Frenk Bainimarama

Xosaia Voreqe Bainimarama (ing. Josaia Voreqe Bainimarama; fici Josaia Voreqe Bainimarama; Şablon:Dil-hif; 27 aprel 1954) — 2007-ci ildən etibarən Fici Baş naziri.

Xosaia Voreqe Bainimarama
ing. Josaia Voreqe Bainimarama fici Josaia Voreqe Bainimarama Şablon:Dil-hif
Fici Respublikasının Baş naziri
5 yanvar 2007 – h.h
Əvvəlki	Xona Senilaqakali
Xarici İşlər Naziri
16 aprel 2020 – h.h
Əvvəlki	İnia Seruiratu
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi	27 aprel 1954 (69 yaş)
Doğum yeri	Tailevu əyaləti, Fici koloniyası (indiki Fici)
Həyat yoldaşı	Mariya Makitalena
Uşağı	5
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Bainimarama Marist Qardaşları Liseyində, Asiya Texnologiya İnstitutunda və Delhauzi Universitetində təhsil alıb. 1975-ci ildə Fici Dəniz Qüvvələrinə qoşuldu və 1976-cı ildə baş matros və miçman, 1977-ci ildə praporşik və həmin ilin sonunda sub-leytenant rütbəsinə yüksəldi. 1986-cı ildə leytenant-komandir vəzifəsinə yüksəldi və 1988-ci ildə Fici donanmasının komandiri oldu, daha sonra 1991-ci ildə kapitan oldu. 1997-ci ildə Bainimarama Fiji Hərbi Qüvvələri Respublikasının Baş Qərargah rəisi təyin edildi. 1998-ci ildə komandir rütbəsinə yüksəldi və daha sonra 1999-cu ildə Silahlı Qüvvələrin komandanı oldu. 2014-cü ildə komandanlıqdan istefa verdi və kontr-admiral rütbəsinə yüksəldi.

Bainimarama 2006-cı il dövlət çevrilişinə başçılıq edərək Baş nazir Qaraseni hakimiyyətdən uzaqlaşdırdı. Daha sonra 2007-ci ildə Ratu Xosefa İloilonu Prezident və özünü Baş nazir vəzifəsini müvəqqəti olaraq təyin etdi. Bu titulu "FijiFirst" partiyasının qalib gəldiyi 2014-cü il seçkilərinə qədər tutdu və Prezident Ratu Epeli Nailatikau tərəfindən Ficinin Baş naziri olaraq and içdi. 2018-ci il Fici ümumi seçkilərində "FijiFirst" partiyası yenidən səs çoxluğu qazandı və Bainimarama 20 noyabr 2018-ci ildə ikinci dəfə Fici Baş naziri olaraq and içdi.

Həyatı

Bainimarama Tailevu əyalətinin Kaba yarımadasındakı Kiuva kəndindəndir. Hər iki yüksək vəzifəli məmur Meli Bainimarama və Timoci Bainimaramanın qardaşıdır. Roma-katolikidir və Suvadakı Marist Qardaşları Liseyini bitirib. Maria Makitalena ilə evlidir, altı övladı və bir neçə nəvəsi var. İdman həvəskarıdır, reqbi birliyi və atletikaya xüsusi həvəsi var, 31 may 2014-cü ildə Fici Reqbi Birliyinin prezidenti oldu. Hərbi tarix və cari işlər ilə çox maraqlanır.

