterberili Anselm, Nikolay Kuzanlı, Rene Dekart, Jan Jak Russo, Yakob Böhm, Yohann Qotlib Fixte, Fridrix Şleyermaher[d]
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Georq Vilhelm Fridrix Hegel tarixdə 100 ən çox öyrənilmiş şəxsiyyətlər siyahısına daxil edilib.

Hegel fəlsəfəsi

Hegelin fəlsəfəsi burjua inqlabı ərəfəsində Almaniyanın inkişafının ziddiyətli xarakterini əks etdirmişdir, bu fəlsəfədə Hegelin ideoloqu olduğu alman burjuaziyasının ikili təbiəti ilə öz əksini tapmışdır. Buradan da Hegel fəlsəfəsinin, bir tərəfdən, Almaniyada burjua inqlabının ideya cəhətdən hazırlanmasının ifadəsi olmaq etibarilə mütərəqqi və hətta inqlabi meylləri, digər tərəfdən isə, alman burjuaziyasının qeyri-ardıcıllığının və qorxağlığının,onun mürtəce yunkerlərlə kompromislərə meylinin nəticəsi olmaq etibarilə mühafizəkar və mürtəce ideyaları irəli gəlmişdir.

Bu ikililik Hegelin əsərlərinin hamısında,o cümlədən "Ruhun fenomenologiyası"(1807) əsərində də öz ifadəsini tapmışdır. Bu əsərdə özünün ilk rüşeyimlərindən başlayaraq şüurlu surətdə elmə və elmi metodologiyaya sahib olunana qədər insan şüurunun keçirmiş olduğu təkamül nəzərdən keçirilir.

Hegel subyekt, fəal, aktiv başlanğıc olmaq etibarilə substansiya haqqında tezisi əsaslandırmışdır. Hegel fəlsəfəsinin əsas müddəasını varlıq və təfəkkürün eyniyyəti, yəni real aləmin ideyanın, anlayışın, ruhun, təzahürü kimi başa düşülməsi təşkil edir. Bu eyniyyəti Hegel mütləq ideyanın öz-özünü dərk etməsinin tarixən inkişaf edən prosesi kimi nəzərdən keçirmişdir. İnkişaf etmiş formasında Hegelin mütləq (obyektiv) idealist sistemində məzmunu aşağıdakından ibarətdir: təbiətcəmiyyətin bütün hadisələrinin əsasında absolyut, ruhi və şürlu başlanğıc — "mütləq ideya","dünya zəkası" və yaxud "dünya ruhu" durur. Bu başlanğıc aktiv və fəaldır, həm də onun fəaliyyəti təfəkkürdən, daha dürüst deyilsə, öz-özünü dərk etməkdən ibarətdir.

Mütləq ideya

Mütləq ideya öz inkişafında üç mərhələdən keçir:

  • 1)ideyanın öz xüsusi aləmində,"xalis təfəkkür stixiyasında" inkişaf etməsi-Məntiq.Burada ideyanın məzmunu bir-bir ilə bağlı və bir-birinə keçən məntiq kateqoriyaları sistemində öz məzmununu aşkara çıxarır;
  • 2)ideyanın "özgə varlıq" formasında,yəni təbiət formasında inkişaf etməsi-Təbiət fəlsəfəsi;təbiət inkişaf etmir,o,təbiətin ruhi mahiyyətini təşkil edənməntiq kateqoriyalarının öz inkişafının yalnız xarici təzahürüdür;
  • 3)ideyanın təfəkkürdə və tarixdə (ruhda)inkişafı-Ruh fəlsəfəsi.Bu mərhələdə mütləq ideya yenidən öz-özünə qayıdır və insan şüurunun və fəaliyyətinin müxtəlif növlərində öz məzmununu dərk edir.

Lakin, təfəkkür və varlığın idealist eyniyyət prinsipi xarici aləmin və təfəkkürün qanunlarının vəhdətinin əsaslandırılması kimi çıxış edir. Bu prinsip Kant aqnostisizminə qarşı yönəlmişdir. Hegel fəlsəfəsinin ən qiymətli nailiyyəti "Məntiq elmi" (1812–16) əsərində tam, dolğun şərh edilmiş dialektikadır .Bu əsərində Hegel dialektikanın mühüm qanunlarının və kateqoriyalarının təhlilini vermiş, dialektikanın, məntiqin və idrak nəzəriyyəsinin vəhdəti haqqında tezisi əsaslandırmış, fikir tarixində dialektik məntiqin ilk geniş sistemini yaratmışdır. Hegelin idrak nəzəriyyəsində rolu böyükdür, xüsusilə seyrçiliyin, Kantın "şey özündə" və hadisələr dualizminin tənqidi böyük əhəmiyyət kəsb edir.