Ümumi məlumat

Bainimarama Corc Speytin başçılıq etdiyi etnik Fici düşmənçiliyini təsirsiz hala gətirmək üçün əks çevriliş təşkil etdikdən sonra 29 may–13 iyul 2000-ci il tarixində Ficinin Müvəqqəti Hərbi Hökumətinin başçısı olaraq iki dəfə hakimiyyəti ələ aldı. O, hakimiyyəti yeni təyin olunmuş Prezident Ratu Xosefa İloiloya təhvil verdi. Baş nazir Qarase hökumətinin hakimiyyətə gəlməsində böyük rol oynadı, lakin hökumətin çevrilişdə iştirak edən şəxslərə qarşı yumşaqlıq nümayiş etdirmə siyasətini kəskin tənqid etməsi sonradan rejimlə münasibətlərini gərginləşdirdi və 5 dekabr 2006-cı ildə Qarase hökumətini devirdi və prezidentlik səlahiyyətlərini "istəksizcə" üzərinə götürdüyünü bildirdi. 4 yanvar 2007-ci ildə Ratu Xosefa İloilonu prezidentliyə qaytardı və ertəsi gün İloilo tərəfindən rəsmən müvəqqəti Baş nazir təyin edildi. Təyinat 2008-ci ilin oktyabrında Fici Ali Məhkəməsi tərəfindən qanuni elan edildi. Bainimarama ölkənin apellyasiya məhkəməsini 2006-cı il hərbi çevriliş zamanı demokratik hökumətin ləğv edilməsini qanunsuz hesab etməsindən sonra 10 aprel 2009-cu ildə müvəqqəti Baş nazir vəzifəsindən getdi. Prezident Ratu Xosefa İloilo daha sonra konstitusiyanı ləğv etdiyini, bütün hakimiyyəti öz üzərinə götürdüyünü və bütün məhkəmə təyinatlarını ləğv etdiyini açıqladı və Bainimaramanı yenidən Baş nazir təyin etdi.

Fəaliyyəti

Bainimaramanın dəniz qüvvələrindəki fəaliyyəti otuz ili əhatə edir. Xidmətinə görə bir sıra fəxri fərmanlara layiq görülüb.

Dəniz qüvvələri fəaliyyəti

Marist Qardaşları Liseyində təhsilini aldıqdan sonra 26 iyul 1975-ci ildə Fici Dəniz Qüvvələrinə yazılan Bainimarama 1976-cı ilin avqustunda baş matros, eyni ilin dekabrında miçman və 1 noyabr 1977-ci ildə praporşik oldu.

Avstraliyada miçmanlıq kursunu bitirdikdən sonra, 1978-ci ilin avqustunda "USS Warbler (MSC-206)"-un naviqasiya zabiti təyin edildi. Həmin ilin sonunda sub-leytenant rütbəsi aldı. 1979-cu ilin yanvar ayında altı ay Cənubi Amerikanı dolaşan Çili dəniz təlim gəmisi "Buque Escuela Esmeralda"-da çalışdı. Avqust ayında Ficiyə qayıtdıqdan sonra "USS Warbler (MSC-206)"-un icra məmuru təyin edildi.

1982-ci ilin mart ayında "HMAS Watson"-da qısa naviqasiya kursundan sonra Nyu-Yorkdakı Amerika Birləşmiş Ştatları Sahil Təhlükəsizlik Mərkəzində Axtarış və Xilasetmə təhsili aldı. Ficiyə qayıtdıqdan sonra ilk komandanlıq postu olan "HMFS Kikau" komandiri təyin edildi. "HMFS Kula" komandasına davam etdi və 1984-cü ildə Tonqa, Tuvalu və Kiribatinin Xüsusi İqtisadi Bölgələrinin dəniz qüvvələrində dörd ay təlim keçdi. 1986-cı ilin fevral ayında baş komandan rütbəsinə yüksəldikdən sonra çoxmillətli qüvvələr və müşahidəçilərlə birlikdə on səkkiz ay xidmət etdiyi Sinaya yola düşdü.

Bainimarama 1987-ci ilin sentyabrında Ficiyə qayıtdı. O, ABŞ-ın Luiziana ştatından "Levuka" və "Lautoka" adlı iki dəniz gəmisinin çatdırılmasını öz üzərinə götürdü. 1988-ci ilin aprelində Fici Dəniz Qüvvələrinin komandiri oldu və 4 oktyabrda Komandir rütbəsinə yüksəldi. Növbəti doqquz il ərzində bu vəzifəni tutdu.

Bainimarama 1991-ci ildə Malayziya Silahlı Qüvvələri Qərargah Kollecində və Yeni Cənubi Uelsin Nyukasl şəhərindəki Avstraliya Müdafiə Qüvvələri Döyüş Mərkəzində təhsil aldı və burada Dəniz Nəzarəti Təlimini öyrəndi. Bunun ardınca 1993-cü ildə Asiya Texnologiya İnstitutunda və 1994-cü ildə Kanadanın Delhauzi Universitetində İqtisadi Bölgə İdarəçiliyi təhsili alındı. O ilin oktyabr ayında kapitan rütbəsinə yüksəldi və təlimdə iştirak etməyə davam etdi. 23 sentyabr 1996-cı ildə Avstraliya Müdafiə Əməkdaşlıq Proqramının Vahid Logistika Dəstəyi kursuna qatıldı və 1998 və 1999-cu illərdə Sinqapurda Ordu Konfranslarının sədri, habelə Havayda Müdafiə Konfransının sədri oldu.

Bainimarama 10 noyabr 1997-ci ildə Baş Qərargah rəisi vəzifəsinə təyin edildi və 18 aprel 1998-ci ildə bu vəzifədə təsdiq edildi. 1 mart 1999-cu ildə komandir rütbəsinə yüksəldi və Silahlı Qüvvələrin komandanı təyin edildi. Bainimarama 29 may 2000-ci ildə Silahlı Qüvvələrin komandanı vəzifəsini icra etdi. O, 5 mart 2014-cü ildə komandirlikdən imtina etdi. Bainimarama təqaüdə çıxarkən admiral rütbəsinə yüksəldi.

2000-ci il Fici dövlət çevrilişi

Hökumət tərəfindən bir neçə müqavilənin ləğv edilməsindən sonra iflas olmuş iş adamı Corc Speytin rəhbərlik etdiyi qrup 19 may 2000-ci ildə Parlament binalarına daxil oldu və Fici əhalisinin narazı elementləri onun tərəfinə keçdi. 56 gün ərzində Baş nazir Mahendra Çaudri və kabinetinin çoxu, bir çox millət vəkili və işçiləri ilə birlikdə girov olaraq saxlanıldı, Speyt çevrilişi pisləyən və fövqəladə vəziyyət elan edən prezident Kamisese Mara ilə danışıqlar aparmağa çalışdı.

Prezident Kamisese Maranın bu işlə məşğul olmadığına inanan Bainimarama 29 may 2000-ci ildə Maranı istefa verməyə məcbur etdi. Üsyançılar devrilmiş Baş nazir Mahendra Çaudri də daxil olmaqla, bütün girovları azad edəcək və cəza vermədən təslim olacaqdılar. Hökumət daha sonra müqavilənin son hissəsindən imtina etdi və 27 iyul 2000-ci ildə Speyti həbs etdi, Bainimarama müqavilənin bu hissəsini "təzyiq altında" imzaladığını söylədi.

2000-ci il dövlət və çevrilişindən sonra

Bainimarama 2002-ci ilin fevral ayında İctimai Xidməti Təlim və İnkişaf Proqramı ilə Liderlik və Dəyişiklik İdarəçiliyi kursuna və gələn ay Suvadakı Cənubi Sakit Okean Universitetində Siyasət Planlaşdırma Təhlili və İdarəetmə kursuna qatıldı. Avqustun 2-də Kanberradakı Avstraliya Müdafiə Kollecində keçirilən Müdafiə və Strateji Araşdırmalar İllik Konfransına və 18–30 avqust tarixlərində ABŞ-ın Harvard Universitetində Milli və Beynəlxalq Təhlükəsizlik üzrə Yüksək İdarəçilər Proqramına qatıldı. Həmin ilin noyabr ayında o, kontr-admiral rütbəsinə yüksəldi, lakin bu rütbə 1 fevral 2003-cü ildə komandirə qaytarıldı. 2014-cü ildə yenidən kontr-admiral oldu.