Hegelin fundamental əsərləri

Hegelin həmçinin "Hüquq fəlsəfəsi"(1821),"Fəlsəfə tarixinə dair mühazirələr"(1833–36),"Estetikya dair mühazirələr" (1835–38),"Tarix fəlsəfəsinə dair mühazirələr"(1837) əsrində də böyük maraq doğurur. Fəlsəfənin bütün sahələrində dialektikanın tətbiqi ilə,elmin aktual problemlərini dərindən təhlil etməklə böyük iz qoymuşdur.Hegelin fəlsəfəsinin idealizmi özünün dialektik ideyalarına zidd idi:aləmin və idrakın inkişafının başa çatmasınının etiraf edilməsi, dialektikanın mistikləşdirilməsi,inkişaf prinsipinin yalnız,ideal hadisələrə şamil edilməsi,bir sıra məntiqi kateqoriyaların inkişafında sxematik və sünilik, həmin kateqoriyaların sisteminin qapalılığı,dialektikadan ardıcıl sosial nəticələr çıxarmağı bacarmamaq və istəməmək, mövcud şəraitlə barışmaq və ona bəraət qazandırmaq,Prussiya monarxiyasının cəmiyyətin inkişafının zirvəsi hesab edilməsi, millətçi düşüncələri və s.

Mənbə

  • Fəlsəfə Ensklopedik Lüğəti. Bakı, 1997, səh 470–71

İstinadlar

  1. Nationalencyklopedin — 1999.
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P3222"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1165538"></a>
  2. Brockhaus Enzyklopädie
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P5019"></a>
  3. Store norske leksikon — 1978.
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q746368"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:P4342"></a>
  4. Гегель Георг Вильгельм Фридрих // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a>
  5. Fenomenologiya özünün tarixi inkişafında götürülmüş şüur hadisələri — fenomenlər haqqında təlimdir
  6. "Fəlsəfə elmləri ensklopediyası"da qısa şərh edilmiş,1817