4 sentyabr 2003-cü ildə Cənubi Koreyanın Seul şəhərində keçirilən XXVII Sakit Okean Ordu İdarəetmə Seminarına və Filippinin paytaxtı Manilada keçirilən PKO-un Qabiliyyət Artırma Seminarına qatıldı.

Hökumətlə münasibətləri pisləşməsinə baxmayaraq, Bainimarama 5 fevral 2004-cü ildə yenidən Fiji Respublikası Hərbi Qüvvələrinin komandanı təyin edildi. O ay Sakit Okean Xüsusi Əməliyyatlar Konfransına qatıldı. Bunun ardınca aprel ayında Havayda Asiya Sakit Okean Strateji Araşdırmalar Mərkəzində seminar icraçı kursu izlənildi. May və iyun aylarında Cənub-Şərqi Asiya Təhlükəsizlik Simpoziumuna qatıldı. Sentyabr ayında həm Hindistanın paytaxtı Yeni Dehlidə PAMS XXVII-ə və Yaponiyanın Tokio şəhərində keçirilən 7-ci Müdafiə Konfransına qatıldı.

14 dekabr 2005-ci ildə Xalq Qurtuluş Ordusunun dəvəti ilə Çinə rəsmi səfərə getdi.

Mübahisələr

Çevrilişdən sonra əvvəlcə yüksək profili qoruyan Bainimarama, sonradan daimi mübahisələrə qarşılaşdı. Hökumətin siyasətini, xüsusən də çevrilişdən məsul olanlara qarşı yumşaqlıq siyasətini tənqid etmək üçün dəfələrlə siyasi arenaya çıxdı. Siyasətçilər siyasi işlərə yersiz müdaxilə ittihamı ilə qarşı-qarşıya gəldilər və bəziləri onu ikiüzlülükdə ittiham edərək Kamisese Maranın prezidentlikdən istefa verməsində roluna görə cavab verməli olduğunu söylədi.

Bainimarama keçmiş Vitse-prezident Xope Seniloli və Tovata Konfederasiyasının ən böyük şefi Naiqama Lalabalavu da daxil olmaqla 2000-ci il çevrilişində iştirak etdikləri üçün həbs olunan şəxslərin vaxtından əvvəl azad edilməsini qınadı. O, 4–11 oktyabr 2004-cü il tarixlərində çevrilişdə iştirak etdiklərinə görə insanların üzr istəyə biləcəyi dini ayinlər və mədəni mərasimlər həftəsi olan Fiji Həftəsinin təşkil edilməsinə qarşı çıxdı. Çevrilişdə rol oynayan hökumət tərəfdarlarına amnistiya verilməsini yanlışlıq hesab edənlər ilə razılaşdı. May, iyun və iyul aylarında fasiləsiz davam edən qanunvericiliyə edilən hücum, hökumətlə olan gərgin münasibətlərini daha da gərginləşdirdi.

İyulun 11-də Bainimarama ölkəni 2000-ci ildə olduğu kimi eyni anarxiyaya məcbur etdiyini söyləyərək, hələ də hökumətə verdiyi ən güclü nitqlərdən birini söylədi. Bainimarama çıxışında "Ordu, Corc Speyt layiq olduğunu düşündüyümüz hər kəsə verdiyimiz taleyi həll edəcək" dedi. O, Ficinin sabitliyini təhdid edən hər kəsi saxlayacağı və mühakimə edəcəyini söylədi. Ertəsi gün, Bainimarama tərəfindən imzalanan sənəd layihəsinin qanun layihəsindən keçəcəyi təqdirdə hökuməti devirdiyi ortaya çıxdı. "RFMF, qanun layihəsinin qəbul edilməsini dayandırmalı və ya qəbul olunarsa hökumətdən yaxa qurtarmalıdır. Bu hökumət olmadan hər şeyi bərpa edə bilərik, bu qanun layihəsindən qurtula bilmərik" dedi. Ordu layihəsinin bir hissəsi nəşr edilmədən əvvəl qanun layihəsini nəzərdən keçirən parlament komitəsinə təqdim etdi. Sənəd Baş nazir Qarase və baş prokuror Beylini siyasi məqsədlərində günahlandırdı.

Daxili İşlər Naziri Vosanibola iyulun 13-də hökumətin hərbi komandanı intizamlandırmaq üçün heç bir şey edə bilməyəcəyini qəbul etdi. Hökumətin Bainimaramanın hərəkətlərindən çox narahat olduğunu və medianı gərginliyi artırmaqda günahlandırdığını söylədi. Vosanibola "Fiji Times"-a verdiyi müsahibədə "Onun dediklərini vurğuladıqdan sonra bizim partiyaya gəlməklə böyük rol oynaya bilərsiniz" dedi. İyulun 20-də Bainimarama iddia etdi ki, Vosanibola iyun ayında onu işdən azad etməyə çalışıb. Vosanibola müzakirə etdikləri hökumətə xitam məktubu təqdim etdiyini iddia etdi.

24 avqustda Bainimarama senator Apisay Tora və adının çəkmədiyi digər siyasətçilərin 2000-ci ildə Prezident İloilonu vəzifəsindən uzaqlaşdırmasını istədiyi iddiaları ilə ictimaiyyətə açıqlama verdi. Tora qəzəblə ittihamları rədd etdi və Baş nazir Qarase tərəfindən dəstəkləndi. Prezident İloilonun vəzifədən uzaqlaşdırılması mövzusunun gündəmə gəldiyi iddia edilən yığıncağa qatıldı. Qarase bildirdi ki, belə bir mövzu müzakirə edilməyib. Bainimarama 1 sentyabrda iddialarını təkrar etdi və polis sözçüsü Silviya Lov Bainimaramanın sui-qəsddə iştirak etdiyini söylədiyi şəxslərin adlarını polisə bildirərkən məsələnin hələ 2001-ci ildə açıldığını söylədi. Lov bu sənədin hələ də açıq olduğunu söylədi.

Sentyabrın 5-də Cinayət Axtarış Zabitlərindən ibarət qrup Bainimaramanın iddiaları ilə əlaqədar müsahibə aldı. Bainimaramanın rəsmi açıqlama verməsi istisna olmaqla, müzakirənin detalları açıqlanmadı. Görüşdən sonra mətbuata açıqlamasında məhkəmədə ifadə verməyə hazır olduğunu bildirib. Daha əvvəl, istintaqa rəhbərlik edən polis məmuru Kevueli Bulamainaivalu 29 avqustda Bainimaramaya rəsmi hesabat təqdim edib imzalayana qədər polisin heç bir şey edə bilməyəcəyini söylədi.

Bainimaramanın əleyhdarları 2000-ci il çevrilişinin günahkarlarına qarşı hökumətin yumşaqlıq siyasəti olaraq gördüklərinə şiddətlə qarşı çıxmaqda, öz rolu ilə bağlı cavabsız suallar olduqda, onu ikiüzlülükdə günahlandırdılar.

25 aprel 2004-cü ildə müxalifət lideri Mik Beddous,l ölkəni böhran içərisində olarkən, Prezident Maranı müdafiə edə bilmədiyi üçün ordunu cavab verməyə çağırdı. O, bunu ordunun "əsas uğursuzluğu" adlandırdı. 5 yanvar 2005-ci ildə Baş nazir Qarasenin sözçüsü Xoxi Kotobalavu xalqa xatırlatdı ki, Bainimaramanın özü Prezident Maranın istefa verməsində rolu ilə əlaqədar hazırda istintaq altındadır.