georq, vilhelm, fridrix, hegel, georg, wilhelm, friedrich, hegel, avqust, 1770, 1770, ştutqart, vürtemberq, qraflığı, noyabr, 1831, 1831, berlin, alman, filosofu, obyektiv, idealist, klassik, alman, fəlsəfəsinin, nümayəndəsi, gəncliyində, radikal, təfəkkür, tə. Georq Vilhelm Fridrix Hegel alm Georg Wilhelm Friedrich Hegel 27 avqust 1770 1770 08 27 1 2 3 Stutqart Vurtemberq qrafligi d 4 14 noyabr 1831 1831 11 14 1 2 3 Berlin 4 alman filosofu obyektiv idealist klassik alman felsefesinin numayendesi Gencliyinde radikal tefekkur terzi ile ferqlenmisdir Hegel Georq Vilhelm Fridrixalm Georg Wilhelm Friedrich Hegel Dogum tarixi 27 avqust 1770 1770 08 27 1 2 3 Dogum yeri Stutqart Vurtemberq qrafligi d Muqeddes Roma Imperiyasi 4 Vefat tarixi 14 noyabr 1831 1831 11 14 1 2 3 61 yasinda Vefat yeri Berlin Province of Brandenburg d Prussiya 4 Vefat sebebi vebaDefn yeri Doroteenstadt qebiristanligi d Vetendasligi AlmaniyaDovr XIX esr felsefesiIstiqameti Alman klassik felsefesiEsas maraqlari felsefe mentiq tarix felsefesi estetika din metafizika epistemologiya siyasi felsefeTesirlenib Fridrix Sellinq Immanuel Kant Efesli Heraklit Benedikt Spinoza Sarl Lui Monteskyo Aristotel Platon Plotin Prokl Kenterberili Anselm Nikolay Kuzanli Rene Dekart Jan Jak Russo Yakob Bohm Yohann Qotlib Fixte Fridrix Sleyermaher d Vikianbarda elaqeli mediafayllarGeorq Vilhelm Fridrix Hegel tarixde 100 en cox oyrenilmis sexsiyyetler siyahisina daxil edilib Mundericat 1 Hegel felsefesi 2 Mutleq ideya 3 Hegelin fundamental eserleri 4 Menbe 5 IstinadlarHegel felsefesi RedakteHegelin felsefesi burjua inqlabi erefesinde Almaniyanin inkisafinin ziddiyetli xarakterini eks etdirmisdir bu felsefede Hegelin ideoloqu oldugu alman burjuaziyasinin ikili tebieti ile oz eksini tapmisdir Buradan da Hegel felsefesinin bir terefden Almaniyada burjua inqlabinin ideya cehetden hazirlanmasinin ifadesi olmaq etibarile mutereqqi ve hetta inqlabi meylleri diger terefden ise alman burjuaziyasinin qeyri ardicilliginin ve qorxagliginin onun murtece yunkerlerle kompromislere meylinin neticesi olmaq etibarile muhafizekar ve murtece ideyalari ireli gelmisdir Bu ikililik Hegelin eserlerinin hamisinda o cumleden Ruhun fenomenologiyasi 1807 eserinde de oz ifadesini tapmisdir Bu eserde ozunun ilk ruseyimlerinden baslayaraq suurlu suretde elme ve elmi metodologiyaya sahib olunana qeder insan suurunun kecirmis oldugu tekamul nezerden kecirilir 5 Hegel subyekt feal aktiv baslangic olmaq etibarile substansiya haqqinda tezisi esaslandirmisdir Hegel felsefesinin esas muddeasini varliq ve tefekkurun eyniyyeti yeni real alemin ideyanin anlayisin ruhun tezahuru kimi basa dusulmesi teskil edir Bu eyniyyeti Hegel mutleq ideyanin oz ozunu derk etmesinin tarixen inkisaf eden prosesi kimi nezerden kecirmisdir Inkisaf etmis formasinda Hegelin mutleq obyektiv idealist sisteminde 6 mezmunu asagidakindan ibaretdir tebiet ve cemiyyetin butun hadiselerinin esasinda absolyut ruhi ve surlu baslangic mutleq ideya dunya zekasi ve yaxud dunya ruhu durur Bu baslangic aktiv ve fealdir hem de onun fealiyyeti tefekkurden daha durust deyilse oz ozunu derk etmekden ibaretdir Mutleq ideya RedakteMutleq ideya oz inkisafinda uc merheleden kecir 1 ideyanin oz xususi aleminde xalis tefekkur stixiyasinda inkisaf etmesi Mentiq Burada ideyanin mezmunu bir bir ile bagli ve bir birine kecen mentiq kateqoriyalari sisteminde oz mezmununu askara cixarir 2 ideyanin ozge varliq formasinda yeni tebiet formasinda inkisaf etmesi Tebiet felsefesi tebiet inkisaf etmir o tebietin ruhi mahiyyetini teskil edenmentiq kateqoriyalarinin oz inkisafinin yalniz xarici tezahurudur 3 ideyanin tefekkurde ve tarixde ruhda inkisafi Ruh felsefesi Bu merhelede mutleq ideya yeniden oz ozune qayidir ve insan suurunun ve fealiyyetinin muxtelif novlerinde oz mezmununu derk edir Lakin tefekkur ve varligin idealist eyniyyet prinsipi xarici alemin ve tefekkurun qanunlarinin vehdetinin esaslandirilmasi kimi cixis edir Bu prinsip Kant aqnostisizmine qarsi yonelmisdir Hegel felsefesinin en qiymetli nailiyyeti Mentiq elmi 1812 16 eserinde tam dolgun serh edilmis dialektikadir Bu eserinde Hegel dialektikanin muhum qanunlarinin ve kateqoriyalarinin tehlilini vermis dialektikanin mentiqin ve idrak nezeriyyesinin vehdeti haqqinda tezisi esaslandirmis fikir tarixinde dialektik mentiqin ilk genis sistemini yaratmisdir Hegelin idrak nezeriyyesinde rolu boyukdur xususile seyrciliyin Kantin sey ozunde ve hadiseler dualizminin tenqidi boyuk ehemiyyet kesb edir Hegelin fundamental eserleri RedakteHegelin hemcinin Huquq felsefesi 1821 Felsefe tarixine dair muhazireler 1833 36 Estetikya dair muhazireler 1835 38 Tarix felsefesine dair muhazireler 1837 esrinde de boyuk maraq dogurur Felsefenin butun sahelerinde dialektikanin tetbiqi ile elmin aktual problemlerini derinden tehlil etmekle boyuk iz qoymusdur Hegelin felsefesinin idealizmi ozunun dialektik ideyalarina zidd idi alemin ve idrakin inkisafinin basa catmasininin etiraf edilmesi dialektikanin mistiklesdirilmesi inkisaf prinsipinin yalniz ideal hadiselere samil edilmesi bir sira mentiqi kateqoriyalarin inkisafinda sxematik ve sunilik hemin kateqoriyalarin sisteminin qapaliligi dialektikadan ardicil sosial neticeler cixarmagi bacarmamaq ve istememek movcud seraitle barismaq ve ona beraet qazandirmaq Prussiya monarxiyasinin cemiyyetin inkisafinin zirvesi hesab edilmesi milletci dusunceleri ve s Menbe RedakteFelsefe Ensklopedik Lugeti Baki 1997 seh 470 71Istinadlar Redakte 1 2 3 4 5 6 Nationalencyklopedin 1999 lt a href https wikidata org wiki Track P3222 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q1165538 gt lt a gt 1 2 3 4 5 6 Brockhaus Enzyklopadie lt a href https wikidata org wiki Track Q237227 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track P5019 gt lt a gt 1 2 3 4 5 6 Store norske leksikon 1978 lt a href https wikidata org wiki Track Q746368 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track P4342 gt lt a gt 1 2 3 4 Gegel Georg Vilgelm Fridrih Bolshaya sovetskaya enciklopediya v 30 t pod red A M Prohorova 3 e izd M Sovetskaya enciklopediya 1969 lt a href https wikidata org wiki Track Q17378135 gt lt a gt Fenomenologiya ozunun tarixi inkisafinda goturulmus suur hadiseleri fenomenler haqqinda telimdir Felsefe elmleri ensklopediyasi da qisa serh edilmis 1817Menbe https az wikipedia org w index php title Georq Vilhelm Fridrix Hegel amp oldid 6060148, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.