2 may 2005-ci ildə polis komissarı Endryu Hyuz Bainimaramanın Maranın istefasında öz rolu ilə bağlı könüllü olaraq bəyanat verdiyini açıqladı. Hyuz hər hansı ittiham irəli sürmək üçün Bainimaramanın əslində prezidenti istefaya məcbur etdiyini sübut etməli oldu.

Buqenvildə təhlükəsizlik vəziyyəti

Bainimarama 13 dekabrda "Fiji Live" xəbər agentliyinə verdiyi açıqlamada, bir zamanlar uğursuz piramida quran və bu vaxtdan Buqenvil adasında silahlı separatçı hərəkatla məşğul olan qvineyalı iş adamı Nuh Musinqkunun bir neçə ay əvvəl onunla əlaqə saxladığını söylədi. Buqenvildəki "təhlükəsizlik işləri" mövzusunda əməkdaşlığına görə 35 milyon dollar ayrıldı. Bainimarama planı açıq "saxta iş" olaraq tanıdığını söylədi və məktuba cavab vermədi.

Fici siyasi iğtişaşları və dövlət çevrilişi

31 oktyabr 2006-cı ildə Bainimarama Misirdə Yaxın Şərqdə sülhməramlı vəzifələri yerinə yetirmək üçün Fici qüvvələrini ziyarət edərkən, Prezident İloilo Bainimaramanın təyinatına xitam verdi və bu vəzifəni yerinə yetirməkdən imtina edən podpolkovnik Meli Saubulinayaunu təyin etdi. Fici yüksək rütbəli zabitləri hökuməti istefa verməyə çağıran Bainimaramanı dəstəklədi. Avstraliya, Yeni Zelandiya, ABŞ və digər hökumətlər tərəfləri sakitləşməyə çağırdılar və Fici ordusunun hökumətə qarşı çıxmayacağına dair zəmanət istədilər.

2006-cı ilin noyabr ayının sonunda Bainimarama Qaraseyə Qoliqoli Qanunu və Barışıq, Tolerantlıq və Birlik Qanunu da daxil olmaqla üç mübahisəli qanun layihəsinin geri çəkilməsi ilə bağlı tələblərin siyahısını verdi. Yeni Zelandiyanın Vellinqton şəhərində davam edən danışıqlara baxmayaraq, Bainimarama Baş nazir Qaraseyə 4 dekabr tarixinə ultimatum qoyaraq tələblərini qəbul etmək və ya istefa verməyə çağırdı. Televiziya müraciətində Qarase mübahisəli üç qanun layihəsini təxirə salmağı, Endryu Hyuzun polis komissarı təyin edilməsini nəzərdən keçirməyi və polisə komandirin iddia etdiyi hərəkətləri ilə əlaqədar araşdırmaları dayandırma seçimini verməyi qəbul etdi. O, qanun çərçivəsində mümkün olan hər şeyi qəbul etdiyini söyləyərək əlavə güzəştlərdən imtina etdi.

Hökumət avtomobillərinin ələ keçirilməsi və Baş nazir Qarasenin ev həbsi də daxil olmaqla hərbi çevriliş edildi. Dekabrın 5-də Prezident Xosefa İloilonun Bainimarama ilə görüşdən sonra Parlamenti buraxmaq üçün qanuni sərəncam imzaladığı bildirildi. Prezident daha sonra belə bir fərmanın imzalandığını qəti şəkildə rədd edən bəyanat verdi və sürgündəki polis komissarı Endryu Hyuz komandir Bainimaramanın göstərişi ilə fərmanın hazırlanmasında İloilonun katibinin iştirakını bildirdi.

9 dekabr tarixindən etibarən media mənsublarının və açıq fikir ayrılıqlarına malik şəxslərin həbsləri, habelə siyasi xadimlərə qarşı edilən hədə-qorxu və zorakılıq hadisələri bildirildi. Dövlət Xidmətləri Komissiyasının sədri Stüart Haggetə hücum edildiyi bildirildi.

Bainimarama dekabrın 15-də keçirdiyi mətbuat konfransında ölkə başçısını, vitse-prezidenti və otuz iki senatordan on dördünü seçmək səlahiyyətinə malik olan Böyük Şurasının qarşıdakı toplantısına qatılmağı qəbul edəcəyini söylədi. Böyük Şuranın Xosefa İloilonu hələ də prezident olaraq tanıdığını söyləyərək, bu halda görüşü boykot edəcəyini söylədi. O, Böyük Şuranın devrilmiş Baş nazir Qaraseni dəvətini də qınadı və Qarasenin Suvaya geri dönməsinə icazə verilməyəcəyini söylədi.

6 sentyabr 2007-ci ildə Qarase və sözçüsünün yalanlar yaydığını və hakimiyyətdən getməsindən sonra Vanua Balavu adasına həbs edildikdən sonra sabitliyi pozmağa çalışdıqlarını iddia edərək bir ay müddətinə yenidən fövqəladə vəziyyət tətbiq etdi. Bainimarama Qarase və sözçüsünün Vanua Balavuya qayıtmasının lazım olduğunu və "oradan danışa" biləcəklərini söylədi.

Bainimarama 18 avqust 2008-ci ildə Çaudri və digər İşçi Partiyası nazirlərinin müvəqqəti hökumətdən çıxmasından sonra Maliyyə Naziri vəzifəsini icra etdi.

Çevrilişi izah etməsi

Hərbi çevrilişin səbəbi Baş nazir Qarasenin "Qoliqoli" qanun layihəsini geri çəkməməsi idi. Bainimarama Qarase hökumətini devirməsinin əsas səbəbinin korrupsiya olduğunu və ölkənin hind-fici azlığına qarşı irqi ayrıseçkilik siyasəti yürütdüyünü bildirdi. Çevrilişi elan edən çıxışında Qarasenin siyasətinin "indi milləti parçaladığını və gələcək nəsillərimiz üçün çox ciddi nəticələr verəcəyini" bildirdi. Əlavə etdi ki, "Barışıq, Qoliqoli və Torpaq İddialarının qəbul edilməsi Konstitusiyanı pozacaq, bir çox vətəndaş Konstitusiya ilə təmin edilmiş hüquqlarından məhrum olacaq və Məhkəmə də daxil olmaqla Konstitusiya Bürolarının bütövlüyünü pozacaq". O, "bizi sülhə və rifaha aparacaq və hazırda çoxmədəniyyətli millətimizi əhatə edən getdikcə genişlənən irqi parçalanmanı düzəldəcək" seçki sistemini dəyişdirəcəyini açıqladı.

Bu, dəyişikliyə, sülhə və tərəqqiyə istiqamətli Xalq Partiyası ilə "Ficini irqi olmayan, mədəni cəhətdən canlı və birləşmiş, yaxşı idarə olunan, həqiqətən demokratik xalq halına gətirmək" olaraq təsvir edildi.

Devis Bainimaramanın yüksək vəzifələrə daha çox etnik müxtəliflik gətirdiyini qeyd etdi və "bəlkə də Bainimaramanı ən çox hərəkətə gətirən şey, çox qəribə olsa da, çox millətli meritokratiya anlayışının Ficinin müstəqillikdən sonrakı illərində verdiyi böyük vədi gec yerinə yetirməsidir" deməsi oldu.

Milli Sənaye fərmanı

2011-ci ilin sentyabr ayında Bainimarama hökuməti "əsas milli sənayelərin mövcudluğunu və davamlılığını təmin etmək üçün" əmək hüquqlarını ciddi şəkildə məhdudlaşdıran fərman təqdim etdi. Xüsusilə, fərman, istisna hallar istisna olmaqla, bütün hallarda tətilləri qadağan etdi və hər bir halda hökumətin icazəsinə əlavə edildi. İşçilərin şikayətlərini məhkəmələrə bildirmək hüququnu da məhdudlaşdırdı. Fici Həmkarlar İttifaqları Konqresinin baş katibi Attar Sinq: "Bu fərmandan daha pis şey görmədik. Şübhəsiz ki, işçilər və həmkarlar ittifaqları üzərində ədalətsiz üstünlük verərək həmkarlar ittifaqlarını məhv etmək üçün hazırlanmışdır" dedi. "Amnesty International" fərmanın "birləşmə və sərbəst toplaşmaq azadlığı və təşkilatlanma hüququ da daxil olmaqla əsas insan hüquqlarını" təhdid etdiyini söylədi.

2009-cu il konstitusiya böhranı

2009-cu ilin aprelində Apellyasiya Məhkəməsi 2006-cı il hərbi çevrilişi zamanı demokratik hökumətin ləğv edilməsini qanunsuz hesab etdi. Bainimarama 10 aprel 2009-cu ildə müvəqqəti Baş nazir vəzifəsindən getdi.

Prezident Xosefa İloilo daha sonra konstitusiyanı ləğv etdiyini, bütün hakimiyyəti öz üzərinə götürdüyünü və bütün məhkəmə təyinatlarını ləğv etdiyini açıqladı.

Prezident Xosefa İloilo konstitusiyanı ləğv edərək məhkəmə sistemini məhdudlaşdırdı, Frenk Bainimaramanı yalnız 24 saat sonra yenidən Baş nazir təyin etdi. 24 aprel tarixində prezident "Fici və ümumilikdə bəşəriyyət qarşısındakı ən yüksək müvəffəqiyyət və xidmətlərinə görə" "Fici" ordeni ilə təltif edildi.

3 noyabr 2009-cu ildə Bainimarama Avstraliya və Yeni Zelandiya səfirlərinə ölkəni tərk etmək üçün 24 saat vaxt verərək onları qovdu.

Mübahisə Bainimaramanın 2009-cu ilin aprelində devrdiyi ölkənin ədliyyə sisteminə şri-lankalı hakimləri təyin etmək hərəkətindən qaynaqlanır.

Monarxizmi

Bainimarama ofis masasının üstündə keçmiş Fiji Kraliçası II Elizabet və Edinburq hersoqu Filip Mauntbettenin portretlərini qoyur. Özü haqqında deyir: "Mən hələ də Kraliçaya sadiqəm. Bir çox insan burada hələ də ona sadiqdir. İstəyəcəyim şeylərdən biri də onun yenidən Fici Kraliçası olması və onu hökmdarımız olaraq bərpa edilməsidir." 2012-ci ildə Bainimarama hökuməti Fici Kraliçanın Rəsmi Doğum Gününü ləğv etdi və Ficinin əskinaslarında və sikkələrində Kraliçanın şəklini Fici gerbi ilə əvəz etdi.

Həmçinin bax

İstinadlar

1. Josaia Voreqe (Frank) Bainimarama // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.). / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag
2. Frank Bainimarama // Munzinger Personen (alm.).
3. http://www.nzherald.co.nz/world/news/article.cfm?c_id=2&objectid=10566072
4. "Arxivlənmiş surət". 2021-09-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-09-05.
5. . 2007-12-23 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-09-06.
6. "Arxivlənmiş surət". 2007-09-29 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-09-06.
7. . 2011-05-20 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-09-06.
8. . 2009-09-15 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-09-06.
9. . 2009-09-14 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-09-06.
10. . 2009-09-14 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-09-06.
11. "Arxivlənmiş surət". 2022-08-08 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-09-06.
12. "Arxivlənmiş surət". 2009-04-12 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-09-06.
13. http://www.news.com.au/heraldsun/story/0,21985,25379725-5005961,00.html
14. "Arxivlənmiş surət". 2013-07-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-09-06.

Xarici keçidlər